Είναι Αντιεπιστημονική η Πίστη στον Θεό;

ΟΤΑΝ διαβάζουμε για την επιστήμη, δεν είναι ασυνήθιστο να συναντούμε θρησκευτικούς όρους. Για παράδειγμα, οι επιστήμονες έχουν χαρακτηριστεί ως «οι αρχιερείς ενός νέου τεχνολογικού πολιτισμού» και τα εργαστήριά τους ως «ναοί» ή «τεμένη». Ασφαλώς, αυτές οι εκφράσεις έχουν απλώς μεταφορική σημασία. Εντούτοις, μπορούν να οδηγήσουν στο εξής σημαντικό ερώτημα: Υπάρχει πράγματι χάσμα ανάμεσα στην επιστήμη και στη θρησκεία;

Μερικοί ίσως έχουν την άποψη ότι όσο περισσότερα μαθαίνουν οι επιστήμονες, τόσο περισσότερο απομακρύνονται από την πίστη στον Θεό. Είναι αλήθεια ότι πολλά μέλη της επιστημονικής κοινότητας καταφρονούν τη θρησκευτική πίστη. Ωστόσο, ένας σεβαστός αριθμός συναδέλφων τους εντυπωσιάζονται βαθιά από τα στοιχεία που υποδεικνύουν την ύπαρξη σχεδίου στο φυσικό κόσμο που μας περιβάλλει. Άλλοι επιστήμονες δεν απορούν μόνο για το σχέδιο. Αρχίζουν να κάνουν σκέψεις γύρω από τον Σχεδιαστή.

Άνεμοι Αλλαγής

Η θεωρία της εξέλιξης του Κάρολου Δαρβίνου είναι διαδεδομένη εδώ και ενάμιση αιώνα. Μερικοί μορφωμένοι άνθρωποι ίσως ανέμεναν ότι, στην εποχή μας, η πίστη στον Θεό θα περιοριζόταν στους αδαείς, στους εύπιστους και στους αφελείς. Τίποτα τέτοιο δεν έχει συμβεί. Πολλοί επιστήμονες δηλώνουν ανοιχτά την πίστη τους σε έναν Δημιουργό. Βέβαια, ίσως να μην πιστεύουν σε έναν Θεό ως πρόσωπο ή στην Αγία Γραφή. Ωστόσο, είναι πεπεισμένοι ότι το σχέδιο που καταδεικνύεται στη φύση προϋποθέτει έναν ευφυή Σχεδιαστή.

Μπορούν αυτοί οι επιστήμονες να θεωρηθούν αφελείς; Αναφερόμενη σε επιστήμονες που πιστεύουν ότι το σύμπαν μας και η ζωή που υπάρχει σε αυτό οφείλονται σε ευφυές σχέδιο, μια κριτική για κάποιο βιβλίο στην εφημερίδα Δε Νιου Γιορκ Τάιμς (The New York Times) σχολιάζει: «Έχουν διδακτορικά διπλώματα και κατέχουν έδρες σε μερικά από τα καλύτερα πανεπιστήμια. Τα επιχειρήματά τους εναντίον του δαρβινισμού δεν βασίζονται στην αυθεντία των Γραφών. Αντιθέτως, έχουν επιστημονικό υπόβαθρο».

Το ίδιο άρθρο σημειώνει επίσης ότι οι υπέρμαχοι του ευφυούς σχεδίου «δεν διακινδυνεύουν ισχυρισμούς που είναι εμφανώς ανόητοι. . . . Αυτό που αρνούνται είναι ότι η κοινώς αποδεκτή θεωρία του Δαρβίνου, ή κάθε άλλη “φυσιοκρατική” θεωρία η οποία κινείται στα στενά πλαίσια των άλογων, μηχανικών αιτίων που έδρασαν βαθμιαία στο πέρασμα του χρόνου, αρκεί για να εξηγήσει το συνολικό φάσμα της ζωής. Ο βιολογικός κόσμος, υποστηρίζουν, βρίθει από αποδείξεις για την ύπαρξη ευφυούς σχεδίου​—αποδείξεις που υποδεικνύουν σχεδόν με βεβαιότητα την παρέμβαση ενός Ευφυούς Σχεδιαστή».a

Τέτοια συμπεράσματα είναι διαδεδομένα μεταξύ των επιστημόνων σε εκπληκτικό βαθμό. Λόγου χάρη, μια μελέτη που δημοσιεύτηκε το 1997 αποκάλυψε ότι οι 4 στους 10 Αμερικανούς επιστήμονες πίστευαν σε έναν Θεό ως πρόσωπο. Αυτή η αναλογία είχε παραμείνει σχεδόν αμετάβλητη από το 1914, όταν διεξάχθηκε μια παρόμοια έρευνα.

Βέβαια, σε χώρες όπου επικρατεί πιο κοσμικό πνεύμα, όπως στις ευρωπαϊκές, η αναλογία είναι χαμηλότερη. Ωστόσο, η βρετανική εφημερίδα Δε Γκάρντιαν (The Guardian) ανέφερε ότι «ο βαθμός θρησκευτικότητας είναι υψηλότερος ανάμεσα στους επιστήμονες των θετικών επιστημών, όπως η φυσική και η γεωλογία, και χαμηλότερος στους επιστήμονες των θεωρητικών επιστημών, όπως η ανθρωπολογία». Επίσης πρόσθεσε: «Στο Ηνωμένο Βασίλειο υπάρχουν οργανώσεις όπως οι Χριστιανοί στην Επιστήμη». Η εφημερίδα επισήμανε επίσης ότι στη Μεγάλη Βρετανία «οι φοιτητές επιστημονικών μαθημάτων που εκκλησιάζονται είναι κατ’ αναλογία πολύ περισσότεροι από τους εκκλησιαζόμενους σπουδαστές καλών τεχνών».

Ωστόσο, φαίνεται πως η πλειονότητα των επιστημόνων χλευάζουν πράγματι την ιδέα ενός Δημιουργού. Αυτή η περιφρονητική στάση ασκεί ισχυρή πίεση στους συναδέλφους τους. Ο αστρονόμος Άλαν Σάντατζ αναφέρεται στο «δισταγμό που νιώθει κάποιος να κάνει γνωστό ότι είναι θρησκευόμενος». Γιατί; «Ο εμπαιγμός», λέει​—η αποδοκιμασία και η επίκριση των συναδέλφων—​«είναι τεράστιος».

Ως αποτέλεσμα, οι επιστήμονες που τολμούν να υποστηρίξουν ότι η επιστήμη δεν συγκρούεται κατ’ ανάγκην με την πίστη σε έναν Δημιουργό διαπιστώνουν ότι οι φωνές τους καταπνίγονται από πιο σκεπτικιστικές απόψεις. Τα επόμενα άρθρα θα ασχοληθούν με τέτοιες φωνές που συχνά αγνοούνται καθώς και με τους λόγους για τους οποίους αυτοί οι επιστήμονες πιστεύουν ό,τι πιστεύουν. Πώς, όμως, επηρεάζεστε εσείς προσωπικά; Μπορεί να σας βοηθήσει η επιστήμη να βρείτε τον Θεό; Παρακαλούμε διαβάστε τη συνέχεια.

[Υποσημείωση]

[Ευχαριστίες για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 3]

Άστρα: Ευγενής παραχώρηση από ROE/​Anglo-Australian Observatory, φωτογραφία από David Malin