Δάγγειος—Ένας Πυρετός από Τσίμπημα

Από τον ανταποκριτή του Ξύπνα! στις Φιλιππίνες

ΧΩΡΙΣ να το δει κανείς, ένα κουνούπι κάθεται πάνω στο γυμνό μπράτσο του κοριτσιού. Τρυπάει ταχύτατα το δέρμα της και ρουφάει αίμα. Εκείνη τη στιγμή, η μητέρα ρίχνει μια ματιά στην κόρη της και εντοπίζει το κουνούπι. Με ένα γρήγορο χτύπημα, το σκοτώνει. Μήπως τέλειωσαν όλα εδώ; Ίσως όχι. Το κουνούπι μπορεί να αποτελεί παρελθόν, αλλά η σύντομη εισβολή του στο κυκλοφορικό σύστημα του παιδιού άφησε ανεπιθύμητους οργανισμούς που μπορούν να αποδειχτούν νοσογόνοι.

Μέσα σε δύο εβδομάδες, το παιδί εμφανίζει ρίγη, πονοκεφάλους, πόνο πίσω από τα μάτια, οξύ πόνο στις αρθρώσεις και υψηλό πυρετό. Καθώς η αρρώστια συνεχίζεται, το παιδί παρουσιάζει κόκκινα εξανθήματα και εξαντλείται εντελώς. Το έχει προσβάλει δάγγειος πυρετός από το τσίμπημα του κουνουπιού.

Ωστόσο, ιδιαίτερα αν το παιδί είχε προσβληθεί και παλιότερα από δάγγειο πυρετό, μπορεί να παρουσιάσει την πιο σοβαρή μορφή αυτής της ασθένειας, το δάγγειο αιμορραγικό πυρετό (DHF). Τότε προκαλούνται διαρροές στα τριχοειδή αγγεία, με αποτέλεσμα να υπάρξει αιμορραγία από το δέρμα. Ίσως παρουσιαστεί και εσωτερική αιμορραγία. Αν δεν παρασχεθεί κατάλληλη νοσηλεία, το παιδί μπορεί να υποστεί ισχυρό σοκ και να παρουσιάσει κυκλοφορική ανεπάρκεια, πράγμα που μπορεί να επιφέρει γρήγορα το θάνατο.

Τι ακριβώς είναι ο δάγγειος πυρετός; Μπορεί να σας προσβάλει; Πώς μπορείτε να προστατέψετε τον εαυτό σας και την οικογένειά σας; Ας ρίξουμε μια πιο προσεκτική ματιά.

Τι Είναι ο Δάγγειος Πυρετός;

Ο δάγγειος πυρετός είναι μία μόνο από τις πολλές ασθένειες που μπορεί να προκαλέσει το τσίμπημα του κουνουπιού. Η πραγματική αιτία της ασθένειας είναι ένας ιός. Το μολυσμένο κουνούπι (δηλαδή το κουνούπι που έχει τσιμπήσει προηγουμένως ένα μολυσμένο άνθρωπο) μεταφέρει τον ιό στους σιελογόνους αδένες του. Την ώρα που τσιμπάει έναν άνθρωπο για να ρουφήξει αίμα, του μεταδίδει τον ιό.

Ο ιός του δάγγειου πυρετού εμφανίζεται σε τέσσερις τύπους. Αν κάποιος προσβληθεί από τον έναν τύπο δεν αναπτύσσει ανοσία και στους άλλους τρεις τύπους. Σε περίπτωση που κάποιος προσβληθεί από αυτή την ασθένεια και κατόπιν τον τσιμπήσει ένα κουνούπι που είναι φορέας ενός άλλου τύπου του ιού, ίσως παρουσιάσει τελικά DHF.

«Τα Δύο Πέμπτα του Παγκόσμιου Πληθυσμού» Κινδυνεύουν

Σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (WHO), ο δάγγειος πυρετός απειλεί 2,5 δισεκατομμύρια ανθρώπους, «τα δύο πέμπτα του παγκόσμιου πληθυσμού». Το περιοδικό Έζιαγουίκ (Asiaweek) ανέφερε: «Περισσότερες από 100 τροπικές και υποτροπικές χώρες έχουν αναφέρει εξάρσεις δάγγειου πυρετού και κάθε χρόνο αναφέρονται δεκάδες εκατομμύρια κρούσματα, το 95% των οποίων αφορά παιδιά».

Δεν είναι σαφές πότε ανακαλύφτηκε ο δάγγειος πυρετός σε κάποιο μέρος του κόσμου. Η αναφορά που υπάρχει για κάποιον ασθενή στο Κάιρο το 1779 ο οποίος έπασχε από «πυρετό του γόνατου» ίσως αποτελεί περίπτωση δάγγειου πυρετού. Έκτοτε, κρούσματα δάγγειου πυρετού έχουν αναφερθεί σε όλο τον κόσμο. Κυρίως από το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και έπειτα, ο δάγγειος πυρετός έχει επηρεάσει σημαντικά την υγεία του ανθρώπου, ξεκινώντας από τη Νοτιοανατολική Ασία. Άρχισαν να κυκλοφορούν διάφοροι τύποι του ιού και αυτό οδήγησε στην πιο επικίνδυνη μορφή αυτής της ασθένειας, την αιμορραγική. Ένα έντυπο που εκδίδει η WHO λέει: «Η πρώτη πραγματική έξαρση αιμορραγικού πυρετού στην Ασία εντοπίστηκε στη Μανίλα το 1954». Ακολούθησαν και άλλες χώρες, με κυριότερες την Ταϋλάνδη, το Βιετνάμ, τη Μαλαισία και τις γειτονικές περιοχές. Εκείνες οι πρώτες εξάρσεις στη Νοτιοανατολική Ασία είχαν ποσοστό θνησιμότητας που κυμαινόταν από 10 ως 50 τοις εκατό, αλλά καθώς άρχισαν οι άνθρωποι να αποκτούν περισσότερη γνώση για την ασθένεια αυτή, το ποσοστό έπεσε.

Από το 1960, η παραμέληση των προγραμμάτων για τη μείωση των κουνουπιών που είναι φορείς του ιού έχει συμβάλει στην κατακόρυφη αύξηση των περιπτώσεων δάγγειου πυρετού. Όσο εξαπλώνεται ο δάγγειος πυρετός τόσο εξαπλώνεται και ο DHF. Πριν από το 1970, παρουσιάστηκαν επιδημίες αυτής της ασθένειας μόνο σε 9 χώρες, αλλά μέχρι το 1995 οι χώρες είχαν γίνει 41. Η WHO υπολογίζει ότι, κάθε χρόνο, 500.000 κρούσματα DHF απαιτούν νοσοκομειακή περίθαλψη.

Μολονότι αυτή η ασθένεια δεν είναι ιδιαίτερα γνωστή στις μη τροπικές περιοχές, σε μερικές περιπτώσεις τα άτομα που ταξιδεύουν σε περιοχές υψηλού κινδύνου προσβάλλονται από αυτήν και τη μεταφέρουν στην πατρίδα τους όταν επιστρέφουν. Παραδείγματος χάρη, προς τα τέλη του 1996, η εφημερίδα Δε Νιου Γιορκ Τάιμς (The New York Times) ανέφερε κρούσματα δάγγειου πυρετού στις Ηνωμένες Πολιτείες—στη Μασαχουσέτη, στη Νέα Υόρκη, στο Όρεγκον και στο Τέξας.

Συγκεκριμένοι Κίνδυνοι από τον DHF

Όπως παρατηρήσαμε προηγουμένως, ο DHF αποτελεί μια μορφή αυτής της ασθένειας που θα μπορούσε να αποβεί θανατηφόρα. Ένας από τους κινδύνους του DHF είναι ότι οι άνθρωποι ξεγελιούνται και νομίζουν πως δεν πρόκειται για κάτι σοβαρό. Πολλοί τον παίρνουν για γρίπη. Εντούτοις, αν δεν γίνουν ενέργειες αμέσως, η ασθένεια μπορεί να προχωρήσει στο πιο σοβαρό στάδιο κατά το οποίο μειώνονται δραστικά τα αιμοπετάλια, αρχίζει η αιμορραγία (είτε εσωτερικά είτε από τα ούλα, τη μύτη ή το δέρμα) και πέφτει κατακόρυφα η πίεση του αίματος. Ο ασθενής μπορεί να καταρρεύσει. Όταν συνειδητοποιήσει τελικά η οικογένεια ότι πρόκειται για σοβαρή κατάσταση, ο ασθενής έχει ήδη υποστεί σοκ. Τον μεταφέρουν επειγόντως στο νοσοκομείο. Εκεί οι γιατροί διαπιστώνουν ότι ήδη πάσχει από κυκλοφορική ανεπάρκεια. Εξαιτίας της κρίσιμης κατάστασης, χορηγούν ενδοφλεβίως υγρά υποκατάστατα.

Πώς να Προστατέψετε την Οικογένειά Σας

Τι μπορεί να γίνει για να ελαχιστοποιηθούν οι συνέπειες αυτής της ασθένειας; Αν η οικογένεια ζει εκεί όπου είναι διαδεδομένος ο δάγγειος πυρετός και κάποιο μέλος της παρουσιάσει υψηλό πυρετό που διαρκεί παραπάνω από μία μέρα, η οικογένεια καλά θα κάνει να συμβουλευτεί γιατρό. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό αν ο ασθενής παρουσιάζει και άλλα συμπτώματα του δάγγειου πυρετού, όπως εξανθήματα ή πόνο στους μυς και στις αρθρώσεις ή πίσω από τα μάτια.

Ο γιατρός μπορεί να κάνει εξέταση αίματος. Ο μη αιμορραγικός δάγγειος πυρετός ίσως να απαιτεί απλή μόνο θεραπεία. Αλλά αν η εξέταση δείξει ότι πρόκειται για DHF, ο γιατρός μάλλον θα συστήσει σχολαστική αντιμετώπιση με υγρά. Η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει διαλύματα ενυδάτωσης τα οποία χορηγούνται από το στόμα σαν και αυτά που χρησιμοποιούνται για τη διάρροια ή, σε πιο κρίσιμες καταστάσεις, υγρά υποκατάστατα που χορηγούνται ενδοφλεβίως, όπως το διάλυμα Ρίνγκερ, τα διαλύματα χλωριούχου νατρίου και άλλα. Σε περιπτώσεις σοκ, ο γιατρός μπορεί να χορηγήσει κάποια φάρμακα που βοηθούν να αυξηθεί η πίεση του αίματος και να αποκατασταθεί ο αριθμός των αιμοπεταλίων.

Αν υπάρχει σοβαρή αιμορραγία, οι γιατροί ίσως κλίνουν προς τη μετάγγιση αίματος. Μερικοί μπορεί να συστήσουν αμέσως κάτι τέτοιο χωρίς να εξετάσουν τις εναλλακτικές λύσεις. Εντούτοις, εκτός από το ότι αντίκειται στο νόμο του Θεού, αυτό συνήθως δεν είναι απαραίτητο. (Πράξεις 15:29) Η πείρα έχει δείξει ότι ο πιο αποφασιστικός παράγοντας στη θεραπεία είναι το να ασχοληθούν σχολαστικά οι γιατροί με τα κυκλοφορικά υγρά από το ξεκίνημα της ασθένειας. Η συνεργασία μεταξύ του ασθενούς και του γιατρού σε αυτόν τον τομέα μπορεί να συντελέσει στη μείωση των αντιπαραθέσεων αναφορικά με το ζήτημα της μετάγγισης αίματος. Όλα αυτά τονίζουν πόσο σπουδαίο είναι να γίνουν γρήγορες ενέργειες όταν υπάρχει η υποψία ότι κάποιος πάσχει από DHF.—Βλέπε το πλαίσιο «Ποια Είναι τα Συμπτώματα;»

Προληπτικά Μέτρα

Ένας από τους κύριους φορείς του ιού ο οποίος προκαλεί το δάγγειο πυρετό είναι το κουνούπι του είδους Στεγόμυια η ταινιωτή. Αυτό το είδος κουνουπιού είναι συνηθισμένο στις τροπικές και υποτροπικές περιοχές όλου του κόσμου. (Βλέπε το συνοδευτικό χάρτη.) Τα κουνούπια του είδους Στεγόμυια η ταινιωτή αφθονούν σε πυκνοκατοικημένες περιοχές. Η μείωση των κουνουπιών αποτελεί έναν από τους τρόπους με τους οποίους μπορεί να τεθεί υπό έλεγχο αυτή η ασθένεια.

Η μείωση των κουνουπιών σε παγκόσμια κλίμακα δεν είναι εύκολη υπόθεση. Ωστόσο, υπάρχουν μερικά πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να μειώσετε τον κίνδυνο στο περιβάλλον του σπιτιού σας. Το θηλυκό κουνούπι γεννάει τα αβγά του μέσα στο νερό. Οι προνύμφες είναι δυνατόν να αναπτυχθούν σε κάθε δοχείο που μπορεί να κρατήσει νερό επί μια εβδομάδα περίπου, όπως σε εγκαταλειμμένα λάστιχα αυτοκινήτων, σε πεταμένα κουτιά, σε μπουκάλια ή σε ανοιχτές καρύδες. Αν φροντίζετε να μην υπάρχουν τέτοια δοχεία, θα εξαλείψετε τις εστίες αναπαραγωγής του κουνουπιού. Επιπρόσθετα, συστήνεται να γυρίζετε τους κουβάδες ή τις βάρκες ανάποδα. Επίσης, είναι καλό να αδειάζετε το νερό που μένει στις υδρορροές. Κάτι αξιοσημείωτο είναι ότι, στις αρχές του σχολικού έτους 1997-1998, το υπουργείο υγείας των Φιλιππίνων σύστησε να μη χρησιμοποιούνται γλάστρες στις σχολικές αίθουσες για αυτόν ακριβώς το λόγο.

Αν κάποιος από το σπιτικό σας προσβληθεί από δάγγειο πυρετό, πάρτε τις απαραίτητες προφυλάξεις για να μην τον ξανατσιμπήσουν άλλα κουνούπια τα οποία μπορεί κατόπιν να μεταδώσουν την ασθένεια και σε άλλα άτομα. Κάτι που μπορεί να αποτελέσει προστασία είναι το να βάλετε σήτες στο σπίτι σας ή να χρησιμοποιήσετε κλιματισμό.

Τι θα λέγαμε για τον εμβολιασμό; Προς το παρόν δεν υπάρχει κατάλληλο εμβόλιο. Διεξάγονται έρευνες για να παρασκευαστεί ένα τέτοιο εμβόλιο, αλλά η προσπάθεια αυτή περιπλέκεται από το γεγονός ότι, για να υπάρξει πλήρης προστασία, απαιτείται ανοσοποίηση και για τους τέσσερις τύπους δάγγειου πυρετού. Ο εμβολιασμός για τον ένα μόνο τύπο θα μπορούσε να αυξήσει τον κίνδυνο να προσβληθεί κάποιος από DHF. Οι ερευνητές ελπίζουν ότι μπορεί να βρεθεί αποτελεσματικό εμβόλιο μέσα σε πέντε ως δέκα χρόνια.

Μερικοί ερευνητές εστιάζουν τις προσπάθειές τους σε άλλη κατεύθυνση. Με τη βοήθεια της γενετικής μηχανικής, ελπίζουν να αποτρέψουν την αναπαραγωγή του ιού του δάγγειου πυρετού στο σάλιο του κουνουπιού. Αν αυτά τα σχέδια εξελιχθούν σύμφωνα με τις προβλέψεις, τότε τα κουνούπια τα οποία έχουν υποστεί την επέμβαση της γενετικής μηχανικής θα μεταδώσουν στους απογόνους τους την ικανότητα αντίστασης στον ιό του δάγγειου πυρετού. Μολονότι έχει σημειωθεί κάποια πρόοδος, απομένει να δούμε πόσο επιτυχημένες θα αποδειχτούν αυτές οι προσπάθειες.

Προς το παρόν, η πλήρης εξάλειψη του δάγγειου πυρετού δεν φαίνεται να είναι δυνατή. Αλλά η λήψη πρακτικών προληπτικών μέτρων μπορεί να βοηθήσει εσάς και τα προσφιλή σας πρόσωπα να αποφύγετε τη θανάσιμη απειλή που μπορούν να επιφέρουν οι επιπλοκές του δάγγειου πυρετού, ο οποίος προκαλείται από τσίμπημα.

[Πλαίσιο στη σελίδα 22]

Ποια Είναι τα Συμπτώματα;

Συμπτώματα κοινά τόσο στον απλό δάγγειο πυρετό όσο και στο δάγγειο αιμορραγικό πυρετό (DHF)

• Ξαφνικός υψηλός πυρετός

• Ισχυρός πονοκέφαλοςa

• Πόνος πίσω από τα μάτια

• Πόνος στις αρθρώσεις και στους μυς

• Πρήξιμο των λεμφαδένων

• Εξανθήματα

• Εξάντληση

Συμπτώματα που χαρακτηρίζουν περισσότερο τον DHF

• Ξαφνική κατάρρευση

• Αιμορραγία από το δέρμα

• Γενικευμένη αιμορραγία

• Ψυχρό και υγρό δέρμα

• Δυσφορία

• Σοκ μαζί με ασθενή παλμό (σύνδρομο δάγγειου σοκ)

Μην καθυστερείτε να πάτε στο γιατρό αν παρατηρήσετε αυτά τα συμπτώματα. Τα παιδιά κινδυνεύουν ιδιαίτερα

[Υποσημείωση]

[Πλαίσιο στη σελίδα 23]

Συμβουλές για Ταξιδιώτες

Μερικές φορές, οι άνθρωποι που ταξιδεύουν σε τροπικές περιοχές προσβάλλονται από δάγγειο πυρετό, αλλά ο δάγγειος αιμορραγικός πυρετός είναι πολύ πιο σπάνιος επειδή αυτή η πιο σοβαρή μορφή της ασθένειας παρουσιάζεται συνήθως όταν το άτομο προσβληθεί για δεύτερη φορά από δάγγειο πυρετό. Ακολουθούν μερικές υποδείξεις για την ασφάλεια των ταξιδιωτών:

• Να φοράτε μακρυμάνικα πουκάμισα και μακριά παντελόνια

• Να χρησιμοποιείτε εντομοαπωθητικά

• Να αποφεύγετε τις πυκνοκατοικημένες περιοχές

• Να μένετε σε καταλύματα όπου μπορείτε να κλείνετε τα παράθυρα και να κρατάτε τα κουνούπια έξω

• Αν παρουσιάσετε πυρετό αφού επιστρέψετε στην πατρίδα σας, να πείτε στο γιατρό πού ταξιδέψατε

[Χάρτης/Εικόνα στη σελίδα 23]

Περιοχές όπου εμφανίστηκε πρόσφατα δάγγειος πυρετός

Περιοχές όπου υπάρχει ο κίνδυνος επιδημίας δάγγειου πυρετού

Περιοχές εξάπλωσης του κουνουπιού «Στεγόμυια η ταινιωτή», το οποίο μεταφέρει τον ιό του δάγγειου πυρετού

[Ευχαριστίες]

Πηγή: Κέντρα για τον Έλεγχο και την Πρόληψη των Ασθενειών, 1997

© Dr. Leonard E. Munstermann/Fran Heyl Associates, NYC

[Εικόνες στη σελίδα 24]

Πιθανές εστίες αναπαραγωγής είναι (1) τα εγκαταλειμμένα λάστιχα αυτοκινήτων, (2) οι υδρορροές, (3) οι γλάστρες, (4) οι κουβάδες και άλλα δοχεία, (5) τα πεταμένα κουτιά, (6) τα βαρέλια

[Ευχαριστία για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 21]

© Dr. Leonard E. Munstermann/Fran Heyl Associates, NYC