Μπαλόλο​—«Το Χαβιάρι του Ειρηνικού»

ΑΠΟ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΑ ΝΗΣΙΑ ΦΙΤΖΙ

ΣΑΣ αρέσουν τα θαλασσινά; Αν ναι, ελάτε μαζί μας σε κάποιο χωριό ενός από τα πιο απομακρυσμένα νησιά των τροπικών Φίτζι, όπου θα απολαύσουμε ένα εξωτικό γεύμα. Καθώς ακούμε τα κύματα να χτυπούν απαλά πάνω στα κανό, βλέπουμε έναν υπόγειο φούρνο, που ονομάζεται λόβο, ο οποίος έχει σκαφτεί κοντά στην ακροθαλασσιά. Οι ντόπιοι έχουν ανάψει φωτιά για να θερμάνουν ειδικά επιλεγμένες πέτρες, πάνω στις οποίες θα μαγειρευτεί το κύριο πιάτο.

Ποιος, όμως, θα φέρει το κύριο πιάτο; Κανένας! Αντίθετα, απλώς θα περιμένουμε να έρθει το κύριο πιάτο σε εμάς. Αν υποψιάζεστε ότι κάτι παράξενο συμβαίνει με αυτό το γεύμα, έχετε δίκιο. Το πολυπόθητο γεύμα μας θα είναι ένα πιάτο σπαρταριστά, λαχταριστά σκουλήκια! Αυτά τα θαλάσσια σκουλήκια με το κοκκινοκαφέ (αρσενικά) και το κυανοπράσινο (θηλυκά) χρώμα χαρακτηρίζονται ως το χαβιάρι του Ειρηνικού. Εδώ, στα Νησιά Φίτζι, αυτή η παράξενη λιχουδιά ονομάζεται μπαλόλο.a

Μία ή δύο φορές το χρόνο, για μία ως τρεις νύχτες στη διάρκεια του τρίτου τέταρτου της σελήνης, τα σκουλήκια μπαλόλο εμφανίζονται κατά μεγάλες ομάδες στην επιφάνεια της θάλασσας.b Ο προβλεπόμενος χρόνος εμφάνισης αυτού του γόνου δεν είναι πλήρως κατανοητός, αλλά οι επιστήμονες πιστεύουν ότι ίσως σχετίζεται με την άνοδο της θερμοκρασίας της θάλασσας, τη σελήνη και την παλίρροια ή το πόσο διαρκεί το φως της ημέρας. Μερικές μέθοδοι πρόβλεψης είναι η παρατήρηση του καιρού, η ανθοφορία ορισμένων φυτών και διάφορες συνθήκες που επικρατούν στη θάλασσα. Πιο πρόσφατα, οι υδροβιολόγοι έχουν κάνει προβλέψεις για την εμφάνιση των μπαλόλο με βάση τις φάσεις της σελήνης και το Μετώνιο κύκλο.c

Πίσω στο χωριό, ο ήχος των τραγουδιών με τη συνοδεία γιουκαλίλι και κιθάρας διακόπτεται από την αναγγελία ότι τα σκουλήκια έχουν αρχίσει να εμφανίζονται. Ας ακολουθήσουμε τους άντρες, τις γυναίκες και τα παιδιά που πηγαίνουν προς τον ύφαλο. Μερικοί φορούν ένα ζωηρόχρωμο ισούλου (ύφασμα τυλιγμένο γύρω από τη μέση που το φορούν άντρες και γυναίκες) και ένα όμορφο σαλουσάλου (κολιέ από εύοσμα άνθη). Αυτοί οι άνθρωποι είναι ασυνήθιστα καλοντυμένοι, αν σκεφτούμε ότι πρόκειται να μπουν στο νερό.

Αρκετοί προτιμούν να συμμετάσχουν στο γεγονός πλέοντας με κανό, αλλά εμείς αποφασίζουμε να μπούμε στο νερό μαζί με τους υπόλοιπους. Σύντομα το ζεστό τροπικό νερό φτάνει μέχρι τη μέση μας. Ξαφνικά συνειδητοποιούμε ότι παντού τριγύρω μας έχουν εμφανιστεί πολλές χιλιάδες σκουλήκια!

Μας συνεπαίρνει ο ενθουσιασμός καθώς γινόμαστε μάρτυρες «ενός από τα μεγαλύτερα αξιοπερίεργα της φυσικής ιστορίας του Νότιου Ειρηνικού», όπως έχει ειπωθεί. Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν ό,τι μπορεί να φανταστεί κανείς για να πιάσουν τα στριφογυριστά πλάσματα που ανεβαίνουν στην επιφάνεια​—κουβάδες, απόχες, κουνουπιέρες, καλάθια πλεγμένα από φύλλα κοκκοφοίνικα, ακόμη και τα γυμνά χέρια τους. Ένας επισκέπτης είδε κάποιον ντόπιο με πυκνά, σγουρά μαλλιά να βουτάει το κεφάλι του μέσα στην κινούμενη μάζα από σκουλήκια και να τινάζει μέσα σε μια βάρκα εκείνα που είχαν μπλεχτεί στα μαλλιά του! Μερικοί ανυπόμονοι δοκιμάζουν αμέσως την «ψαριά» τους, και τους βλέπει κανείς να μασούν ζωηρά καθώς συνεχίζουν να μαζεύουν.

Φαίνεται ότι, όπως ακριβώς άρχισε γρήγορα αυτό το εντυπωσιακό θέαμα, έτσι τελειώνει και γρήγορα—τουλάχιστον για άλλη μια χρονιά. Αποφασίζουμε να προσπεράσουμε την ευκαιρία που έχουμε να φάμε από αυτά τα ωμά σκουλήκια, αλλά έξω στην παραλία δοκιμάζουμε για πρώτη φορά μαζί με τους φίλους μας αυτό το «χαβιάρι του Ειρηνικού» μόλις βγαίνει από τον υπόγειο φούρνο. Πλούσιο σε βιταμίνες και μεταλλικά στοιχεία, το μπαλόλο μπορεί να γίνει βραστό, ψητό ή τηγανητό. Μαγειρεμένο, διατηρείται για μία εβδομάδα ή και περισσότερο. Πρέπει να παραδεχτούμε πάντως ότι η έντονη γεύση ψαριού που έχει δεν αρέσει σε όλους.

Έχει έρθει η ώρα να φύγουμε, και ευχαριστούμε τους χωρικούς για την ένθερμη, νησιώτικη φιλοξενία τους. Καθώς σκεφτόμαστε την εμφάνιση των σκουληκιών μπαλόλο, τον προβλέψιμο χρόνο αυτής της εμφάνισης και την αλληλεξάρτηση όλων των ζωντανών πλασμάτων στον ύφαλο, θαυμάζουμε Εκείνον που δημιούργησε όλους αυτούς τους ποικίλους κύκλους ζωής.​—Αποκάλυψη 4:11.

Αν σκέφτεστε να επισκεφτείτε τα Νησιά Φίτζι, ίσως θελήσετε να δοκιμάσετε ένα πιάτο από αυτούς τους νόστιμους πολύχαιτους δακτυλιοσκώληκες. Ίσως, πάλι, προτιμάτε να έχετε μαζί σας το δικό σας φαγητό! Ό,τι και αν κάνετε, μπορείτε να είστε βέβαιοι ότι, την εποχή του μπαλόλο, οι νησιώτες θα περιμένουν να εμφανιστεί αυτό το παράξενο «χαβιάρι του Ειρηνικού».

[Υποσημειώσεις]

[Πλαίσιο/Εικόνα στη σελίδα 11]

Τρώνε στ’ Αλήθεια Σκουλήκια;

Ίσως εκπλαγείτε και συγχρόνως ανακουφιστείτε αν μάθετε ότι αυτή η ασυνήθιστη ψαριά δεν είναι ό,τι ακριβώς φαίνεται. Προσέξτε γιατί.

Το τμήμα της ουράς των σκουληκιών μπαλόλο αλλάζει ριζικά και μετατρέπεται αστραπιαία σε αναπαραγωγικά όργανα που ονομάζονται επίτοκοι. Αυτά περιέχουν αναπαραγωγικά κύτταρα, τους λεγόμενους γαμέτες. Η ουρά, η οποία έχει μάτια καθώς και άκρα που μοιάζουν με κουπιά, αποκόπτεται από το σκουλήκι και ανεβαίνει στην επιφάνεια της θάλασσας. Αν δεν την αρπάξει κάποιος πεινασμένος άνθρωπος ή κάποιο θαλάσσιο αρπακτικό, τότε οι ευδιάλυτες θήκες σπάζουν απελευθερώνοντας τα αβγά και το σπέρμα για μια εκπληκτικά σχεδιασμένη «τυχαία» συνάντηση. Οι τεράστιοι αριθμοί εγγυώνται επαρκείς απογόνους, παρά τις απώλειες που προκαλεί η παρέμβαση των ανθρώπων και των θαλάσσιων πλασμάτων. Όσες προνύμφες επιβιώνουν επιπλέοντας ελεύθερα βρίσκουν κάποιο κατάλληλο κοραλλιογενές σημείο, όπου εγκαθίστανται για να αρχίσει ο κύκλος της ζωής τους.

Επομένως, όταν τρώμε μπαλόλο, στην ουσία τρώμε τις ουρές των σκουληκιών που εξακολουθούν να ζουν στον ύφαλο.

[Ευχαριστίες για την προσφορά των εικόνων στη σελίδα 10]

Επάνω: Sekove Bigitibau· αριστερά, κέντρο και σελίδα 11: Paul Geraghty