Όταν Κάποιος που Αγαπάτε Πάσχει από Ψυχική Διαταραχή

ΓΙΑ την οικογένεια Τζόνσον, ήταν ένα συνηθισμένο πρωί όπως όλα τα άλλα.a Οι τέσσερίς τους σηκώθηκαν και ντύθηκαν για να ξεκινήσουν τις δραστηριότητες της ημέρας. Η Γκέιλ υπενθύμισε στο 14χρονο γιο της, τον Ματ, ότι η ώρα είχε περάσει και κινδύνευε να χάσει το σχολικό λεωφορείο. Τα όσα συνέβησαν στη συνέχεια ήταν εντελώς απροσδόκητα. Μέσα σε μισή ώρα, ο Ματ έβαψε με σπρέι τον τοίχο ενός υπνοδωματίου, προσπάθησε να βάλει φωτιά στο γκαράζ και αποπειράθηκε να κρεμαστεί στη σοφίτα.

Η Γκέιλ και ο σύζυγός της, ο Φρανκ, ακολούθησαν το ασθενοφόρο που πήρε τον Ματ, προσπαθώντας απεγνωσμένα να καταλάβουν τι είχε συμβεί. Δυστυχώς, όμως, αυτό ήταν μόνο η αρχή. Ακολούθησαν πολλά ψυχωτικά επεισόδια, τα οποία βύθισαν τον Ματ στο σκοτεινό κόσμο των ψυχικών ασθενειών. Μέσα σε πέντε οδυνηρά χρόνια, έκανε αρκετές απόπειρες αυτοκτονίας, συνελήφθη δύο φορές, εισάχθηκε σε εφτά ψυχιατρικές κλινικές και συναντήθηκε με ειδικούς σε θέματα ψυχικής υγείας άπειρες φορές. Νιώθοντας αμηχανία, οι φίλοι και οι συγγενείς συχνά δεν ήξεραν τι να πουν ή τι να κάνουν.

Υπολογίζεται ότι 1 στα 4 άτομα παγκόσμια θα προσβληθούν από ψυχική ασθένεια σε κάποιο σημείο της ζωής τους. Με βάση αυτή τη συγκλονιστική στατιστική, πιθανότατα θα έχετε κάποιον γονέα, παιδί, αδελφό, αδελφή ή φίλο που υποφέρει από μια μορφή εγκεφαλικής διαταραχής.b Τι μπορείτε να κάνετε αν κάποιος που αγαπάτε έχει μια τέτοια πάθηση;

● Αναγνωρίστε τα συμπτώματα. Η ύπαρξη μιας ψυχικής διαταραχής ίσως δεν μπορεί να διαγνωστεί αμέσως. Οι φίλοι και τα μέλη της οικογένειας μπορεί να αποδίδουν τα συμπτώματα σε ορμονικές αλλαγές, σωματικές παθήσεις, ελαττώματα της προσωπικότητας ή να πιστεύουν ότι προέκυψαν ως αποτέλεσμα κάποιων δύσκολων περιστάσεων. Η μητέρα του Ματ είχε διακρίνει μερικά πρώτα ανησυχητικά σημάδια στο γιο της, αλλά αυτή και ο σύζυγός της θεώρησαν ότι η κακή του διάθεση οφειλόταν σε κάποια παροδική φάση της εφηβείας. Ωστόσο, αν παρατηρηθούν σημαντικές αλλαγές στον ύπνο, στη διατροφή ή στη συμπεριφορά, αυτό ίσως υποδεικνύει ότι συμβαίνει κάτι πιο σοβαρό. Μια εξέταση από κάποιον ειδικό μπορεί να οδηγήσει σε αποτελεσματική θεραπεία και σε βελτιωμένη ποιότητα ζωής για το άτομο που αγαπάτε.

● Ενημερωθείτε. Τα άτομα που πάσχουν από ψυχικές διαταραχές συνήθως έχουν περιορισμένες δυνατότητες να διερευνήσουν την κατάστασή τους. Έτσι λοιπόν, οι πληροφορίες που συγκεντρώνετε από πρόσφατες και αξιόπιστες πηγές μπορούν να σας βοηθήσουν να καταλάβετε τι περνάει το αγαπημένο σας πρόσωπο. Μπορούν επίσης να σας βοηθήσουν να μιλάτε με άλλους ανοιχτά και έχοντας γνώση των ζητημάτων. Η Γκέιλ, λόγου χάρη, έδωσε στους παππούδες του Ματ ιατρικά φυλλάδια που τους βοήθησαν να ενημερωθούν και να εξοικειωθούν καλύτερα με το ζήτημα.

● Επιδιώξτε τη λήψη αγωγής. Παρά τη μακροχρόνια φύση κάποιων ψυχικών διαταραχών, με κατάλληλη θεραπεία πολλοί πάσχοντες μπορούν να έχουν σταθερή, παραγωγική ζωή. Δυστυχώς, πολλοί ταλαιπωρούνται επί χρόνια χωρίς να λαβαίνουν βοήθεια. Όπως ακριβώς μια σοβαρή καρδιακή πάθηση απαιτεί καρδιολόγο, έτσι και οι ψυχικές ασθένειες απαιτούν φροντίδα από άτομα που γνωρίζουν την απαιτούμενη αγωγή για τέτοιες παθήσεις. Οι ψυχίατροι, για παράδειγμα, μπορούν να χορηγήσουν φάρμακα τα οποία όταν λαβαίνονται με συνέπεια μπορούν να συμβάλουν στον έλεγχο της διάθεσης, στη μείωση της ανησυχίας και στη διόρθωση των διαστρεβλωμένων τρόπων σκέψης.c

● Παροτρύνετε τον πάσχοντα να ζητήσει βοήθεια. Τα άτομα που έχουν ψυχικές διαταραχές ίσως να μην αντιλαμβάνονται ότι χρειάζονται βοήθεια. Θα μπορούσατε να προτείνετε στον πάσχοντα να επισκεφτεί έναν συγκεκριμένο γιατρό, να διαβάσει μερικά χρήσιμα άρθρα ή να συζητήσει με κάποιο άτομο που ξεπέρασε με επιτυχία μια παρόμοια διαταραχή. Το αγαπημένο σας πρόσωπο ίσως να μη δέχεται τη συμβουλή σας. Ωστόσο, θα πρέπει οπωσδήποτε να παρέμβετε αν κάποιο άτομο που είναι στη φροντίδα σας υπάρχει κίνδυνος να βλάψει τον εαυτό του ή άλλους.

● Μην επιρρίπτετε ευθύνες. Οι επιστήμονες δεν έχουν καταφέρει ακόμη να αποσαφηνίσουν την περίπλοκη αλληλεπίδραση των γενετικών, περιβαλλοντικών και κοινωνικών παραγόντων οι οποίοι συντελούν στη δυσλειτουργία του εγκεφάλου. Ο συνδυασμός των παραγόντων που μπορούν να συμβάλουν σε μια ψυχική διαταραχή περιλαμβάνει τραυματισμό του εγκεφάλου, χρήση εθιστικών ουσιών, περιβαλλοντικές συνθήκες που προκαλούν άγχος, βιοχημικές ανισορροπίες και κληρονομική προδιάθεση. Δεν ωφελεί να κατηγορείτε άτομα πιστεύοντας ότι έχουν συμβάλει με τον τρόπο τους σε κάποια ασθένεια. Θα πρέπει να επικεντρώνετε τις προσπάθειές σας στην παροχή υποστήριξης και ενθάρρυνσης.

● Να έχετε ρεαλιστικές προσδοκίες. Αν αναμένετε από κάποιον πάσχοντα περισσότερα από όσα μπορεί να δώσει, αυτό μπορεί να είναι αποκαρδιωτικό. Αντιστρόφως, αν υπερτονίζετε τους περιορισμούς του, αυτό μπορεί να γεννήσει μέσα του το αίσθημα ότι είναι ανήμπορος. Γι’ αυτό, να έχετε ρεαλιστικές προσδοκίες. Ασφαλώς, δεν θα πρέπει να δείχνετε ανοχή όσον αφορά εσφαλμένες ενέργειες. Όπως συμβαίνει και με τον καθένα, τα άτομα που υποφέρουν από ψυχικές διαταραχές μπορούν να μάθουν από τις συνέπειες των πράξεών τους. Η βίαιη συμπεριφορά μπορεί να απαιτήσει νομικές ενέργειες ή κάποιους περιορισμούς για την προστασία του ατόμου ή των άλλων.

● Διατηρήστε την επαφή. Η επικοινωνία είναι ζωτική, ακόμη και αν μερικές φορές φαίνεται ότι τα σχόλιά σας παρερμηνεύονται. Οι αντιδράσεις κάποιου ατόμου που υποφέρει από ψυχική διαταραχή μπορεί να είναι απρόβλεπτες, και τα συναισθήματά του ίσως φαίνονται ακατάλληλα για μια συγκεκριμένη κατάσταση. Ωστόσο, αν επικρίνετε τον πάσχοντα για αυτά που λέει, το μόνο που θα κατορθώσετε είναι να προσθέσετε ενοχή στην κατάθλιψή του. Όταν τα λόγια δεν φέρνουν αποτέλεσμα, τότε καθήστε ήρεμα και ακούστε. Αναγνωρίστε τα αισθήματα και τις σκέψεις του χωρίς να τον καταδικάσετε. Αγωνιστείτε να παραμείνετε ήρεμοι. Τόσο εσείς όσο και το άτομο που αγαπάτε θα ωφεληθείτε αν δείχνετε με απλό και σταθερό τρόπο το ενδιαφέρον σας. Αυτό συνέβη στην περίπτωση του Ματ. Λίγα χρόνια αργότερα, ο Ματ εξέφρασε την εκτίμησή του για εκείνους που, όπως είπε, «με βοηθούσαν όταν εγώ δεν ήθελα βοήθεια».

● Σκεφτείτε τις ανάγκες των άλλων μελών της οικογένειας. Όταν μια οικογένεια αναγκάζεται να δώσει την προσοχή της στο άτομο που αντιμετωπίζει κάποια κρίσιμη κατάσταση, τα άλλα μέλη μπορεί να παραμελούνται. Για ένα διάστημα, η αδελφή του Ματ, η Έιμι, ένιωθε ότι «ζούσε στη σκιά της ασθένειάς του». Η Έιμι μικροποιούσε τα δικά της επιτεύγματα ώστε να μην κατευθύνει την προσοχή στον εαυτό της. Στο μεταξύ, οι γονείς της φαινόταν ότι περίμεναν από αυτήν περισσότερα, σαν να ήθελαν να αντισταθμιστούν έτσι οι ελλείψεις του αδελφού της. Μερικά παραμελημένα αδέλφια που βρίσκονται σε αυτή την κατάσταση προσπαθούν να αποσπάσουν την προσοχή δημιουργώντας προβλήματα. Οι οικογένειες που αντιμετωπίζουν κάποια κρίσιμη κατάσταση χρειάζονται βοήθεια για να ανταποκριθούν στις διάφορες ανάγκες οι οποίες απαιτούν την προσοχή τους. Για παράδειγμα, όταν η οικογένεια Τζόνσον ήταν απορροφημένη από τα προβλήματα του Ματ, φίλοι από την τοπική εκκλησία των Μαρτύρων του Ιεχωβά βοήθησαν την Έιμι δίνοντάς της επιπλέον προσοχή.

● Να προάγετε καλές συνήθειες που συμβάλλουν στην ψυχική υγεία. Ένα πλήρες πρόγραμμα για τη βελτίωση της ψυχικής ευημερίας θα πρέπει να περιλαμβάνει προσοχή στη διατροφή, στην άσκηση, στον ύπνο και στις κοινωνικές δραστηριότητες. Οι απλές δραστηριότητες με μικρές ομάδες φίλων συνήθως προκαλούν λιγότερο φόβο. Επίσης, να θυμάστε ότι το αλκοόλ μπορεί να εντείνει τα συμπτώματα και να αναστείλει τη δράση κάποιων φαρμάκων. Η οικογένεια Τζόνσον προσπαθεί τώρα να διατηρεί καλές συνήθειες ψυχικής υγιεινής οι οποίες είναι ωφέλιμες για όλους και ιδιαίτερα για το γιο τους.

● Να φροντίζετε τον εαυτό σας. Η ένταση που δημιουργείται από τη φροντίδα κάποιου ατόμου που υποφέρει από ψυχική διαταραχή μπορεί να απειλήσει τη δική σας ευημερία. Είναι ουσιώδες, λοιπόν, να δίνετε προσοχή στις δικές σας σωματικές, συναισθηματικές και πνευματικές ανάγκες. Η οικογένεια Τζόνσον είναι Μάρτυρες του Ιεχωβά. Η Γκέιλ θεωρεί ότι η πίστη της τη βοήθησε πολύ να αντιμετωπίσει αυτή την κρίσιμη οικογενειακή κατάσταση. «Οι Χριστιανικές συναθροίσεις με ανακούφιζαν από την ένταση», λέει η ίδια, «ήταν η ώρα που μπορούσα να βάζω στην άκρη τα ζητήματα που με απασχολούσαν άμεσα και συγκεντρωνόμουν σε πιο σπουδαία πράγματα και στην ύψιστη ελπίδα μας. Αναρίθμητες φορές, προσευχόμουν απεγνωσμένα ζητώντας ανακούφιση, και πάντα συνέβαινε κάποια αλλαγή που απάλυνε τον πόνο μου. Με τη βοήθεια του Ιεχωβά Θεού, είχα ειρήνη διάνοιας παρά τις περιστάσεις μας».

Ο Ματ, που είναι τώρα ένας νεαρός ενήλικος, έχει ανανεωμένη άποψη για τη ζωή. «Πιστεύω ότι αυτά που πέρασα με έχουν κάνει καλύτερο άνθρωπο», λέει ο ίδιος. Η αδελφή του Ματ, η Έιμι, πιστεύει πως η εμπειρία αυτή έχει ωφελήσει και εκείνη. «Είμαι λιγότερο επικριτική απέναντι στους άλλους», λέει. «Ποτέ δεν ξέρεις ποιες βαθύτερες καταστάσεις μπορεί να πλήττουν κάποιον. Μόνο ο Ιεχωβά Θεός ξέρει».

Αν κάποιος που αγαπάτε πάσχει από ψυχική διαταραχή, να θυμάστε πάντα ότι αν είστε πρόθυμοι να ακούτε και να βοηθάτε, και αν έχετε ανοιχτή διάνοια, μπορείτε να βοηθήσετε το άτομο αυτό να επιβιώνει​—και μάλιστα να ευημερεί.

[Υποσημειώσεις]

[Πλαίσιο στη σελίδα 21]

Μερικά Προειδοποιητικά Σημάδια Ψυχικών Διαταραχών

Αν κάποιος που αγαπάτε έχει οποιοδήποτε από τα παρακάτω συμπτώματα, ίσως χρειάζεται να συμβουλευτεί γιατρό ή κάποιον ειδικό σε θέματα ψυχικής υγείας:

• Παρατεταμένη λύπη ή ευερεθιστότητα

• Κοινωνική απομόνωση

• Ακραίες συναισθηματικές μεταπτώσεις

• Υπερβολικός θυμός

• Βίαιη συμπεριφορά

• Χρήση εθιστικών ουσιών

• Υπερβολικοί φόβοι, αβεβαιότητες και ανησυχίες

• Αφύσικος φόβος απόκτησης βάρους

• Σημαντικές αλλαγές στις συνήθειες διατροφής ή ύπνου

• Επίμονοι εφιάλτες

• Συγκεχυμένη σκέψη

• Παραισθήσεις ή ψευδαισθήσεις

• Σκέψεις θανάτου ή αυτοκτονίας

• Ανικανότητα αντιμετώπισης προβλημάτων και καθημερινών δραστηριοτήτων

• Άρνηση προφανών προβλημάτων

• Πολυάριθμες ανεξήγητες σωματικές παθήσεις

[Εικόνα στη σελίδα 22]

Όταν τα λόγια δεν φέρνουν αποτέλεσμα, τότε καθήστε ήρεμα και ακούστε τον πάσχοντα