Τριμερήσουρος—Ένα Φίδι που Επιβάλλει το Σεβασμό

ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΗ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗΝ ΟΚΙΝΑΒΑ

ΗΤΑΝ μια υγρή βραδιά και επικρατούσε άπνοια. Η βροχή είχε μόλις σταματήσει, και όλοι κουνούσαν ελαφρά τις βεντάλιες τους για να δροσιστούν. Ξαφνικά, ακούστηκαν δυνατές φωνές: «Χάμπου!», όπως λένε τον τριμερήσουρο εκεί. «Βρήκαμε ένα χάμπου!» Οι κραυγές ξεσήκωσαν τους χωρικούς. Οι μεγάλοι άρπαξαν ραβδιά και έφυγαν τρέχοντας· τα περίεργα παιδιά έτρεξαν ξοπίσω τους. Πού ήταν το φίδι; Όλοι ανησυχούσαν. Το δάγκωμα αυτού του φιδιού, του οποίου το μήκος φτάνει τα δύο μέτρα, μπορεί να αποβεί θανατηφόρο. Οι χωρικοί ένιωσαν ανακούφιση βλέποντας τους μεγαλύτερους άντρες να χτυπούν το φίδι στο κεφάλι με μακριά ραβδιά μέχρι που το αναισθητοποίησαν. Κατόπιν το έβαλαν γρήγορα σε ένα σάκο για να το πουλήσουν ζωντανό.

Στα νησιά Ριούκιου, τα οποία βρίσκονται στη θάλασσα της Ανατολικής Κίνας, όλοι, από τα παιδιά ως τους παππούδες, σέβονται τον τριμερήσουρο—την οχιά με τις κίτρινες κηλίδες και το λογχοειδές κεφάλι—που απαντάται σε μερικά από αυτά τα νησιά, αλλά όχι σε όλα. Ας ρίξουμε τώρα μια προσεκτική ματιά σε αυτό το φοβερό φίδι. Αλλά να θυμάστε ότι πρέπει να το αντιμετωπίζετε με σεβασμό και πάντοτε να το κρατάτε σε απόσταση!

Φοβερό Σχέδιο

Υπάρχουν διάφορα είδη τριμερήσουρου. Κάποιο είδος έχει σκούρες, καφεπράσινες κηλίδες που αποτελούν τέλειο καμουφλάζ όταν βρίσκεται ανάμεσα σε χόρτα και σε σάπια φύλλα. Μερικά άλλα είδη έχουν πιο σκούρα αμφίεση, η οποία ταιριάζει με τις νυχτερινές δραστηριότητες του τριμερήσουρου και με την τάση που έχει να κρύβεται σε σκοτεινά μέρη.

Αυτό το πλάσμα έχει ικανότητες που εμείς δεν τις έχουμε, αν και πάσχει από λίγη μυωπία. Είναι προικισμένο με βοθρία, ένα σε κάθε πλευρά του κεφαλιού του. Αυτά είναι κοιλότητες ανάμεσα στα ρουθούνια και στα μάτια οι οποίες είναι εξαιρετικά θερμοευαίσθητες. Τα δύο βοθρία το βοηθάνε να «βλέπει» την υπέρυθρη ακτινοβολία την οποία οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται ως θερμότητα. Με αυτά, ο τριμερήσουρος είναι ικανός να σημαδέψει με ακρίβεια ένα θερμόαιμο ποντικάκι, ακόμα και μέσα σε απόλυτο σκοτάδι.

Ίσως έχετε δει κάποιο φίδι να βγάζει έξω τη γλώσσα του. Η γλώσσα του λειτουργεί σαν μια ιδιόμορφη δεύτερη μύτη. Ο τριμερήσουρος βγάζοντας έξω τη γλώσσα του συλλέγει χημικές ουσίες από τον αέρα, και κατόπιν πιέζει τη γλώσσα του σε ένα όργανο το οποίο βρίσκεται στον ουρανίσκο του και είναι ευαίσθητο στα χημικά ερεθίσματα. Χρησιμοποιώντας αυτή τη δεύτερη μύτη, ο τριμερήσουρος συλλέγει πληθώρα χημικών πληροφοριών από τον αέρα.

«Ο τριμερήσουρος βγάζει έξω τη γλώσσα του πολλές φορές και σε τακτικά διαστήματα ύστερα από κάποια επίθεση», παρατήρησαν οι ερευνητές Ρ. Μ. Γουότερς και Γκ. Μ. Μπέργκχαρτ από το Πανεπιστήμιο του Τενεσί. Γιατί αναζητάει χημικά ερεθίσματα στον αέρα μετά την επίθεση; Επειδή υπάρχει πάντοτε ο κίνδυνος να αντεπιτεθεί το απεγνωσμένο θύμα, ο τριμερήσουρος, αφού δαγκώσει και χύσει το δηλητήριο, συνήθως ελευθερώνει το θύμα του. Κατόπιν, καθώς το δηλητήριο επενεργεί, η οχιά εντοπίζει το θύμα «μυρίζοντας» με τη γλώσσα της.

Αφού εντοπίσει το τώρα πια αβοήθητο θύμα, είτε είναι ποντίκι, κοτοπουλάκι είτε πουλί, ο τριμερήσουρος κατόπιν το καταπίνει ολόκληρο—κεφάλι, πόδια, ουρά, τρίχωμα, φτερά, τα πάντα. Το πίσω μέρος του κάτω σαγονιού του εξαρθρώνεται, και έτσι η γνάθος χωρίζεται στα δύο ώστε να μπορεί να καταπιεί το υπερμέγεθες θήραμα. Μια ολόκληρη γάτα βρέθηκε στην κοιλιά ενός τριμερήσουρου, ο οποίος αποτελεί ένα από τα εκθέματα κάποιου ερευνητικού κέντρου για τριμερήσουρους στην Οκινάβα.

Τι γίνεται αν ένας τριμερήσουρος χάσει σε κάποια επίθεση το δόντι του που μοιάζει με σωλήνα; Αυτό αντικαθίσταται από ένα καινούριο. Μάλιστα, έχουν βρεθεί μερικοί τριμερήσουροι που έχουν δύο τέτοια δόντια σε κάθε πλευρά του στόματός τους! Εκτός αυτού, ακόμα και αν ένας τριμερήσουρος χάσει αυτά τα δόντια, δεν θα λιμοκτονήσει. Έχει καταγραφεί ότι ένας τριμερήσουρος έζησε τρία χρόνια μόνο με νερό.

Πώς να Αποφύγετε την Επίθεσή Του

Ενώ το δηλητήριο που εκχύνει τόσο η κόμπρα της νοτιοανατολικής Ασίας όσο και το μαύρο μάμπα της Αφρικής προσβάλλει το νευρικό σύστημα, ο τριμερήσουρος εκχύνει ένα ισχυρό αιμορραγικό δηλητήριο. Λέγεται αιμορραγικό επειδή προκαλεί αιμορραγία καταστρέφοντας τα αιμοφόρα αγγεία. Το δηλητήριο προκαλεί καυστικό πόνο και πρήξιμο, και μπορεί να επιφέρει το θάνατο.

Ορισμένοι πιστεύουν ότι τα φίδια ξεπετιούνται από την κρυψώνα τους και κυνηγούν τους ανθρώπους, αλλά αυτό δεν αληθεύει. Οι άνθρωποι δεν περιλαμβάνονται στο διαιτολόγιο του τριμερήσουρου. Μόνο αν πατήσετε κατά λάθος τον τριμερήσουρο ή εισβάλετε στην περιοχή του πιθανώς θα σας επιτεθεί. Τα περισσότερα θύματα βρίσκονταν σε περιοχές όπου οι τριμερήσουροι έψαχναν για τροφή, όπως σε λαχανόκηπους ή σε φυτείες ζαχαροκάλαμου. Οι νησιώτες ποτέ δεν περπατούν σε ψηλό χορτάρι χωρίς να έχουν προστατέψει κατάλληλα τα πόδια τους, και έχουν μαζί τους ένα φακό τη νύχτα. Ο τριμερήσουρος είναι ιδιαίτερα δραστήριος τη νύχτα. Επίσης μην ξεχνάτε ότι αυτά τα φίδια σκαρφαλώνουν με ευκολία στα δέντρα, πράγμα που τους επιτρέπει να έχουν δροσιά το καλοκαίρι και να βρίσκονται κοντά στα ανυποψίαστα πουλιά. Γι’ αυτό, να προσέχετε το κεφάλι σας, καθώς και τα βήματά σας, όταν είστε κοντά στο φυσικό τους περιβάλλον!

Ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπίσετε αυτή την οχιά είναι να μην της δώσετε την ευκαιρία να μπει μέσα στο σπίτι. Κλείστε όλες τις τρύπες που υπάρχουν στα θεμέλια και στους εξωτερικούς τοίχους του κτιρίου. Μην αφήνετε την αυλή σας να χορταριάσει. Με άλλα λόγια, μη δημιουργείτε κρυψώνες για τον τριμερήσουρο.

Τι θα Κάνετε αν σας Δαγκώσει;

Τι μπορεί να συμβεί αν έρθετε αντιμέτωποι με ένα από αυτά τα δηλητηριώδη φίδια; Πιθανώς ο τριμερήσουρος θα κουλουριαστεί, ενώ το πάνω πάνω μέρος του σώματός του θα έχει σχήμα τελικού σίγμα. Να τος, επιτίθεται! Τα δύο τρίτα του σώματός του πέφτουν με ορμή πάνω σας, ενώ τα σαγόνια του είναι ορθάνοιχτα και τα σωληνωτά δόντια προεξέχουν.

Μην πανικοβληθείτε. Βεβαιωθείτε ότι το φίδι που σας επιτέθηκε ήταν πράγματι τριμερήσουρος. Μπορείτε να αναγνωρίσετε το δάγκωμα του τριμερήσουρου από δύο κοκκινωπές κηλίδες, οι οποίες έχουν απόσταση περίπου δύο εκατοστά μεταξύ τους και εμφανίζονται εκεί που τα σωληνωτά δόντια του τρύπησαν το δέρμα σας. Μερικοί τριμερήσουροι έχουν τρία ή τέσσερα τέτοια δόντια, πράγμα που αυξάνει τον αριθμό των κοκκινωπών κηλίδων. Σύντομα, αισθάνεστε ένα ολοένα και εντονότερο κάψιμο, σαν κάποιος να είχε βάλει το χέρι σας στη φωτιά. Τι μπορείτε να κάνετε; Φωνάξτε βοήθεια. Κατόπιν, ρουφήξτε το δηλητήριο και μετά φτύστε το στο έδαφος. «Ρουφήξτε αίμα αρκετές φορές, τουλάχιστον δέκα», λέει το Εγχειρίδιο για τον Περιορισμό του Τριμερήσουρου και Άλλων Δηλητηριωδών Φιδιών στα Νησιά Ριούκιου (Handbook for the Control of Habu, or Venomous Snakes in the Ryukyu Islands). Πηγαίνετε σε κάποιο νοσοκομείο το οποίο έχει ορό για το δηλητήριο του τριμερήσουρου. Ωστόσο, σε καμιά περίπτωση μην τρέξετε. Αυτό θα έκανε να εξαπλωθεί γρήγορα το δηλητήριο στο σώμα σας, αυξάνοντας έτσι τη βλάβη και επιβραδύνοντας την ανάρρωση. Αν δεν μπορείτε να φτάσετε σε κάποιο νοσοκομείο μέσα σε 30 λεπτά, βάλτε έναν αιμοστατικό επίδεσμο στο μπράτσο ή στο πόδι που σας δάγκωσε το φίδι, πάνω από το δάγκωμα προς το μέρος της καρδιάς, για να καθυστερήσετε την εξάπλωση του δηλητηρίου. Ωστόσο, μην τον σφίξετε πολύ για να μη σταματήσει ο σφυγμός. Χαλαρώνετε τον επίδεσμο κάθε δέκα λεπτά για να μη διακοπεί η κυκλοφορία.

Ο Μασατόσι Νόζακι και ο Σέικι Κάτσουρεν, που εργάζονται στο τμήμα ερευνών του Περιφερειακού Ινστιτούτου Υγείας και Περιβάλλοντος της Οκινάβα, είπαν στο Ξύπνα! ότι οι άνθρωποι δεν αναπτύσσουν μόνιμη ανοσία στο δηλητήριο του τριμερήσουρου ακόμα και μετά το δάγκωμα. Στο παρελθόν, το δάγκωμα του φιδιού συνήθως οδηγούσε σε ακρωτηριασμό, αλλά σήμερα ελάχιστοι άνθρωποι χάνουν κάποιο άκρο, πολύ λιγότεροι δε πεθαίνουν, από το δάγκωμα του τριμερήσουρου. Χάρη στην αποτελεσματικότητα των φαρμάκων και των θεραπευτικών μεθόδων, τώρα το 95 τοις εκατό των θυμάτων αναρρώνουν. Μόνο αυτοί που έχουν υπερβολική αυτοπεποίθηση ή εκείνοι που απέχουν πολύ από κάποιο ιατρικό κέντρο παθαίνουν σοβαρή βλάβη.

Πωλούνται Τριμερήσουροι

Ο τριμερήσουρος έχει λίγους φυσικούς εχθρούς. Οι γάτες και οι σκύλοι έχουν την τάση να «παίζουν» μαζί του. Στους θηρευτές του κατατάσσονται ένα μη δηλητηριώδες φίδι, το οποίο ονομάζεται ακάματα, η νυφίτσα, τα αγριογούρουνα και τα γεράκια. Μολονότι η μαγκούστα εισάχθηκε στα νησιά Ριούκιου για να βοηθήσει στον περιορισμό του πληθυσμού των τριμερήσουρων, δεν μπόρεσε να τους εξαλείψει.

Ο χειρότερος από όλους τους φυσικούς εχθρούς του είναι ο άνθρωπος. Υπάρχουν πολλοί οι οποίοι ανυπομονούν να πιάσουν έναν τριμερήσουρο αμέσως μόλις εμφανιστεί, όπως ακριβώς έκαναν και οι χωρικοί που έτρεξαν έξω μόλις άκουσαν την κραυγή «Χάμπου!» Παρά τον κίνδυνο, το γεγονός ότι ο τριμερήσουρος πουλιέται στην αγορά από 80 ως 100 δολάρια (περ. 18.000 ως 23.000 δρχ.) είναι μεγάλος πειρασμός για πολλούς.

Πώς χρησιμοποιείται ο τριμερήσουρος; Από τον τριμερήσουρο φτιάχνουν υγρό διάλυμα και σκόνη, τα οποία χρησιμοποιούνται για φαρμακευτικούς σκοπούς. Πολλούς τριμερήσουρους τους χρησιμοποιούν ζωντανούς σε διάφορες παραστάσεις για να προσελκύουν τουρίστες. Βέβαια, το δέρμα του είναι κατάλληλο για πορτοφόλια και ζώνες, ενώ το δηλητήριό του χρησιμοποιείται για την παρασκευή ορού αντιτοξίνης. Ανεξάρτητα από αυτές τις χρήσεις, η συμβουλή παραμένει η ίδια: Μείνετε μακριά από τον τριμερήσουρο!

[Εικόνα στη σελίδα 10]

Ο τριμερήσουρος με τα σωληνωτά δόντια του. Το κάτω σαγόνι του εξαρθρώνεται για να καταπίνει τα μεγαλύτερα θύματα