Θεραπευτικά Βότανα​—Μπορούν να σας Βοηθήσουν;

ΑΠΟ τα πολύ παλιά χρόνια τα θεραπευτικά βότανα χρησιμοποιούνται για την καταπολέμηση ασθενειών. Ο Πάπυρος Έμπερς της Αιγύπτου, ο οποίος ανάγεται στο 16ο αιώνα Π.Κ.Χ. περίπου, περιέχει εκατοντάδες παραδοσιακές θεραπείες για διάφορες παθήσεις. Συνήθως, όμως, οι πληροφορίες για θεραπευτικά βότανα μεταδίδονταν προφορικά από τη μια γενιά στην άλλη.

Στη Δύση, η βοτανοθεραπεία φαίνεται πως άρχισε με το έργο του Έλληνα γιατρού του πρώτου αιώνα Διοσκουρίδη, ο οποίος έγραψε το σύγγραμμα Περί Ύλης Ιατρικής. Αυτό το έργο αποτέλεσε το κυριότερο εγχειρίδιο φαρμακολογίας τα επόμενα 1.600 χρόνια. Σε πολλά μέρη του κόσμου, τα παραδοσιακά θεραπευτικά βότανα παραμένουν δημοφιλή. Στη Γερμανία, τα κρατικά ταμεία υγείας καλύπτουν ακόμη και τα έξοδα των συνταγών βοτανοθεραπείας.

Αν και μερικές φορές λέγεται ότι τα παραδοσιακά θεραπευτικά βότανα της λαϊκής ιατρικής είναι ασφαλέστερα από τα σύγχρονα φάρμακα, δεν είναι όμως ακίνδυνα. Έτσι λοιπόν, εγείρονται τα ερωτήματα: Ποιες προφυλάξεις και συστάσεις πρέπει να λάβει κάποιος υπόψη του όταν σκέφτεται να χρησιμοποιήσει θεραπευτικά βότανα; Επίσης, υπάρχουν περιστάσεις κάτω από τις οποίες μπορεί κάποια μορφή θεραπείας να έχει περισσότερα πλεονεκτήματα;a

Πώς Μπορούν να Βοηθήσουν τα Βότανα

Στα βότανα αποδίδονται πολλές θεραπευτικές ιδιότητες. Μερικά πιστεύεται πως βοηθούν το σώμα να καταπολεμήσει λοιμώξεις. Άλλα λέγεται πως διευκολύνουν την πέψη, καταπραΰνουν τα νεύρα, δρουν ως καθαρτικά ή βοηθούν στη ρύθμιση των αδένων.

Τα βότανα μπορεί να έχουν τόσο θρεπτική όσο και φαρμακευτική αξία. Λόγου χάρη, μερικά φυτά με διουρητική δράση, όπως ο μαϊντανός, περιέχουν επίσης σημαντικές ποσότητες καλίου.b Το κάλιο που υπάρχει σε τέτοια φυτά αναπληρώνει αυτό το ζωτικό στοιχείο το οποίο χάνεται μέσω των ούρων. Παρόμοια, το φυτό βαλεριάνα (Valeriana officinalis), το οποίο χρησιμοποιείται από παλιά ως ηρεμιστικό, έχει υψηλή περιεκτικότητα σε ασβέστιο. Το ασβέστιο μπορεί να επαυξήσει την καταπραϋντική επίδραση αυτού του βοτάνου στο νευρικό σύστημα.

Πώς Χορηγούνται τα Βότανα

Τα βότανα μπορούν να χορηγηθούν με πολλούς τρόπους, όπως είναι τα εγχύματα, τα αφεψήματα, τα βάμματα και τα καταπλάσματα. Τα εγχύματα γίνονται με την έκχυση βραστού νερού στο βότανο. Ωστόσο, οι ειδικοί γενικά συστήνουν να μη βράζουν μέσα στο νερό τα βότανα που χρησιμοποιούνται ως εγχύματα. Τα αφεψήματα, που παρασκευάζονται από τις ρίζες και τους φλοιούς των βοτάνων, βράζουν στο νερό για να απελευθερώσουν τα δραστικά συστατικά τους.

Τι θα λεχθεί για τα βάμματα; Ένα βιβλίο λέει ότι αυτά «είναι αποστάγματα βοτάνων που παρασκευάζονται με τη βοήθεια καθαρών ή αραιωμένων οινοπνευματωδών ποτών, όπως κονιάκ ή βότκας». Επίσης υπάρχουν τα καταπλάσματα, τα οποία μπορούν να παρασκευαστούν με διάφορους τρόπους. Συνήθως εφαρμόζονται στα μέρη του σώματος που πάσχουν ή πονούν.

Ανόμοια με πολλές βιταμίνες και φάρμακα, τα περισσότερα βότανα θεωρούνται τροφές και συνήθως χορηγούνται με άδειο στομάχι. Μπορούν επίσης να χορηγηθούν σε μορφή κάψουλας, η οποία μπορεί να είναι πιο εύχρηστη και πιο γευστική. Αν αποφασίσετε να χρησιμοποιήσετε θεραπευτικά βότανα, είναι σοφό να ζητήσετε τη βοήθεια ειδικού.

Κατά παράδοση, τα βότανα συστήνονται για καταστάσεις όπως το κοινό κρυολόγημα, η δυσπεψία, η δυσκοιλιότητα, η αϋπνία και η ναυτία. Ωστόσο, μερικές φορές χρησιμοποιούνται και για πιο σοβαρές παθήσεις—όχι μόνο ως θεραπευτικό αλλά και ως προληπτικό μέσο. Λόγου χάρη, στη Γερμανία και στην Αυστρία, το βότανο που προέρχεται από το δέντρο σερενόα (Serenoa repens) χρησιμοποιείται ως βασική θεραπεία για την καλοήθη υπερπλασία του προστάτη (διόγκωση του προστάτη). Σε μερικές χώρες αυτή η διαταραχή επηρεάζει τελικά το 50 ως 60 τοις εκατό των αντρών. Εντούτοις, είναι σημαντικό να διαγνωστεί η αιτία της διόγκωσης από κάποιον γιατρό ώστε να διασφαλιστεί ότι η πάθηση δεν απαιτεί πιο δραστική αγωγή, όπως στην περίπτωση καρκίνου.

Μερικά Μέτρα Προφύλαξης

Μολονότι ένα βότανο μπορεί να θεωρείται γενικά ασφαλές, συστήνεται να λαβαίνονται μέτρα προφύλαξης. Ποτέ μην επαναπαύεστε απλώς και μόνο επειδή ένα προϊόν χαρακτηρίζεται «φυσικό». Μια εγκυκλοπαίδεια βοτανολογίας αναφέρει: «Το δυσάρεστο είναι ότι μερικά βότανα είναι εντελώς επικίνδυνα. [Δυστυχώς] μερικοί άνθρωποι δεν δίνουν την αρμόζουσα προσοχή στα βότανα​—επικίνδυνα ή ακίνδυνα». Οι χημικές ενώσεις που υπάρχουν στα βότανα μπορούν να αλλάξουν την καρδιακή συχνότητα, την πίεση του αίματος και τα επίπεδα της γλυκόζης. Γι’ αυτό, όσοι έχουν καρδιακά προβλήματα, υπέρταση ή διαταραχές του σακχάρου του αίματος, όπως είναι ο διαβήτης, πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί.

Συνήθως, όμως, οι παρενέργειες των βοτάνων περιορίζονται σε αντιδράσεις αλλεργικού τύπου. Αυτές περιλαμβάνουν πονοκεφάλους, ζαλάδες, ναυτία ή εξανθήματα. Λέγεται επίσης ότι τα βότανα προκαλούν «θεραπευτικό παροξυσμό» προξενώντας συμπτώματα όμοια με της γρίπης ή άλλου είδους. Το άτομο που παίρνει βότανα ίσως φαίνεται ότι χειροτερεύει προτού αρχίσει να καλυτερεύει. Γενικά επικρατεί η άποψη ότι αυτή η αντίδραση προκαλείται από τις τοξίνες που αποβάλλονται από το σώμα κατά τα πρώτα στάδια της βοτανοθεραπείας.

Η θνησιμότητα που ενίοτε σχετίζεται με ορισμένα βοτανολογικά προϊόντα υπογραμμίζει την ανάγκη για προσοχή και σωστή καθοδήγηση. Λόγου χάρη, το βότανο εφέδρα, το οποίο χρησιμοποιείται συνήθως για την απώλεια βάρους, μπορεί επίσης να αυξήσει την πίεση του αίματος. Πάνω από 100 καταγραμμένοι θάνατοι στις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν συσχετιστεί με προϊόντα εφέδρας, αν και ο παθολόγος Στίβεν Καρτς από το Σαν Φρανσίσκο δηλώνει: «Οι μόνες γνωστές σε εμένα θανατηφόρες περιπτώσεις ατόμων [που πήραν εφέδρα] αφορούν ανθρώπους που είχαν σοβαρή στεφανιαία νόσο ή πήραν υπερβολική δόση».

Ο Δρ Λόγκαν Τσάμπερλεν, συγγραφέας ενός βιβλίου για τα βοτανικά συμπληρώματα, υποστηρίζει: «Σχεδόν όλες οι εκθέσεις των τελευταίων ετών σχετικά με τις επιβλαβείς επιδράσεις των βοτάνων προέρχονται από περιπτώσεις στις οποίες οι άνθρωποι δεν τήρησαν τις οδηγίες. . . . Οι συστηνόμενες δοσολογίες στα αξιόπιστα προϊόντα είναι ασφαλείς και μάλιστα συντηρητικές. Μην παρεκκλίνετε από αυτές εκτός αν σας το συστήσει κάποιος ειδικευμένος βοτανολόγος».

Η βοτανολόγος Λίντα Πέιτζ δίνει την εξής προειδοποίηση: «Ακόμη και για σοβαρά προβλήματα υγείας, οι μέτριες ποσότητες είναι οι πιο ενδεδειγμένες, και όχι οι μεγάλες δόσεις. Μπορεί να πετύχετε πολύ καλύτερα αποτελέσματα παρέχοντας στον εαυτό σας περισσότερο χρόνο και ηπιότερη αγωγή. Απαιτείται χρόνος για την ανάκτηση της υγείας».

Κάποιο βιβλίο βοτανολογίας εξηγεί ότι μερικά βότανα διαθέτουν έναν αυτόματο μηχανισμό προστασίας από υπερβολική δόση. Λόγου χάρη, ένα βότανο που χρησιμοποιείται για τη χαλάρωση του σώματος προκαλεί εμετό αν ληφθεί σε υπερβολικές ποσότητες. Ωστόσο, αυτό το χαρακτηριστικό, το οποίο δεν ισχύει για όλα τα βότανα, δεν αναιρεί την ανάγκη για προσκόλληση σε ασφαλή δοσολογία.

Εντούτοις, πολλοί πιστεύουν ότι, για να είναι αποτελεσματικό ένα βότανο, πρέπει να καταναλώνονται επαρκείς ποσότητες και στην κατάλληλη μορφή. Μερικές φορές, ο μόνος τρόπος για να επιτευχθεί αυτό είναι η χορήγηση εκχυλίσματος. Αυτό συμβαίνει στην περίπτωση της σαλισβουρίας της αδιαντόφυλλου (γκίνγκο), η οποία χρησιμοποιείται από παλιά ως τονωτικό της μνήμης και του κυκλοφορικού, εφόσον για μία και μόνο αποτελεσματική δόση θα χρειάζονταν πολλά κιλά φύλλα.

Ένας Πιθανώς Επικίνδυνος Συνδυασμός

Τα βότανα μπορούν να αλληλεπιδράσουν με τα φάρμακα με διάφορους τρόπους. Λόγου χάρη, μπορούν να επαυξήσουν ή να μειώσουν την επίδραση ενός φαρμάκου, να το κάνουν να αποβληθεί από το σώμα ταχύτερα από ό,τι συνήθως ή να αυξήσουν τον κίνδυνο παρενεργειών. Το βαλσαμόχορτο (υπερικό), το οποίο συνταγογραφείται συχνά στη Γερμανία για ήπια ως μέτρια κατάθλιψη, κάνει πολλά φάρμακα να αποβάλλονται με ρυθμό διπλάσιο από το φυσιολογικό, μειώνοντας έτσι τη δραστικότητά τους. Αν, λοιπόν, παίρνετε κάποιο συνταγογραφημένο φάρμακο, περιλαμβανομένων και αντισυλληπτικών, συμβουλευτείτε το γιατρό σας προτού πάρετε βότανα.

Ένα βιβλίο για τις θεραπευτικές ιδιότητες των βοτάνων δηλώνει: «Το αλκοόλ, η μαριχουάνα, η κοκαΐνη, άλλες ψυχοτρόπες ουσίες και ο καπνός μπορούν να επιφέρουν θανατηφόρες αλληλεπιδράσεις όταν συνδυάζονται με μερικά θεραπευτικά βότανα. . . . Η κοινή λογική υπαγορεύει να αποφεύγετε [τέτοιες ουσίες], ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια ασθένειας». Επίσης, οι έγκυες και όσες θηλάζουν θα πρέπει να παίρνουν στα σοβαρά αυτή τη συμβουλή. Ασφαλώς, όσον αφορά τον καπνό και τις εθιστικές ουσίες, οι Χριστιανοί προστατεύονται τηρώντας τη Γραφική εντολή να “καθαρίζουν τον εαυτό τους από κάθε μόλυσμα σάρκας και πνεύματος”.​—2 Κορινθίους 7:1.

Όσον αφορά τα βότανα, ένα σύγγραμμα προειδοποιεί: «Αν μείνετε έγκυος την περίοδο που παίρνετε κάποιο θεραπευτικό βότανο, ενημερώστε το γιατρό σας και διακόψτε τη λήψη του μέχρις ότου το συζητήσετε μαζί του. Προσπαθήστε να θυμηθείτε την ακριβή δοσολογία και τη χρονική διάρκεια κατά την οποία παίρνατε την ουσία».

«Οι κίνδυνοι της αυθαίρετης λήψης [βοτάνων] είναι πολλοί», λέει μια εγκυκλοπαίδεια βοτανολογίας. Στο συνοδευτικό πλαίσιο «Κίνδυνοι από την Αυθαίρετη Λήψη Βοτάνων» θα βρείτε έναν κατάλογο πιθανών κινδύνων αναφορικά με τα βότανα.

Όπως όλα τα προϊόντα υγείας, τα βότανα θα πρέπει να λαβαίνονται με προσοχή, γνώση και, ασφαλώς, ισορροπία​—να θυμάστε δε ότι για μερικά πράγματα δεν υπάρχει θεραπεία προς το παρόν. Οι αληθινοί Χριστιανοί αποβλέπουν στον καιρό κατά τον οποίο η αιτία των ασθενειών και του θανάτου​—η ατέλεια που κληρονομήσαμε από τους πρώτους μας γονείς—​θα εξαλειφθεί εντελώς υπό την ευεργετική διακυβέρνηση της Βασιλείας του Θεού.​—Ρωμαίους 5:12· Αποκάλυψη 21:3, 4.

[Υποσημειώσεις]

[Πλαίσιο στη σελίδα 14]

Κίνδυνοι από την Αυθαίρετη Λήψη Βοτάνων

Ακολουθούν ορισμένοι κίνδυνοι από τη χρήση βοτάνων χωρίς τη βοήθεια ειδικευμένου επαγγελματία.

Ίσως να μη γνωρίζετε ποιο ακριβώς είναι το πρόβλημα της υγείας σας.

Η θεραπεία που ακολουθείτε μπορεί να είναι ακατάλληλη για την πάθησή σας, ακόμη και αν έχετε κάνει σωστή διάγνωση.

Το πρόγραμμα που τηρείτε μπορεί να καθυστερεί την πιο ριζική, αλλά ωστόσο αναγκαία και κατάλληλη, θεραπευτική αγωγή.

Τα βότανα που παίρνετε μπορεί να συγκρούονται με τυχόν συνταγογραφημένα φάρμακα​—λόγου χάρη, φάρμακα για αλλεργίες ή για την πίεση του αίματος.

Η θεραπεία που κάνετε μπορεί να αποκαταστήσει το μικρό πρόβλημα υγείας σας, αλλά να επιτείνει ένα άλλο πρόβλημα, όπως η υπέρταση.

[Ευχαριστίες]

Πηγή: Rodale’s Illustrated Encyclopedia of Herbs