Λευκό Όρος​—Η «Στέγη» της Ευρώπης

ΑΠΟ παιδί, ο Ελβετός φυσιοδίφης Οράς-Μπενεντίκτ ντε Σοσίρ (1740-1799) είχε γοητευτεί από τον επιβλητικό ορεινό όγκο που είναι σήμερα γνωστός ως Λευκό Όρος, το γίγαντα των Άλπεων. Εντυπωσιασμένος από το πόσο απρόσιτος ήταν, πρόσφερε έπαθλο στον πρώτο ορειβάτη που θα έφτανε στο υψηλότερο σημείο του​—στα 4.807 μέτρα. Συστηματικές προσπάθειες για την κατάκτηση αυτής της κορυφής πρωτοέγιναν το 1741. Τελικά, όμως, αυτό επιτεύχθηκε τον Αύγουστο του 1786 από δύο κατοίκους του Σαμονί της Γαλλίας, τον Ζακ Μπαλμά, συλλέκτη κρυσταλλικών πετρωμάτων, και τον γιατρό Μισέλ-Γκαμπριέλ Πακάρ. Το επόμενο έτος, και ο ίδιος ο Σοσίρ έφτασε στο υψηλότερο σημείο της δυτικής Ευρώπης στα πλαίσια μιας επιστημονικής αποστολής, ενώ το 1788 αναρριχήθηκε στο Κολ ντι Ζεάν όπου και έμεινε 17 ημέρες. Επρόκειτο για τα πρώτα τεκμηριωμένα επιτεύγματα στο χώρο της ορειβασίας ως αθλητικής δραστηριότητας.

Το 1855 μια ομάδα ορειβατών με Ιταλούς οδηγούς κατέκτησε άλλη μια πλευρά του Λευκού Όρους, πιο δυσπρόσιτη από την προηγούμενη. Μόλις εννιά χρόνια αργότερα, η κορυφή κατακτήθηκε και από τη μεριά της Ιταλίας. Αυτοί οι τολμηροί πρωτοπόροι αναρριχόνταν χωρίς σύγχρονο εξοπλισμό, χρησιμοποιώντας μόνο ραβδιά με σιδερένιες αιχμές. Εκείνη την εποχή, «για να κατακτήσει κάποιος μια κορυφή, ξεκινώντας από την κοιλάδα και ακολουθώντας παντελώς άγνωστες διαδρομές, απαιτούνταν σωματική αντοχή και ψυχικό σθένος που είναι δύσκολο να φανταστούν οι σημερινοί ορειβάτες», σχολίασε ο γεωγράφος Τζιότο Νταϊνέλι. Τώρα, ο άνθρωπος έχει φτάσει επανειλημμένα ακόμη και στις πιο απόμερες γωνιές αυτού του ορεινού όγκου.

Στην αρχαιότητα, το Λευκό Όρος θεωρούνταν ανεξερεύνητος τόπος, παρότι βρίσκεται στην καρδιά της Ευρώπης. Το παλαιότερο γνωστό έγγραφο που αναφέρεται συγκεκριμένα σε αυτό ανάγεται στο 1088 Κ.Χ. Ένας χάρτης κτημάτων που ανήκε στους Βενεδικτίνους μοναχούς του Σαμονί το αποκαλεί στα λατινικά rupes alba, που σημαίνει «λευκό όρος». Επί αιώνες, ωστόσο, οι ντόπιοι το αποκαλούσαν Καταραμένο Όρος λόγω του θρύλου ότι αποτελούσε κατοικητήριο δαιμόνων και δράκων. Από ό,τι φαίνεται, η γαλλική εκδοχή του ονόματος «Λευκό Όρος» (Mont Blanc) πρωτοεμφανίστηκε σε μια ζωγραφική αναπαράσταση του 1744, προμηνύοντας έτσι ότι σύντομα η κακή φήμη του όρους θα εξέλιπε.

Μια Οροσειρά Όλο Αντιθέσεις

Μόνο από αεροπλάνο μπορεί να έχει κανείς πλήρη εικόνα του Λευκού Όρους, το οποίο καλύπτει μια έκταση περίπου 600 τετραγωνικών χιλιομέτρων, έχει κορυφογραμμή πάνω από 50 χιλιόμετρα​—που ορίζει τα σύνορα μεταξύ Ιταλίας, Γαλλίας και Ελβετίας​—καθώς και αρκετές κορυφές άνω των 4.000 μέτρων. Ο ορεινός αυτός όγκος αποτελείται από κρυσταλλικούς σχιστόλιθους και γρανίτες, οι οποίοι σχηματίστηκαν στα βάθη του φλοιού της γης. Οι γεωλόγοι τον θεωρούν νεαρό σε ηλικία, εφόσον είναι «μόλις» 350 εκατομμυρίων ετών. Ατμοσφαιρικοί παράγοντες και παγετώνες έχουν μεταβάλει τα γρανιτικά του πετρώματα, με αποτέλεσμα να σχηματιστούν ρηγματώσεις, απόκρημνες ράχες, κορυφές και αιχμηρές απολήξεις απαράμιλλης ομορφιάς και εξαιρετικού ενδιαφέροντος για τους ορειβάτες.

Το Λευκό Όρος σε Πρώτο Πλάνο

Ακόμη και όσοι δεν έχουν ορειβατική πείρα μπορούν να δουν σε πρώτο πλάνο το κεντρικό τμήμα του ορεινού όγκου, χρησιμοποιώντας το τελεφερίκ που τέθηκε σε λειτουργία το 1958. Το υψηλότερο σημείο στο οποίο φτάνει το τελεφερίκ είναι το Εγκίγ ντι Μιντί, 3.842 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, το οποίο προσφέρει εκπληκτική πανοραμική θέα στην κοιλάδα του Σαμονί.

Σήμερα, από τοπογραφική άποψη, το Λευκό Όρος δεν κρύβει πλέον μυστικά. Απεναντίας, αυτή η «στέγη» της Ευρώπης χαρίζει ένα πανέμορφο θέαμα ιδίως την αυγή και το σούρουπο, καθώς οι ηλιαχτίδες βάφουν τους παγωμένους βράχους της με όλες τις αποχρώσεις του κόκκινου και βάζουν φωτιά στους γρανίτες της.

[Πλαίσιο/​Εικόνα στη σελίδα 23]

Η Σήραγγα του Λευκού Όρους—Η Διαίσθηση Επαληθεύεται

«Βλέπω δύο κοιλάδες όπου μιλιέται η ίδια γλώσσα και οι άνθρωποι είναι ίδιοι. Θα έρθει η μέρα που θα κατασκευαστεί δρόμος κάτω από το Λευκό Όρος και οι δύο κοιλάδες θα ενωθούν». Πέρασαν δύο αιώνες για να επαληθευτεί η διαίσθηση του Οράς-Μπενεντίκτ ντε Σοσίρ. Το 1814 υποβλήθηκε για πρώτη φορά σχετικό αίτημα στο βασιλιά του Πιεμόντε και της Σαρδηνίας. Ωστόσο, οι εργασίες άρχισαν τελικά το 1959 και ολοκληρώθηκαν το 1965.a Η σήραγγα, μήκους 11,6 χιλιομέτρων, ξεκινάει από την Ιταλία σε υψόμετρο 1.381 μέτρων και καταλήγει στη Γαλλία σε υψόμετρο 1.274 μέτρων.

Στις 24 Μαρτίου 1999, ένα φορτηγό πήρε φωτιά μέσα στη σήραγγα, σπέρνοντας τον όλεθρο. Η θερμοκρασία ανήλθε στους 1.000 βαθμούς Κελσίου, με αποτέλεσμα να λιώσουν δεκάδες οχήματα. Τριάντα εννιά άνθρωποι πέθαναν από ασφυξία, ενώ 30 τραυματίστηκαν. Έπειτα από έναν χρόνο ερευνών, ξεκίνησε η ανακατασκευή. Η σήραγγα άνοιξε και πάλι στις 25 Ιουνίου 2002, παρά τις διαμαρτυρίες των περιβαλλοντολόγων και των κατοίκων, οι οποίοι διατείνονταν ότι η μεγάλη διέλευση φορτηγών προκαλεί μόλυνση. Πρόσφατα, μέσα σε ένα τετράμηνο, πέρασαν από τη σήραγγα 132.474 οχήματα.

[Υποσημείωση]

[Εικόνα]

Μνημείο του Ο. Μπ. ντε Σοσίρ, Σαμονί, Γαλλία

[Ευχαριστίες]

Library of Congress, Prints & Photographs Division, Photochrom Collection, LC-DIG-ppmsc-04985

[Πλαίσιο/​Εικόνα στη σελίδα 24, 25]

ΠΕΖΟΠΟΡΙΑ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΟ «ΓΙΓΑΝΤΑ»

Παρότι το Λευκό Όρος είναι το βασίλειο των έμπειρων ορειβατών και αλπινιστών, ακόμη και όσοι δεν έχουν ανεβεί ποτέ σε ψηλά βουνά μπορούν να χαρούν τις ομορφιές του κάνοντας απλώς το γύρο του. Συνήθως, οι καλύτερες φωτογραφίες ενός βουνού δεν βγαίνουν από την κορυφή του αλλά από απόσταση. Το Λευκό Όρος περιβάλλεται από παρατηρητήρια με συγκλονιστική θέα. Οι φυσιολάτρες και όσοι αντέχουν στο περπάτημα μπορούν να καλύψουν με τα πόδια τα 130 χιλιόμετρα των μονοπατιών. Ο επονομαζόμενος Γύρος του Λευκού Όρους, ο οποίος δημιουργήθηκε με την ένωση κάποιων μονοπατιών, είναι μια πεζοπορική διαδρομή που σας πηγαίνει στη Γαλλία, στην Ιταλία και στην Ελβετία. Χωρίζεται σε δέκα τμήματα τριών έως εφτά ωρών την ημέρα και σας δίνει τη δυνατότητα να θαυμάσετε υπέροχα τοπία. Όσοι δεν διαθέτουν πολύ χρόνο μπορούν να απολαύσουν έναν περίπατο σε κάποιο από τα πολλά βουνά που περιβάλλουν το «γίγαντα».

[Εικόνα]

Εγκίγ ντι Μιντί, το υψηλότερο σημείο που φτάνει το τελεφερίκ

[Ευχαριστίες]

Courtesy Michel Caplain; http://geo.hmg.inpg.fr/mto/jpegs/020726/L/12.jpg

[Χάρτης στη σελίδα 22]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

ΓΑΛΛΙΑ

ΕΛΒΕΤΙΑ

ΙΤΑΛΙΑ

Λευκό Όρος

[Εικόνα στη σελίδα 22]

Ο Σοσίρ αναρριχάται στο Λευκό Όρος το 1787 (καλλιτεχνική απεικόνιση)

[Ευχαριστίες]

© The Bridgeman Art Library International

[Εικόνα στη σελίδα 23]

Λευκό Όρος