Η Αραβική Καμήλα το Αφρικανικό Όχημα για Όλες τις Δουλειές

Από τον ανταποκριτή του Ξύπνα! στο Τσαντ

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ μένει έκπληκτος κανείς όταν βλέπει για πρώτη φορά μια καμήλα να προχωρεί με τα ψηλόλιγνα πόδια της, τη μύτη της σηκωμένη ψηλά και την καμπούρα της να πηγαινοέρχεται από τη μια μεριά στην άλλη. Μερικοί, μάλιστα, σχηματίζουν την εντύπωση πως η καμήλα αποτελείται από διάφορα μέλη που περίσσεψαν από τη δημιουργία!

Τι σκοπό εξυπηρετεί αυτή η παράξενη καμπούρα, ο μακρύς λαιμός, τα πολύ αδύνατα πόδια, τα τεράστια στρογγυλά πέλματα, αλλά κι αυτές οι μακριές, γυριστές βλεφαρίδες; Όσο άχαρη κι αν φαίνεται, η αραβική καμήλα θεωρούνταν εξαιρετικά πολύτιμη στη διάρκεια των αιώνων.

Χρήσιμο Πλάσμα Τότε . . .

Φαίνεται ότι ήδη στην εποχή του Αβραάμ η καμήλα δρομάδα, ή αραβική (με τη μια καμπούρα), χρησιμοποιούνταν σε μεγάλο βαθμό. Ο ίδιος ο Αβραάμ απέκτησε αρκετές απ’ αυτές τον καιρό που έμεινε στην Αίγυπτο. (Γένεσις 12:16) Στην πραγματικότητα, το περίφημο ταξίδι του από την Ουρ των Χαλδαίων στη γη Χαναάν ίσως το έκανε πάνω σε καμήλα.

Ο Ιώβ είχε υπό την κατοχή του καμήλες. Αυτές αριθμούσαν γύρω στις 3.000 και συνέβαλλαν στο γεγονός ότι ο Ιώβ ήταν ένας από τους πλουσιότερους ανθρώπους στο μέρος του κόσμου στο οποίο ζούσε. (Ιώβ 1:3) Ο άνθρωπος, λοιπόν, στην Αίγυπτο και σε άλλα μέρη, έχει σε εκτίμηση τις καμήλες εδώ και 4.000 χρόνια τουλάχιστον.

Στην υπόλοιπη βόρεια Αφρική έκαναν την εμφάνισή τους περίπου το δεύτερο αιώνα Κ.Χ. Αυτό έδωσε στους κατόχους τους τη δυνατότητα να αναπτύξουν ένα νομαδικό τρόπο ζωής στην έρημο της Σαχάρας, πράγμα το οποίο θα ήταν αδύνατο χωρίς την καμήλα.

Με τον καιρό, αυτοί οι νομάδες χάραξαν πορείες μέσα από την έρημο και άρχισαν το δουλεμπόριο. Απέκτησαν δούλους από μέρη της Αφρικής νότια της Σαχάρας και τους έβαλαν να δουλεύουν σε απομονωμένες οάσεις από τις οποίες δεν θα μπορούσαν ποτέ να αποδράσουν με τα πόδια.

Μακριά καραβάνια με καμήλες διέσχιζαν την έρημο μεταφέροντας αλάτι σε μέρη όπου αυτό το αγαθό ήταν δυσεύρετο και συνεπώς περιζήτητο. Μολονότι ο ρόλος της στο δουλεμπόριο έχει τερματιστεί και ο ρόλος της στο εμπόριο αλατιού έχει ελαττωθεί σε μεγάλο βαθμό, η αραβική καμήλα είναι ακόμη πολύ χρήσιμη.

. . . και Τώρα

Τα καραβάνια με καμήλες είναι ακόμη συνηθισμένα στην περιοχή Σαχέλ-Σαχάρα της Αφρικής—αποτελούν μεταφορικό μέσο αμετάβλητο από την εποχή του Αβραάμ. Οι νομαδικές φυλές εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις καμήλες τους, οι οποίες από την κορυφή ως τα νύχια είναι ακόμη τόσο ζωτικές για τον τρόπο ζωής τους όσο ήταν και τις προηγούμενες χιλιετίες.

Ως νομάδες, η βασική τους ανάγκη είναι η μεταφορά—του εαυτού τους, του νερού, των τροφίμων και όποιων οικιακών αντικειμένων είναι απαραίτητα. Επίσης αρμέγουν την καμήλα και κόβουν προσεκτικά το μαλλί της για να φτιάξουν ρούχα, κουβέρτες και σκηνές. Το τομάρι της χρησιμοποιείται για δέρμα, και η σάρκα της για κρέας.

Τα καραβάνια καλύπτουν κατά μέσο όρο περίπου 40 χιλιόμετρα τη μέρα. Αλλά σε κάποια έκτακτη ανάγκη μερικές καμήλες μπορούν να καλύψουν 160 χιλιόμετρα μέσα σε μια μέρα. Αυτό είναι πολύ σημαντικό γεγονός που λαμβάνεται υπόψη όταν οι πηγές του νερού μπορεί να απέχουν πολλά χιλιόμετρα η μια από την άλλη.

Η χρήση τους δεν περιορίζεται στις απομακρυσμένες περιοχές της ερήμου. Η καμήλα εξακολουθεί να αποτελεί συνηθισμένο θέαμα, και τα μουγκρητά, τα βογκητά και τα γουργουρίσματά της εξακολουθούν να είναι συνηθισμένοι ήχοι σε πολλές αγορές εδώ στο Σαχέλ. Οι καμήλες χρησιμοποιούνται για να μεταφέρουν ανθρώπους και εμπορεύματα από την επαρχία στην αγορά, συχνά κουβαλώντας φορτία βάρους 200 ή και περισσότερων κιλών.

Η εκτροφή καμηλών για το κρέας τους ενθαρρύνεται ως πρακτική εναλλακτική λύση αντί του βοδινού κρέατος, καθώς η εκτροφή βοοειδών γίνεται δυσκολότερη εξαιτίας των επεκτεινόμενων ερήμων. Περίπου 1.300 καμήλες καταναλώθηκαν το 1990 στην Ντζαμένα, την πρωτεύουσα του Τσαντ, και ένας άγνωστος αριθμός στις περιοχές της υπαίθρου. Αρκετοί άπειροι επισκέπτες από τη Δύση εκπλήσσονται όταν μαθαίνουν ότι το φτηνό «βοδινό» που βρήκαν στην αγορά ήταν, στην πραγματικότητα, κρέας καμήλας.

Στην ίδια πόλη, δεν είναι ασυνήθιστο να συναντήσει κανείς ένα ή περισσότερα απ’ αυτά τα ζώα που διασχίζουν τους δρόμους, κουβαλώντας τεράστια σακιά με σιτηρά κι έναν αναβάτη. Ο αναβάτης μπορεί να κάνει παράδοση κατ’ οίκον ή απλώς να ψάχνει για πιθανούς πελάτες.

Σε μερικά χωριά στις πιο άνυδρες περιοχές της χώρας οι άνθρωποι χρησιμοποιούν καμήλες για να αντλούν νερό από πολύ βαθιά πηγάδια. Προσαρμόζουν έναν τεράστιο κουβά ή ασκό στην άκρη ενός μεγάλου σκοινιού και τον ρίχνουν στο πηγάδι. Περνούν την άλλη άκρη του σκοινιού από μια τροχαλία περίπου ένα μέτρο πάνω από το στόμιο του πηγαδιού και κατόπιν τη δένουν στην καμήλα. Ένα αγόρι που βρίσκεται στην πλάτη της καμήλας τής δίνει το πρόσταγμα να τραβήξει, και ο κουβάς με το πολύτιμο υγρό περιεχόμενό του ανεβαίνει και βγαίνει από το πηγάδι.

Μέλη που Περίσσεψαν;

Μια σύντομη μελέτη της καμήλας δείχνει ότι τα διαφορετικά μέλη της προφανώς σχεδιάστηκαν με τέτοιον τρόπο ώστε να της δίνουν την ικανότητα προσαρμογής σ’ ένα καυτό, ξηρό κλίμα. Αυτά τα μέλη δεν είναι ατυχήματα της φύσης. Δίνουν στην καμήλα ένα ξεχωριστό πλεονέκτημα σ’ αυτό το δύσκολο μέρος του κόσμου.

Τι σκοπό εξυπηρετεί ο τόσο μακρύς λαιμός; Αυτός προσφέρει στην καμήλα ένα πλεονέκτημα παρόμοιο μ’ εκείνο της καμηλοπάρδαλης, δίνοντάς της την ικανότητα να τρώει από τα δέντρα. Όπως η καμηλοπάρδαλη, έτσι κι αυτή τρέφεται συχνά από τα αγκαθωτά δέντρα τύπου ακακίας που είναι συνηθισμένα στο Σαχέλ. Το μεγαλύτερο μέρος του έτους δεν βρέχει, γι’ αυτό συνήθως δεν υπάρχει διαθέσιμη αρκετή βλάστηση στο έδαφος· τα δέντρα επιζούν επειδή έχουν βαθιές ρίζες, κι έτσι γίνονται η εμφανής τροφή για τις καμήλες.

Τι σκοπό εξυπηρετούν τα μακριά πόδια και τα παράξενα πέλματα; Εκτός από το ότι συμβάλλουν στο προνομιούχο για τη λήψη τροφής ύψος της καμήλας, τα μακριά της πόδια τής δίνουν επίσης το πλεονέκτημα της ταχύτητας. Από μακριά η αραβική καμήλα φαίνεται να περπατάει αργά και νωχελικά, αλλά οι πεζοί που προσπαθούν να συμβαδίσουν μαζί της σύντομα συνειδητοποιούν ότι κάθε βήμα της καμήλας καλύπτει μεγάλη απόσταση.

Τα πλατιά, στρογγυλά πέλματά της είναι αρκετά μαλακά και φαίνεται σαν να απλώνονται καθώς η καμήλα πατάει στο έδαφος, δίνοντάς της το πλεονέκτημα να μπορεί να περπατάει εύκολα στην άμμο. Η μικρή, σκληρή οπλή της αγελάδας ή του αλόγου έχει την τάση να βυθίζεται στην άμμο, αλλά η καμήλα μένει στην επιφάνεια. Το κάτω μέρος του πέλματος είναι εκ γενετής καλυμμένο από έναν παχύ κάλο, ο οποίος αποτρέπει τα εγκαύματα που θα προέρχονταν από την καυτή άμμο της ερήμου.

Οι καμήλες, όμως, δυσκολεύονται να περπατήσουν στη λάσπη· σ’ αυτό οφείλεται η εξαφάνισή τους από το νότιο Σαχέλ την περίοδο των βροχών. Οι αφέντες τους τις πηγαίνουν στην έρημο, ώστε να μη γλιστρήσουν και πιθανώς σπάσουν κάποιο πόδι ή τραυματιστούν με άλλον τρόπο.

Και η περίφημη καμπούρα; Μερικοί θα σας πουν ότι είναι για την αποθήκευση νερού, αλλά στην πραγματικότητα αποτελείται κυρίως από λίπος και είναι για την αποθήκευση τροφής. Μια υποσιτισμένη καμήλα συνήθως έχει ζαρωμένη καμπούρα, που μερικές φορές χαλαρώνει ή κρέμεται στην πλευρά του ζώου, αλλά έπειτα από μερικές εβδομάδες καλής διατροφής, η καμπούρα τελικά επανέρχεται στο φυσιολογικό.

Παρεμπιπτόντως, η Βακτριανή καμήλα, αυτή με τις δυο καμπούρες, που είναι πιο ευπροσάρμοστη στις ψυχρότερες ερήμους της κεντρικής Ασίας, διασταυρώνεται αρκετά εύκολα με την καμήλα που έχει μια καμπούρα. Αυτό δείχνει ότι οι δυο τύποι καμήλας είναι απλώς ποικιλίες του ίδιου ‘είδους’.—Γένεσις 1:24· βλέπε επίσης Ξύπνα! 8 Δεκεμβρίου 1988, σελίδα 25.

Και αυτές οι μακριές, γυριστές βλεφαρίδες; Πολύ πριν η σύγχρονη μόδα ανακαλύψει τις μακριές, ψεύτικες βλεφαρίδες, οι καμήλες είχαν τις αληθινές, μακριές βλεφαρίδες, και όχι μόνο για ομορφιά. Αυτές προστατεύουν τα μάτια από την άμμο που σηκώνει ο άνεμος, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα στην καμήλα να συνεχίζει να κινείται εκεί όπου άλλα ζώα θα τυφλώνονταν και θα έπρεπε να σταματήσουν. Τα μακριά, σχιστά ρουθούνια της συμπληρώνουν τα μάτια φιλτράροντας την άμμο και κρατώντας τη μακριά όταν αναπνέει η καμήλα, και περιορίζοντας τις απώλειες νερού καθώς συγκρατούν την υγρασία όταν εκπνέει.

Αυτό, σε συνδυασμό με άλλα χαρακτηριστικά, δίνει στην καμήλα τη φημισμένη ικανότητά της να κινείται επί αρκετές μέρες χωρίς να πίνει τίποτα. Μπορεί να επιζήσει χωρίς δυσκολία από μια απώλεια νερού που θα φτάνει μέχρι το ένα τρίτο του βάρους του σώματός της. Όμως, όταν πίνει, να είστε προετοιμασμένοι. Είναι γνωστό ότι οι καμήλες καταναλώνουν μέχρι και 135 λίτρα νερού σε δέκα λεπτά για να αντικαταστήσουν το νερό που έχουν χάσει. Η Ρεβέκκα, λοιπόν, προσφέρθηκε εθελοντικά για μια μεγάλη αποστολή όταν πρότεινε να ποτίσει δέκα καμήλες!—Γένεσις 24:10, 19.

Έτσι, η καμήλα, μολονότι μπορεί να φαίνεται ασυνήθιστη σε κάποιον που δεν είναι εξοικειωμένος μ’ αυτήν, δεν είναι ατύχημα ή κατοπινή σκέψη της δημιουργίας. Δεν είναι ένα παράξενο συνονθύλευμα από μέλη που περίσσεψαν επειδή δεν μπορούσαν να τα χρησιμοποιήσουν τα άλλα ζώα. Ίσως να μην είναι τόσο καλλίγραμμη όσο το άλογο ή τόσο πολύχρωμη όσο το παγόνι, αλλά οι κάτοικοι της βόρειας Αφρικής εκτιμούν πλήρως την αραβική καμήλα ως ευλογία από τον Θεό, απόδειξη ενός νοήμονος Δημιουργού.—Αποκάλυψις 4:11.

[Εικόνες στη σελίδα 23]

Με το μακρύ λαιμό της, την καμπούρα στην πλάτη, τα φουσκωτά πέλματα και τις μακριές βλεφαρίδες, η καμήλα είναι κατάλληλη για τη ζωή στην έρημο