«Τον Άρτον Ημών τον Επιούσιον»
«ΤΟΝ άρτον ημών τον επιούσιον δος εις ημάς σήμερον». Χωρίς αμφιβολία αναγνωρίζετε αυτά τα λόγια ως απόσπασμα της πιο γνωστής προσευχής που ειπώθηκε ποτέ—της Κυριακής Προσευχής, όπως ονομάζεται. (Ματθαίος 6:9, 11) Τότε, στην εποχή του Ιησού, το ψωμί αποτελούσε τη βασική τροφή στον Ισραήλ και μπορούσε κάλλιστα να χρησιμεύει ως σύμβολο της συντήρησης στη ζωή.
Σήμερα, στα περισσότερα μέρη του κόσμου το ψωμί δεν κυριαρχεί στο μενού όπως γινόταν κάποτε. Ο κατά γράμμα επιούσιος άρτος μας συχνά απλώς συνοδεύει ένα γεύμα. Πάντως, το ψωμί συνεχίζει να παίζει σημαντικό ρόλο στη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο.
Στο Μεξικό οι νοικοκυρές φτιάχνουν λεπτά κομμάτια ψωμιού που λέγονται τορτίγια. Στην Αιθιοπία οι γυναίκες φτιάχνουν έναν απλό τύπο ψωμιού, χύνοντας ένα υγρό σαν σούπα πάνω σε ταψί που καίει με τρόπο τέτοιον ώστε να σχηματίζονται κυκλικά σχήματα. Στις Δυτικές χώρες το ψωμί παράγεται μαζικά, σε μια καταπληκτική ποικιλία σχημάτων και μεγεθών. Και πολλές νοικοκυρές σε αυτές τις χώρες συνεχίζουν να προσφέρουν ευχαρίστηση στις οικογένειές τους με σπιτικές ποικιλίες.
Σε ποιον δεν αρέσει το άρωμα του ψωμιού την ώρα που βγαίνει καυτό από το φούρνο; Αυτό το άρωμα μπορεί να προσελκύσει έναν περαστικό στο αρτοποιείο. Σε πολλούς φέρνει στο μυαλό τις γλυκιές αναμνήσεις από το σπίτι τους και την ασφάλεια της παιδικής ηλικίας.
Ποιος ακριβώς ανακάλυψε την τέχνη της αρτοποιίας δεν είναι γνωστό. Στο εδάφιο Γένεσις 3:19, απευθύνθηκαν τα εξής λόγια στους πρώτους ανθρώπους που αμάρτησαν: «Εν τω ιδρώτι του προσώπου σου θέλεις τρώγει τον άρτον σου, εωσού επιστρέψης εις την γην». Προφανώς, η λέξη ‘άρτος’ χρησιμοποιήθηκε εδώ απλώς ως σύμβολο της τροφής γενικά. Ωστόσο, στα εδάφια Γένεσις 14:18, 19 διαβάζουμε πως, όταν ο ιερέας Μελχισεδέκ βγήκε για να ευλογήσει τον πατριάρχη Αβραάμ, «έφερεν έξω άρτον και οίνον». Αυτό, χωρίς αμφιβολία, αναφέρεται σε κάποιο είδος ψωμιού το οποίο χρησίμευε ως βασική τροφή στους ανθρώπους των αρχαίων χρόνων. Σε μερικές περιοχές της Μέσης Ανατολής, το ψωμί συνεχίζει να παίζει τον ίδιο ρόλο.
Στην αρχαία Αίγυπτο υπήρχαν επαγγελματίες αρτοποιοί, κάτι που συνέβη και αργότερα σε έθνη όπως η Ελλάδα και η Ρώμη. Στο τέλος του 19ου αιώνα, η βιομηχανική επανάσταση βρισκόταν σε πλήρη εξέλιξη. Η αρτοποιία μεταφέρθηκε έξω από το σπίτι, σε εργοστάσια με σκοπό τη μαζική παραγωγή. Αρκετές καινούριες εφευρέσεις εξυπηρέτησαν αυτές τις ανάγκες για παραγωγή: μηχανικά ζυμωτήρια, μεταλλικές μεταφορικές ταινίες, αυτόματοι φούρνοι, όπως επίσης κόφτες και μηχανές συσκευασίας. Η αρτοποιία είχε εξελιχτεί από σπιτική τέχνη σε εμπορική επιστήμη.
Πολύ, αν όχι το περισσότερο, από το ψωμί το οποίο καταναλώνεται σήμερα στις βιομηχανικά αναπτυγμένες χώρες παράγεται σε εμπορική βάση. Και συνεχίζει να αποτελεί σημαντικό μέρος της κουζίνας πολλών πολιτισμών. Τι θα ήταν ένα δείπνο με μακαρόνια χωρίς ξεροψημένο ιταλικό ψωμί; Ή φανταστείτε ένα χορταστικό γερμανικό γεύμα με λάχανο τουρσί χωρίς τη γεύση του μαύρου, αφράτου ψωμιού σίκαλης! Ποιος μπορεί να αντισταθεί στις τηγανίτες κάποιο κρύο χειμωνιάτικο πρωινό; Οι τηγανίτες δεν είναι τίποτε άλλο από ψωμί που τηγανίστηκε γρήγορα, φτιαγμένο από καλαμποκάλευρο, σιτάλευρο ολικής άλεσης ή αλεύρι βρώμης.
Ένας τύπος ψωμιού ο οποίος έχει γίνει πολύ δημοφιλής στις Δυτικές χώρες είναι αυτός που χρησιμοποιείται στην ιταλική πίτσα. Είναι επίσης απολαυστικό να παρακολουθεί κανείς πώς παρασκευάζεται· ακόμη και ώριμοι ενήλικοι παρακολουθούν με παιδιάστικο θαυμασμό καθώς αυτός που φτιάχνει την πίτσα στριφογυρίζει το επίπεδο, στρογγυλό κομμάτι ζύμης πάνω από το κεφάλι του με όλη τη χάρη που διαθέτει ένας ζογκλέρ.
Αρέσει το ψωμί σε όλους; Και βέβαια! Όμως, ίσως ένας από τους καλύτερους τρόπους για να το απολαύσετε είναι να δοκιμάσετε να ψήσετε το δικό σας ψωμί. Μπορεί να εκπλαγείτε με την ικανοποίηση την οποία είναι δυνατόν να αντλήσετε από αυτό το έργο των χεριών σας. Και αυτό μπορεί να δώσει στη νοικοκυρά ένα αίσθημα δημιουργικής επιτυχίας το οποίο δεν θα μπορούσε να βρει στο πλυντήριο ή στη σκάφη.
Η συνοδευτική συνταγή θα σας βοηθήσει να παρασκευάσετε ψωμί που φουσκώνει με μαγιά, το οποίο είναι δημοφιλές στις Δυτικές χώρες. Το μέτρημα και η ανάμειξη των υλικών μπορεί να είναι διασκεδαστικά. Και το ζύμωμα της ζύμης μπορεί να αποτελεί υγιή εκτόνωση για κάθε απογοήτευση! Το να παρακολουθείτε το ψωμί να φουσκώνει είναι μια ακόμη συναρπαστική πλευρά της κατασκευής ψωμιού. Το φούσκωμα είναι αποτέλεσμα της ζύμωσης. Όταν η μαγιά προστίθεται στη ζύμη, προκαλεί φυσαλίδες διοξειδίου του άνθρακα κάνοντας τη ζύμη πορώδη. Τώρα, η ζύμη στρώνεται, διαμορφώνεται σε φραντζόλες και προτού ψηθεί αφήνεται να φουσκώσει ξανά μέσα σε φόρμες. Οι φραντζόλες μπαίνουν στο φούρνο—και τι υπέροχο άρωμα πλημμυρίζει το σπίτι σας! Το καλύτερο από όλα είναι η γεύση του. Ίσως το βρείτε δύσκολο να επιστρέψετε στο αγοραστό ψωμί. Και μόλις μάθετε πώς να φτιάχνετε ψωμί, ίσως υποκινηθείτε να πειραματιστείτε με διαφορετικά αλεύρια, όπως αυτά που προέρχονται από σιτάρι, κριθάρι, σίκαλη, καλαμπόκι, ρύζι, πατάτα ή σόγια.
Πραγματικά, μπορεί να είναι πιο εύκολο για εσάς απλώς να αγοράζετε μερικές από τις διάφορες ποικιλίες ψωμιού που παράγονται σε εμπορική βάση. Όμως, είτε βρίσκετε χαρά στο να το ψήνετε είτε στο να το τρώτε, είτε αποτελεί ένα κύριο μέρος του διαιτολόγιού σας είτε απλώς ένα συμπλήρωμα, προσπαθήστε να μην παίρνετε το ψωμί ως δεδομένο. Ο Θεός ο ίδιος είναι εκείνος ο οποίος προμηθεύει «τον άρτον ημών τον επιούσιον»!
[Πλαίσιο/Εικόνα στη σελίδα 27]
Συνταγή για την Παρασκευή Ψωμιού
Διαλύστε ένα κομμάτι μαγιά (ή 3 φακελάκια μαγιά σε σκόνη) σε 4 φλιτζάνια ζεστό νερό
Ανακατέψτε 5 φλιτζάνια αλεύρι (ολικής άλεσης ή λευκό)
Αφήστε το να φουσκώσει σε ζεστό μέρος μέχρι να γίνει διπλάσιο σε μέγεθος
Προσθέστε 2 κουταλάκια του τσαγιού αλάτι, μισό φλιτζάνι ζάχαρη, μισό φλιτζάνι φυτικό λίπος
Ανακατέψτε καλά
Προσθέστε περίπου 4 ακόμη φλιτζάνια αλεύρι ώστε να «δέσει» η ζύμη
Ζυμώστε πάνω σε αλευρωμένη επιφάνεια επί 15 λεπτά
Αφήστε το να φουσκώσει σε βουτυρωμένο μπολ μέχρι να γίνει διπλάσιο σε μέγεθος
Ζυμώστε ελαφρά, και φτιάξτε 4 φραντζόλες
Αφήστε τες να φουσκώσουν λίγα λεπτά μέσα σε βουτυρωμένες φόρμες
Ψήστε τες γύρω στους 160 βαθμούς Κελσίου επί μια ώρα