Ματιές στον Κόσμο

Επακόλουθα του Ψυχρού Πολέμου

Παρότι τελείωσε ο Ψυχρός Πόλεμος, εντούτοις οι παγκόσμιες στρατιωτικές δαπάνες για το 1990 ξεπέρασαν τα 900 δισεκατομμύρια δολάρια (περ. 162 τρισ. δρχ.) και στην πραγματικότητα υπερέβαιναν κατά 60 και πλέον τοις εκατό τις μέσες ετήσιες δαπάνες της δεκαετίας του 1970, σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη που διεξήγαγε η ερευνητική ομάδα Παγκόσμιες Προτεραιότητες, από την Ουάσινγκτον, D.C. Η ετήσια έκθεση Παγκόσμιες Στρατιωτικές και Κοινωνικές Δαπάνες 1991 (World Military and Social Expenditures 1991) ανακάλυψε επίσης ότι, μεταξύ των θυμάτων πολέμου σε παγκόσμια κλίμακα, η αναλογία των θανάτων αμάχων αυξήθηκε φτάνοντας το 74 τοις εκατό στη δεκαετία του 1980 και 90 τοις εκατό το 1990. Η οικονομολόγος Ρουθ Λέτζερ Σίβαρντ, η οποία συνέταξε την έκθεση, απέδωσε αυτή την αλματώδη αύξηση θανάτων των αμάχων στα ολοένα και πιο θανάσιμα όπλα. «Τα σημερινά συμβατικά λεγόμενα όπλα μοιάζουν τώρα σε καταστροφική δύναμη με μικρά πυρηνικά όπλα», είπε η ίδια. Η μελέτη αυτή αποκάλυψε επίσης ότι οι παγκόσμιες ένοπλες δυνάμεις αποτελούν τη μεγαλύτερη πηγή μόλυνσης στη γη· στις Ηνωμένες Πολιτείες αυτές παράγουν ετησίως περισσότερες τοξικές ουσίες απ’ ό,τι οι πέντε μεγαλύτερες χημικές εταιρίες μαζί.

Θάνατος από Έκτρωση

«Γύρω στις 10.000 γυναίκες πεθαίνουν από εκτρώσεις κάθε χρόνο και 200.000 νοσηλεύονται σε νοσοκομεία λόγω επιπλοκών στη Νιγηρία», ανέφερε η νιγηριανή εφημερίδα Σάντεϊ Κόνκορντ (Sunday Concord). Πιθανόν ως και στο 20 τοις εκατό των περιπτώσεων αυτών να περιλαμβάνονται έφηβες. Σύμφωνα με αναφορές, ο Δρ Ούχε Άζιε, διευθυντής της Διεθνούς Βοήθειας για τον Οικογενειακό Προγραμματισμό, δήλωσε ότι «πολλές προσπαθούν να κάνουν έκτρωση μόνες τους». Τόνισε ότι η άγνοια για τα σεξουαλικά θέματα ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για τις εγκυμοσύνες που καταλήγουν σε έκτρωση.

Ένα Μήνα Χωρίς Αυτοκίνητο

Ανταποκρινόμενες στο κάλεσμα κάποιων κοινωνιολόγων, έξι οικογένειες στη Βρέμη της Γερμανίας προθυμοποιήθηκαν να ζήσουν ένα μήνα χωρίς τα αυτοκίνητά τους. Και ενώ κυκλοφορούσαν με άλλα μέσα, κατέγραφαν τις καθημερινές τους εμπειρίες. «Το αυτοκίνητο απομονώνει το άτομο που το χρησιμοποιεί από το περιβάλλον του», εξήγησε ο επικεφαλής του προγράμματος καθηγητής Κράμερ-Μπαντόνι στην εφημερίδα Ζουντόιτσε Τσάιτουνγκ (Süddeutsche Zeitung). «Αυτό που σ’ ενδιαφέρει είναι να πας κάπου όσο το δυνατόν γρηγορότερα». Αλλά όταν κυκλοφορείς με λεωφορείο ή με ποδήλατο ή με τα πόδια, αποκτάς μεγαλύτερη επαφή με το περιβάλλον, προσέχεις τα όμορφα κτίρια ή αρχίζεις συζητήσεις. «Οι διαδρομές αυτές καθαυτές αποκτούν σημασία», είπε ο καθηγητής. Μετά το πείραμα αυτό, πέντε από τις οικογένειες απαλλάχθηκαν από τα αυτοκίνητά τους.

Εθισμός στα Ηφαίστεια

Όταν το ηφαίστειο του Όρους Ούνζεν στη νότια Ιαπωνία εξερράγη φέτος πριν από λίγο καιρό, πέθαναν 30 και πλέον άνθρωποι. Ανάμεσά τους ήταν και τρεις ηφαιστειολόγοι. Οι συνάδελφοι του Αμερικανού Χάρι Γκλίκεν ξαφνιάστηκαν ιδιαίτερα με το θάνατό του, επειδή, τις ημέρες που προηγήθηκαν του θανάτου του, αυτός απηύθυνε ασταμάτητα προειδοποιήσεις από τα μέσα ενημέρωσης. Μαζί του ήταν και ένα ριψοκίνδυνο αντρόγυνο, ο Μορίς και η Κάτια Κραφτ από τη Γαλλία, που είχαν γίνει γνωστοί τα περασμένα 25 χρόνια από τις έρευνές τους, τα βιβλία και τις βιντεοκασέτες τους γύρω από τα πιο ενεργά και επικίνδυνα ηφαίστεια του κόσμου, σχετικά με τα οποία εξέφραζαν τις ανάλογες προειδοποιήσεις. «Αν είναι να πεθάνω κάποια μέρα, θέλω να πεθάνω στο άκρο ενός ηφαιστείου», ανέφερε η εφημερίδα Ασάχι Ίβνινγκ Νιουζ (Asahi Evening News) ότι είχε πει νωρίτερα ο Μορίς Κραφτ. Το ζευγάρι είχε παρομοιάσει το πάθος του για τα ηφαίστεια με «εθισμό» και δήλωσε: «Άπαξ και δεις από κοντά την έκρηξη ενός ηφαιστείου, δεν μπορείς να ζήσεις χωρίς αυτό το θέαμα».

Η Μετάγγιση Αίματος Δεν Είναι «Δώρο Ζωής»

Είναι πράγματι ζωοσωτήριες οι μεταγγίσεις αίματος; Ένας ολοένα και μεγαλύτερος αριθμός ειδημόνων σε ιατρικά θέματα έχουν αμφιβολίες. Ο διευθυντής αιματολογίας του Βασιλικού Νοσοκομείου της Βόρειας Ακτής του Σίντνεϊ, στην Αυστραλία, εξετάζει στο Ιατρικό Περιοδικό της Αυστραλίας (Medical Journal of Australia) τις ανησυχίες που εκφράζονται για την ασφάλεια των μεταγγίσεων αίματος. Ο ίδιος πιστεύει πως υπάρχουν συνδετικοί κρίκοι ανάμεσα στον καρκίνο, τη λοίμωξη και τη μετάγγιση αίματος. Η εφημερίδα του Μπρίσμπεϊν Κούριερ-Μέιλ (Courier-Mail) παραθέτει τα λόγια αυτού του εξέχοντος γιατρού, ο οποίος είπε: «Παλιότερα η μετάγγιση αίματος θεωρούνταν δώρο ζωής, αλλά τώρα οι όροι έχουν αντιστραφεί και η γενική άποψη είναι ότι η χειρουργική χωρίς αίμα και η αποφυγή μετάγγισης μπορεί να είναι το δώρο της ζωής. Νέα στοιχεία, τα οποία υποδηλώνουν ότι η μετάγγιση αίματος στη διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης μπορεί να εγκυμονεί κινδύνους για υποτροπή του καρκίνου και για μετεγχειρητική λοίμωξη, αποτελούν ζήτημα ανησυχίας».

Βία σε Πανεπιστήμια της Νιγηρίας

Μυστικές θρησκευτικές ομάδες κυκλοφορούν στις πανεπιστημιουπόλεις της Νιγηρίας και «έχουν σκορπίσει συντριπτικό φόβο και τρόμο», αναφέρει η νιγηριανή εφημερίδα Δι Ομπζέρβερ (The Observer). Λέγεται ότι τα μέλη αυτών των θρησκευτικών ομάδων είναι οπλισμένα με πυροβόλα, πιστόλια, τσεκούρια, μαχαίρια και διάφορα οξέα. Αναφέρεται ότι επιτέθηκαν ως και σε μερικά μέλη του διδακτικού προσωπικού, και ότι βίασαν και βασάνισαν συμφοιτητές τους. Συγκρούσεις ανάμεσα σε αντίπαλες συμμορίες τέτοιων ομάδων έχουν καταλήξει στο θάνατο τουλάχιστον τεσσάρων φοιτητών. Αυτές οι θρησκευτικές ομάδες στις πανεπιστημιουπόλεις αποτελούνται κυρίως από φοιτητές εύπορων οικογενειών, λέει η ίδια εφημερίδα. Ο υπουργός παιδείας έχει δώσει οδηγίες στους ιθύνοντες των πανεπιστημίων να αποβάλλουν τα μέλη αυτών των μυστικών θρησκευτικών ομάδων και απείλησε ότι θα κλείνει τα ιδρύματα που δεν θα το κάνουν αυτό.

Με Μιας Ώρας Δουλειά

Μια πρόσφατη μελέτη σύγκρινε την αγοραστική δύναμη του μισθού που παίρνουν οι εργαζόμενοι σε 159 διαφορετικά επαγγέλματα από 49 ποικίλα κοινωνικά στρώματα σε ολόκληρο τον κόσμο, αναφέρει η γαλλική εφημερίδα Λε Μοντ (Le Monde). Η μελέτη αυτή, την οποία διεξήγαγε η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας, δείχνει ακριβώς πόσο δυσανάλογη μπορεί να είναι η αγοραστική δύναμη των εργαζομένων από το ένα μέρος στο άλλο. Για παράδειγμα, ένας υφαντής στο Σουδάν, ένας σερβιτόρος στη Σρι Λάνκα, ένας εργάτης σε κλωστήριο στη Γιουγκοσλαβία, ένας οδηγός λεωφορείου στο Μπαγκλαντές κι ένας φούρναρης στην Κεντρική Αφρικανική Δημοκρατία πρέπει να εργάζονται πάνω από τρεις ώρες για να αγοράσουν μόλις 1 κιλό ρύζι. Αντίθετα, ένας υπάλληλος γραφείου στη Γαλλική Πολυνησία ή ένας ξυλουργός στη Σουηδία μπορούν να αγοράσουν τουλάχιστον 9 κιλά ρύζι με το μισθό μιας και μόνο ώρας δουλειά.

Το Αρκουδάκι Προειδοποιεί

Το σύνδρομο αιφνίδιου βρεφικού θανάτου αποτελεί πραγματικό φόβο για πολλούς γονείς. Τώρα, χάρη στα υψηλής τεχνολογίας αρκουδάκια, που σχεδιάζει ο Δρ Τζαν Χένις από τα Εργαστήρια Αεροδιαστημικής Έρευνας στη Νότια Αφρική, είναι δυνατή η παρακολούθηση των βρεφών 24 ώρες το εικοσιτετράωρο. Το αρκουδάκι το οποίο προσφέρεται για να το αγκαλιάζουν τα μωρά παρακολουθεί τα σημεία ζωής του βρέφους. Αναφερόμενη σ’ αυτή τη συσκευή η εφημερίδα Δε Σταρ (The Star) του Γιοχάνεσμπουργκ, στη Νότια Αφρική, λέει ότι σε περίπτωση που παρουσιαστούν ανωμαλίες στα σημεία ζωής του παιδιού, όπως «αφύσικη θερμοκρασία, χαμηλός καρδιακός παλμός ή γρήγορος σφυγμός», ενεργοποιείται ένας συναγερμός ο οποίος ειδοποιεί τους γονείς σχετικά με τον πιθανό κίνδυνο. Το «Μέντι-τέντι» (“Medi-teddy”), όπως ονομάζεται αυτό το νέο προϊόν, κοστίζει γύρω στα 350 δολάρια (περ. 63.000 δρχ.).

Η Αξία της Ταπεινής Πατάτας

«Όταν οι Ευρωπαίοι κατακτητές έφτασαν στην Αμερική, ήρθαν με την ιδέα ότι τα πλούτη της ήταν τα ορυκτά και οι πολύτιμοι λίθοι. Χρειάστηκε να περάσουν 3 αιώνες για να ‘ανακαλυφθεί’ η οικονομική αξία της πατάτας». Τη δήλωση αυτή έκανε στο βραζιλιανό περιοδικό Σιένσια Όζε (Ciência Hoje) ο Εντουάρντο Χ. Ραποπόρτ, του Περιφερειακού Πανεπιστημιακού Κέντρου του Μπαριλότσε, στην Αργεντινή. Οι πατάτες συγκαταλέγονται στις πιο σημαντικές και πιο θρεπτικές τροφές και περιέχουν πολλές βιταμίνες. Έτσι, η αξία τους ανέρχεται σε δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως. Ο Ραποπόρτ προσθέτει: «Η αξία της παγκόσμιας συγκομιδής της πατάτας, σ’ ένα χρόνο, ξεπερνά κατά πολύ όλο το χρυσό και το ασήμι που έβγαλε η Ισπανία από την Αμερική».

Ο Παγκόσμιος Αναλφαβητισμός Πέφτει

«Για πρώτη φορά στα χρονικά, ο αριθμός των αναλφάβητων στον κόσμο σημείωσε ελαφρά πτώση τα πρόσφατα χρόνια», δηλώνει η εφημερίδα Δε Νιου Γιορκ Τάιμς (The New York Times). «Η έκθεση, που εκδόθηκε από την Εκπαιδευτική, Επιστημονική και Πολιτιστική Οργάνωση των Ηνωμένων Εθνών, υπολόγιζε ότι ο αριθμός των αναλφάβητων το 1990 ήταν 948 εκατομμύρια, λιγότεροι από τους 950 εκατομμύρια αναλφάβητους που υπολογίστηκε ότι υπήρχαν το 1985». Περίπου το 26,6 τοις εκατό του παγκόσμιου πληθυσμού είναι αναλφάβητοι και, αν συνεχιστούν οι παρούσες τάσεις, το έτος 2000 το ποσοστό αυτό θα έχει μειωθεί σε 21,8 τοις εκατό, δηλαδή 935 εκατομμύρια. Συμπτωματικά, το περασμένο έτος ονομάστηκε Διεθνές Έτος Αλφαβητισμού. Όχι μόνο τα φτωχότερα κράτη είναι προθυμότερα να αυξήσουν τον εγγράμματο πληθυσμό τους, αλλά και τα βιομηχανοποιημένα κράτη κατανοούν ολοένα και περισσότερο το γεγονός ότι υπάρχουν ανεπαρκώς εκπαιδευμένοι άνθρωποι, οι οποίοι υπολογίζεται τώρα ότι αποτελούν το 10 ως και 20 τοις εκατό του πληθυσμού.

AIDS—‘Ανεξέλεγκτο επί Δεκαετίες’

«Καθώς η επιδημία του AIDS μπαίνει στη δεύτερη δεκαετία της, τόσο οι ερευνητές όσο και εκείνοι που υποστηρίζουν τους πληγέντες από τη νόσο εγκαταλείπουν με πόνο τις άλλοτε ζωηρές ελπίδες τους πως η μάστιγα αυτή θα τιθόταν γρήγορα υπό έλεγχο», δηλώνει η εφημερίδα Δε Νιου Γιορκ Τάιμς (The New York Times). «Αυτές οι ελπίδες εξανεμίζονταν καθώς οι έρευνες για αποτελεσματικά φάρμακα αποδεικνύονταν πολύ πιο δύσκολες απ’ ό,τι πιστευόταν, και οι προσπάθειες να βρεθεί κάποιο εμβόλιο ανατρέπονταν διαρκώς από την ύπουλη άμυνα που προτάσσει ο ιός. Ειδικοί σε ιατρικά θέματα λένε τώρα ότι κατά τη γνώμη τους ο ιός του AIDS θα μείνει ανεξέλεγκτος επί δεκαετίες». Σύμφωνα με υπολογισμούς, μέχρι το έτος 2000, περίπου 40 εκατομμύρια άνθρωποι θα έχουν μολυνθεί με τον ιό του AIDS. Μολονότι οι ερευνητές έχουν απομονώσει τον ιό, έχουν μελετήσει τις πρωτεΐνες του και έχουν αναπαραγάγει τα γονίδιά του μέσω κλωνισμού, και μολονότι έχουν βρει φάρμακα που απαλύνουν κάπως το μαρτύριο των ασθενών οι οποίοι πάσχουν από AIDS, η ασθένεια αυτή είναι το ίδιο θανατηφόρα όπως πάντα.