Σε Αναζήτηση Αποδεκτών Λύσεων

ΤΑ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΑ δεν είναι οι μόνες πηγές ρύπανσης. Μέρος της ευθύνης βαρύνει επίσης τα σπίτια, τις βιομηχανικές μονάδες και τους σταθμούς παραγωγής ενέργειας. Ωστόσο, ο ρόλος που παίζουν τα αυτοκίνητα στην πρόκληση της παγκόσμιας ρύπανσης είναι σημαντικός.

Μάλιστα, το βιβλίο 5.000 Μέρες για να Σώσουμε τον Πλανήτη (5000 Days to Save the Planet) τολμά να πει: «Αν υπολογίζαμε το συνολικό κόστος—ιδιαίτερα το κόστος που θα είχε η εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα στο κλίμα μας—τότε τα αυτοκίνητα πιθανότατα δεν θα είχαν κατασκευαστεί ποτέ». Παρ’ όλα αυτά, παραδέχεται: «Αλλά αυτή είναι μια άποψη την οποία ούτε οι κατασκευαστές αυτοκινήτων ούτε όσοι ασχολούνται με την οδοποιία ούτε οι κυβερνητικές υπηρεσίες ούτε ακόμα και το ευρύ κοινό, του οποίου η ζωή εξαρτάται ολοένα και περισσότερο από τα ιδιωτικής χρήσης αυτοκίνητα, δεν είναι έτοιμοι να τη σκεφτούν».

Δεν θα έπρεπε η τεχνολογία που πήγε τον άνθρωπο στο φεγγάρι να είναι ικανή να παραγάγει ένα αυτοκίνητο που να μη ρυπαίνει; Οι πράξεις δεν είναι ποτέ τόσο εύκολες όσο τα λόγια, γι’ αυτό, μέχρι να μπορέσουν να ξεπεραστούν τα εμπόδια για την κατασκευή ενός αυτοκινήτου που δεν θα ρυπαίνει, συνεχίζεται η αναζήτηση άλλων αποδεκτών λύσεων.

Μείωση των Ρύπων

Στη δεκαετία του 1960, οι Ηνωμένες Πολιτείες θέσπισαν νόμους που απαιτούσαν την τοποθέτηση συστημάτων στα αυτοκίνητα, με σκοπό τον περιορισμό της εκπομπής ρύπων. Έκτοτε και άλλες χώρες και κυβερνήσεις έχουν κάνει το ίδιο.

Οι καταλύτες, οι οποίοι απαιτούν τη χρήση αμόλυβδης βενζίνης, χρησιμοποιούνται τώρα ευρέως για να συγκρατούν τους επιβλαβείς ρύπους. Μεταξύ του 1976 και του 1980, αφού πολλοί οδηγοί άρχισαν να χρησιμοποιούν αμόλυβδη βενζίνη, τα επίπεδα μολύβδου στο αίμα των Αμερικανών μειώθηκαν κατά ένα τρίτο. Και ευτυχώς που έγινε αυτό, επειδή ο υπερβολικός μόλυβδος μπορεί να επηρεάσει το νευρικό σύστημα και να εμποδίσει την ικανότητα μάθησης. Δυστυχώς, όμως, ενώ τα επίπεδα μολύβδου έχουν μειωθεί σε πολλές χώρες του αναπτυγμένου κόσμου, δεν μπορεί να ειπωθεί το ίδιο και για τις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες.

Η επιτυχία των καταλυτών είναι ικανοποιητική, αλλά η χρήση τους παραμένει αμφιλεγόμενη. Εξαιτίας της απώλειας που προέκυψε στην απόδοση όταν έπαψε πια να προστίθεται μόλυβδος, άλλαξε η υδρογονανθρακική σύνθεση της βενζίνης. Αυτό κατέληξε στην αύξηση των εκπομπών άλλων καρκινογόνων ουσιών, όπως το βενζόλιο και το τολουόλιο, των οποίων τα επίπεδα εκπομπής δεν μειώνονται από τους καταλύτες.

Εκτός από αυτό, οι καταλύτες απαιτούν τη χρήση λευκόχρυσου. Σύμφωνα με τον καθηγητή Ίαν Θόρντον, του Αυτοκρατορικού Κολεγίου στη Βρετανία, μία από τις επιπτώσεις τους είναι η αύξηση του λευκόχρυσου στη σκόνη που αποτίθεται στην άκρη του δρόμου. Προειδοποίησε για την πιθανότητα «εισόδου διαλυτών μορφών λευκόχρυσου στην τροφική αλυσίδα».

Παρά τις όποιες επιτυχίες των «καταλυτών στη Βόρεια Αμερική, στην Ιαπωνία, στη Νότια Κορέα και σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες», το βιβλίο 5.000 Μέρες για να Σώσουμε τον Πλανήτη παραδέχεται ρεαλιστικά ότι «η μαζική αύξηση του αριθμού των αυτοκινήτων σε όλο τον κόσμο έχει εξαλείψει εντελώς τα οφέλη στην ποιότητα του αέρα».

Μικρότερη Ταχύτητα

Άλλη μια μέθοδος μείωσης των εκπομπών καυσαερίου του αυτοκινήτου είναι το να οδηγείτε πιο αργά. Αλλά στις Ηνωμένες Πολιτείες, μερικές πολιτείες ανέβασαν πρόσφατα το όριο ταχύτητας. Στη Γερμανία η επιβολή περιορισμών είναι αντιδημοφιλής. Οι κατασκευαστές αυτοκινήτων, το ατού των οποίων είναι η δυνατότητα να φτιάχνουν ισχυρές μηχανές, με τις οποίες μπορεί κάποιος να πιάσει εύκολα μια σταθερή ταχύτητα άνω των 150 χιλιομέτρων την ώρα, τάσσονται φυσικά εναντίον της μείωσης του ορίου ταχύτητας, όπως και πολλοί οδηγοί. Ωστόσο, τώρα φαίνεται πως ολοένα και περισσότεροι Γερμανοί είναι πρόθυμοι να δεχτούν τους περιορισμούς στην ταχύτητα όχι απλώς για περιβαλλοντικούς λόγους αλλά επίσης χάρη της ασφάλειας.

Σε μερικές χώρες, απαιτείται από τους οδηγούς να οδηγούν πιο αργά όταν η ρύπανση φτάνει σε μη αποδεκτά επίπεδα—ή πιθανώς να μην οδηγούν καθόλου. Μια δημοσκόπηση που έγινε το 1995 αποκάλυψε ότι το 80 τοις εκατό των Γερμανών θα συμφωνούσε να καθορίζονται όρια ταχύτητας όταν ανεβαίνουν πολύ τα επίπεδα του όζοντος. Πολλές πόλεις σε όλο τον κόσμο, περιλαμβανομένης της Αθήνας και της Ρώμης, έχουν ήδη πάρει μέτρα για τον περιορισμό της κυκλοφορίας των αυτοκινήτων κάτω από ορισμένες συνθήκες. Υπάρχει η σκέψη να γίνει το ίδιο και σε άλλες πόλεις.

Χρήση Ποδηλάτων

Για να μειωθεί η κυκλοφορία, μερικές πόλεις έχουν ειδικά χαμηλές τιμές στα εισιτήρια των λεωφορείων. Άλλες παρέχουν δωρεάν μεταφορά με λεωφορεία για οδηγούς οι οποίοι πληρώνουν ένα συμβολικό ποσό για να παρκάρουν τα αυτοκίνητά τους σε καθορισμένους χώρους. Άλλες πόλεις έχουν δημιουργήσει λωρίδες κυκλοφορίας μόνο για λεωφορεία και ταξί προκειμένου να επιταχύνουν αυτές τις μορφές μεταφοράς.

Ένας πρωτότυπος τρόπος ελέγχου του προβλήματος αναφερόταν πρόσφατα στην εφημερίδα Δε Γιουροπίαν (The European): «Εμπνεόμενοι από μια εκστρατεία που έγινε στην Ολλανδία στα τέλη της δεκαετίας του 1960, οι εφευρετικοί Δανοί κατέστρωσαν ένα σχέδιο για να μειώσουν την ατμοσφαιρική ρύπανση και την κυκλοφοριακή συμφόρηση πείθοντας τους ανθρώπους να χρησιμοποιούν δύο τροχούς αντί για τέσσερις». Έβαλαν ποδήλατα σε διάφορες τοποθεσίες στους δρόμους της Κοπεγχάγης. Ρίχνοντας ένα νόμισμα σε κάποιο μηχάνημα, απελευθερώνεται ένα ποδήλατο που είναι έτοιμο για χρήση. Το άτομο μπορεί να ξαναπάρει τα χρήματα όταν αργότερα επιστρέψει το ποδήλατο σε κάποια βολική τοποθεσία. Ο χρόνος θα δείξει αν αυτό το σχέδιο θα αποδειχτεί πρακτικό και αν θα έχει επιτυχία.

Για να ενθαρρύνουν τη χρήση ποδηλάτων αντί αυτοκινήτων, μερικές γερμανικές πόλεις επιτρέπουν στους ποδηλάτες να κινούνται στους μονόδρομους προς την αντίθετη κατεύθυνση! Εφόσον περίπου το ένα τρίτο του συνόλου των μετακινήσεων που γίνονται στην πόλη και πάνω από το ένα τρίτο εκείνων που γίνονται στην ύπαιθρο είναι πιο μικρές από τρία χιλιόμετρα, πολλοί πολίτες θα μπορούσαν εύκολα να καλύψουν τις περισσότερες από αυτές τις αποστάσεις είτε με τα πόδια είτε με το ποδήλατο. Αυτό θα συντελέσει στη μείωση της ρύπανσης· παράλληλα, οι ποδηλάτες θα κάνουν και την απαραίτητη γυμναστική.

Νέα Σχεδίαση

Το έργο της σχεδίασης αυτοκινήτων που δεν ρυπαίνουν την ατμόσφαιρα συνεχίζεται. Έχουν κατασκευαστεί ηλεκτρικά αυτοκίνητα που κινούνται με μπαταρίες, αλλά έχουν περιορισμούς στην ταχύτητα και στο χρόνο λειτουργίας. Το ίδιο αληθεύει και για τα ηλιακά αυτοκίνητα.

Άλλη μια πιθανότητα που ερευνάται είναι η χρήση υδρογόνου ως καυσίμου. Το υδρογόνο καίγεται χωρίς να εκπέμπει σχεδόν καθόλου ρύπους, αλλά η τιμή του είναι απλησίαστη.

Αναγνωρίζοντας την ανάγκη που υπάρχει για επανεφεύρεση του αυτοκινήτου, ο πρόεδρος Κλίντον των Η.Π.Α. ανακοίνωσε το 1993 ότι η κυβέρνηση και η αυτοκινητοβιομηχανία των Η.Π.Α. θα συνεργαστούν για τη σχεδίαση του αυτοκινήτου του μέλλοντος. Είπε: «Θα προσπαθήσουμε να προωθήσουμε ένα τεχνολογικό εγχείρημα πιο φιλόδοξο από οποιοδήποτε άλλο έχει αναλάβει ποτέ το έθνος μας». Το αν θα είναι δυνατόν «να δημιουργηθεί το τέλεια αποτελεσματικό και οικολογικά φιλικό όχημα για τον 21ο αιώνα», στο οποίο αναφέρθηκε εκείνος, απομένει να το δούμε. Τα σχέδια αποσκοπούν στην παραγωγή ενός πρωτότυπου μέσα σε μια δεκαετία—αλλά με τεράστιο κόστος.

Μερικοί κατασκευαστές αυτοκινήτων πειραματίζονται με μοντέλα που λειτουργούν με συνδυασμό βενζίνης και ηλεκτρισμού. Στη Γερμανία είναι ήδη διαθέσιμο—σε πολύ υψηλή τιμή—ένα ηλεκτρικό σπορ αυτοκίνητο που μπορεί να επιταχύνει από 0 σε 100 χιλιόμετρα την ώρα μέσα σε εννέα δευτερόλεπτα, με ανώτατη ταχύτητα τα 180 χιλιόμετρα. Αλλά έπειτα από 200 χιλιόμετρα, σταματάει άδοξα μέχρις ότου επαναφορτιστούν οι μπαταρίες του, διαδικασία που απαιτεί τουλάχιστον τρεις ώρες. Οι έρευνες συνεχίζονται, και αναμένεται περαιτέρω πρόοδος.

Απλώς Μέρος του Προβλήματος

Η απαλλαγή από τις δηλητηριώδεις εκπομπές είναι μόνο ένα μέρος του προβλήματος. Τα αυτοκίνητα προκαλούν επίσης ηχορύπανση, κάτι που το γνωρίζει πολύ καλά όποιος ζει κοντά σε έναν πολυσύχναστο δρόμο. Αφού ο συνεχής θόρυβος από τα αυτοκίνητα μπορεί να επηρεάσει δυσμενώς την υγεία, και αυτό επίσης αποτελεί βασικό μέρος του προβλήματος που πρέπει να λυθεί.

Οι φυσιολάτρες θα προσθέσουν επίσης ότι πολλές φορές η ύπαιθρος με τη φυσική ομορφιά της αμαυρώνεται από χιλιόμετρα άσχημων αυτοκινητόδρομων, σε συνδυασμό με τους ακαλαίσθητους επαγγελματικούς χώρους και τις γιγαντοαφίσες που μπορεί να τους πλαισιώνουν. Αλλά καθώς αυξάνεται ο αριθμός των αυτοκινήτων, αυξάνεται και η ανάγκη για περισσότερους δρόμους.

Μερικά αυτοκίνητα, έπειτα από χρόνια κατά τα οποία ρύπαιναν την ατμόσφαιρα ενώ βρίσκονταν στην υπηρεσία των ιδιοκτητών τους, συνεχίζουν να ρυπαίνουν ακόμα και «μετά θάνατο». Εγκαταλειμμένα και παραπεταμένα, απλώς και μόνο ένα αντιαισθητικό θέαμα, αποτελούν τέτοιο πρόβλημα ώστε σε μερικές περιοχές χρειάστηκε να ψηφιστούν νόμοι για να μη γεμίζει με τέτοια απορρίμματα η ύπαιθρος. Θα κατασκευαστεί άραγε ποτέ το ιδανικό αυτοκίνητο από ανακυκλώσιμα υλικά; Κανένα τέτοιο όχημα δεν φαίνεται στον ορίζοντα.

«Οι περισσότεροι Γερμανοί ενδιαφέρονται πολύ για το περιβάλλον», παρατήρησε πρόσφατα μια εφημερίδα, προσθέτοντας: «αλλά ελάχιστοι ενεργούν ανάλογα». Ένα κυβερνητικό στέλεχος λέγεται ότι είπε: «Κανένας δεν σκέφτεται ότι αυτός είναι ο ένοχος, και κανένας δεν είναι πρόθυμος να αναλάβει την ευθύνη». Ναι, είναι δύσκολο να λυθούν τα προβλήματα σε έναν κόσμο ο οποίος χαρακτηρίζεται από ανθρώπους που είναι «φίλαυτοι» και «αδιάλλακτοι».—2 Τιμόθεο 3:1-3.

Εντούτοις, η αναζήτηση αποδεκτών λύσεων συνεχίζεται. Θα βρεθεί άραγε ποτέ μια ιδανική λύση στο πρόβλημα αυτοκίνητο και ρύπανση;

[Εικόνα στη σελίδα 7]

Θα μπορούσε να μειωθεί η ρύπανση αν χρησιμοποιούσαμε τα δημόσια μέσα μεταφοράς, ποδήλατα ή ένα αυτοκίνητο αντί να χρησιμοποιεί ο καθένας το δικό του;