Φάρμακα​—Χρήση και Κατάχρηση

ΚΑΠΟΙΟ κορίτσι ονόματι Άντζι άκουσε τυχαία τους γονείς της να λένε ότι το φάρμακο που έπαιρνε ο αδελφός της του έκοβε την όρεξη. Επειδή ανησυχούσε για το βάρος της, άρχισε να παίρνει κρυφά από τα χάπια του αδελφού της, ένα κάθε λίγες μέρες. Για να μειώσει τις πιθανότητες να την ανακαλύψουν οι γονείς της, ζήτησε από κάποιον φίλο της που χρησιμοποιούσε το ίδιο φάρμακο να της δώσει μερικά από τα δικά του χάπια.a

Γιατί ασκούν τέτοια γοητεία τα συνταγογραφημένα φάρμακα; Ένας λόγος είναι ότι μπορούν να βρεθούν εύκολα​—πιθανόν να υπάρχουν ήδη στο σπίτι. Δεύτερον, πολλοί νέοι συμπεραίνουν εσφαλμένα ότι δεν κάνουν κάτι αθέμιτο όταν χρησιμοποιούν φάρμακα χωρίς την υπόδειξη γιατρού. Και τρίτον, τα συνταγογραφημένα φάρμακα φαίνεται να είναι λιγότερο τοξικά από ό,τι οι παράνομες ουσίες. “Εξάλλου”, σκέφτονται μερικοί νεαροί, “αν ένα παιδί μπορεί να πάρει κάποια συνταγογραφημένα προϊόντα, τότε αυτά θα πρέπει να είναι ασφαλή”.

Ομολογουμένως, όταν χρησιμοποιούνται κατάλληλα, τα συνταγογραφημένα φάρμακα μπορεί να βελτιώσουν την υγεία και την ποιότητα της ζωής, ακόμη και να σώσουν ζωές. Αλλά όταν γίνεται κακή χρήση τους, μπορούν να είναι τόσο επικίνδυνα όσο τα ναρκωτικά. Για παράδειγμα, η κατάχρηση ορισμένων συνταγογραφημένων διεγερτικών μπορεί να προκαλέσει ανακοπή καρδιάς ή σπασμούς. Άλλα σκευάσματα μπορεί να επιβραδύνουν το ρυθμό της αναπνοής ενός ατόμου και τελικά να επιφέρουν το θάνατο. Ένα φάρμακο μπορεί επίσης να έχει επιβλαβή επίδραση αν ληφθεί μαζί με ορισμένα άλλα φάρμακα ή με αλκοόλ. Στις αρχές του 2008, ένας δημοφιλής ηθοποιός πέθανε «από το θανατηφόρο μείγμα έξι ηρεμιστικών, υπνωτικών και παυσίπονων», έγραψε η εφημερίδα Αριζόνα Ριπάμπλικ (Arizona Republic).

Ένας άλλος πιθανός κίνδυνος είναι ο εθισμός. Όταν λαβαίνονται σε υπερβολικές ποσότητες ή για λάθος αιτία, μερικές ουσίες δρουν όπως τα ναρκωτικά​—διεγείρουν κέντρα ευχαρίστησης στον εγκέφαλο, πράγμα το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε έντονη επιθυμία για τη συγκεκριμένη ουσία. Αλλά αντί να προσφέρει διαρκή ευφορία ή να βοηθάει τους ανθρώπους να αντιμετωπίζουν επιτυχώς τη ζωή, η κατάχρηση φαρμάκων δυσχεραίνει απλώς τα πράγματα. Μπορεί να αυξήσει το άγχος, να εντείνει την κατάθλιψη, να καταστρέψει την υγεία και την ικανότητα κάποιου να λειτουργεί φυσιολογικά, καθώς και να οδηγήσει σε εθισμό ή να τα κάνει όλα αυτά μαζί. Αναπόφευκτα, τα θύματα αντιμετωπίζουν προβλήματα στο σπίτι, στο σχολείο ή στην εργασία. Πού βρίσκεται, λοιπόν, η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στη σωστή και στην εσφαλμένη χρήση συνταγογραφημένων φαρμάκων;

Χρήση ή Κατάχρηση;

Για να το πούμε απλά, χρησιμοποιείτε σωστά ένα συνταγογραφημένο φάρμακο όταν το παίρνετε σύμφωνα με τις οδηγίες κάποιου γιατρού ο οποίος είναι πλήρως ενήμερος του ιατρικού ιστορικού σας. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να παίρνετε την κατάλληλη δοσολογία στο σωστό χρόνο, με το σωστό τρόπο και για το σωστό ιατρικό λόγο. Ακόμη και σε αυτή την περίπτωση, μπορεί να εμφανιστούν ανεπιθύμητα ή απροσδόκητα συμπτώματα. Αν συμβεί αυτό, ενημερώστε αμέσως το γιατρό σας. Εκείνος μπορεί να αλλάξει το φάρμακό σας ή και να το σταματήσει εντελώς. Οι ίδιες αρχές εφαρμόζονται και για σκευάσματα που μπορεί να αγοράσει κανείς χωρίς ιατρική συνταγή: Να τα χρησιμοποιείτε μόνο όταν υπάρχει πραγματική ανάγκη και να τηρείτε προσεκτικά τις οδηγίες που τα συνοδεύουν.

Όσοι παίρνουν φάρμακα για λάθος αιτία, αγνοούν τις οδηγίες όσον αφορά τη δοσολογία, χρησιμοποιούν προϊόντα που είναι για κάποιον άλλον ή παίρνουν το φάρμακο με λάθος τρόπο διατρέχουν σοβαρούς κινδύνους. Λόγου χάρη, μερικά χάπια πρέπει να καταπίνονται ολόκληρα ώστε η δραστική ουσία να απελευθερώνεται σιγά σιγά στον οργανισμό. Εκείνοι που κάνουν κατάχρηση φαρμάκων συνήθως δεν ακολουθούν αυτή τη διαδικασία αλλά συνθλίβουν ή μασούν τα χάπια, τα θρυμματίζουν και τα εισπνέουν ή τα διαλύουν στο νερό και τα λαβαίνουν ενδοφλέβια. Το αποτέλεσμα μπορεί να είναι ένα αίσθημα ευφορίας, αλλά θα μπορούσε επίσης να είναι το πρώτο βήμα προς τον εθισμό. Ακόμη χειρότερα, θα μπορούσε να αποδειχτεί μοιραίο.

Από την άλλη μεριά, αν κάποιος παίρνει ένα συνταγογραφημένο φάρμακο με το σωστό τρόπο, αλλά υποψιάζεται ότι μπορεί να αναπτύσσει εθισμό, πρέπει να ενημερώσει το γιατρό του χωρίς καθυστέρηση. Ο γιατρός θα ξέρει ποιος είναι ο ασφαλέστερος τρόπος για να αντιμετωπίσει το ζήτημα χωρίς να παραμελήσει το αρχικό πρόβλημα υγείας.

Οι πανδημικές διαστάσεις που έχει λάβει η κατάχρηση φαρμάκων​—καθώς και η χρήση κάθε είδους παράνομων ουσιών—​αντικατοπτρίζουν τους καιρούς μας. Η οικογένεια, η οποία θα έπρεπε να είναι λιμάνι αγάπης και καταφύγιο από την καθημερινή ένταση, διέρχεται κρίση. Ωφέλιμες ηθικές και πνευματικές αξίες φθίνουν, και το ίδιο συμβαίνει με το σεβασμό για τη ζωή. (2 Τιμόθεο 3:1-5) Ένας άλλος παράγοντας είναι η έλλειψη ελπίδας για καλύτερο μέλλον. Πολλοί άνθρωποι βλέπουν μόνο σύννεφα και σκοτάδι στον ορίζοντα. Έτσι λοιπόν, ζουν εφήμερα και επιδιώκουν οποιεσδήποτε απολαύσεις μπορούν, μερικές φορές με απερισκεψία. Η Αγία Γραφή λέει: «Όπου δεν υπάρχει όραμα, ο λαός αποχαλινώνεται».​—Παροιμίες 29:18.

Αν είστε γονέας, αναμφίβολα θέλετε να προστατέψετε την οικογένειά σας από την ηθική και πνευματική νοσηρότητα που μαστίζει τον κόσμο. Αλλά πώς μπορείτε να το κάνετε αυτό; Και πού μπορείτε να στραφείτε για ορθή κατεύθυνση και αξιόπιστη ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο; Τα επόμενα άρθρα εξετάζουν αυτά τα ερωτήματα.

[Υποσημείωση]

[Πλαίσιο στη σελίδα 4]

ΕΥΦΟΡΙΑ ΜΕ ΚΑΘΕ ΤΙΜΗΜΑ

Μερικοί είναι διατεθειμένοι να δοκιμάσουν σχεδόν τα πάντα προκειμένου να νιώσουν ευφορία. Ορισμένες ιδιαίτερα επιβλαβείς συνήθειες είναι η εισπνοή υγρών καθαρισμού, βερνικιού νυχιών, βερνικιού επίπλων, βενζίνης, κόλλας, υγρού για αναπτήρες, βαφής σε σπρέι, καθώς και άλλων πτητικών ουσιών. Οι εισπνεόμενες αναθυμιάσεις απορροφούνται γρήγορα και εισέρχονται στη ροή του αίματος προκαλώντας σχεδόν άμεση αντίδραση.

Μια άλλη επιβλαβής συνήθεια είναι η κατάχρηση φαρμάκων που αγοράζονται χωρίς ιατρική συνταγή και τα οποία περιέχουν αλκοόλ ή προκαλούν υπνηλία. Όταν λαβαίνονται σε υψηλές δόσεις, αυτά τα σκευάσματα επηρεάζουν τις αισθήσεις, ιδιαίτερα την ακοή και την όραση, και μπορούν να προκαλέσουν σύγχυση, παραισθήσεις, μούδιασμα και στομαχόπονο.

[Πλαίσιο στη σελίδα 5]

«ΚΥΝΗΓΙ ΦΑΡΜΑΚΩΝ»

«Το “κυνήγι φαρμάκων” είναι πολύ συχνή συνήθεια μεταξύ των τοξικομανών και των ατόμων που κάνουν κατάχρηση φαρμάκων», λέει Ο Ιατροφαρμακευτικός Οδηγός (Physicians’ Desk Reference). «Μερικές από τις μεθόδους τους είναι οι επείγουσες κλήσεις ή οι επισκέψεις της τελευταίας στιγμής στα ιατρεία, η άρνησή τους να υποβληθούν σε κλινικές ή εργαστηριακές εξετάσεις ή να παραπεμφθούν σε άλλον γιατρό, η επανειλημμένη “απώλεια” των συνταγών ή η απόπειρα παραποίησής τους, καθώς και η απροθυμία τους να δώσουν στο γιατρό τα ιατρικά τους αρχεία ή τα στοιχεία άλλου γιατρού(-ών) που τους παρακολουθούσε στο παρελθόν. Η συνήθεια του να πηγαίνουν από τον έναν γιατρό στον άλλον για να εξασφαλίσουν περισσότερες συνταγές είναι κοινή ανάμεσα σε όσους κάνουν κατάχρηση φαρμάκων ή έχουν εθιστεί σε αυτά».

Τα φάρμακα στα οποία γίνεται συχνότερα κατάχρηση ανήκουν στις ακόλουθες τρεις κατηγορίες:

◼ Οπιοειδή​—χορηγούνται για ανακούφιση από τον πόνο

◼ Κατασταλτικά του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος​—βαρβιτουρικά και βενζοδιαζεπίνες που χορηγούνται για το άγχος ή για προβλήματα ύπνου (συχνά αναφέρονται ως ηρεμιστικά)

◼ Διεγερτικά​—χορηγούνται για τη διαταραχή ελαττωματικής προσοχής με υπερκινητικότητα (ADHD), για μια διαταραχή του ύπνου που ονομάζεται ναρκοληψία ή για την παχυσαρκίαb

[Υποσημείωση]

[Πλαίσιο στη σελίδα 6]

ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΑΣΦΑΛΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ

1. Να τηρείτε τις οδηγίες προσεκτικά.

2. Μην αλλάζετε τη δοσολογία χωρίς να συμβουλευτείτε το γιατρό σας.

3. Μη σταματάτε μόνοι σας τη λήψη συνταγογραφημένων φαρμάκων.

4. Μη συνθλίβετε ούτε να τεμαχίζετε χάπια αν δεν σας έχει δοθεί συγκεκριμένα η οδηγία να το κάνετε αυτό.

5. Λάβετε υπόψη την επίδραση που μπορεί να έχει το φάρμακο στην οδήγηση και σε άλλες δραστηριότητες.

6. Μάθετε πώς μπορεί να αλληλεπιδράσει το φάρμακο με το αλκοόλ καθώς και με άλλα φάρμακα​—συνταγογραφημένα ή μη.

7. Αν έχετε ιστορικό κατάχρησης ουσιών, πείτε το στο γιατρό σας.

8. Μη χρησιμοποιείτε φάρμακα που έχουν συνταγογραφηθεί για κάποιον άλλον, και μη δίνετε σε άλλους τα δικά σας.c

[Υποσημείωση]