Όταν Χάνεται η Ελπίδα και η Αγάπη

ΜΙΑ 17χρονη Καναδή κατέγραψε τους λόγους για τους οποίους ήθελε να πεθάνει. Μεταξύ άλλων, ανέφερε τα εξής: “Νιώθω μοναξιά και φοβάμαι για το μέλλον μου· νιώθω πολύ κατώτερη από τους συνεργάτες μου· ο πυρηνικός πόλεμος· το στρώμα του όζοντος· είμαι πολύ άσχημη, έτσι δεν πρόκειται ποτέ να βρω σύζυγο και τελικά θα μείνω μόνη· δεν νομίζω ότι υπάρχουν πολλά πράγματα για τα οποία αξίζει να ζει κάποιος, έτσι γιατί να περιμένω για να τα ανακαλύψω; Θα απαλλάξω τους άλλους από το φορτίο· δεν πρόκειται να με ξαναπληγώσει κανείς”.

Είναι άραγε αυτοί μερικοί λόγοι για τους οποίους ορισμένοι νέοι γίνονται αυτόχειρες; Στον Καναδά, «αν εξαιρεθούν τα τροχαία δυστυχήματα, η αυτοκτονία είναι τώρα η πιο διαδεδομένη αιτία θανάτου ανάμεσα στους νέους».—Δε Γκλόουμπ εντ Μέιλ (The Globe and Mail).

Ο καθηγητής Ρίαζ Χασάν, από το Πανεπιστήμιο Φλίντερς της Νότιας Αυστραλίας, αναφέρει τα εξής στην εργασία του με τίτλο «Ζωές που Διακόπτονται Πρόωρα: Οι Τάσεις στις Αυτοκτονίες των Νέων»: «Υπάρχουν αρκετές κοινωνιολογικές αιτίες που έχουν σχέση με αυτό το ζήτημα και φαίνεται πως έχουν επηρεάσει σε σημαντικό βαθμό την αύξηση στις αυτοκτονίες εφήβων. Αυτές οι αιτίες περιλαμβάνουν το υψηλό ποσοστό ανεργίας των νέων· τις αλλαγές που έχει υποστεί η οικογενειακή ζωή στην Αυστραλία· την αυξανόμενη χρήση φαρμάκων και ναρκωτικών· την αύξηση της βίας από μέρους των νέων· την ψυχική υγεία και την αυξανόμενη διάσταση ανάμεσα στη “θεωρητική ελευθερία” και στην εμπειρική αυτονομία». Η εργασία αναφέρει επίσης ότι τα αποτελέσματα αρκετών ερευνών αποκάλυψαν ένα αίσθημα απαισιοδοξίας για το μέλλον και υποδηλώνουν πως «ένα μεγάλο ποσοστό νέων βλέπουν το μέλλον, τόσο το δικό τους όσο και του κόσμου, με φόβο και τρόμο. Διαβλέπουν έναν κόσμο ερειπωμένο από πυρηνικό πόλεμο και κατεστραμμένο από τη μόλυνση και την υποβάθμιση του περιβάλλοντος, μια κοινωνία χωρίς ανθρωπιά στην οποία η τεχνολογία θα είναι πλέον ανεξέλεγκτη και η ανεργία ασυγκράτητη».

Σύμφωνα με μια δημοσκόπηση που έγινε σε άτομα ηλικίας 16 ως 24 ετών, επιπρόσθετοι λόγοι αυτοκτονίας είναι το επεκτεινόμενο χάσμα που υπάρχει ανάμεσα στους πλούσιους και στους φτωχούς, ο αυξανόμενος αριθμός των μονογονεϊκών οικογενειών, η αναπτυσσόμενη δημοτικότητα των όπλων, η κακοποίηση παιδιών και η γενική «έλλειψη πίστης στο αύριο».

Το περιοδικό Νιούζγουικ (Newsweek) αναφέρει ότι στις Ηνωμένες Πολιτείες «η παρουσία πυροβόλων όπλων είναι ίσως ο βασικότερος παράγοντας [που συντελεί στις αυτοκτονίες των εφήβων]. Μια μελέτη η οποία σύγκρινε θύματα αυτοκτονίας εφηβικής ηλικίας τα οποία δεν είχαν κάποια εμφανή ψυχική διαταραχή με παιδιά που δεν αποπειράθηκαν να αυτοκτονήσουν διαπίστωσε ότι υπήρχε μία μόνο διαφορά: ένα γεμάτο πιστόλι μέσα στο σπίτι. Αυτά λοιπόν όσον αφορά την άποψη ότι τα όπλα από μόνα τους δεν σκοτώνουν». Και ας σημειωθεί ότι γεμάτα πιστόλια υπάρχουν σε εκατομμύρια σπίτια!

Ο φόβος και η αδιαφορία της κοινωνίας μπορούν γρήγορα να σπρώξουν τους ευάλωτους νέους στο χείλος της αυτοκτονίας. Σκεφτείτε: Τα βίαια εγκλήματα που διαπράττονται εναντίον παιδιών από 12 ως 19 ετών είναι υπερδιπλάσια από τα εγκλήματα που διαπράττονται σε βάρος του υπόλοιπου πληθυσμού. Μελέτες έδειξαν ότι «οι νεαρές από 14 ως 24 ετών έχουν τη μεγαλύτερη πιθανότητα να δεχτούν επίθεση», ανέφερε το περιοδικό Μακλίνς (Maclean’s). «Αυτοί που επιτίθενται ή δολοφονούν γυναίκες είναι στις περισσότερες περιπτώσεις άτομα τα οποία λένε ότι τις αγαπούν». Με ποιο αποτέλεσμα; Αυτοί και άλλοι φόβοι «διαβρώνουν την εμπιστοσύνη και την αίσθηση ασφάλειας που έχουν αυτές οι κοπέλες». Σε μια μελέτη, σχεδόν το ένα τρίτο εκείνων που επέζησαν από βιασμό είχε σκεφτεί την αυτοκτονία.

Μια έκθεση από τη Νέα Ζηλανδία προσεγγίζει τις αυτοκτονίες των νέων από μια άλλη οπτική γωνία καθώς αναφέρει: «Οι επικρατούσες υλιστικές αξίες του κόσμου οι οποίες εξισώνουν την ατομική επιτυχία με τον πλούτο, την ομορφιά και τη δύναμη κάνουν πολλούς νέους να νιώθουν εντελώς ανάξιοι και απόκληροι της κοινωνίας». Επιπλέον, το περιοδικό Ο Φουτουριστής (The Futurist) λέει τα εξής: «[Οι νέοι] έχουν την έντονη τάση να θέλουν άμεση ικανοποίηση, να τα θέλουν όλα και να τα θέλουν γρήγορα. Τα αγαπημένα τους τηλεοπτικά προγράμματα είναι οι σαπουνόπερες. Θα ήθελαν να είναι ο κόσμος τους γεμάτος από τους ίδιους εμφανίσιμους ανθρώπους, ντυμένους με την τελευταία λέξη της μόδας, οι οποίοι έχουν πολλά χρήματα και γόητρο, χωρίς να χρειάζεται να εργάζονται πολύ σκληρά». Το πλήθος και μόνο αυτών των μη ρεαλιστικών, ανεκπλήρωτων προσδοκιών φαίνεται να προξενεί ένα μέτρο απόγνωσης και μπορεί να οδηγήσει στην αυτοκτονία.

Μια Ζωοσωτήρια Ιδιότητα;

Ο Σέξπιρ έγραψε: «Η αγάπη παρηγορεί σαν τη λιακάδα μετά τη βροχή». Η Αγία Γραφή λέει: «Η αγάπη ποτέ δεν χάνεται». (1 Κορινθίους 13:8) Σε αυτή την ιδιότητα βρίσκεται το κλειδί για το πρόβλημα των νέων που κλίνουν προς την αυτοκτονία—η λαχτάρα για αγάπη και επικοινωνία. Η Ιατρική Εγκυκλοπαίδεια του Αμερικανικού Ιατρικού Συλλόγου (The American Medical Association Encyclopedia of Medicine) αναφέρει: «Άτομα που σκέφτονται να αυτοκτονήσουν συνήθως νιώθουν απελπιστικά μόνα, και αν μιλήσουν σε κάποιο συμπονετικό και πονόψυχο ακροατή, αυτό μερικές φορές αρκεί για να αποτρέψει την πράξη απόγνωσης».

Οι νέοι έχουν συνήθως μεγάλη ανάγκη από αγάπη και από το αίσθημα ότι ανήκουν κάπου. Η ικανοποίηση αυτής της ανάγκης γίνεται δυσκολότερη καθώς περνάει η μια μέρα μετά την άλλη σε έναν άστοργο και καταστροφικό κόσμο—έναν κόσμο στον οποίο η άποψή τους έχει ελάχιστη ή δεν έχει καθόλου σημασία. Η απόρριψη από μέρους των γονέων, που οφείλεται στη διάλυση της οικογένειας και στο διαζύγιο, είναι άλλος ένας παράγοντας που συντελεί στις αυτοκτονίες εφήβων. Αυτή η απόρριψη έχει πολλές πτυχές.

Εξετάστε την περίπτωση γονέων που σπάνια βρίσκονται στο σπίτι μαζί με τα παιδιά τους. Η μαμά και ο μπαμπάς μπορεί να είναι τελείως απορροφημένοι από την εργασία τους ή από κάποιο είδος αναψυχής που δεν περιλαμβάνει τα παιδιά. Το έμμεσο μήνυμα που μεταφέρεται στα παιδιά τους είναι η απερίφραστη απόρριψη. Ο διακεκριμένος δημοσιογράφος και ερευνητής Χιου Μακέι παρατηρεί ότι «οι γονείς γίνονται ολοένα και πιο εγωκεντρικοί. Βάζουν πρώτα τον εαυτό τους επιδιώκοντας να διατηρήσουν τον τρόπο ζωής τους. . . . Για να το πούμε ωμά, τα παιδιά δεν είναι πια της μόδας. . . . Η ζωή είναι σκληρή και οι άνθρωποι καταντούν εγωιστές».

Έπειτα, σε μερικούς πολιτισμούς οι άντρες που υιοθετούν την εικόνα του σκληρού και αρρενωπού μπορεί να μη θέλουν να τους βλέπουν να ασχολούνται με παιδιά. Η δημοσιογράφος Κέιτ Λεγκ το θέτει πολύ καλά: «Οι άντρες που έχουν κλίση στο να υπηρετούν το κοινό συνήθως επιλέγουν να σώζουν ζωές ή να σβήνουν πυρκαγιές παρά να ασχολούνται με την ανατροφή παιδιών . . . Προτιμούν τον ισχυρό, σιωπηλό ηρωισμό που περιλαμβάνεται στο να μάχονται με εξωτερικές δυνάμεις παρά τις εργασίες που τους φέρνουν σε άμεση επαφή με ανθρώπους». Και, ασφαλώς, μια από τις κατ’ εξοχήν εργασίες που φέρνουν το άτομο σε άμεση επαφή με ανθρώπους είναι η ιδιότητα του γονέα. Η κακή ανατροφή από τους γονείς ισοδυναμεί με απόρριψη του παιδιού. Ως αποτέλεσμα, ο γιος σας ή η κόρη σας μπορεί να αποκτήσει αρνητική εικόνα για τον εαυτό του ή τον εαυτό της και ανεπαρκείς κοινωνικές ικανότητες. Το περιοδικό Δι Εντιουκέισον Ντάιτζεστ (The Education Digest) παρατηρεί: «Όταν τα παιδιά δεν έχουν θετική εικόνα για τον εαυτό τους, δεν έχουν κάποια βάση για να παίρνουν αποφάσεις οι οποίες θα είναι για τα καλύτερα συμφέροντά τους».

Μπορεί να Επέλθει Απόγνωση

Οι ερευνητές πιστεύουν ότι η απόγνωση είναι ένας βασικός παράγοντας που συντελεί στην αυτοκτονία. Η Γκέιλ Μέισον, μια συγγραφέας η οποία έχει ασχοληθεί με τις αυτοκτονίες νέων στην Αυστραλία, παρατήρησε: «Η απόγνωση θεωρείται ότι έχει μεγαλύτερη σχέση με τις σκέψεις για αυτοκτονία από ό,τι η κατάθλιψη. Η απόγνωση ορίζεται μερικές φορές ως σύμπτωμα της κατάθλιψης. . . . Συνήθως παίρνει τη μορφή ενός γενικού αισθήματος απελπισίας και αποθάρρυνσης για το μέλλον των νέων, ιδιαίτερα στον οικονομικό τομέα, και σε μικρότερο βαθμό για την παγκόσμια κατάσταση».

Τα κακά παραδείγματα που θέτουν οι πολιτικοί ηγέτες σε σχέση με την εντιμότητα δεν υποκινούν τους νέους να ανεβάσουν το δικό τους επίπεδο δεοντολογίας και ηθικής. Η νοοτροπία που αποκτούν είναι: “Τι με νοιάζει εμένα;” Το περιοδικό Χάρπερς Μάγκαζιν (Harper’s Magazine), μιλώντας για την ικανότητα που έχουν οι νέοι να αντιλαμβάνονται την υποκρισία, κάνει το εξής σχόλιο: «Οι νέοι, οι οποίοι έχουν την ικανότητα να “μυρίζονται” αμέσως την υποκρισία, είναι πολύ καλοί στο διάβασμα—όχι όμως των βιβλίων. Αυτό που “διαβάζουν” αμέσως είναι τα κοινωνικά σημάδια που προέρχονται από έναν κόσμο στον οποίο θα χρειαστεί να βγάλουν τα προς το ζην». Και τι αποκαλύπτουν αυτά τα σημάδια; Η συγγραφέας Στέφανι Ντάουρικ παρατηρεί: «Ποτέ προηγουμένως δεν είχαμε κατακλυστεί από τόσες πληροφορίες όσον αφορά το πώς να ζούμε. Ποτέ προηγουμένως δεν ήμασταν τόσο πλούσιοι ή πιο μορφωμένοι, και όμως υπάρχει παντού απόγνωση». Είναι πολύ λίγα τα καλά παραδείγματα ανθρώπων στις ανώτερες βαθμίδες της πολιτικής και της θρησκευτικής κοινωνίας. Η Ντάουρικ θέτει μερικά εύλογα ερωτήματα: «Πώς μπορούμε να αποκομίσουμε σοφία, προσαρμοστικότητα, ναι, ένα αίσθημα σκοπού, από άσκοπα παθήματα; Και πώς μπορούμε να καλλιεργήσουμε αγάπη σε ένα κλίμα ιδιοτέλειας, αυθάδειας και απληστίας;»

Θα βρείτε τις απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα στο επόμενο άρθρο μας, και αυτές οι απαντήσεις μπορεί να σας καταπλήξουν.

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 6]

«Ένα μεγάλο ποσοστό νέων βλέπουν το μέλλον, τόσο το δικό τους όσο και του κόσμου, με φόβο και τρόμο»

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 7]

«Αν μιλήσουν σε κάποιο συμπονετικό και πονόψυχο ακροατή, αυτό μερικές φορές αρκεί για να αποτρέψει την πράξη απόγνωσης»

[Πλαίσιο στη σελίδα 6]

Μερικές Ενδείξεις για Αυτοκτονία

• Τα προβλήματα ύπνου, η απώλεια όρεξης

• Η απομόνωση και η εσωστρέφεια, η τάση για ατυχήματα

• Η εξαφάνιση από το σπίτι

• Οι θεαματικές αλλαγές στην εμφάνιση

• Η χρήση ναρκωτικών και/ή η κατάχρηση αλκοόλ

• Ο εκνευρισμός και η επιθετικότητα

• Οι συζητήσεις γύρω από το θάνατο· τα γραπτά μηνύματα αυτοκαταστροφής· οι καλλιτεχνικές παραστάσεις που απεικονίζουν βία, ιδιαίτερα εναντίον του ίδιου του ατόμου

• Τα αισθήματα ενοχής

• Η απόγνωση, η ανησυχία, η κατάθλιψη, τα ξεσπάσματα σε κλάματα

• Το μοίρασμα προσωπικών αποκτημάτων

• Η μείωση της ικανότητας για παρατεταμένη προσοχή

• Η έλλειψη ενδιαφέροντος για ευχάριστες δραστηριότητες

• Η αυτοκριτική

• Η αχαλίνωτη σεξουαλική συμπεριφορά

• Η ξαφνική μείωση στις επιδόσεις στο σχολείο, τα προβλήματα σε σχέση με την παρακολούθηση των μαθημάτων

• Η προσχώρηση σε κάποια αίρεση ή συμμορία

• Η ευφορία ύστερα από κατάθλιψη

Βασισμένο στα βιβλία Έφηβοι σε Κρίση (Teens in Crisis [Αμερικανικός Σύλλογος Διοικητικού Προσωπικού Σχολείων]) και Η Κατάθλιψη και Οι Αυτοκτονίες Παιδιών και Εφήβων (Depression and Suicide in Children and Adolescents) των Φίλιπ Τζ. Πάτρος και Τόνια Κ. Σαμού.

[Εικόνες στη σελίδα 7]

Η θερμή αγάπη και η συμπόνια μπορούν να βοηθήσουν το νέο ή τη νέα να εκτιμήσει τη ζωή