Ο Άνθρωπος που Άνοιξε την Πόρτα του Κόσμου

ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΗ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗΝ ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ

ΟΤΑΝ οι άνθρωποι πήγαν για πρώτη φορά στο φεγγάρι, είχαν σχεδιάσει με μαθηματική ακρίβεια πού πήγαιναν και πώς επρόκειτο να φτάσουν εκεί. Επίσης μπορούσαν να επικοινωνούν με τη γη. Αλλά όταν τα πέντε μικρά ξύλινα πλοία του Φερδινάνδου Μαγγελάνουa—τα περισσότερα από τα οποία είχαν μήκος γύρω στα 21 μέτρα, όσο μια σύγχρονη διπλή νταλίκα—απέπλευσαν από την Ισπανία το 1519, κατευθύνθηκαν προς το άγνωστο. Και ήταν εντελώς μόνα τους.

Τα ταξίδια του Μαγγελάνου, τα οποία συγκαταλέγονται στους πιο τολμηρούς και θαρραλέους πλοηγικούς άθλους όλων των εποχών, αποτελούν ένα μνημείο προς τιμή της Μεγάλης Εποχής των Εξερευνήσεων—μιας εποχής θάρρους και φόβου, ενθουσιασμού και τραγωδίας, Θεού και Μαμμωνά. Ας γυρίσουμε, λοιπόν, πίσω στο 1480, όταν γεννήθηκε ο Φερδινάνδος Μαγγελάνος στη βόρεια Πορτογαλία, και ας ρίξουμε μια ματιά σε αυτόν τον αξιόλογο άνθρωπο που άνοιξε την πόρτα του κόσμου καθώς και στα επικά ταξίδια του.

Από Αυλικός Γίνεται Άφοβος Ναυτικός

Η οικογένεια του Μαγγελάνου ανήκει στην αριστοκρατία· έτσι, όπως είναι το έθιμο, ενώ ο Φερδινάνδος είναι ακόμα νεαρός, τον καλούν να γίνει ακόλουθος στη βασιλική αυλή. Εδώ, εκτός του ότι λαβαίνει κάποια εκπαίδευση, μαθαίνει από πρώτο χέρι τα κατορθώματα αντρών όπως είναι ο Χριστόφορος Κολόμβος, ο οποίος έχει μόλις επιστρέψει από την Αμερική αφού αναζήτησε ένα δυτικό θαλάσσιο δρόμο για τα φημισμένα Νησιά των Μπαχαρικών (Ινδονησία). Ο νεαρός Φερδινάνδος σύντομα αρχίζει να ονειρεύεται τη μέρα που θα μπορεί να ακούει και εκείνος το θρόισμα των πανιών πάνω από το κεφάλι του και να αισθάνεται στο πρόσωπό του τις σταγόνες από το νερό ανεξερεύνητων ωκεανών.

Δυστυχώς, το 1495 δολοφονείται ο προστάτης του, Βασιλιάς Ιωάννης, και ανεβαίνει στο θρόνο ο Δούκας Μανουέλ, ο οποίος έχει πάθος με τα πλούτη αλλά όχι με τις εξερευνήσεις. Για κάποιο λόγο, ο Μανουέλ αντιπαθεί τον 15χρονο Φερδινάνδο και για πολλά χρόνια αγνοεί τις παρακλήσεις του να γίνει ναυτικός. Αλλά όταν επιστρέφει ο Βάσκο ντε Γκάμα από την Ινδία, φορτωμένος μπαχαρικά, ο Μανουέλ μυρίζεται τεράστια πλούτη. Τελικά, το 1505, δίνει στον Μαγγελάνο την άδεια να γίνει ναυτικός. Ο Μαγγελάνος αναχωρεί για την Ανατολική Αφρική και την Ινδία με μια πορτογαλική αρμάδα που σκοπό έχει να βοηθήσει να αποσπαστεί ο έλεγχος της διακίνησης των μπαχαρικών από τους Άραβες εμπόρους. Έπειτα, ταξιδεύει ανατολικότερα προς τη Μελάκα με κάποια άλλη στρατιωτική αποστολή.

Στη διάρκεια μιας αψιμαχίας στο Μαρόκο το 1513, ο Μαγγελάνος τραυματίζεται σοβαρά στο γόνατο. Ως αποτέλεσμα, χωλαίνει για την υπόλοιπη ζωή του. Ζητάει από τον Μανουέλ αύξηση της επιχορήγησής του. Αλλά η έχθρα του Μανουέλ δεν έχει μειωθεί στο ελάχιστο από τα πρόσφατα κατορθώματα, τις θυσίες και την ανδρεία του Μαγγελάνου. Τον απαλλάσσει από τα καθήκοντά του παρέχοντάς του ίσα-ίσα τα αναγκαία για να ζει σαν ξεπεσμένος αριστοκράτης.

Σε αυτή την πιο οικτρή περίοδο της ζωής του, ο Μαγγελάνος δέχεται την επίσκεψη ενός παλιού φίλου, του φημισμένου θαλασσοπόρου Ζοάου ντε Λισμπόα. Οι δυο τους συζητούν τρόπους για να φτάσουν στα Νησιά των Μπαχαρικών ταξιδεύοντας νοτιοδυτικά, περνώντας από το ελ πάσο—έναν πορθμό ο οποίος φημολογούνταν ότι διέσχιζε τη Νότια Αμερική—και κατόπιν από τον ωκεανό που είχε πρόσφατα ανακαλύψει ο Μπαλμπόα όταν διέπλευσε τον ισθμό του Παναμά. Πιστεύουν ότι στην άλλη άκρη αυτού του ωκεανού βρίσκονται τα Νησιά των Μπαχαρικών.

Ο Μαγγελάνος τώρα φλέγεται από την επιθυμία να κάνει αυτό που απέτυχε να κάνει ο Κολόμβος—να βρει εκείνη την πορεία προς τα δυτικά για την Ανατολή, η οποία πιστεύει ότι είναι συντομότερη από την ανατολική πορεία. Αλλά χρειάζεται οικονομική ενίσχυση. Γι’ αυτό, νιώθοντας ακόμα προσβεβλημένος από την έξαψη του θυμού του Μανουέλ, κάνει ό,τι είχε κάνει και ο ίδιος ο Κολόμβος πριν από μερικά χρόνια—ζητάει την υποστήριξη του βασιλιά της Ισπανίας.

Θα Ακούσει ο Βασιλιάς της Ισπανίας;

Με τους χάρτες απλωμένους, ο Μαγγελάνος παρουσιάζει τα επιχειρήματά του στο νεαρό ηγεμόνα της Ισπανίας, τον Κάρολο Α΄, ο οποίος δείχνει ζωηρό ενδιαφέρον για τη δυτική πορεία του Μαγγελάνου προς τα Νησιά των Μπαχαρικών, επειδή αυτό θα απέκλειε την καταπάτηση πορτογαλικών θαλάσσιων οδών. Και το κυριότερο, ο Μαγγελάνος του λέει πως τα Νησιά των Μπαχαρικών ίσως στην πραγματικότητα βρίσκονται σε ισπανική επικράτεια, όχι σε πορτογαλική!—Βλέπε το πλαίσιο «Η Συνθήκη της Τορδεσίλιας».

Ο Κάρολος πείθεται. Δίνει στον Μαγγελάνο πέντε παλιά πλοία προκειμένου να τα επισκευάσει για την αποστολή, τον κάνει καπετάνιο του στόλου και του υπόσχεται μερίδιο στα κέρδη από τα μπαχαρικά που θα φέρει όταν επιστρέψει. Ο Μαγγελάνος αρχίζει αμέσως τη δουλειά. Αλλά επειδή ο Βασιλιάς Μανουέλ προσπαθεί ύπουλα να σαμποτάρει το σχέδιο, περνάει πάνω από ένας χρόνος προτού ο στόλος ετοιμαστεί τελικά για το επικό του ταξίδι.

«Ο Μεγαλύτερος Πλοηγικός Άθλος στην Ιστορία»

Στις 20 Σεπτεμβρίου 1519, το Σαν Αντόνιο, το Κονθεπθιόν, το Βιτόρια και το Σαντιάγο—κατά σειρά, από το μεγαλύτερο προς το μικρότερο—ακολουθούν τη ναυαρχίδα του Μαγγελάνου, το Τρινιδάδ, το δεύτερο σε μέγεθος σκάφος, καθώς αποπλέουν για τη Νότια Αμερική. Στις 13 Δεκεμβρίου φτάνουν στη Βραζιλία και, αντικρίζοντας το μεγαλόπρεπο όρος Πάου ντε Ασούκαρ (Κώνος Ζάχαρης), μπαίνουν στον όμορφο όρμο του Ρίο ντε Τζανέιρο για επισκευές και ανεφοδιασμό. Κατόπιν συνεχίζουν προς το νότο και φτάνουν στη σημερινή Αργεντινή, ενώ αναζητούν διαρκώς το ελ πάσο, το πέρασμα για κάποιον άλλον ωκεανό, ένα άπιαστο όνειρο μέχρι τότε. Στο μεταξύ, οι μέρες ψυχραίνουν και εμφανίζονται παγόβουνα. Τελικά, στις 31 Μαρτίου 1520, ο Μαγγελάνος αποφασίζει να διαχειμάσουν στο ψυχρό λιμάνι του Σαν Χουλιάν.

Το ταξίδι έχει μέχρι τώρα διαρκέσει εξαπλάσιο χρόνο από τον πρώτο διάπλου του Ατλαντικού από τον Κολόμβο—και ούτε ίχνος του πορθμού! Το ηθικό έχει πέσει τόσο χαμηλά όσο χαμηλή είναι και η θερμοκρασία στο Σαν Χουλιάν, και οι άντρες, περιλαμβανομένων μερικών καπετάνιων και αξιωματικών, θέλουν απεγνωσμένα να γυρίσουν πίσω. Δεν είναι να απορεί κανείς που ξεσπάει ανταρσία. Αλλά χάρη στη γοργή, αποφασιστική δράση του Μαγγελάνου, ο στασιασμός καταπνίγεται και δύο από τους υποκινητές θανατώνονται.

Η παρουσία ξένων πλοίων στο λιμάνι φυσικά εξάπτει την περιέργεια των ρωμαλέων—και μεγαλόσωμων—ντόπιων. Νιώθοντας σαν νάνοι δίπλα σε αυτούς τους γίγαντες, οι επισκέπτες ονομάζουν εκείνη τη γη Παταγονία—από μια ισπανική λέξη που σημαίνει «μεγάλα πόδια»—όνομα που έχει μέχρι σήμερα. Παρατηρούν επίσης “σφυρίδες που είναι μεγάλες σαν μοσχαράκια, και μαυρόασπρες χήνες οι οποίες κολυμπούν κάτω από το νερό, τρώνε ψάρια και έχουν ράμφος σαν του κόρακα”. Ναι, σωστά καταλάβατε—φώκιες και πιγκουίνους!

Οι πολικές περιοχές είναι εκτεθειμένες σε ξαφνικές, βίαιες καταιγίδες, και προτού τελειώσει ο χειμώνας, ο στόλος υφίσταται την πρώτη του απώλεια—το μικρό Σαντιάγο. Ευτυχώς, όμως, το πλήρωμα σώζεται από το ναυαγισμένο πλοίο. Στη συνέχεια, τα υπόλοιπα τέσσερα πλοία, σαν μικρές πεταλούδες τσακισμένες από τη δύναμη παγωμένων θυελλωδών ανέμων που φυσούν αδιάκοπα, συνεχίζουν με πείσμα την πορεία τους προς το νότο μπαίνοντας σε ακόμα πιο κρύα νερά—μέχρι τις 21 Οκτωβρίου. Μέσα από τις σταγόνες νερού και το χιονόνερο, όλα τα μάτια είναι καρφωμένα σε ένα άνοιγμα προς τα δυτικά. Είναι το ελ πάσο; Ναι! Επιτέλους, στρίβουν και μπαίνουν στον πορθμό, ο οποίος αργότερα έγινε γνωστός ως Πορθμός του Μαγγελάνου! Εντούτοις, ακόμα και αυτή η θριαμβευτική περίσταση αμαυρώνεται. Το Σαν Αντόνιο εξαφανίζεται εσκεμμένα στο δαιδαλώδη πορθμό και επιστρέφει στην Ισπανία.

Τα τρία πλοία που απομένουν, περιτριγυρισμένα από ανεμοδαρμένα φιόρδ και χιονοσκέπαστες κορυφές, συνεχίζουν με επιμονή την πορεία τους μέσα από τον ελικοειδή πορθμό. Στο νότο βλέπουν αναρίθμητες φωτιές, πιθανώς από κατασκηνώσεις Ινδιάνων, και έτσι ονομάζουν τη γη εκείνη Τιέρρα ντελ Φουέγκο, «Γη του Πυρός».

Το Μαρτύριο στον Ειρηνικό

Έπειτα από πέντε βασανιστικές εβδομάδες, φτάνουν σε έναν ωκεανό τόσο γαλήνιο ώστε ο Μαγγελάνος τον ονομάζει Ειρηνικό. Οι άντρες προσεύχονται, ψέλνουν ύμνους και χαιρετίζουν τη νίκη τους με τα κανόνια τους. Αλλά η ευφορία τους δεν διαρκεί πολύ. Τους περιμένουν ταλαιπωρίες πολύ χειρότερες από αυτές που πέρασαν μέχρι τώρα, γιατί αυτή δεν είναι η μικρή θάλασσα που περίμεναν—μοιάζει απέραντη, και οι άντρες γίνονται ολοένα και πιο πεινασμένοι, πιο αδύναμοι και πιο ασθενικοί.

Ο Αντόνιο Πιγκαφέτα, ένας σκληραγωγημένος Ιταλός, κρατάει ημερολόγιο. Γράφει: «Την Τετάρτη, εικοστή ογδόη Νοεμβρίου 1520, . . . μπήκαμε στον Ειρηνικό, όπου μείναμε τρεις μήνες και είκοσι μέρες χωρίς να ανεφοδιαστούμε . . . Τρώγαμε μόνο τρίμματα μπαγιάτικης γαλέτας που ήταν γεμάτη σκουλήκια και βρωμούσε από τις ακαθαρσίες των αρουραίων . . . , και πίναμε νερό που ήταν κίτρινο και βρωμούσε. Τρώγαμε επίσης πετσί βοδιού . . . , πριονίδι και αρουραίους, οι οποίοι κόστιζαν μισή κορόνα ο καθένας και εκτός των άλλων ήταν δυσεύρετοι». Έτσι, καθώς ισχυροί αληγείς άνεμοι φουσκώνουν τα πανιά τους και διάφανα νερά κυλούν κάτω από την καρίνα του πλοίου τους, οι άντρες κείτονται «λιώνοντας» από το σκορβούτο. Δεκαεννέα πεθαίνουν μέχρι να φτάσουν στις Μαριάνες Νήσους, στις 6 Μαρτίου 1521.

Αλλά εδώ, εξαιτίας των συγκρούσεων με τους νησιώτες, καταφέρνουν να πάρουν μόνο λίγα φρέσκα τρόφιμα προτού σαλπάρουν και πάλι. Τελικά, στις 16 Μαρτίου, βλέπουν τις Φιλιππίνες. Επιτέλους, όλοι οι άντρες τρώνε καλά, ξεκουράζονται και ανακτούν την υγεία και τις δυνάμεις τους.

Τραγωδία—Ένα Όνειρο Γκρεμίζεται

Βαθιά θεοφοβούμενος, ο Μαγγελάνος μεταστρέφει εκεί πολλούς ντόπιους και τους αρχηγούς τους στον Καθολικισμό. Αλλά ο ζήλος του θα είναι και η καταστροφή του. Αναμειγνύεται σε μια διαφυλετική διαμάχη και, μόνο με 60 άντρες, επιτίθεται εναντίον περίπου 1.500 ιθαγενών, πιστεύοντας ότι η βαλλίστρα, το μουσκέτο και ο Θεός θα του εξασφαλίσουν τη νίκη. Αντίθετα, αυτός και μερικοί άντρες του σκοτώνονται. Ο Μαγγελάνος είναι περίπου 41 ετών. Ο πιστός Πιγκαφέτα γράφει με θλίψη: “Σκότωσαν το υπόδειγμα, το φως, την παρηγοριά και τον αφοσιωμένο οδηγό μας”. Λίγες μέρες αργότερα, κάπου 27 αξιωματικοί οι οποίοι απλώς παρακολουθούσαν εκ του ασφαλούς από τα πλοία τους θανατώνονται από κάποιους άλλοτε φιλικούς αρχηγούς.

Όταν ο Μαγγελάνος πέθανε, έπεσε σε οικεία νερά. Λίγο νοτιότερα βρίσκονταν τα Νησιά των Μπαχαρικών και στα δυτικά η Μελάκα, όπου είχε πολεμήσει το 1511. Αν, όπως υπολογίζουν μερικοί ιστορικοί, είχε πλεύσει στις Φιλιππίνες μετά τη μάχη στη Μελάκα, τότε πράγματι περιέπλευσε την υδρόγειο—αν και ασφαλώς όχι σε ένα ταξίδι. Είχε φτάσει στις Φιλιππίνες τόσο από τα ανατολικά όσο και από τα δυτικά.

Καταστροφή Πλήττει το Ταξίδι της Επιστροφής

Εφόσον τώρα απομένουν λίγοι άντρες, είναι αδύνατον να κυβερνούν τρία πλοία, γι’ αυτό βυθίζουν το Κονθεπθιόν, και οδηγούν τα υπόλοιπα δύο σκάφη στον τελικό προορισμό τους, τα Νησιά των Μπαχαρικών. Κατόπιν, αφού τα φορτώνουν με μπαχαρικά, τα δύο πλοία χωρίζουν. Ωστόσο, το πλήρωμα του ταλαιπωρημένου Τρινιδάδ συλλαμβάνεται από τους Πορτογάλους και φυλακίζεται.

Αλλά το Βιτόρια, υπό τις διαταγές του πρώην στασιαστή Χουάν Σεμπαστιάν δε Ελκάνο, ξεφεύγει. Αποφεύγοντας όλα τα λιμάνια εκτός από ένα, αποτολμούν να ακολουθήσουν την πορτογαλική διαδρομή γύρω από το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας. Ωστόσο, το ότι δεν σταματούν για να ανεφοδιαστούν αποδεικνύεται μια στρατηγική που έχει υψηλό τίμημα. Όταν τελικά φτάνουν στην Ισπανία στις 6 Σεπτεμβρίου 1522—τρία χρόνια μετά την αναχώρησή τους—μόνο 18 άρρωστοι, αποστεωμένοι άντρες έχουν επιζήσει. Εντούτοις, είναι αναμφισβήτητα οι πρώτοι που περιέπλευσαν τη γη. Και ο Δε Ελκάνο είναι ήρωας. Όσο απίστευτο και αν φαίνεται, οι 26 τόνοι μπαχαρικών που υπήρχαν στο Βιτόρια κάλυψαν τα έξοδα ολόκληρης της αποστολής!

Το Όνομα του Μαγγελάνου Ζει

Επί χρόνια αρνούνται να δώσουν στον Μαγγελάνο τη θέση που του αξίζει στην ιστορία. Επηρεασμένοι από τις αναφορές των στασιαστών καπετάνιων, οι Ισπανοί σπιλώνουν τη φήμη του λέγοντας ότι ήταν σκληρός και ανίκανος. Οι Πορτογάλοι τον χαρακτηρίζουν προδότη. Δυστυχώς, το ημερολόγιο του πλοίου του εξαφανίστηκε όταν εκείνος πέθανε· πιθανώς το κατέστρεψαν αυτοί τους οποίους εξέθετε. Αλλά χάρη στον ακατάβλητο Πιγκαφέτα—έναν από τους 18 που έκαναν τον περίπλου της γης—και σε περίπου 5 ακόμα μέλη της αποστολής, έχουμε τουλάχιστον κάποια στοιχεία για αυτό το τραγικό αλλά, ωστόσο, εκπληκτικό ταξίδι.

Με τον καιρό, η ιστορία αναθεώρησε την κρίση της, και σήμερα το όνομα του Μαγγελάνου απολαμβάνει την πρέπουσα τιμή. Ένας πορθμός φέρει το όνομά του, όπως επίσης και τα Νέφη του Μαγγελάνου—δύο ασαφείς γαλαξίες που είναι ορατοί στο Νότιο Ημισφαίριο και τους περιέγραψε για πρώτη φορά το πλήρωμα του Μαγγελάνου—καθώς και το διαστημικό ερευνητικό όχημα Μαγγελάνος. Και, ασφαλώς, οφείλουμε το όνομα του μεγαλύτερου ωκεανού στον κόσμο—του Ειρηνικού—στον Μαγγελάνο.

Πράγματι, «δεν υπήρξε άλλο ανθρώπινο ταξίδι παρόμοιας σπουδαιότητας παρά μόνο 447 χρόνια αργότερα όταν το διαστημόπλοιο Απόλλων 11 προσεδαφίστηκε στη Σελήνη», γράφει ο Ρίτσαρντ Χαμπλ, στο βιβλίο Το Ταξίδι του Μαγγελάνου (The Voyage of Magellan). Γιατί ήταν αυτό το ταξίδι τόσο σημαντικό; Πρώτον, απέδειξε ότι η Αμερική δεν αποτελούσε τμήμα της Ασίας ούτε βρισκόταν κοντά της, όπως νόμιζε ο Κολόμβος. Δεύτερον, στο τέλος του ταξιδιού, η διαφορά μιας μέρας στις ημερομηνίες κατέδειξε την ανάγκη ύπαρξης μιας διεθνούς γραμμής αλλαγής της ημερομηνίας. Και, τελικά, όπως είπε ο επιστημονικός συγγραφέας Ισαάκ Ασίμοφ, έδειξε ότι η γη είναι σφαιρική. Ναι, αναφορικά με αυτό το τελευταίο σημείο, ο Μαγγελάνος απέδειξε με πρακτικό τρόπο αυτό που έλεγε η Αγία Γραφή επί 2.250 χρόνια. (Ησαΐας 40:22· παράβαλε Ιώβ 26:7.) Αναμφίβολα, ο βαθιά θρησκευόμενος άντρας που άνοιξε την πόρτα του κόσμου θα χαιρόταν για αυτό.

[Υποσημειώσεις]

[Πλαίσιο στη σελίδα 14]

Η Συνθήκη της Τορδεσίλιας

Καθώς ένας αχανής κόσμος ανοιγόταν μπροστά τους, οι Πορτογάλοι και οι Ισπανοί υπέγραψαν μια συνθήκη βάσει της οποίας θα μοιράζονταν τα εμπορικά και τα κυριαρχικά δικαιώματα στα νέα εδάφη. Έτσι, υπό την κατεύθυνση του Πάπα Αλέξανδρου ΣΤ΄ και του Πάπα Ιούλιου Β΄, χάραξαν μια νοητή γραμμή από τον έναν πόλο στον άλλον, η οποία έτεμνε τη σημερινή Βραζιλία. Οι χώρες που είχαν ανακαλυφτεί ανατολικά αυτής της γραμμής θα ανήκαν στην Πορτογαλία· οι υπόλοιπες στην Ισπανία. Ο Μαγγελάνος ασύνετα είχε πει στον Πορτογάλο Βασιλιά Μανουέλ ότι, αν αυτή η γραμμή επεκτεινόταν πέρα από τους πόλους και έφτανε στην άλλη πλευρά της υδρογείου, τα Νησιά των Μπαχαρικών θα έπεφταν στην επικράτεια της Ισπανίας. Αυτή η ειλικρινής παρατήρηση, η οποία βασιζόταν στην επικρατούσα άποψη ότι ο Ειρηνικός Ωκεανός ήταν κατά πολύ μικρότερος, έγινε αιτία να υποστεί μια αυστηρή επίπληξη. Η ειρωνεία είναι πως ο Μαγγελάνος απέδειξε από μόνος του ότι έκανε λάθος. Εντούτοις, αυτή η πεποίθηση που είχε του έδωσε επιπρόσθετο λόγο να ζητήσει την υποστήριξη του βασιλιά της Ισπανίας.

[Πλαίσιο/Εικόνα στη σελίδα 15]

Τα Βάσανα του Παλιού Ναυτικού

Ιδιαίτερα στα πιο μακρινά εξερευνητικά ταξίδια—τα οποία συνήθως διαρκούσαν χρόνια—η ζωή για τον κατώτερο ναυτικό δεν ήταν ειδυλλιακή κρουαζιέρα. Ακολουθεί ένα απλό δείγμα της μοίρας του ναυτικού:

• Τρομερά συνωστισμένοι χώροι διαβίωσης και έλλειψη ιδιωτικής ζωής

• Πολλές φορές, βάναυση μεταχείριση, ανάλογα με τις ιδιοτροπίες του καπετάνιου

• Σκορβούτο και θάνατος από έλλειψη βιταμίνης C

• Θάνατος από ναυάγιο, πείνα, δίψα, έκθεση στα στοιχεία της φύσης, ιθαγενείς

• Δυσεντερία ή τυφοειδής πυρετός από βρώμικο και μολυσμένο πόσιμο νερό

• Τροφική δηλητηρίαση από σάπιες, μολυσμένες τροφές

• Πυρετός από το δάγκωμα πεινασμένων αρουραίων

• Τύφος από ψείρες που κατακλύζουν βρώμικα σώματα και ρούχα

• Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι πιθανότητες να γυρίσει στο σπίτι ζωντανός ήταν μισές-μισές

[Ευχαριστίες]

Century Magazine

[Χάρτης/Εικόνες στη σελίδα 16, 17]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

Το ταξίδι του Μαγγελάνου, 1519-1522

⇦••• Διαδρομή □ Αρχή και τέλος της πορείας

Πορθμός του Μαγγελάνου

Ο Μαγγελάνος σκοτώθηκε στις Φιλιππίνες

Το τελικό σκέλος του ταξιδιού που έγινε υπό την αρχηγία του Χουάν Σεμπαστιάν δε Ελκάνο

[Ευχαριστίες]

Μαγγελάνος: Giraudon/Art Resource, NY· παγκόσμιος χάρτης: Mountain High Maps® Copyright © 1995 Digital Wisdom, Inc.· αστρολάβος: Ευγενής παραχώρηση από Adler Planetarium

[Εικόνα στη σελίδα 16]

Φερδινάνδος Μαγγελάνος

[Εικόνα στη σελίδα 16]

«Βιτόρια», το πρώτο πλοίο που περιέπλευσε την υδρόγειο. Από τα πέντε πλοία του Μαγγελάνου, ήταν το τέταρτο σε μέγεθος και μετέφερε 45 άντρες. Το πλοίο είχε μήκος περίπου 21 μέτρα

[Εικόνες στη σελίδα 17]

Όργανα ναυσιπλοΐας: Η κλεψύδρα μετρούσε το χρόνο, ενώ ο αστρολάβος καθόριζε το γεωγραφικό πλάτος του πλοίου