Η Θρησκεία Υποστηρίζει Κάποια Παράταξη

ΤΗΝ 1η Σεπτεμβρίου 1939, η Γερμανία εισέβαλε στην Πολωνία, αρχίζοντας το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Τρεις εβδομάδες αργότερα η εφημερίδα Δε Νιου Γιορκ Τάιμς (The New York Times) είχε την εξής επικεφαλίδα: «Γερμανοί Στρατιώτες Υποκινούνται από Εκκλησίες». Υποστήριξαν πράγματι οι γερμανικές εκκλησίες τους πολέμους του Χίτλερ;

Ο Φρίντριχ Χιρ, Ρωμαιοκαθολικός καθηγητής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης, αναγνώρισε ότι το έκαναν αυτό: «Στα αδιαμφισβήτητα γεγονότα της γερμανικής ιστορίας, ο Σταυρός και η σβάστικα συσχετίστηκαν όσο ποτέ άλλοτε, μέχρις ότου η σβάστικα διακήρυττε το μήνυμα της νίκης από τους πύργους των γερμανικών καθεδρικών ναών, σημαίες με τη σβάστικα κυμάτιζαν γύρω από τους βωμούς των εκκλησιών και Καθολικοί και Διαμαρτυρόμενοι θεολόγοι, ιερείς, κληρικοί και πολιτικοί υποδέχτηκαν με χαρά τη συμμαχία με τον Χίτλερ».

Πράγματι, οι ηγέτες της εκκλησίας παρείχαν πλήρη υποστήριξη στην πολεμική προσπάθεια του Χίτλερ, όπως έγραψε ο Ρωμαιοκαθολικός καθηγητής Γκόρντον Τσαν: «Ο Γερμανός Καθολικός, που απέβλεπε στους θρησκευτικούς ανωτέρους του για πνευματική καθοδηγία και κατεύθυνση σχετικά με την υπηρεσία στους πολέμους του Χίτλερ, λάβαινε ουσιαστικά τις ίδιες απαντήσεις που θα είχε λάβει από τον ίδιο το ναζιστή ηγέτη».

Θρησκείες στην Άλλη Παράταξη

Αλλά τι έλεγαν οι εκκλησίες στις χώρες που αντιτάσσονταν στη Γερμανία; Η εφημερίδα Δε Νιου Γιορκ Τάιμς, στις 29 Δεκεμβρίου 1966, ανέφερε: «Στο παρελθόν, οι τοπικές Καθολικές ιεραρχίες υποστήριζαν σχεδόν πάντοτε τους πολέμους των εθνών τους, ευλογώντας τα στρατεύματα και αναπέμποντας προσευχές για τη νίκη, τη στιγμή που μια άλλη ομάδα επισκόπων, στην άλλη παράταξη, προσεύχονταν δημόσια για το αντίθετο αποτέλεσμα».

Έγινε αυτή η υποστήριξη των αντίπαλων στρατευμάτων με την έγκριση του Βατικανού; Σκεφτείτε το εξής: Στις 8 Δεκεμβρίου 1939, μόλις τρεις μήνες μετά το ξέσπασμα του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, ο Πάπας Πίος ΙΒ΄ εξέδωσε την ποιμαντική επιστολή Άσπερις Κομότι Ανξιετάτιμπους (Asperis Commoti Anxietatibus). Αυτή η επιστολή απευθυνόταν στους στρατιωτικούς ιερείς των εμπόλεμων κρατών, και παρότρυνε τους ιερείς και από τις δυο παρατάξεις να έχουν εμπιστοσύνη στους αντίστοιχους στρατιωτικούς επισκόπους τους. Η επιστολή νουθετούσε τους στρατιωτικούς ιερείς «ως μαχητές υπό τη σημαία της χώρας τους να μάχονται επίσης για την Εκκλησία».

Η θρησκεία συχνά αναλαμβάνει δραστήρια την ηγεσία στην κινητοποίηση χωρών για πόλεμο. «Ακόμη και στις εκκλησίες μας έχουμε βάλει τις πολεμικές σημαίες», παραδέχτηκε ο εκλιπών Χάρι Έμερσον Φόσντικ, Προτεστάντης κληρικός. Μάλιστα σχετικά με τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, ο Βρετανός γενικός ταξίαρχος Φρανκ Π. Κρόουζιερ είπε τα εξής: «Οι Χριστιανικές Εκκλησίες είναι οι καλύτεροι προπαγανδιστές της αιματοχυσίας και τις χρησιμοποιούμε ανεπιφύλακτα».

Ωστόσο, αυτό ήταν το υπόμνημα της θρησκείας στο παρελθόν. Τι θα λεχτεί για τον πρόσφατο ρόλο της στον πόλεμο που λαβαίνει χώρα στις δημοκρατίες της πρώην Γιουγκοσλαβίας, όπου οι περισσότεροι άνθρωποι είναι είτε Ρωμαιοκαθολικοί είτε Ορθόδοξοι;

Η Ευθύνη της Θρησκείας

Μια επικεφαλίδα στο περιοδικό Έζιαγουίκ (Asiaweek), στις 20 Οκτωβρίου 1993, διακήρυττε: «Η Βοσνία Είναι Επίκεντρο Θρησκευτικών Συγκρούσεων». Ο τίτλος ενός σχολίου στην εφημερίδα Σαν Αντόνιο Εξπρές-Νιουζ (San Antonio Express-News), στις 13 Ιουνίου 1993, δήλωνε: «Οι Θρησκευτικοί Αρχηγοί θα Έπρεπε να Τερματίσουν τα Δεινά της Βοσνίας». Το άρθρο ανέφερε: «Η Ρωμαιοκαθολική, η Ανατολική Ορθόδοξη και η Μουσουλμανική θρησκεία . . . δεν μπορούν να αποβάλουν την ευθύνη για τα όσα συμβαίνουν. Όχι αυτή τη φορά, όχι καθώς όλος ο κόσμος παρακολουθεί κάθε βράδυ. Είναι δικός τους πόλεμος. . . . Ο κανόνας σύμφωνα με τον οποίο οι θρησκευτικοί ηγέτες ευθύνονται για τον πόλεμο είναι σαφής. Η ίδια τους η ευσεβοφάνεια το προκαλεί αυτό. Με το να ευλογούν τη μια παράταξη εναντίον της άλλης το κάνουν αυτό».

Γιατί, για παράδειγμα, είναι τόσο μεγάλο το μίσος μεταξύ των μελών της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας και των Ανατολικών Ορθόδοξων Εκκλησιών; Οι πάπες, οι πατριάρχες και άλλοι εκκλησιαστικοί ηγέτες είναι υπεύθυνοι. Από την τελική διάσπαση μεταξύ αυτών των θρησκειών το 1054, οι εκκλησιαστικοί ηγέτες έχουν υποθάλψει μίσος και υποδαυλίσει πολέμους ανάμεσα στα μέλη τους. Η εφημερίδα Πόμπεντα (Pobeda) του Μαυροβουνίου, στις 20 Σεπτεμβρίου 1991, αναφέρθηκε σε αυτό το θρησκευτικό σχίσμα και στις συνέπειές του σε ένα άρθρο σχετικά με τον πρόσφατο πόλεμο. Κάτω από τον τίτλο «Δολοφόνοι εν Ονόματι του Θεού», το άρθρο εξηγούσε:

«Δεν είναι θέμα πολιτικής μεταξύ του [Κροάτη προέδρου] Τούτζμαν και του [Σέρβου ηγέτη] Μιλόσεβιτς, αλλά μάλλον είναι θρησκευτικός πόλεμος. Θα πρέπει να δηλώσουμε ότι ήδη έχουν περάσει χίλια χρόνια από τότε που ο πάπας αποφάσισε να εξαλείψει την Ορθόδοξη θρησκεία από αντίπαλο. . . . Το 1054 . . . ο πάπας δήλωσε ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία ευθυνόταν για το σχίσμα. . . . Το 1900 το πρώτο Καθολικό συνέδριο περιέγραψε απερίφραστα το σχέδιο της γενοκτονίας κατά των Ορθοδόξων για τον 20ό αιώνα. [Αυτό] το σχέδιο λαβαίνει χώρα τώρα».

Ωστόσο, η πρόσφατη σύγκρουση δεν είναι το πρώτο παράδειγμα θρησκευτικής διαμάχης σε αυτόν τον αιώνα. Πριν από πενήντα χρόνια, στη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, οι Ρωμαιοκαθολικοί προσπάθησαν να εξαλείψουν την παρουσία της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην περιοχή αυτή. Με την υποστήριξη του πάπα, το κροατικό εθνικιστικό κίνημα που λεγόταν Ουστάσι έφτασε στο σημείο να κυβερνά την ανεξάρτητη πολιτεία της Κροατίας. Η Νέα Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάνικα (The New Encyclopædia Britannica) αναφέρει ότι αυτή η διακυβέρνηση η οποία είχε την επιδοκιμασία του Βατικανού χρησιμοποιούσε «πράξεις υπερβολικής ωμότητας, οι οποίες περιλάμβαναν εκτελέσεις εκατοντάδων χιλιάδων Σέρβων και Εβραίων».

Στο βιβλίο Το Γιουγκοσλαβικό Άουσβιτς και το Βατικανό (The Yugoslav Auschwitz and the Vatican) όχι μόνο υπάρχουν ντοκουμέντα για αυτούς τους μαζικούς φόνους—συνολικά πάνω από 800.000, και πάνω από 200.000 μόνο στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Γιασενόβατς—αλλά υπάρχουν και ντοκουμέντα για την ανάμειξη του Βατικανού σε αυτούς.

Από την άλλη μεριά, η Ορθόδοξη Εκκλησία έχει υποστηρίξει τους Σέρβους στον πόλεμο που διεξάγουν. Στην πραγματικότητα, αναφέρεται ότι ο αρχηγός μιας σερβικής μονάδας είπε: ‘Ο Πατριάρχης είναι ο διοικητής μου’.

Τι θα μπορούσε να έχει γίνει για να σταματήσουν οι σκοτωμοί, οι οποίοι μόνο στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη έχουν αφήσει 150.000 νεκρούς ή αγνοούμενους; Ο Φρεντ Σμιτ δήλωσε στην εφημερίδα Σαν Αντόνιο Εξπρές-Νιουζ ότι το Συμβούλιο Ασφαλείας του Ο.Η.Ε. θα έπρεπε να ψηφίσει «μια επίσημη απόφαση ζητώντας από τον πάπα, τον πατριάρχη της Κωνσταντινούπολης και [τους άλλους ηγέτες] της Καθολικής, της Ανατολικής Ορθόδοξης και της Μουσουλμανικής εκκλησίας που έχουν δικαιοδοσία στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη να διατάξουν αμέσως τη λήξη των εχθροπραξιών και να συναντηθούν για να καθορίσουν πώς οι πιστοί τους μπορούν να πειστούν να ζουν σαν γείτονες με τα μέλη των άλλων θρησκειών».

Με παρόμοιο πνεύμα, ένα σχόλιο στην εφημερίδα Πρόγκρες Τρίμπιουν (Progress Tribune), του Σκότσντεϊλ της Αριζόνα, κατέληξε λέγοντας ότι ο πόλεμος «μπορεί να σταματήσει αν οι θρησκευτικοί ηγέτες εκεί πάρουν απόφαση να τον σταματήσουν». Το άρθρο πρότεινε να το κάνουν αυτό «αφορίζοντας αμέσως όποιον πιστό ρίξει έστω και μια οβίδα στο Σεράγεβο».

Δεν Είναι Πραγματική Δύναμη Προς την Ειρήνη

Ωστόσο, οι πάπες επίμονα έχουν αρνηθεί να αφορίσουν τους χειρότερους εγκληματίες πολέμου, ακόμη και όταν άλλοι Καθολικοί τούς έχουν ζητήσει να προβούν σε τέτοιες ενέργειες. Παραδείγματος χάρη, η εφημερίδα Κάθολικ Τέλεγκραφ-Ρέτζιστερ (Catholic Telegraph-Register) του Σινσινάτι, στο Οχάιο των Η.Π.Α., κάτω από τον τίτλο «Μεγάλωσε ως Καθολικός Αλλά Βεβηλώνει την Πίστη, Λέει Τηλεγράφημα Προς τον Πάπα», ανέφερε: «Είχε γίνει έκκληση στον Πίο ΙΒ΄ να αφοριστεί ο Φύρερ Αδόλφος Χίτλερ. . . . ‘Ο Αδόλφος Χίτλερ’, έλεγε μεταξύ άλλων [το τηλεγράφημα], ‘γεννήθηκε από Καθολικούς γονείς, βαφτίστηκε Καθολικός, και ανατράφηκε και εκπαιδεύτηκε ως Καθολικός’». Ωστόσο ο Χίτλερ δεν αφορίστηκε ποτέ.

Εξετάστε, επίσης, την κατάσταση που επικρατεί σε μέρη της Αφρικής όπου έχουν ξεσπάσει θηριώδεις πόλεμοι. Δεκαπέντε Ρωμαιοκαθολικοί επίσκοποι από τα αφρικανικά κράτη του Ζαΐρ, του Μπουρούντι, της Ουγκάντα, της Ρουάντα και της Τανζανίας ομολόγησαν ότι, αν και υπάρχουν πολλοί βαφτισμένοι «Χριστιανοί» στην περιοχή, «οι εσωτερικές διαμάχες οδήγησαν σε σφαγές, καταστροφές και βίαιες μετακινήσεις του πληθυσμού». Οι επίσκοποι παραδέχτηκαν πως η ρίζα του προβλήματος «είναι το γεγονός ότι η Χριστιανική πίστη δεν έχει διεισδύσει σε ικανοποιητικό βαθμό στη νοοτροπία των ανθρώπων».

Η εφημερίδα Νάσιοναλ Κάθολικ Ριπόρτερ (National Catholic Reporter) στις 8 Απριλίου 1994 ανέφερε ότι ο «πάπας . . . ένιωσε ‘έντονο πόνο’ όταν άκουσε τις νέες ειδήσεις των συγκρούσεων στο μικροσκοπικό αφρικανικό κράτος [του Μπουρούντι], του οποίου οι κάτοικοι είναι κατεξοχήν Καθολικοί». Ο πάπας είπε ότι στη Ρουάντα, όπου περίπου το 70 τοις εκατό του πληθυσμού είναι Καθολικοί, «ακόμη και Καθολικοί ευθύνονται» για τους σκοτωμούς. Ναι, Καθολικοί και από τις δύο παρατάξεις έσφαξαν ο ένας τον άλλον, όπως έκαναν και σε αμέτρητους προηγούμενους πολέμους. Και, όπως παρατηρήσαμε, οι άλλες θρησκείες έχουν κάνει το ίδιο.

Μήπως λοιπόν πρέπει να συμπεράνουμε ότι όλες οι θρησκείες υποστηρίζουν κάποια παράταξη στον πόλεμο; Υπάρχει κάποια θρησκεία που αποτελεί αληθινή δύναμη προς την ειρήνη;

[Εικόνα στη σελίδα 5]

Ο Χίτλερ, που εδώ φαίνεται με τον παπικό νούντσιο Βασάλο ντι Τορεγκρόσα, δεν αφορίστηκε ποτέ

[Ευχαριστίες]

Bundesarchiv Koblenz