Το Υπόγειο Μεγαλείο των Σπηλαίων Κάρλζμπαντ — ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ της Σκοπιάς

Το Υπόγειο Μεγαλείο των Σπηλαίων Κάρλζμπαντ

Πλήρες σκοτάδι και απόλυτη σιωπή. Αυτό συναντήσαμε στα έγκατα του Εθνικού Πάρκου των Σπηλαίων Κάρλζμπαντ στο Νέο Μεξικό των ΗΠΑ. Καθώς μπαίναμε στα σπήλαια, αναρωτιόμασταν: “Πώς σχηματίστηκαν αυτές οι σπηλιές; Πόσο μεγάλες είναι; Ποια ασυνήθιστα γνωρίσματα κρύβουν μέσα τους; Μπορούν να εξερευνηθούν με ασφάλεια;”

ΠΡΟΤΟΥ η μικρή ομάδα μας περιηγηθεί στα σπήλαια, απολαύσαμε την κατασκήνωση και την πεζοπορία στο Εθνικό Πάρκο των Βουνών Γκουανταλούπ στο νοτιοδυτικό Τέξας. Ενώ ανεβαίναμε στην κορυφή Γκουανταλούπ, το ψηλότερο σημείο του Τέξας με υψόμετρο 2.666 μέτρα, παρατηρήσαμε μερικά απολιθώματα στους βράχους που υπάρχουν δίπλα στο μονοπάτι. Σύμφωνα με τους γεωλόγους, αυτά τα απολιθώματα ρίχνουν κάποιο φως στην προέλευση των Σπηλαίων Κάρλζμπαντ. Πώς συμβαίνει αυτό;

Φαίνεται πως παλιά υπήρχαν εδώ άφθονα άλγη, σφουγγάρια και μαλάκια. Ολόκληρη η περιοχή ήταν μια θερμή εσωτερική θάλασσα. Τα κοράλλια, το κύριο συστατικό των σύγχρονων υφάλων, ήταν σχετικά σπάνια. Ανάμεσα στα πιο εξωτικά είδη θαλάσσιας ζωής ήταν ο τριλοβίτης και τα αμμωνοειδή, που τώρα έχουν εξαφανιστεί. Πολλά από τα αμμωνοειδή ζούσαν μέσα σε μεγάλα, περιελιγμένα θαλαμωτά όστρακα παρόμοια με εκείνα των σημερινών ναυτίλων. Ενθουσιαστήκαμε όταν είδαμε ένα τέτοιο όστρακο κολλημένο στο βράχο δίπλα στο μονοπάτι!

Φαίνεται πως οι ασβεστολιθικοί ύφαλοι σχηματίστηκαν καθώς τα απολιθωμένα λείψανα της θαλάσσιας ζωής και άλλα σωματίδια συσσωρεύονταν και στερεοποιούνταν. Καθώς βυθιζόταν ο πυθμένας της θάλασσας, το σύμπλεγμα των υφάλων μεγάλωνε μέχρι που ξεπέρασε τα 500 μέτρα. Τελικά η θάλασσα υποχώρησε, και οι ύφαλοι θάφτηκαν βαθιά από τις αποθέσεις. Πολύ καιρό αργότερα, το έδαφος ανυψώθηκε, οι αποθέσεις διαβρώθηκαν και οι ύφαλοι αναδύθηκαν ως βουνά. Αλλά πώς συνέβαλαν αυτές οι διεργασίες στο σχηματισμό των Σπηλαίων Κάρλζμπαντ;

Αέριο, Νερό, Αέρας και Οξύ

Καθώς το βρόχινο νερό διέρχεται από τον αέρα και το έδαφος, εμπλουτίζεται ελαφρά με ανθρακικό οξύ. Όπως φαίνεται, αυτό το ασθενές οξύ είναι υπεύθυνο για το σχηματισμό των περισσότερων ασβεστολιθικών σπηλαίων του κόσμου. Ωστόσο, σύμφωνα με τη γεωλόγο Κάρολ Χιλ, τα σπήλαια των Βουνών Γκουανταλούπ σμιλεύτηκαν από ένα πολύ ισχυρότερο οξύ.

Η Χιλ υποθέτει ότι μέσα σε πεδία πετρελαίου που υπήρχαν σε βράχους κάτω από τους ασβεστολιθικούς υφάλους σχηματίστηκε αέριο πλούσιο σε θείο. Όταν οι βράχοι άρχισαν να υπερυψώνονται, το αέριο διείσδυσε στους υφάλους και αντέδρασε με τον αέρα και το οξυγονωμένο, υπόγειο νερό σχηματίζοντας θειικό οξύ. Αυτό το ισχυρό οξύ μπόρεσε να διαλύσει μεγάλες ποσότητες των ασβεστολιθικών βράχων.

Καθώς τα βουνά υψώνονταν και η στάθμη του νερού έπεφτε, η διάβρωση των σπηλαίων προχωρούσε όλο και πιο βαθιά. Στα Σπήλαια Κάρλζμπαντ, τα μεγάλα χάσματα και τα πλατιά ρήγματα αλληλοσυνδέθηκαν σχηματίζοντας έναν τεράστιο λαβύρινθο. Το μήκος των διαδρόμων που έχουν χαρτογραφηθεί εδώ είναι περίπου 37 χιλιόμετρα. Αλλά δεν είναι οι μόνοι υπόγειοι θάλαμοι αυτών των βουνών. Υπάρχουν εκατοντάδες περισσότεροι. Ο πιο φημισμένος είναι η Σπηλιά Λεχουγκίγια, της οποίας οι γνωστοί διάδρομοι έχουν μήκος πάνω από 160 χιλιόμετρα!

Ο Διάκοσμος των Σπηλαίων

Η πρώτη μας είσοδος στα Σπήλαια Κάρλζμπαντ έγινε μέσω ανελκυστήρα, με τον οποίο κατεβήκαμε σε βάθος 225 μέτρων φτάνοντας κοντά στη Μεγάλη Αίθουσα. Αυτό το τεράστιο άνοιγμα έχει έκταση 60 στρέμματα. Σε μερικά σημεία, η οροφή του απέχει 30 και πλέον μέτρα από το έδαφος. Εκείνο, όμως, που μας εντυπωσίασε ήταν η μεγάλη ποικιλία του φυσικού διάκοσμου σε κάθε γωνιά των σπηλαίων, ο οποίος αναδεικνυόταν με κρυφό φωτισμό.

Αυτός ο διάκοσμος δημιουργείται εκεί όπου το νερό που διεισδύει στις σπηλιές εξατμίζεται, με αποτέλεσμα την απόθεση του ασβεστίτη που περιέχει. Εκεί όπου έσταζε διαρκώς νερό από τα ίδια σημεία της οροφής της σπηλιάς, δημιουργήθηκαν λεπτοί, κενοί αγωγοί μήκους αρκετών μέτρων με κατεύθυνση προς τα κάτω. Αυτοί οι αγωγοί, που αποκαλούνται «καλαμάκια», μπορεί τελικά να φράξουν και να γίνουν κρυσταλλοειδείς σταλακτίτες. Επίσης, πτυχωτά «παραπετάσματα», που κρέμονται από μερικές κεκλιμένες οροφές, εμπλουτίζουν το όμοιο με θέατρο σκηνικό ορισμένων αιθουσών των σπηλαίων.

Στα σημεία του εδάφους όπου στάζει το νερό, μπορεί να σχηματιστούν στήλες οι οποίες αναπτύσσονται προς τα πάνω. Αυτοί οι σταλαγμίτες μπορεί τελικά να φτάσουν στην οροφή—ίσως μάλιστα να ενωθούν με κάποιον σταλακτίτη σχηματίζοντας μια κολόνα. Μερικοί σταλαγμίτες στην Αίθουσα των Γιγάντων έχουν ξεπεράσει τα 18 μέτρα ύψος! Αν το νερό που στάζει πέσει σε μικρές λεκάνες, μικροσκοπικά θραύσματα βράχων μπορεί να καλυφτούν ομοιόμορφα με μαλακό ασβεστόλιθο, σχηματίζοντας λαμπερά μαργαριτάρια σπηλαίων. Σε μερικές περιπτώσεις έχει δημιουργηθεί ακόμη πιο εξωτικός διάκοσμος—λεπτοί σχηματισμοί βελονοειδών κρυστάλλων, καθώς και ελικοειδείς, κυματοειδείς αγωγοί γνωστοί ως ελικτίτες, οι οποίοι αναπτύσσονται σε κατευθύνσεις που συνεχώς αλλάζουν.

Καθώς παρατηρούσαμε τους πολλούς και τεράστιους σταλακτίτες, αναρωτηθήκαμε αν υπήρχε κίνδυνος να πέσουν. Ο ξεναγός μας μάς καθησύχασε λέγοντάς μας ότι σπάνια πέφτουν τμήματα από αυτόν το διάκοσμο. Ελπίζαμε ότι το ίδιο θα ίσχυε και στη διάρκεια της δικής μας επίσκεψης!

Το Περιβάλλον του Σπηλαίου

Αφού απολαύσαμε το γεύμα μας πάνω από το έδαφος, κατεβήκαμε στα σπήλαια από τη φυσική τους είσοδο—το χάσμα μιας κοιλότητας. Τους τοίχους του ανοίγματος διακοσμούν βραχογραφίες που φιλοτέχνησαν οι πρώτοι Ιθαγενείς Αμερικανοί.

Μπαίνοντας, οσφρανθήκαμε το γκουανό των νυχτερίδων. Μάθαμε ότι πριν από σχεδόν έναν αιώνα, το γκουανό άρχισε να εξορύσσεται ως λίπασμα. Αργότερα, το σύστημα που χρησιμοποιούνταν για τη μεταφορά του γκουανό—ένας κάδος και συρματόσχοινο—αποτέλεσε τον πρώτο ανελκυστήρα για την είσοδο των επισκεπτών στα σπήλαια και την έξοδό τους από αυτά. Το γκουανό βρίσκεται σε έναν παράπλευρο διάδρομο γνωστό ως Σπηλιά των Νυχτερίδων—η θερινή κατοικία ενός εκατομμυρίου νυχτερίδων. Το σούρουπο οι νυχτερίδες πετούν έξω από την είσοδο της σπηλιάς κατά χιλιάδες.

Οι φύλακες του πάρκου μάς εξήγησαν ότι τα σπήλαια είναι εξαιρετικά ευαίσθητα. Οι επισκέπτες που μπαίνουν στις σπηλιές μπορούν εύκολα να προξενήσουν βλάβη και να τις ρυπάνουν. Λόγου χάρη, το άγγιγμα και μόνο του διάκοσμου της σπηλιάς μπορεί να αφήσει λιπώδεις ουσίες πάνω στην επιφάνειά του εμποδίζοντας την περαιτέρω ανάπτυξή του και προκαλώντας αποχρωματισμό. Γι’ αυτό, ακολουθήσαμε την καθορισμένη διαδρομή και αποφύγαμε να αγγίξουμε τους σχηματισμούς των σπηλαίων.

Καθώς αφήναμε αυτή την κρυμμένη μαγευτική ομορφιά, σχεδιάζαμε να επιστρέψουμε για να δούμε και άλλες σπηλιές. Θα θέλαμε να δούμε την πτήση των νυχτερίδων—αυτές απολαμβάνουν τις σπηλιές πολύ μεγαλύτερο διάστημα από ό,τι οι ανθρώπινοι επισκέπτες τους. Ωστόσο, οι άνθρωποι είναι εκείνοι που φεύγουν από αυτές τις σπηλιές με ένα αλησμόνητο αίσθημα δέους.—Από Συνεργάτη.

[Εικόνα στη σελίδα 26]

Επάνω: Σταλακτίτες σε σχηματισμό πολυέλαιου

[Εικόνα στη σελίδα 26]

Κάτω: Ξενάγηση στη Μεγάλη Αίθουσα

[Ευχαριστίες]

[Ευχαριστίες για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 25]

[Ευχαριστίες για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 26]