Η Νέα Εποχή των Ανακαλύψεων
Από ένα μέλος του προσωπικού συγγραφής του Ξύπνα!
ΕΧΕΤΕ παρακολουθήσει ποτέ στην τηλεόραση την εκτόξευση ενός διαστημικού λεωφορείου; Αναρωτηθήκατε πόσο μεγάλοι είναι οι πύραυλοι που το εκτοξεύουν; Και πόσο χώρο έχουν οι αστροναύτες μέσα στο ίδιο το διαστημικό λεωφορείο; Είχα την ευκαιρία να το δω με τα ίδια μου τα μάτια όταν επισκέφτηκα το Σπέισπορτ Η.Π.Α. στο ακρωτήριο Κανάβεραλ, το οποίο είναι επίσης γνωστό ως Διαστημικό Κέντρο Κένεντι, στη Φλόριντα των Η.Π.Α.
Επειδή είχα παρακολουθήσει στην τηλεόραση κάθε είδους εκτόξευση στο διάστημα και με είχε συναρπάσει η πρώτη πτήση Απόλλων προς τη σελήνη το 1969, ήταν καταπληκτική εμπειρία να βρεθώ ακριβώς στην καρδιά αυτής της δραστηριότητας, σε απόσταση μόλις μιας ώρας με το αυτοκίνητο στα ανατολικά του Ορλάντο. Όταν μπήκαμε στο χώρο στάθμευσης, είδα στο βάθος μια έκθεση πυραύλων που είχαν χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν για την αποστολή ανθρώπων και επιστημονικών οργάνων στο διάστημα. Και εκεί, σταθμευμένο πάνω στην άσφαλτο δίπλα στο Ρόκετ Γκάρντεν, βρισκόταν ένα ομοίωμα, σε φυσικό μέγεθος, των διαστημικών λεωφορείων τα οποία χρησιμοποιούνται σε επιχειρήσεις τροχιάς γύρω από τη γη. Ονομάζεται Πρεσβευτής (Ambassador) και, μολονότι πρόκειται απλώς για ομοίωμα, ήταν εντυπωσιακό να το βλέπεις, να το επισκέπτεσαι και να το φωτογραφίζεις. Το ύψος του στην ουρά είναι 17 μέτρα και το μήκος του είναι 37 μέτρα, με άνοιγμα φτερών που φτάνει τα 24 μέτρα.
Ήταν Παρασκευή 22 Νοεμβρίου του περασμένου έτους, και ανυπομονούσα να πλησιάσω σε ένα σημείο εκτόξευσης, ειδικά σε εκείνο στο οποίο περίμενε να εκτοξευτεί το διαστημικό λεωφορείο Ατλαντίς (Atlantis) την Κυριακή 24 Νοεμβρίου. Υπάρχουν αρκετά τέτοια σημεία εκτόξευσης, αλλά βρίσκονται σε απόσταση λίγων χιλιομέτρων από το χώρο έκθεσης. Έτσι συμμετείχα στην επίσημη ξενάγηση με λεωφορεία που γινόταν στο κύριο κτίριο με τους πυραύλους και στις εγκαταστάσεις εκτόξευσης.
Η πρώτη μας στάση ήταν στο Κτίριο Εκπαίδευσης Ιπτάμενου Πληρώματος, όπου είδαμε πανομοιότυπα αντίγραφα του τμήματος συστημάτων και της σεληνακάτου που χρησιμοποιήθηκαν σε εκείνο το ιστορικό ταξίδι στη σελήνη το 1969. Η σεληνάκατος ήταν μια πραγματικά κακόμορφη κατασκευή—δεν είχε καθόλου τις καμπύλες και το σχήμα ενός κλασικού διαστημικού οχήματος. Με την πρώτη ματιά έμοιαζε περισσότερο με σύνθεση κύβων και πυραμίδων η οποία στηριζόταν σε πόδια σαν αυτά της αράχνης. Ωστόσο, το δίδυμό του χρησίμεψε στην προσεδάφιση δύο ανθρώπων στη σελήνη.
Τον Ιούλιο του 1971, το Απόλλων 15 προσεδαφίστηκε στη σελήνη, και οι αστροναύτες Σκοτ και Ίρβιν ξεφόρτωσαν το σεληνιακό εξερευνητικό όχημα. Με κόστος 15 εκατομμύρια δολάρια (περ. 2,7 δισ. δρχ.), ήταν πιθανώς το ακριβότερο τζιπ που φτιάχτηκε ποτέ. Και αν θέλετε να το οδηγήσετε, το μόνο που πρέπει να κάνετε είναι να πάτε στη σελήνη—το όχημα απέμεινε εκεί ψηλά μαζί με τον όροφο καθόδου της σεληνακάτου! Αλλά μην ξεχάσετε να πάρετε καινούριες μπαταρίες μαζί σας. Οι μπαταρίες του τζιπ έχουν αδειάσει εδώ και πολύ καιρό.
Η επόμενη στάση μου στην ξενάγηση ήταν το Κτίριο Συναρμολόγησης Οχημάτων (VAB). Πρέπει να εξοικειωθεί κανείς με τα αρκτικόλεξα στο διαστημικό κέντρο—τα χρησιμοποιούν για το καθετί. Ο Κρις, πρώην μηχανικός στο πρόγραμμα Απόλλων, τον οποίο συνάντησα αργότερα, μου είπε: «Μεταφέρθηκα σε κάποιον άλλον τομέα, και επί μήνες δεν μπορούσα να καταλάβω πολλά πράγματα που λέγονταν επειδή τα αρκτικόλεξά τους ήταν διαφορετικά από αυτά που χρησιμοποιούσα εγώ!» Τι κάνει το VAB τόσο ξεχωριστό; Με ύψος πάνω από 160 μέτρα (ισοδύναμο ενός ουρανοξύστη 52 ορόφων), πλάτος 158 μέτρα και μήκος 218 μέτρα, είναι πιθανώς το μεγαλύτερο κτίριο στον κόσμο ως προς τον όγκο του, δηλαδή την κυβική χωρητικότητα. Καλύπτει έκταση 32 στρεμμάτων. Πρέπει να είναι τόσο μεγάλο επειδή εδώ συναρμολογούνται τα οχήματα εκτόξευσης πριν μεταφερθούν αργά και με κόπο στο σημείο εκτόξευσης. Αλλά θα πούμε περισσότερα για αυτό αργότερα.
Μας είπαν ότι το VAB είναι τόσο μεγάλο, ώστε μπορούν να συναρμολογηθούν εκεί τέσσερις πύραυλοι Κρόνος V ταυτόχρονα. Αυτοί έχουν ύψος 111 μέτρα και σχεδιάστηκαν για να μεταφέρουν το διαστημόπλοιο Απόλλων. Το βιβλίο Η Εικονογραφημένη Ιστορία της NASA (The Illustrated History of NASA) εξηγεί: «Η ολική μάζα κατά την απογείωση έφτανε τον καταπληκτικό αριθμό των 3.200 τόνων. Ωστόσο οι κινητήρες του Κρόνος V, οι οποίοι ανέπτυσσαν ωστική δύναμη σχεδόν 3.800 τόνων, μπορούσαν να σηκώσουν το υπέρογκο φορτίο με ευκολία».
Καθώς κοίταξα ψηλά στην κορυφή αυτού του αχανούς κτιρίου, εντόπισα ερυθρόλαιμους γύπες να διαγράφουν κύκλους, επωφελούμενοι από τα ανοδικά ρεύματα πάνω από τη σκεπή. Αυτό μου θύμισε επίσης ότι το διαστημικό κέντρο βρίσκεται στη μέση ενός πολύ μεγάλου εθνικού καταφύγιου άγριων ζώων, το οποίο φιλοξενεί δεκάδες είδη πουλιών, ζώων και ερπετών. Καθώς περνούσαμε με το λεωφορείο, είδαμε τη φωλιά ενός τεράστιου αετού, η οποία είχε βάθος δύο μέτρα και βρισκόταν ψηλά σε κάποιο δέντρο. Κατά κάποιον τρόπο φαινόταν κατάλληλο να πετούν οι αετοί εκεί όπου ο άνθρωπος έχει πραγματοποιήσει μερικά από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα στις διαστημικές πτήσεις.
Η επόμενη στάση μας επρόκειτο να είναι μια περιοχή παρατήρησης όπου θα μπορούσαμε να δούμε από μακριά δύο σημεία εκτόξευσης. Ωστόσο, παρέμενε ένα μεγάλο ερώτημα. Πώς μεταφέρουν αυτούς τους τεράστιους πυραύλους στα σημεία εκτόξευσης, σε απόσταση 5,5 χιλιομέτρων; Χρησιμοποιούν τους μεγαλύτερους ελκυστήρες που έχω δει ποτέ! Αυτοί ονομάζονται ερπυστριοφόροι μεταφορείς και μπορούν να μεταφέρουν 6,6 εκατομμύρια κιλά. Ο καθένας από αυτούς τους μεταφορείς έχει μέγεθος όσο μισό γήπεδο ποδοσφαίρου και ζυγίζει 2,7 εκατομμύρια κιλά. Αλλά μην περιμένετε ρεκόρ ταχύτητας από αυτά τα τέρατα. Όταν είναι φορτωμένοι, η μέγιστη ταχύτητά τους φτάνει το 1,6 χιλιόμετρο την ώρα· όταν δεν είναι φορτωμένοι, η ταχύτητά τους φτάνει τα 3,2 χιλιόμετρα την ώρα! Η πλατφόρμα μεταφέρεται πάνω σε τέσσερις τεράστιους ελκυστήρες, ένας σε κάθε γωνία, οι οποίοι έχουν δύο ερπύστριες ο καθένας. Η κάθε ερπύστρια έχει 57 πέδιλα· το κάθε πέδιλο ζυγίζει έναν τόνο.
Τώρα φανταστείτε τον ειδικό δρόμο που έπρεπε να κατασκευαστεί προς κάθε σημείο εκτόξευσης, ο οποίος θα έπρεπε να έχει τη δυνατότητα να αντέξει το τεράστιο βάρος της κινητής πλατφόρμας, του πυραύλου και του διαστημόπλοιου.
Τι θα πούμε για το ταξίδι της επιστροφής του διαστημικού λεωφορείου στη γη; Το τροχιακό όχημα χρειάζεται να προσγειωθεί κάπου—και εδώ, στο ακρωτήριο Κανάβεραλ, αυτό το «κάπου» δεν είναι μια συνηθισμένη λωρίδα προσγείωσης κάποιου αεροδρομίου, αφού είναι διπλάσια σε μήκος και πλάτος από ένα μέσο διάδρομο αεροδρομίου. Έχει μήκος 4.600 μέτρα, και διαθέτει επιπλέον χώρο προσγείωσης 300 μέτρων σε καθεμιά από τις άκρες της. Αν οι συνθήκες δεν είναι ευνοϊκές για προσγείωση, τότε το διαστημικό λεωφορείο αλλάζει πορεία και κατευθύνεται στην Αεροπορική Βάση Έντουαρντς, μακριά στην έρημο της Καλιφόρνιας, πάνω από 3.200 χιλιόμετρα προς τα δυτικά.
Το τεράστιο μέγεθος του όλου προγράμματος ήταν κάτι το εκπληκτικό. Και έφερε ορισμένα ερωτήματα στο νου. Τι έχει πετύχει ο άνθρωπος στην εξερεύνηση του διαστήματος; Ποια ήταν τα οφέλη; Και ποιες είναι οι προοπτικές για διαπλανητικές πτήσεις; Θα προσεδαφιστεί ποτέ ο άνθρωπος στον Άρη;