Οι Νεαροί Ρωτούν . . .

Γιατί Λένε ότι Πάντα Φταίω Εγώ;

«Ο μπαμπάς μου είναι αλλεργικός αλλά αναγκαστικά εργάζεται μαζί με ανθρώπους που καπνίζουν. Όταν έρχεται στο σπίτι, μερικές φορές είναι πολύ αναστατωμένος. Χάνει διάφορα πράγματα και μετά κατηγορεί εμένα. Όταν του λέω ότι αυτός τα έχασε, γίνεται έξω φρενών και μου λέει ότι δεν έπρεπε να τον διορθώσω».—Μια έφηβη.

ΑΙΣΘΑΝΕΣΑΙ μερικές φορές ότι είσαι το εξιλαστήριο θύμα της οικογένειας; Μήπως νομίζεις ότι, ανεξάρτητα από το τι δεν πάει καλά, κατηγορούν συνέχεια εσένα; Αυτό πιστεύει η 14χρονη Τζόι. Ζει σε μια μονογονεϊκή οικογένεια και συνήθως προσέχει τα δύο μικρότερα αδέλφια της. «Εγώ είμαι στο κάτω πάτωμα όταν αρχίζουν να μαλώνουν», παραπονιέται η Τζόι. «Ενεργούν τόσο ανόητα και ανώριμα, αλλά όταν έρχεται στο σπίτι ο μπαμπάς, βάζει τις φωνές σε εμένα επειδή δεν ήμουν εκεί για να τα σταματήσω».

Αν οι γονείς σου σε λένε κακομαθημένο, τεμπέλη ή ανεύθυνο, ή χρησιμοποιούν άλλα επίθετα που σε κάνουν να φαίνεσαι ανεπίδεκτος διόρθωσης, μερικές φορές ίσως δίνουν την εντύπωση πως περιμένουν να κάνεις κάποιο σφάλμα. Η οικογένεια του Ραμόν τον αποκαλούσε αφηρημένο επιστήμονα—ένα παρατσούκλι που τον πίκραινε πολύ. Παρόμοια, μπορεί και εσύ να πικραίνεσαι από ένα παρατσούκλι ή κάποιο επίθετο που τονίζει τα ελαττώματά σου, ακόμα και αν λέγεται χαϊδευτικά. Αντί να σε υποκινούν να βελτιωθείς, αυτοί οι αρνητικοί χαρακτηρισμοί μπορεί απλώς να ενισχύουν την εντύπωση που έχεις ότι κατηγορούν πάντα εσένα.

Η επίρριψη ευθυνών μπορεί να είναι ιδιαίτερα οδυνηρή όταν φαίνεται ότι αποτελεί προϊόν μεροληψίας. «Είμαι το μεσαίο παιδί», λέει ένας έφηβος, ο Φράνκι, «και πάντα μου φέρονται με το χειρότερο τρόπο». Μπορεί να φαίνεται ότι τα αδέλφια σου είναι πάντα υπεράνω υποψίας, ενώ εσύ θεωρείσαι ένοχος με το πρώτο σημάδι φασαρίας.

Γιατί Κατηγορούν οι Γονείς

Ασφαλώς, είναι εντελώς φυσιολογικό να διορθώνουν οι γονείς τα παιδιά τους όταν αυτά σφάλλουν. Μάλιστα, η παροχή υγιούς και θετικής διόρθωσης είναι ένας από τους τρόπους με τους οποίους οι θεοφοβούμενοι γονείς ανατρέφουν τα παιδιά τους «με τη διαπαιδαγώγηση και τη διανοητική καθοδήγηση του Ιεχωβά». (Εφεσίους 6:4) Μερικές φορές, όμως, ακόμα και οι καλύτεροι γονείς μπορεί να αντιδράσουν υπερβολικά ή ακόμα και να καταλήξουν βιαστικά σε εσφαλμένα συμπεράσματα. Θυμήσου ένα περιστατικό που έλαβε χώρα όταν ο Ιησούς ήταν νεαρός. Σε εκείνη την περίπτωση ο Ιησούς είχε χαθεί. Όπως αποδείχτηκε ήταν στο ναό του Θεού, όπου είχε Βιβλικές συζητήσεις. Παρ’ όλα αυτά, όταν τον βρήκαν οι γονείς του, η μητέρα του τον ρώτησε: «Παιδί μου, γιατί μας συμπεριφέρθηκες με αυτόν τον τρόπο; Εδώ ο πατέρας σου και εγώ σε αναζητάμε με πολλή αγωνία».—Λουκάς 2:48.

Εφόσον ο Ιησούς ήταν τέλειος, δεν υπήρχε λόγος να φοβούνται ότι θα αναμειγνυόταν σε ανάρμοστη συμπεριφορά. Αλλά, όπως όλοι οι στοργικοί γονείς, η μητέρα του ένιωθε υπεύθυνη για το παιδί της και αντέδρασε έντονα, ίσως επειδή φοβόταν ότι απειλούνταν τα καλύτερα συμφέροντά του. Παρόμοια, οι γονείς σου μπορεί να αντιδρούν υπερβολικά μερικές φορές, όχι επειδή θέλουν να είναι κακοί ή σκληροί, αλλά απλώς επειδή ενδιαφέρονται πραγματικά για εσένα.

Πρέπει επίσης να συνειδητοποιήσεις ότι ζούμε σε ‘κρίσιμους καιρούς, δύσκολους στην αντιμετώπισή τους’. (2 Τιμόθεο 3:1) Το γεγονός ότι οι γονείς σου εργάζονται και φροντίζουν για το σπιτικό σας τους δημιουργεί μεγάλη ένταση, και αυτό μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο που σου συμπεριφέρονται. (Παράβαλε Εκκλησιαστής 7:7, ΜΝΚ.) Μια εργαζόμενη στον τομέα της ψυχικής υγείας παρατήρησε: «Σε μερικές οικογένειες, όταν περνάνε κάποια κρίση, οι γονείς μπορεί να χάσουν την ψυχραιμία τους και να πάρουν βιαστικές αποφάσεις μολονότι γενικά είναι δίκαιοι άνθρωποι».

Οι μεμονωμένοι γονείς μπορεί να είναι ιδιαίτερα επιρρεπείς στο να δίνουν διέξοδο στις απογοητεύσεις τους ξεσπώντας στα παιδιά τους, απλώς επειδή δεν έχουν ένα σύντροφο με τον οποίο να συζητούν τα πράγματα. Ομολογουμένως, το να δέχεται κανείς το βάρος των προσωπικών ανησυχιών κάποιου γονέα δεν είναι εύκολο. Η 17χρονη Λούσι λέει: «Αν έκανα κάτι και μου αξίζει να τιμωρηθώ, το δέχομαι. Αλλά το να με τιμωρεί η μητέρα μου επειδή δεν είναι στις καλές της το θεωρώ μεγάλη αδικία».

Η μεροληψία είναι άλλος ένας παράγοντας. Μολονότι ο γονέας συνήθως αγαπάει όλα τα παιδιά του, δεν είναι ασυνήθιστο να συμπαθεί ιδιαίτερα ένα από τα παιδιά.a (Παράβαλε Γένεσις 37:3.) Το να αισθάνεσαι ότι είσαι το λιγότερο αγαπητό παιδί είναι από μόνο του οδυνηρό. Αλλά αν νομίζεις ότι οι ανάγκες σου παραβλέπονται ή ότι συνήθως κατηγορούν εσένα για πράγματα που έχουν κάνει τα αδέλφια σου, είναι σίγουρο ότι θα νιώσεις πικρία. «Αυτός ο αδελφός μου, ο Ντάρεν», λέει η νεαρή Ροξάν. «Είναι το αγγελούδι της μαμάς. . . . Εκείνη πάντα κατηγορεί εμένα, ποτέ τον Ντάρεν».

Προβληματικές Οικογένειες

Στις φυσιολογικές οικογένειες, μπορεί κάπου-κάπου να εκτοξεύονται άδικες κατηγορίες. Αλλά στις προβληματικές οικογένειες ίσως οι γονείς κατηγορούν, ντροπιάζουν και υποβιβάζουν τα παιδιά τους σε τακτική βάση. Μερικές φορές οι κατηγορίες μπορεί ακόμα και να συνοδεύονται από ‘μοχθηρή πικρία και θυμό και οργή και ξεφωνητό και υβριστικά λόγια’.—Εφεσίους 4:31.

Μπορεί ένας νεαρός να φταίει για τα ξεσπάσματα των γονέων του; Είναι αλήθεια ότι ένας ανυπάκουος γιος ή κόρη μπορεί να είναι ‘στενοχώρια’ για το γονέα του. (Παροιμίαι 17:25, ΜΝΚ) Ωστόσο, στους γονείς λέει η Αγία Γραφή: «Μην παροξύνετε [κατά γράμμα, «παροργίζετε»] τα παιδιά σας». (Εφεσίους 6:4) Όπως συμβαίνει με όλους τους Χριστιανούς, ο γονέας πρέπει να ασκεί εγκράτεια, «να συγκρατεί τον εαυτό του όταν συμβαίνει κάτι κακό». (2 Τιμόθεο 2:24) Έτσι, όταν ο γονέας χάνει την εγκράτειά του, δεν μπορεί να λέει ότι φταίνε τα ελαττώματα του παιδιού του.

Οι προφορικές επιθέσεις ίσως δείχνουν ότι ο γονέας υποφέρει από συναισθηματική πίεση, από κατάθλιψη ή ότι έχει χαμηλό αυτοσεβασμό. Θα μπορούσαν επίσης να αποτελούν ένδειξη προβλημάτων, όπως είναι η γαμήλια ένταση ή ο αλκοολισμός. Σύμφωνα με κάποια πηγή, τα παιδιά των γονέων που είναι εθισμένοι σε ουσίες συνήθως γίνονται τα εξιλαστήρια θύματα. «Τίποτα από όσα κάνουν τα παιδιά δεν είναι σωστό. Μπορεί να αποκαλούν το παιδί τους ‘ανόητο’, ‘κακό’, ‘εγωιστή’ και διάφορα άλλα. Τα μέλη της οικογένειας κατόπιν συγκεντρώνουν την προσοχή σε αυτό το παιδί (ή στα παιδιά) ως το υπάρχον ‘πρόβλημα’, και έτσι ξεχνάνε τα δικά τους δυσάρεστα συναισθήματα και προβλήματα».

Πώς να Αντιμετωπίσεις τις Άδικες Κατηγορίες

Η Δρ Κάθλιν Μακ Κόι παρατηρεί: «Το να χαρακτηρίζετε, να μειώνετε και να επικρίνετε την προσωπικότητα [ενός] παιδιού . . . μπορεί να συντελέσει στη χαμηλή αυτοεκτίμηση, στην κατάθλιψη και στην έλλειψη επικοινωνίας του εφήβου». Ή, όπως το θέτει η Αγία Γραφή, η σκληρή μεταχείριση μπορεί να ‘εξοργίσει’ τα παιδιά και να τα κάνει να «αποκαρδιώνονται». (Κολοσσαείς 3:21) Ίσως αρχίσεις να πιστεύεις ότι είσαι ένα μεγάλο μηδενικό. Ίσως επίσης αναπτύξεις αρνητικά αισθήματα απέναντι στους γονείς σου. Ίσως συμπεράνεις ότι δεν μπορείς να κάνεις και πολλά για να τους ευχαριστήσεις και ότι δεν υπάρχει λόγος να προσπαθείς. Μπορεί να ριζώσει μέσα σου ο θυμός και η πικρία, κάνοντάς σε να απορρίπτεις κάθε μορφή διαπαιδαγώγησης—ακόμα και την εποικοδομητική κριτική.—Παράβαλε Παροιμίαι 5:12.

Πώς μπορείς να αντιμετωπίσεις την κατάσταση; Πολλά θα εξαρτηθούν από τις προσωπικές σου περιστάσεις. Γιατί να μη διαθέσεις λίγο χρόνο και να τις αξιολογήσεις ρεαλιστικά; Για παράδειγμα, αληθεύει πράγματι ότι πάντα κατηγορούν εσένα; Ή μήπως απλώς οι γονείς σου τείνουν μερικές φορές να είναι λίγο παραπάνω επικριτικοί και να λένε αστόχαστες κουβέντες; «Όλοι σφάλλουμε πολλές φορές», λέει η Αγία Γραφή, και αυτό περιλαμβάνει και τους γονείς. (Ιακώβου 3:2) Συνεπώς, ακόμα και αν οι γονείς σου αντιδρούν υπερβολικά μερικές φορές, είναι ανάγκη να αντιδράς και εσύ με τον ίδιο τρόπο; Εδώ μπορεί να εφαρμοστεί κατάλληλα η συμβουλή της Αγίας Γραφής που υπάρχει στο εδάφιο Κολοσσαείς 3:13: «Συνεχίστε να ανέχεστε ο ένας τον άλλον και να συγχωρείτε ο ένας τον άλλον ανεπιφύλακτα, αν κανείς έχει αιτία για παράπονο εναντίον κάποιου άλλου. Ακριβώς όπως ο Ιεχωβά σάς συγχώρησε ανεπιφύλακτα, έτσι να συγχωρείτε και εσείς».

Η κατανόηση για τους γονείς σου μπορεί να σε βοηθήσει να το κάνεις αυτό. Το εδάφιο Παροιμίαι 19:11, ΜΝΚ, λέει: ‘Η ενόραση του ανθρώπου ασφαλώς καταστέλλει το θυμό του, και είναι ωραίο το να παραβλέπει την παράβαση’. Αν ο μπαμπάς σου είναι ασυνήθιστα ευέξαπτος όταν έρθει στο σπίτι από τη δουλειά και κατηγορήσει εσένα για κάτι που δεν έκανες, είναι ανάγκη να το κάνεις θέμα; Το να κατανοήσεις ότι πιθανώς είναι νευρικός και κουρασμένος ίσως σε βοηθήσει να ‘παραβλέψεις την παράβασή του’.

Τι θα πούμε, όμως, αν οι άδικες κατηγορίες δεν είναι κάτι περιστασιακό αλλά είναι κάτι συνεχές και ανελέητο; Κάποιο μελλοντικό άρθρο θα εξετάσει τρόπους με τους οποίους μπορείς να βελτιώσεις την κατάστασή σου.

[Υποσημειώσεις]

[Εικόνα στη σελίδα 19]

Δεν είναι άδικο να προσφέρει κάποιος γονέας συμβουλή για διόρθωση όταν αυτή είναι απαραίτητη