Ψάρεμα με Επιπλέοντα Δίχτυα—Τείνει να Εκλείψει;
Η ΓΕΝΙΚΗ Συνέλευση του Ο.Η.Ε. στη Νέα Υόρκη λέει ότι «προκαλεί μεγάλες απώλειες χωρίς να κάνει καμιά διάκριση». Το ευρωπαϊκό γραφείο που διαθέτει στο Λονδίνο το Διεθνές Ινστιτούτο για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη το περιγράφει ως «σοβαρή απειλή για τη θαλάσσια ζωή». Δεκαέξι κράτη του Ειρηνικού το καταδικάζουν ως «αδικαιολόγητη λεηλασία». Είναι φανερό ότι το ψάρεμα με επιπλέοντα δίχτυα βρίσκεται κάτω από παγκόσμια επίθεση. Γιατί;
Τα επιπλέοντα δίχτυα—δίχτυα που κρέμονται κάθετα και κυματίζουν στη θάλασσα σαν κουρτίνες—ρίχνονται στα νερά κοντά στις ακτές εδώ και χιλιάδες χρόνια. Στα τέλη της δεκαετίας του 1970, ωστόσο, το ψάρεμα με επιπλέοντα δίχτυα σε πελάγη και σε ανοιχτές θάλασσες γνώρισε τόσο θεαματική αύξηση που σήμερα μια αρμάδα χιλίων και πλέον αλιευτικών σκαφών με επιπλέοντα δίχτυα από την Ιαπωνία, την Ταϊβάν και τη Δημοκρατία της Κορέας «χτενίζουν» τον Ειρηνικό, τον Ατλαντικό και τον Ινδικό Ωκεανό αναζητώντας καλαμάρια, λευκούς τόνους, ξιφίες και σολομούς. Εφόσον κάθε πλοίο, σύμφωνα με ορισμένους υπολογισμούς, χρησιμοποιεί γιγάντια δίχτυα που κρέμονται σε βάθος μέχρι 11 μέτρων και καλύπτουν απόσταση 50 χιλιομέτρων, το συνδυασμένο μήκος των διχτυών του αλιευτικού στόλου ισοδυναμεί με 50.000 περίπου χιλιόμετρα—περισσότερα απ’ όσα καλύπτει η περιφέρεια της γης!
«Κουρτίνες Θανάτου»
Αυτά τα σχεδόν αόρατα, συνθετικά, επιπλέοντα δίχτυα είναι τόσο αποτελεσματικά που, σύμφωνα με το ενημερωτικό δελτίο Απόψεις του Διεθνούς Ινστιτούτου για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη (IIED Perspectives), «με τις τωρινές τάσεις, τα δίχτυα μπορεί να εξολοθρεύσουν την αλιεία του λευκού τόνου στο Νότιο Ειρηνικό μέσα σε δυο χρόνια». Ο υδροβιολόγος Σαμ Λαμπάντ λέει ότι το ψάρεμα με επιπλέοντα δίχτυα δεν κάνει καμιά διάκριση και είναι σαν «να κόβει κάποιος όλα τα δέντρα ενός δάσους για να συλλέξει ένα και μόνο είδος δέντρου ή να κόβει μια βελανιδιά μόνο και μόνο για να μαζέψει βελανίδια». Πράγματι, όταν αυτός ο αλιευτικός στόλος, που είναι ο μεγαλύτερος του κόσμου, ψαρεύει με επιπλέοντα δίχτυα, σαρώνει επίσης ολόκληρους τόνους ειδών που δεν σκόπευε να ψαρέψει, όπως κοινούς και ραβδωτούς τόνους, μάρλιν, ξιφίες και πέστροφες ίριδες που μεταναστεύουν.
Σύμφωνα με τον Τζέιμς Μ. Κόου, ερευνητή στην Εθνική Υπηρεσία Θαλάσσιας Αλιείας των Ηνωμένων Πολιτειών, υπάρχουν αποδείξεις ότι ο ασιατικός αλιευτικός στόλος ψαρεύει παράνομα μεγάλες ποσότητες σολομού που ποτέ δεν θα φτάσουν στα πατρογονικά τους ποτάμια της Βόρειας Αμερικής για να γεννήσουν.
Τα επιπλέοντα δίχτυα κάνουν τα πράγματα ακόμη χειρότερα, καθώς μπλέκουν, παγιδεύουν και πνίγουν χιλιάδες ενυδρίδες, φώκιες, δελφίνια, φώκαινες, φάλαινες, θαλάσσιες χελώνες και θαλασσοπούλια. Δεν προξενεί έκπληξη το ότι ολοένα και περισσότεροι ερευνητές χαρακτηρίζουν το ψάρεμα με επιπλέοντα δίχτυα «βάρβαρη μέθοδο ‘εξόρυξης’ του θαλάσσιου πλούτου» και τα ίδια τα επιπλέοντα δίχτυα «κουρτίνες θανάτου»!
Οι χαρακτηρισμοί φαίνονται κατάλληλοι. Μια πρόσφατη έκθεση του υπουργού εμπορίου των Η.Π.Α. ανέφερε ότι στη διάρκεια τριών και μόνο αλιευτικών εκστρατειών, τρία σκάφη έπιασαν τυχαία ‘ένα ριγωτό δελφίνι, 8 φώκαινες του Ντολ, 18 καλόρρινους της Αλάσκας, 19 ραβδωτά δελφίνια του Ειρηνικού και 65 λισσοδελφίνια του Βορρά’.
Μόλις πέρσι, μια έκθεση η οποία υποβλήθηκε στα Ηνωμένα Έθνη ανέφερε ότι ο ιαπωνικός αλιευτικός στόλος που χρησιμοποιεί επιπλέοντα δίχτυα, συλλέγοντας 106 εκατομμύρια καλαμάρια, σκότωσε 39 εκατομμύρια ψάρια τα οποία δεν ήθελαν οι ψαράδες. Επιπρόσθετα, η ανεπιθύμητη ψαριά τους περιλάμβανε 700.000 καρχαρίες, 270.000 θαλασσοπούλια, 26.000 θαλάσσια ζώα και 406 θαλάσσιες χελώνες, οι οποίες απειλούνται με εξαφάνιση.
Οι υδροβιολόγοι είναι πεπεισμένοι πως, αν το ψάρεμα με επιπλέοντα δίχτυα συνεχιστεί ανεξέλεγκτο, «θα εξαντλήσει αναπόφευκτα ένα φυσικό απόθεμα το οποίο κάποτε θεωρούνταν ανεξάντλητο». Στην πραγματικότητα, ίσως έχει ήδη προκληθεί μεγάλη καταστροφή. Το 1988 ένας καπετάνιος αλιευτικού σκάφους είπε στον βιολόγο Λαμπάντ: «Δεν σκοτώνουμε όσα δελφίνια σκοτώναμε κάποτε». Και ο Λαμπάντ παρατηρεί: «Αυτό πιθανώς συμβαίνει επειδή δεν έχουν μείνει αρκετά δελφίνια για να σκοτώσουν».
Παγκόσμιες Συμφωνίες Έρχονται στην Επιφάνεια
Πρόσφατα, όμως, απευθύνθηκαν εκκλήσεις για δράση ενάντια στο ψάρεμα με επιπλέοντα δίχτυα, από το Λονδίνο μέχρι την Ουάσινγκτον D.C. και από την Αλάσκα μέχρι τη Νέα Ζηλανδία, και έχουν ληφθεί ορισμένα μέτρα που ασκούν πίεση στους ψαράδες για να κάνουν περικοπές στους στόλους τους και να ανασύρουν μερικά από τα δίχτυα τους για τελευταία φορά. Και αναφέρουμε κάποια απ’ αυτά τα μέτρα: Μια ομάδα κρατών του Νότιου Ειρηνικού υιοθέτησε την επονομαζόμενη Σύμβαση του Γουέλινγκτον (Νέα Ζηλανδία), που τους επιτρέπει να εξαλείψουν το ψάρεμα με επιπλέοντα δίχτυα μέσα στις αλιευτικές τους ζώνες, οι οποίες έχουν ακτίνα 320 χιλιομέτρων, και να απαγορεύσουν στους ψαράδες τους να χρησιμοποιούν επιπλέοντα δίχτυα οπουδήποτε στο Νότιο Ειρηνικό.
Το Δεκέμβριο του 1989 ένα ψήφισμα του Ο.Η.Ε. πρότεινε την αναστολή του ψαρέματος μεγάλης κλίμακας με επιπλέοντα δίχτυα στις ανοιχτές θάλασσες το αργότερο μέχρι τις 30 Ιουνίου 1992. Το Ινστιτούτο Παγκόσμιας Επιφυλακής είπε ότι, αν δεν περικοπεί το ψάρεμα με επιπλέοντα δίχτυα, «η ανθρωπότητα [θα] έχει ελάχιστες ελπίδες να προστατέψει τις θάλασσές της για τις μελλοντικές γενιές» και πρόσθεσε: «Πρέπει να επιτύχουμε παγκόσμιες συμφωνίες που να καλύπτουν πλήρως αυτό το ζήτημα». Έτσι λοιπόν, τα κράτη του Νότιου Ειρηνικού, ενωμένα στη Διακρατική Υπηρεσία για την Αλιεία, πρότειναν τη δημιουργία μιας διεθνούς επιτροπής με σκοπό τη ρύθμιση των ζητημάτων που αφορούν την αλιεία και πίεσαν τους ψαράδες να υιοθετήσουν υπεύθυνες μεθόδους αλιείας.
Φέρνει, όμως, κανένα αποτέλεσμα η διεθνής πίεση; Ναι, και μάλιστα εντυπωσιακό!
Στις 26 Νοεμβρίου 1991 η Ιαπωνία συμφώνησε «να συμμορφωθεί με τη σύσταση των Ηνωμένων Εθνών για αναστολή των δραστηριοτήτων που αφορούν τη χρήση τεράστιων αλιευτικών διχτυών στο βόρειο Ειρηνικό Ωκεανό, δίχτυα τα οποία, όπως λένε οι επιστήμονες, ευθύνονται για την εκτεταμένη καταστροφή της θαλάσσιας ζωής». Αυτή η απόφαση «εκτόνωσε μια διένεξη που είχε απειλήσει να φθείρει ακόμα περισσότερο την υπόληψη της Ιαπωνίας ως προς τα περιβαλλοντικά ζητήματα». Η Ιαπωνία συμφώνησε να έχει τερματίσει τις μισές από τις αλιευτικές επιχειρήσεις της με επιπλέοντα δίχτυα μέχρι τον Ιούνιο του 1992 και τις υπόλοιπες μισές μέχρι το τέλος αυτού του έτους.
Μια μέρα αργότερα, ένα κύριο άρθρο στην εφημερίδα Δε Νιου Γιορκ Τάιμς (The New York Times) έλεγε: «‘Γλυκιά νίκη για το παγκόσμιο περιβάλλον’· έτσι περιέγραψε ένας ενθουσιασμένος υδροβιολόγος την ανακοίνωση που έκανε η Ιαπωνία την Τρίτη ότι θα έχει διακόψει τη λειτουργία των αλιευτικών της επιχειρήσεων με επιπλέοντα δίχτυα μέχρι το τέλος του ερχόμενου έτους [1992]».
Μια έκθεση στο περιοδικό Τάιμ (Time) της 9ης Δεκεμβρίου 1991 ανέφερε πως η Ταϊβάν και η Δημοκρατία της Κορέας άφησαν να εννοηθεί ότι κι εκείνες θα σταματήσουν να χρησιμοποιούν επιπλέοντα δίχτυα.
«Αύτη η θάλασσα η μεγάλη και ευρύχωρος· εκεί είναι ερπετά [κινούμενα πλάσματα, ΜΝΚ] αναρίθμητα, ζώα μικρά μετά μεγάλων».—Ψαλμός 104:25.
[Εικόνες στη σελίδα 15]
Αλιευτικό σκάφος με επιπλέοντα δίχτυα σε δράση
[Ευχαριστίες]
Photo: Steve Ignell, ABL
Σκελετός θαλάσσιας ενυδρίδας μπλεγμένος σε χαμένα επιπλέοντα δίχτυα
[Ευχαριστίες]
Photo: T. Merrell
[Εικόνες στη σελίδα 16]
Θαλασσοπούλια που πιάστηκαν σε επιπλέοντα δίχτυα και πέθαναν
[Ευχαριστίες]
Photo: A. Degànge
Παγιδευμένη φώκαινα του Ντολ
[Ευχαριστίες]
Photo: N. Stone