Συμβιβασμός Επιστήμης και Θρησκείας

«Η επιστήμη και η θρησκεία δεν θεωρούνται πια ασυμβίβαστες».​—Δε Ντέιλι Τέλεγκραφ (The Daily Telegraph), Λονδίνο, 26 Μαΐου 1999.

ΤΟΣΟ η επιστήμη όσο και η θρησκεία, στις πιο αγνές τους μορφές, ασχολούνται με την αναζήτηση της αλήθειας. Η επιστήμη ανακαλύπτει έναν κόσμο έξοχης τάξης, ένα σύμπαν που περιέχει χαρακτηριστικά γνωρίσματα ευφυούς σχεδίου. Η αληθινή θρησκεία δίνει νόημα σε αυτές τις ανακαλύψεις διδάσκοντας ότι πίσω από το σχέδιο που είναι έκδηλο στο φυσικό κόσμο βρίσκεται η διάνοια του Δημιουργού.

«Διαπιστώνω πως η θρησκεία βαθαίνει πολύ την εκτίμησή μου για την επιστήμη», λέει ο μοριακός βιολόγος Φράνσις Κόλινς, συνεχίζοντας: «Όταν ανακαλύπτω κάτι για το ανθρώπινο γονιδίωμα, νιώθω ένα αίσθημα δέους για το μυστήριο της ζωής, και λέω μέσα μου: “Μόνο ο Θεός το ήξερε αυτό μέχρι τώρα”. Είναι ένα πολύ ευχάριστο και συγκινητικό αίσθημα, το οποίο με βοηθάει να εκτιμήσω τον Θεό και με κάνει να θεωρώ την επιστήμη ακόμη πιο αξιόλογη».

Τι θα βοηθήσει κάποιον να συμβιβάσει την επιστήμη με τη θρησκεία;

Μια Συνεχής Αναζήτηση

Αποδεχτείτε τα όρια: Δεν φαίνεται να υπάρχει τέλος στην αναζήτησή μας για απαντήσεις όσον αφορά το άπειρο σύμπαν, το διάστημα και το χρόνο. Ο βιολόγος Λούις Τόμας παρατήρησε: «Δεν θα υπάρξει τέλος σε αυτή τη διαδικασία, δεδομένης της ακόρεστης φιλομάθειας που χαρακτηρίζει το είδος μας και μας κάνει να εξερευνούμε, να περιεργαζόμαστε και να προσπαθούμε να κατανοήσουμε τα πράγματα. Ποτέ δεν θα βρούμε τις απαντήσεις. Δεν μπορώ να φανταστώ ότι θα υπάρξει κάποια στιγμή που θα ανασάνουμε βαθιά και θα πούμε: “Τώρα καταλαβαίνουμε τα πάντα”. Αυτό δεν θα το καταφέρουμε ποτέ».

Παρόμοια, όσον αφορά τη θρησκευτική αλήθεια, οι προοπτικές είναι απεριόριστες. Ένας Βιβλικός συγγραφέας, ο Παύλος, είπε: «Προς το παρόν βλέπουμε μια θαμπή εικόνα μέσω μεταλλικού καθρέφτη . . . Προς το παρόν γνωρίζω κατά μέρος».​—1 Κορινθίους 13:12.

Εντούτοις, η περιορισμένη γνώση που έχουμε τόσο για επιστημονικά όσο και για θρησκευτικά ζητήματα δεν μας εμποδίζει να καταλήγουμε σε έγκυρα συμπεράσματα με βάση τα δεδομένα που έχουμε. Δεν χρειάζεται να γνωρίζουμε λεπτομερώς την προέλευση του ήλιου για να είμαστε απολύτως βέβαιοι ότι θα ανατείλει αύριο.

Αφήστε να μιλήσουν τα γνωστά δεδομένα: Καθώς αναζητούμε απαντήσεις, χρειάζεται να καθοδηγούμαστε από ορθές αρχές. Αν δεν στηριζόμαστε σταθερά σε αδιάσειστες αποδείξεις, μπορούμε εύκολα να παροδηγηθούμε στην έρευνά μας για επιστημονική και θρησκευτική αλήθεια. Βέβαια, κανένας από εμάς δεν μπορεί να αρχίσει να αξιολογεί όλες τις επιστημονικές γνώσεις και απόψεις, οι οποίες σήμερα κατακλύζουν τεράστιες βιβλιοθήκες. Από την άλλη πλευρά, η Γραφή παρέχει μια συλλογή πνευματικών διδασκαλιών τις οποίες είναι εφικτό να εξετάσουμε. Η Γραφή επιβεβαιώνεται επαρκώς από τα γνωστά δεδομένα.a

Ωστόσο, σχετικά με τη γνώση γενικά, απαιτείται ένθερμη προσπάθεια για να ξεχωρίσει κανείς τα γεγονότα από τις εικασίες, την πραγματικότητα από την απάτη​—τόσο στην επιστήμη όσο και στη θρησκεία. Όπως συμβούλεψε ο Βιβλικός συγγραφέας Παύλος, χρειάζεται να απορρίπτουμε «τις αντιλογίες της ψευδώς αποκαλούμενης “γνώσης”». (1 Τιμόθεο 6:20) Για να συμβιβάσουμε την επιστήμη με τη Γραφή, πρέπει να αφήσουμε να μιλήσουν τα υπαρκτά δεδομένα, αποφεύγοντας έτσι τις πιθανολογίες και τις εικασίες, και να εξετάσουμε πώς το κάθε δεδομένο υποστηρίζει και συμπληρώνει το ένα το άλλο.

Λόγου χάρη, όταν καταλαβαίνουμε ότι η Γραφή χρησιμοποιεί τον όρο «ημέρα» εννοώντας διάφορες χρονικές περιόδους, αντιλαμβανόμαστε ότι η αφήγηση για τις έξι δημιουργικές ημέρες στη Γένεση δεν συγκρούεται κατ’ ανάγκην με το επιστημονικό συμπέρασμα ότι η ηλικία της γης είναι περίπου τεσσεράμισι δισεκατομμύρια χρόνια. Σύμφωνα με τη Γραφή, η γη προϋπήρχε για άγνωστη περίοδο πριν αρχίσουν οι δημιουργικές ημέρες. (Βλέπε το πλαίσιο «Οι Δημιουργικές Ημέρες​—24ωρης Διάρκειας;») Ακόμη και αν η επιστήμη αναπροσαρμόσει την άποψή της όσον αφορά την ηλικία του πλανήτη μας, οι δηλώσεις της Γραφής παραμένουν αληθινές. Αντί να συγκρούεται η επιστήμη με τη Γραφή, τόσο σε αυτήν όσο και σε πολλές άλλες περιπτώσεις στην πραγματικότητα μας παρέχει άφθονες υποβοηθητικές πληροφορίες για το φυσικό κόσμο, τον τωρινό και τον παλιότερο.

Πίστη, όχι ευπιστία: Η Γραφή μάς παρέχει γνώση για τον Θεό και τους σκοπούς του η οποία δεν μπορεί να προέλθει από καμία άλλη πηγή. Γιατί πρέπει να την εμπιστευόμαστε; Η ίδια η Γραφή μάς προσκαλεί να ελέγξουμε την ακρίβειά της. Εξετάστε την ιστορική της αυθεντικότητα, την πρακτικότητά της, την ειλικρίνεια των συγγραφέων της και την ακεραιότητά της. Διερευνώντας την ακρίβεια της Γραφής, περιλαμβανομένων και των αναφορών της σε επιστημονικά θέματα, και την αλάνθαστη εκπλήρωση εκατοντάδων προφητειών στο διάβα των αιώνων μέχρι σήμερα, πράγμα που προσθέτει στην αξιοπιστία της, μπορεί κάποιος να αποκτήσει σταθερή πίστη σε αυτήν ως το Λόγο του Θεού. Πίστη στη Γραφή δεν σημαίνει ευπιστία αλλά βεβαιωμένη πεποίθηση στην ακρίβεια των Γραφικών δηλώσεων.

Να σέβεστε την επιστήμη, να αναγνωρίζετε την αξία της πίστης: Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά προσκαλούν τους ανθρώπους ευρείας αντίληψης, είτε κλίνουν προς την επιστήμη είτε προς τη θρησκεία, να αναζητήσουν με ειλικρίνεια την αλήθεια και στους δύο χώρους. Στις εκκλησίες τους οι Μάρτυρες προάγουν υγιή σεβασμό για την επιστήμη και τα αποδεδειγμένα συμπεράσματά της καθώς και βαθιά πίστη στο γεγονός ότι η θρησκευτική αλήθεια μπορεί να βρεθεί μόνο στη Γραφή, η οποία δηλώνει ευθέως και με την υποστήριξη άφθονων αποδείξεων ότι είναι ο Λόγος του Θεού. Ο απόστολος Παύλος είπε: «Όταν λάβατε το λόγο του Θεού, τον οποίο ακούσατε από εμάς, τον δεχτήκατε, όχι ως το λόγο ανθρώπων, αλλά, όπως είναι αληθινά, ως το λόγο του Θεού».​—1 Θεσσαλονικείς 2:13.

Ασφαλώς, όπως συμβαίνει και με την επιστήμη, έχουν διεισδύσει και στη θρησκεία επιβλαβή ψεύδη και συνήθειες. Ως αποτέλεσμα, υπάρχει αληθινή και ψεύτικη θρησκεία. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο πολλοί άνθρωποι έχουν εγκαταλείψει τις οργανωμένες, παραδοσιακές θρησκείες και έχουν γίνει μέλη της Χριστιανικής εκκλησίας των Μαρτύρων του Ιεχωβά. Απογοητεύτηκαν βλέποντας την απροθυμία που δείχνουν οι προηγούμενες θρησκείες τους να απορρίψουν τις ανθρώπινες παραδόσεις και τους μύθους όταν ανακαλύπτονται ή αποκαλύπτονται νέες αλήθειες.

Επιπλέον, οι αληθινοί Χριστιανοί βρίσκουν πραγματικό νόημα και σκοπό στη ζωή, με βάση τη βαθιά γνώση για τον Δημιουργό, όπως αυτός αποκαλύπτεται στη Γραφή, και για τους δηλωμένους σκοπούς του όσον αφορά την ανθρωπότητα και τον πλανήτη μας. Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά έχουν ικανοποιηθεί με τις λογικές, βασισμένες στη Γραφή απαντήσεις που έχουν λάβει σε ερωτήματα όπως: Γιατί βρισκόμαστε εδώ; Πού πηγαίνουμε; Θα χαρούν πολύ να μοιραστούν μαζί σας αυτές τις βαθιές αλήθειες.

[Υποσημείωση]

[Πλαίσιο στη σελίδα 10]

Οι Δημιουργικές Ημέρες​—24ωρης Διάρκειας;

Μερικοί φονταμενταλιστές ισχυρίζονται ότι ο δημιουργισμός και όχι η εξέλιξη εξηγεί την προανθρώπινη ιστορία. Λένε ότι όλη η φυσική δημιουργία ήρθε σε ύπαρξη μέσα σε μόλις έξι 24ωρες ημέρες πριν από περίπου 6.000 ως 10.000 χρόνια. Αλλά με αυτόν τον τρόπο, προάγουν μια αντιγραφική διδασκαλία που έχει κάνει πολλούς να χλευάζουν τη Γραφή.

Είναι πάντοτε κατά γράμμα 24ωρες οι ημέρες της Γραφής; Το εδάφιο Γένεση 2:4 μιλάει για «την ημέρα που ο Ιεχωβά Θεός έκανε τη γη και τον ουρανό». Αυτή η συγκεκριμένη ημέρα περιλαμβάνει και τις έξι δημιουργικές ημέρες του 1ου κεφαλαίου της Γένεσης. Σύμφωνα με τη Γραφική χρήση, ημέρα είναι μια συγκεκριμένη περίοδος χρόνου η οποία μπορεί να αποτελείται από χίλια ή πολλές χιλιάδες χρόνια. Οι δημιουργικές ημέρες της Γραφής θα μπορούσαν κάλλιστα να έχουν διάρκεια χιλιάδων ετών η καθεμιά. Επιπλέον, η γη υπήρχε ήδη προτού αρχίσουν οι δημιουργικές ημέρες. (Γένεση 1:1) Συνεπώς, σε αυτό το σημείο, η Βιβλική αφήγηση συμφωνεί με την αληθινή επιστήμη.​—2 Πέτρου 3:8.

Σχολιάζοντας ισχυρισμούς ότι οι δημιουργικές ημέρες ήταν κατά γράμμα 24ωρες, ο μοριακός βιολόγος Φράνσις Κόλινς αναφέρει: «Ο δημιουργισμός έχει βλάψει τη σοβαρή θρησκευτική πίστη περισσότερο από οτιδήποτε άλλο στη σύγχρονη ιστορία».

[Πλαίσιο στη σελίδα 11]

Έχει Κερδίσει η Επιστήμη τη Μάχη της Ηθικής Υπεροχής;

Πολλοί άνθρωποι της επιστήμης έχουν απορρίψει εύλογα τη θρησκεία εξαιτίας της εναντίωσής της στην επιστημονική πρόοδο, του κακού ιστορικού της, καθώς και της υποκρισίας και της σκληρότητάς της. Ο καθηγητής μικροβιολογίας Τζον Πόστγκεϊτ αναφέρει: «Οι θρησκείες του κόσμου είναι . . . υπαίτιες για τη φρίκη των ανθρωποθυσιών, των σταυροφοριών, των εξοντωτικών διωγμών και της Ιεράς Εξέτασης. Στο σύγχρονο κόσμο, αυτή η πιο σκοτεινή πλευρά της θρησκείας έχει γίνει επικίνδυνη. Διότι, ανόμοια με την επιστήμη, η θρησκεία δεν είναι ουδέτερη».

Συγκρίνοντάς το αυτό με τον υποτιθέμενο ορθολογισμό, την αντικειμενικότητα και την πειθαρχία της επιστήμης, ο Πόστγκεϊτ ισχυρίζεται ότι «η επιστήμη έχει κερδίσει τη μάχη της ηθικής υπεροχής».

Διακρίνεται πράγματι η επιστήμη από ηθική υπεροχή; Η απάντηση είναι όχι. Ο ίδιος ο Πόστγκεϊτ παραδέχεται ότι «και οι επιστημονικές κοινότητες χαρακτηρίζονται από ζήλια, απληστία, προκατάληψη και φθόνο» και προσθέτει ότι «κάποιοι επιστήμονες έχουν αποδειχτεί ικανοί να διαπράξουν φόνο στο όνομα της έρευνας, όπως συνέβη στη ναζιστική Γερμανία και στα ιαπωνικά σωφρονιστικά στρατόπεδα». Επίσης, όταν το περιοδικό Νάσιοναλ Τζεογκράφικ ανέθεσε σε κάποιον δημοσιογράφο να διερευνήσει πώς έφτασε να δημοσιευτεί στις σελίδες του ένα άρθρο για κάποιο πλαστό απολίθωμα, εκείνος μίλησε για «μια ιστορία λανθασμένης μυστικότητας και εμπιστοσύνης, παθολογικού εγωισμού, ευσεβών πόθων, απλοϊκών υποθέσεων, ανθρώπινων λαθών, ισχυρογνωμοσύνης, χειραγώγησης, συκοφαντίας, ψεύδους [και] διαφθοράς».

Και, ασφαλώς, η επιστήμη είναι εκείνη που έχει εξοπλίσει την ανθρωπότητα με φρικιαστικά όργανα πολέμου, όπως παθογόνους οργανισμούς που χρησιμοποιούνται ως όπλα, δηλητηριώδη αέρια, πυραύλους, «έξυπνες» βόμβες και πυρηνικές βόμβες.

[Εικόνα στις σελίδες 8, 9]

Το Νεφέλωμα-Μυρμήγκι (Μένζελ 3) από το Διαστημικό Τηλεσκόπιο Χαμπλ

[Ευχαριστίες]

NASA, ESA και The Hubble Heritage Team (STScI/AURA)

[Εικόνες στη σελίδα 9]

Η επιστήμη έχει ανακαλύψει έναν κόσμο γεμάτο με χαρακτηριστικά γνωρίσματα ευφυούς σχεδίου

[Εικόνα στη σελίδα 10]

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά προάγουν σεβασμό για την αληθινή επιστήμη και πίστη στη Γραφή