ΕΦΡΑΪΜ

(Εφραΐμ) [Διπλά Καρποφόρος].

1. Γιος του Ιωσήφ τον οποίο απέκτησε από τη σύζυγό του την Ασενέθ, την κόρη του Ποτιφερά, του ιερέα της Ων. Ο Εφραΐμ, ο νεότερος αδελφός του Μανασσή, γεννήθηκε στην Αίγυπτο προτού αρχίσει η εφτάχρονη πείνα. Το όνομα Εφραΐμ τού δόθηκε από τον πατέρα του «επειδή, όπως είπε [ο Ιωσήφ]: “Ο Θεός με έκανε καρποφόρο στη γη των βασάνων μου”».—Γε 41:50-52.

Στην επιθανάτια κλίνη του, ο Ιακώβ στην ουσία υιοθέτησε τους εγγονούς του Εφραΐμ και Μανασσή, και τους έκανε ισότιμους με τους άμεσους γιους του. (Γε 48:5) Ο πατέρας τους ο Ιωσήφ, ο οποίος έλαβε τα δικαιώματα του πρωτοτόκου μεταξύ των γιων του Ιακώβ, πήρε δύο μερίδια από την κληρονομιά του πατέρα του μέσω της κληρονομιάς που δόθηκε στις φυλές του Εφραΐμ και του Μανασσή. (1Χρ 5:1· παράβαλε Γε 48:21, 22· Δευ 21:17· Ιη 14:4.) Καθώς ευλογούσε τον Εφραΐμ και τον Μανασσή, ο πατριάρχης Ιακώβ έδωσε προτεραιότητα στον Εφραΐμ και έδειξε προφητικά ότι αυτός θα γινόταν μεγαλύτερος.—Γε 48:13-20.

Τα εδάφια 1 Χρονικών 7:20-27 παρέχουν έναν γενεαλογικό κατάλογο των γιων του Εφραΐμ και των μεταγενέστερων απογόνων του, τελειώνοντας με τον Ιησού του Ναυή, ο οποίος οδήγησε τους Ισραηλίτες στην Υποσχεμένη Γη. Ο Εζέρ και ο Ελεάδ, οι οποίοι πιθανώς ήταν γιοι του Εφραΐμ, θανατώθηκαν από τους άντρες της Γαθ. Μετά το θάνατο αυτών των γιων, ο Εφραΐμ απέκτησε τον Βεριά.

2. Το όνομα Εφραΐμ εφαρμόζεται επίσης και στη φυλή που προήλθε από αυτό το πρόσωπο. Έναν περίπου χρόνο μετά την Έξοδο από την Αίγυπτο, οι 40.500 μάχιμοι άντρες του Εφραΐμ ηλικίας 20 χρονών και πάνω ξεπερνούσαν τους ακμαίους άντρες του Μανασσή κατά 8.300. (Αρ 1:1-3, 32-35) Ωστόσο, στο τέλος της 40χρονης περιπλάνησης στην έρημο, οι απογραμμένοι άρρενες του Εφραΐμ αριθμούσαν μόνο 32.500, δηλαδή 20.200 λιγότερους από αυτούς του Μανασσή. (Αρ 26:34, 37) Παρ’ όλα αυτά, είχε προλεχθεί ότι ο Εφραΐμ θα γινόταν ο μεγαλύτερος εκ των δύο. Όταν ο Μωυσής ευλόγησε τους Ισραηλίτες, μίλησε προφητικά για τις «μυριάδες του Εφραΐμ» αλλά για τις «χιλιάδες του Μανασσή».—Δευ 33:17.

Στην έρημο, οι Εφραϊμίτες, με αρχηγό τον Ελισαμά, ήταν διορισμένοι να στρατοπεδεύουν στη δυτική πλευρά της σκηνής της μαρτυρίας, μαζί με τις φυλές του Μανασσή και του Βενιαμίν. Αυτή η τρίφυλη υποδιαίρεση προχωρούσε τρίτη κατά σειρά στην οδοιπορία.—Αρ 2:18-24.

Η Περιοχή της Φυλής. Η περιοχή που είχε παραχωρηθεί στη φυλή του Εφραΐμ καταλάμβανε ένα κεντρικό τμήμα της Χαναάν, Δ του Ιορδάνη. Η φυλή είχε επίσης πόλεις που παρεμβάλλονταν μέσα στην περιοχή του Μανασσή. Στο Β ο Εφραΐμ συνόρευε με τον Μανασσή, ενώ στο Ν με τον Βενιαμίν και τον Δαν. (Ιη 16:1-9) Αυτή η περιοχή, μολονότι ορεινή και λοφώδης, έχει ευνοηθεί με πλούσιο και εύφορο έδαφος και στην αρχαιότητα είχε πυκνά δάση. (Ιη 17:15, 17, 18) Ο αρχηγός Κεμουήλ υπηρέτησε ως ο θεϊκά διορισμένος εκπρόσωπος του Εφραΐμ για τη διαμοίραση της Υποσχεμένης Γης σε κληρονομικά μερίδια.—Αρ 34:18, 24.

Η σκηνή της μαρτυρίας στήθηκε στη Σηλώ, στην περιοχή του Εφραΐμ. (Ιη 18:1) Εκτός από τη Συχέμ, που ήταν πόλη καταφυγίου, στην περιοχή του Εφραΐμ υπήρχαν και αρκετές άλλες Λευιτικές πόλεις. (Ιη 21:20-22· 1Χρ 6:66-69) Οι Εφραϊμίτες δεν εκδίωξαν τους Χαναναίους που κατοικούσαν σε μια από αυτές τις Λευιτικές πόλεις, τη Γεζέρ, αλλά τους υπέταξαν υποβάλλοντάς τους σε δουλική καταναγκαστική εργασία.—Ιη 16:10· Κρ 1:29.

Ο Εφραΐμ από τον Ιησού του Ναυή Μέχρι τον Δαβίδ. Στην περιοχή του Εφραΐμ διαδραματίστηκαν πολλά αξιοσημείωτα γεγονότα. Στη Συχέμ, ο διάδοχος του Μωυσή, ο Εφραϊμίτης Ιησούς του Ναυή, συγκέντρωσε τις φυλές του Ισραήλ και τους απηύθυνε την έκκληση να υπηρετούν πιστά τον Ιεχωβά. (Ιη 24:1, 14, 15) Στην ίδια πόλη, τη Συχέμ, θάφτηκαν τελικά και τα κόκαλα του Ιωσήφ, ενώ τόσο ο Ιησούς του Ναυή όσο και ο γιος του Ααρών ο Ελεάζαρ θάφτηκαν στην ορεινή περιοχή του Εφραΐμ. (Ιη 24:29-33) Μεταγενέστερα, ο Βενιαμίτης Κριτής Αώδ σύναξε τους Ισραηλίτες στην ορεινή περιοχή του Εφραΐμ για να πολεμήσουν εναντίον των Μωαβιτών. (Κρ 3:26-30) Μετά το θάνατο του Αώδ η προφήτισσα Δεββώρα έστειλε από την ορεινή περιοχή του Εφραΐμ, όπου έμενε, να καλέσουν τον Βαράκ, επειδή αυτόν είχε ορίσει ο Ιεχωβά για να απελευθερώσει τον Ισραήλ από την καταδυνάστευση του Βασιλιά Ιαβίν. Στον επινίκιο ύμνο του Βαράκ και της Δεββώρας, η φυλή του Εφραΐμ είναι η πρώτη που μνημονεύεται. (Κρ 4:1-7· 5:14) Αργότερα, ο Θωλά από τη φυλή του Ισσάχαρ έκρινε τον Ισραήλ επί 23 χρόνια ενόσω κατοικούσε στη Σαμίρ, στην ορεινή περιοχή του Εφραΐμ. (Κρ 10:1, 2) Ο προφήτης Σαμουήλ από τη φυλή του Λευί γεννήθηκε στη Ραμά της ορεινής περιοχής του Εφραΐμ, και ως ενήλικος κατοικούσε εκεί.—1Σα 1:1, 2, 19, 20· 7:15-17.

Η υπερηφάνεια και η υπέρμετρη επιθυμία για εξοχότητα προξένησαν στους Εφραϊμίτες σοβαρά προβλήματα στις σχέσεις τους με τις άλλες φυλές. Αυτό το χαρακτηριστικό τους εκδηλώθηκε ήδη από την εποχή των κριτών. Παραδείγματος χάρη, οι Εφραϊμίτες «προσπάθησαν . . . να μαλώσουν» με τον Γεδεών επειδή δεν τους είχε καλέσει νωρίτερα στη μάχη εναντίον του Μαδιάμ. Ωστόσο, η λεπτότητα με την οποία χειρίστηκε ο Γεδεών το ζήτημα απέτρεψε μια πιθανή σύγκρουση. (Κρ 8:1-3) Μεταγενέστερα, αν και είχαν απορρίψει στην αρχή την ευκαιρία που τους δόθηκε να βοηθήσουν τον Ιεφθάε, οι Εφραϊμίτες θίχτηκαν όταν εκείνος δεν τους κάλεσε στη μάχη εναντίον των Αμμωνιτών. Πολέμησαν τον Ιεφθάε και υπέστησαν ταπεινωτική ήττα—θανατώθηκαν χιλιάδες από αυτούς στα περάσματα του Ιορδάνη, όπου τους αναγνώρισαν ως Εφραϊμίτες εξαιτίας του ότι πρόφεραν το σύνθημα «Σχίββωλεθ» ως «Σίββωλεθ».—Κρ 12:1-6· βλέπε επίσης 2Χρ 25:10.

Μετά το θάνατο του Βασιλιά Σαούλ, ανάμεσα σε εκείνους που ήρθαν στη Χεβρών για να παραδώσουν τη βασιλεία στον Δαβίδ ήταν και 20.800 άντρες από τον Εφραΐμ.—1Χρ 12:23, 30.

Κυρίαρχη Φυλή του Βόρειου Βασιλείου. Αφότου διαιρέθηκε το βασίλειο στη διάρκεια της βασιλείας του Ροβοάμ, ο Εφραΐμ, ως η πιο εξέχουσα και ισχυρή από άποψη επιρροής φυλή του βόρειου βασιλείου, δημιούργησε κακό υπόμνημα. (Ωσ 13:1) Ο πρώτος βασιλιάς, ο Εφραϊμίτης Ιεροβοάμ, ίδρυσε κέντρα μοσχολατρίας στη Δαν και στη Βαιθήλ. (1Βα 11:26· 12:25-30) Αυτό το κατρακύλισμα στην ειδωλολατρία δεν αντιστράφηκε ποτέ.

Ως η κυρίαρχη φυλή του βόρειου βασιλείου, ο Εφραΐμ κατέληξε να αντιπροσωπεύει ολόκληρο το δεκάφυλο βασίλειο. (2Χρ 25:7· Ιερ 7:15) Γι’ αυτόν το λόγο, οι προφήτες Ωσηέ και Ησαΐας απηύθυναν τις δριμύτατες κατακρίσεις τους εναντίον του Εφραΐμ. Ο Ωσηέ καταδίκασε τον Εφραΐμ για το ότι αναμείχθηκε με τα έθνη, έμαθε τα έργα τους και υπηρέτησε τα είδωλά τους. Παρομοίασε τον Εφραΐμ με στρογγυλή πίτα που δεν τη γύρισαν από την άλλη πλευρά, και έτσι ήταν ψημένη ή και καμένη από κάτω αλλά άψητη από πάνω. (Ωσ 7:8· παράβαλε Ψλ 106:35, 36· Ωσ 4:17· 12:14.) Αν και οι ξένοι τού είχαν απομυζήσει τη δύναμη, ο Εφραΐμ, αντί να επιστρέψει στον Ιεχωβά, επικαλέστηκε για βοήθεια την Αίγυπτο και σύναψε διαθήκη με την Ασσυρία. Έτσι λοιπόν, ο Εφραΐμ ήταν σαν αφελές περιστέρι που δεν αποφεύγει την παγίδα και πιάνεται στο δίχτυ.—Ωσ 7:9-12· 8:9· παράβαλε 2Βα 17:4· Ωσ 12:1.

Ο προφήτης Ησαΐας απευθύνθηκε στους “υπερήφανους μέθυσους του Εφραΐμ”. Η ανεξαρτησία τους από το βασίλειο του Ιούδα και οι συμμαχίες τους με τη Συρία και άλλα έθνη τούς είχαν επηρεάσει σαν μεθυστικό ποτό. Ωστόσο, θα τους έβρισκε συμφορά.—Ησ 7:1, 2, 5-9, 17· 9:9-12· 17:3· 28:1-3.

Οι προφήτες του Ιεχωβά, όμως, προείπαν επίσης ότι το πνεύμα αντιζηλίας και εχθρότητας που επικρατούσε μεταξύ του Εφραΐμ (του δεκάφυλου βασιλείου) και του Ιούδα (του δίφυλου βασιλείου) θα έπαυε να υπάρχει. (Ησ 11:13· Ιερ 31:6) Ο Ιούδας και ο Εφραΐμ θα ενώνονταν και ο Εφραΐμ θα αποκαθίστατο στη θεϊκή εύνοια.—Ιερ 31:18-20· 50:19· Ιεζ 37:16-19· Ζαχ 10:7.

Μολονότι η φυλή του Εφραΐμ δημιούργησε ένα κακό υπόμνημα, μεμονωμένα άτομα από αυτή τη φυλή ακολούθησαν την ορθή πορεία. Για παράδειγμα, στη διάρκεια της βασιλείας του Ασά, του βασιλιά του Ιούδα, πολλοί Εφραϊμίτες αυτομόλησαν σε αυτόν όταν είδαν ότι ο Ιεχωβά ήταν μαζί του. (2Χρ 15:9) Αργότερα, στον εορτασμό του Πάσχα που έλαβε χώρα στην Ιερουσαλήμ τον πρώτο χρόνο της βασιλείας του Εζεκία, παρευρέθηκαν και Εφραϊμίτες οι οποίοι έπειτα συμμετείχαν στην εξάλειψη των συναφών με την ειδωλολατρία αντικειμένων. (2Χρ 30:18· 31:1) Ωστόσο, όταν ο Εζεκίας έστειλε πρόσκληση στους Ισραηλίτες στο Β να έρθουν για το Πάσχα, οι δρομείς του έγιναν αντικείμενο εμπαιγμού και χλευασμού από πολλούς στον Εφραΐμ, στον Μανασσή και στον Ζαβουλών. Η υπερηφάνεια δεν τους επέτρεψε να ταπεινωθούν και να έρθουν στην Ιερουσαλήμ για το Πάσχα.—2Χρ 30:10, 11.

3. Πόλη που γενικά θεωρείται ότι ταυτίζεται με την Εφραΐν, την οποία κατέλαβε ο Αβιά ο βασιλιάς του Ιούδα από τον Ιεροβοάμ το βασιλιά του Ισραήλ. (2Χρ 13:19) Τον πρώτο αιώνα Κ.Χ., όταν οι θρησκευτικοί ηγέτες συνεννοήθηκαν να σκοτώσουν τον Ιησού Χριστό, αυτός μαζί με τους μαθητές του πήγε στην Εφραΐμ, που βρισκόταν κοντά στην έρημο. (Ιωα 11:53, 54) Μια κοινή εκδοχή αναφορικά με τη θέση αυτής της πόλης είναι το χωριό ετ-Τάιγιμπα, περίπου 6 χλμ. ΑΒΑ της Βαιθήλ και 3 χλμ. ΑΝΑ της τοποθεσίας που υποδεικνύεται για τη Βάαλ-ασώρ. (2Σα 13:23) Σύμφωνα με τον Ιουδαίο ιστορικό Ιώσηπο, ο Ρωμαίος στρατηγός Βεσπασιανός κατέκτησε την Εφραΐμ ενώ προέλαυνε εναντίον της Ιερουσαλήμ.—Ο Ιουδαϊκός Πόλεμος, Δ΄, 551 (ix, 9).

4. Το «δάσος του Εφραΐμ» ήταν μια περιοχή στην ανατολική πλευρά του Ιορδάνη όπου ο στρατός του Βασιλιά Δαβίδ πολέμησε με το στρατό του στασιαστή γιου του, του Αβεσσαλώμ. (2Σα 18:6-8) Δεν είναι γνωστό σε ποιο ακριβώς σημείο της γης της Γαλαάδ βρισκόταν το δάσος του Εφραΐμ, αλλά πιθανότατα βρισκόταν στην περιοχή της Μαχαναΐμ.—2Σα 17:22, 24, 26.

Για πληροφορίες σχετικά με την Πύλη του Εφραΐμ, βλέπε ΠΥΛΗ.