Πώς να Βελτιώσετε τη Μνήμη Σας
ΕΧΕΤΕ εξαιρετική μνήμη! Μήπως δυσκολεύεστε να το πιστέψετε; Τότε, σκεφτείτε για λίγο πόσα πράγματα μπορείτε να θυμηθείτε αμέσως: σκηνές από την παιδική σας ηλικία, ονόματα φίλων και συγγενών—ακόμα και φανταστικά πρόσωπα από βιβλία ή από την τηλεόραση, τις μελωδίες και τα λόγια αγαπημένων σας τραγουδιών, το αλφάβητο, πώς να μετράτε, χιλιάδες λέξεις. Ναι, ήδη κάνατε μια επίδειξη της ικανότητάς σας να θυμάστε εκατομμύρια πράγματα!
‘Αλλά αν η μνήμη μου είναι τόσο θαυμαστή’, ίσως αναρωτηθείτε, ‘γιατί ξεχνάω; Γιατί πολλές φορές βάζω πράγματα σε λάθος θέση; Γιατί πηγαίνω σε ένα κατάστημα και ξεχνάω το λόγο για τον οποίο πήγα; Και ακόμη χειρότερα, γιατί δυσκολεύομαι τόσο πολύ προσπαθώντας να θυμηθώ ονόματα—για να μην αναφέρω αριθμούς τηλεφώνου και ραντεβού;’ Αυτές είναι ανησυχίες που αφορούν τους περισσότερους ανθρώπους. Παρ’ όλα αυτά, η μνήμη σας είναι πολύ καλύτερη από ό,τι ίσως αντιλαμβάνεστε—και μπορεί να βελτιωθεί.
Γιατί Ξεχνάμε
Ο Θεός μάς δημιούργησε με τη θαυμάσια ικανότητα να θυμόμαστε. Κατάλληλα, ο εγκέφαλος βρίσκεται μέσα σε αυτό που η Αγία Γραφή με ποιητικά λόγια αποκαλεί ‘χρυσή κούπα’—ένα πολύτιμο δοχείο αναμνήσεων. (Εκκλησιαστής 12:6, ΜΝΚ) Γιατί, λοιπόν, η μνήμη μας μάς προδίδει κατά καιρούς; Συχνά αυτό οφείλεται στην έλλειψη ενδιαφέροντος. Ο διάσημος μαέστρος Αρτούρο Τοσκανίνι διηύθυνε ολόκληρες συμφωνίες από μνήμης. Ο μεγιστάνας των επιχειρήσεων Τσαρλς Σουάμπ μπορούσε να θυμηθεί τα ονόματα 8.000 εργαζομένων. Αλλά, μήπως η μνήμη τους ήταν το ίδιο οξεία για θέματα που βρίσκονταν έξω από τη σφαίρα του προσωπικού τους ενδιαφέροντος; Μάλλον όχι. Έτσι, ανεξάρτητα από το πόσο καλή είναι η μνήμη σας, θα το βρείτε εξαιρετικά δύσκολο να μάθετε και να θυμάστε πράγματα που δεν σας ενδιαφέρουν.
Ένας άλλος παράγοντας που μας κάνει να ξεχνάμε είναι η αλλαγή καταστάσεων και τοποθεσιών. Θυμόμαστε καλύτερα τα πράγματα μέσα στο γενικό πλαίσιο στο οποίο τα μάθαμε. Ένας άντρας που επισκεπτόταν την περιοχή στην οποία μεγάλωσε είδε μια άγνωστη γυναίκα να τον χαιρετάει. Όπως ήταν φυσικό, υπέθεσε ότι πρέπει να ήταν κάποια με την οποία είχαν μεγαλώσει μαζί στην παλιά του γειτονιά. Ξαφνικά συνειδητοποίησε, όμως, ότι ήταν μια γυναίκα που έβλεπε κάθε μέρα—μια συνάδελφός του! Εντελώς συμπτωματικά επισκεπτόταν και εκείνη την ίδια περιοχή. Βλέποντάς την σε διαφορετικό περιβάλλον ξέχασε προς στιγμή ποια ήταν.
Ευτυχώς, δεν χρειάζεται να θυμάστε τις εκατομμύρια πληροφορίες που μπαίνουν στο μυαλό σας κάθε μέρα· μεγάλο μέρος από αυτές αφορούν μικροπράγματα. Ωστόσο, όταν κάτι είναι σημαντικό, μπορείτε να μάθετε να το συγκρατείτε στη μνήμη σας. Πώς; Με το να του δίνετε ιδιαίτερη προσοχή.
Πώς να Θυμάστε
Ας πούμε ότι είναι ανάγκη να κάνετε ένα σημαντικό τηλεφώνημα απόψε. Αν δεν κάνετε για αυτό τίποτα περισσότερο από μια σύντομη διανοητική σημείωση, πιθανότατα θα το ξεχάσετε. Γι’ αυτό, σταματήστε και σκεφτείτε για το τηλεφώνημα που σχεδιάζετε να κάνετε. Το βιβλίο Αυτόματη Μνήμη—Αξιοποιήστε την Κρυφή Δύναμη της Μνήμης Σας (Instant Recall—Tapping Your Hidden Memory Power), του Τζεφ Μπέντγουερθ, συστήνει να αφιερώνουμε «λεπτά και όχι δευτερόλεπτα» για να αποτυπώνουμε στη μνήμη μας διάφορες σημαντικές πληροφορίες. Πείτε στον εαυτό σας ότι είστε πραγματικά αποφασισμένοι να θυμηθείτε να κάνετε αυτό το τηλεφώνημα. Έχοντας δώσει ιδιαίτερη προσοχή σε αυτό το ζήτημα, πιθανότατα δεν θα το ξεχάσετε.
Όμως, ποιοι είναι μερικοί άλλοι τρόποι με τους οποίους μπορείτε να δώσετε ιδιαίτερη προσοχή σε πράγματα που δεν θέλετε να ξεχάσετε; Οι επόμενες εισηγήσεις, αν εφαρμοστούν, μπορούν σύντομα να σας γίνουν δεύτερη φύση.
Οι πληροφορίες που συλλαμβάνετε να είναι σαφείς: Ένας κομπιούτερ δεν μπορεί να βρει με ακρίβεια πληροφορίες αν δεν έχετε δώσει την κατάλληλη εντολή για να αρχίσει να το κάνει αυτό. Σε μεγάλο βαθμό, το ίδιο ισχύει και για τη μνήμη μας. Σκεφτείτε, για παράδειγμα, πώς μαθαίνετε ένα όνομα. Ο Δρ Μπρούνο Φερστ, στο βιβλίο του Σταματήστε να Ξεχνάτε (Stop Forgetting), σημειώνει τα εξής: «Αν δεν συλλάβουμε το όνομα με σαφήνεια και ακρίβεια, δεν μπορούμε καν να μιλάμε για το αν θα το θυμηθούμε ή θα το ξεχάσουμε. Δεν μπορούμε ούτε να θυμηθούμε ούτε να ξεχάσουμε κάτι που ποτέ δεν μάθαμε. Επομένως, ως πρώτο βήμα, πρέπει να συλλάβουμε το όνομα με τέτοιον τρόπο ώστε να μην έχουμε καμιά αμφιβολία για το πώς προφέρεται ή γράφεται». Αν κάποιος την ώρα που σας συστήνεται δεν προφέρει καθαρά το όνομά του, μη διστάσετε να του ζητήσετε να το επαναλάβει. Ζητήστε του να σας πει πώς γράφεται.
Να οραματίζεστε: Να προσπαθείτε να φτιάχνετε εικόνες για αυτό που προσπαθείτε να θυμηθείτε. Υπάρχει κάποια συγκεκριμένη δουλειά που δεν πρέπει να ξεχάσετε; Τότε οραματιστείτε ότι κάνετε αυτή τη δουλειά. Όσο περισσότερες λεπτομέρειες προσθέσετε σε αυτή τη διανοητική εικόνα, τόσο πιο εύκολα θα τη θυμηθείτε.
Το να οραματίζεστε θα σας βοηθήσει επίσης να κάνετε συσχετισμούς ανάμεσα σε πράγματα που φαινομενικά δεν έχουν καμία σχέση. Φανταστείτε, για παράδειγμα, ότι πρέπει να θυμηθείτε να αγοράσετε γάλα και οδοντόκρεμα. Θα μπορούσατε να δημιουργήσετε στο μυαλό σας την εικόνα μιας αγελάδας που βουρτσίζει τα δόντια της. Το πιθανότερο είναι ότι δεν πρόκειται να ξεχάσετε μια εικόνα σαν και αυτή, όσο και αν προσπαθήσετε!
Να εκφράζεστε μεγαλόφωνα: Το να λέτε στον εαυτό σας δυνατά, ‘πρέπει να τηλεφωνήσω στον Γιάννη απόψε’, είναι ένας ακόμη τρόπος που θα σας βοηθήσει να θυμηθείτε να το κάνετε. Από την άλλη πλευρά, μήπως πολλές φορές ξεχνάτε αν κλειδώσατε την πόρτα ή αν σβήσατε το φούρνο; Το βιβλίο Πώς να Βελτιώσετε τη Μνήμη Σας (How to Improve Your Memory), του Τζέιμς Ντ. Βάινλεντ, δόκτορα της φιλοσοφίας, λέει: «Το πρόβλημα μπορεί συνήθως να λυθεί με το να αναφέρουμε μεγαλόφωνα τις δουλειές την ώρα που τις κάνουμε . . . Όταν κουρδίζετε το ρολόι και βάζετε το ξυπνητήρι, πείτε: ‘Κούρδισα το ρολόι και έβαλα το ξυπνητήρι’. Όταν κλειδώνετε την πόρτα πείτε στον εαυτό σας: ‘Κλείδωσα την πόρτα’». Ίσως νιώθετε ανόητοι κάνοντάς το αυτό, είναι όμως κάτι που μπορεί να σας βοηθήσει να θυμάστε.
Να αναπτύξετε ενδιαφέρον για το αντικείμενό σας: Γενικά, μπορεί κάτι να μη σας ενδιαφέρει, αλλά αν θυμίζετε στον εαυτό σας τους λόγους για τους οποίους χρειάζεται να το μάθετε και τις συνέπειες που θα υπάρξουν αν δεν το κάνετε αυτό, η μάθηση θα γίνει πιο εύκολη. Εξάλλου, όσο περισσότερα μαθαίνετε για κάποιο θέμα, τόσο περισσότερο αυτό σας εντυπωσιάζει. Η Αγία Γραφή λέει: ‘Στο γνωστικό άτομο, η γνώση είναι εύκολο πράγμα’.—Παροιμίαι 14:6, ΜΝΚ.
Να μετράτε: Υποθέστε ότι αύριο το πρωί είναι ανάγκη να πάρετε διάφορα πράγματα μαζί σας στη δουλειά. Με το να σημειώσετε τον ακριβή αριθμό των πραγμάτων που πρέπει να πάρετε, θα έχετε λιγότερες πιθανότητες να ξεχάσετε κάποιο.
Να οργανωθείτε: Αν πρέπει να αγοράσετε αρκετά είδη από ένα κατάστημα τροφίμων, προσπαθήστε να τα κατατάξετε σε κατηγορίες. Θα μπορούσατε, για παράδειγμα, να αποφασίσετε ότι χρειάζεται να αγοράσετε τρία γαλακτοκομικά προϊόντα, δυο είδη κρέατος και άλλα δυο πράγματα. Η οργάνωση των πραγμάτων με αυτόν τον τρόπο θα σας βοηθήσει να δίνετε περισσότερη προσοχή.
Χρήση και ανασκόπηση: Πάντοτε θα θυμάστε το όνομά σας, το αλφάβητο, ή πώς να χρησιμοποιείτε το πιρούνι ή το μολύβι. Γιατί; Επειδή έχετε χρησιμοποιήσει επανειλημμένα αυτή τη γνώση. Η συχνή χρήση ενισχύει τη μνήμη και την κάνει να επαναφέρει τις πληροφορίες πιο εύκολα. Από καιρό σε καιρό, λοιπόν, ανασκοπήστε ή χρησιμοποιήστε με το νου σας τα πράγματα που θέλετε να θυμάστε. Μόλις σας συστηθεί κάποιο άτομο, προσπαθήστε να χρησιμοποιήσετε το όνομά του αρκετές φορές. Ή, αν έχετε μάθει κάποιες καινούριες πληροφορίες, προσπαθήστε να τις συμπεριλάβετε στις συζητήσεις σας, φροντίζοντας να μη δίνετε την εντύπωση ότι κάνετε επίδειξη γνώσεων.
Η Αξία τού να Θυμάστε
‘Αλλά γιατί να μπω σε όλο αυτόν τον κόπο;’ ίσως ρωτήσετε. ‘Δεν θα ήταν πιο εύκολο να τα γράφω;’ Τα ημερολόγια, οι κατάλογοι, τα ξυπνητήρια, τα σημειώματα που γράφετε για τον εαυτό σας—όλα αυτά εξυπηρετούν ένα χρήσιμο σκοπό. Ωστόσο, μερικές φορές απλώς δεν είναι πρακτικό να γράφετε αυτά που θέλετε, όπως λόγου χάρη όταν συναντάτε ανθρώπους στις κοινωνικές επαφές σας. Και όταν ο καλομελετημένος κατάλογος με τα ψώνια χρειάζεται αναθεώρηση, πολλές φορές δεν βρίσκετε εύκολα μολύβι. Εξάλλου, εύκολα μπορεί κανείς να χάσει τον κατάλογο. Και τι θα γίνει αν ξεχάσετε να συμβουλευτείτε το ημερολόγιό σας; Αξίζει λοιπόν τον κόπο να προσπαθήσετε να εκπαιδεύσετε τη μνήμη σας.
Όσο πιο πολύ εξασκείστε, τόσο λιγότερη προσπάθεια θα απαιτεί η απομνημόνευση. Πράγματι, σύντομα ίσως διαπιστώσετε ότι προτιμάτε να απομνημονεύετε αυτά που θέλετε παρά να τα γράφετε. Μη φοβάστε, όμως, ότι θα «γεμίσετε» το μυαλό σας και θα το κάνετε λιγότερο αποδοτικό και δημιουργικό. Το μυαλό, όπως και ένας μυς, γίνεται πιο δυνατό και πιο αποδοτικό με τη χρήση. Η δόκτορ της φιλοσοφίας, Τζόαν Μίνιγκερ, αναφέρει: «Οι περισσότεροι άνθρωποι νομίζουν ότι η μακροπρόθεσμη μνήμη μας είναι σαν μεγάλο συρτάρι που πρέπει κατά διαστήματα να αδειάζει ώστε να δημιουργείται χώρος για καινούρια πράγματα. Λάθος. Δεν υπάρχουν γνωστά όρια για το πόσες πληροφορίες μπορεί να αποθηκεύσει η μνήμη σας. Μπορείτε να μαθαίνετε και να θυμάστε καινούρια πράγματα σε όλη σας τη ζωή».
Παρόμοια ο Δρ Φερστ τονίζει ότι «θα ήταν λάθος να πιστεύουμε ότι για να φροντίζουμε κατάλληλα τα κύτταρα του εγκεφάλου μας θα πρέπει να τα απαλλάσσουμε από κάθε προσπάθεια και να τα διατηρούμε αχρησιμοποίητα. Αληθεύει ακριβώς το αντίθετο». Η μνήμη σας θα γίνει δυνατότερη μέσω της χρήσης. (Παράβαλε Εβραίους 5:14, ΜΝΚ). Μερικοί, όπως ο Χάρι Λορέιν, ένας από τους συγγραφείς του Βιβλίου της Μνήμης (The Memory Book), πιστεύουν μάλιστα ότι «η μνήμη μπορεί πράγματι να βελτιωθεί καθώς μεγαλώνουμε».
Ανεξάρτητα από το αν αυτό ισχύει ή όχι, δεν έχετε τίποτα να χάσετε παρά μόνο να κερδίσετε χρησιμοποιώντας το θεόδοτο δώρο της μνήμης. Τα οφέλη θα σας μείνουν αξέχαστα.