ΙΕΡΟΒΟΑΜ

(Ιεροβοάμ).

Δύο βασιλιάδες του Ισραήλ, ανάμεσα στις βασιλείες των οποίων μεσολάβησαν περίπου 130 χρόνια.

1. Ο πρώτος βασιλιάς του δεκάφυλου βασιλείου του Ισραήλ και γιος του Ναβάτ, ένας από τους αξιωματούχους του Σολομώντα στο χωριό Ζερεδά. Ήταν από τη φυλή του Εφραΐμ. Φαίνεται ότι σε μικρή ηλικία ο Ιεροβοάμ έμεινε ορφανός από πατέρα και ανατράφηκε από τη Σερουά, τη χήρα μητέρα του.—1Βα 11:26.

Όταν ο Σολομών πρόσεξε ότι ο Ιεροβοάμ δεν ήταν μόνο γενναίος και κραταιός, αλλά επίσης εργαζόταν σκληρά, τον διόρισε υπεύθυνο σε όλους τους άντρες του οίκου του Ιωσήφ που έκαναν υποχρεωτική εργασία. (1Βα 11:28) Μετέπειτα, πλησίασε τον Ιεροβοάμ ο Αχιά, ένας προφήτης του Θεού, φέρνοντάς του συνταρακτικά νέα. Αφού έσκισε το καινούριο του ένδυμα σε 12 κομμάτια, ο προφήτης είπε στον Ιεροβοάμ να πάρει δέκα από αυτά ως σύμβολο του ότι ο Ιεχωβά θα έσκιζε τη βασιλεία του Σολομώντα στα δύο και θα καθιστούσε τον Ιεροβοάμ βασιλιά σε δέκα από τις φυλές. Αυτό, ωστόσο, επρόκειτο να είναι απλώς μια διοικητική διαίρεση και δεν έπρεπε να οδηγήσει σε απόκλιση από την αληθινή λατρεία, κέντρο της οποίας ήταν ο ναός της Ιερουσαλήμ, της πρωτεύουσας του νότιου βασιλείου. Γι’ αυτό και ο Ιεχωβά διαβεβαίωσε τον Ιεροβοάμ ότι θα ευλογούσε τη βασιλεία του και θα την έκανε να ευημερεί, καθώς επίσης ότι θα οικοδομούσε για τον ίδιο έναν οίκο διαδόχων που θα διαρκούσε, αν αυτός τηρούσε τους νόμους και τις εντολές του Θεού.—1Βα 11:29-38.

Ίσως επειδή πληροφορήθηκε αυτά τα γεγονότα άρχισε ο Σολομών να ζητάει να σκοτώσει τον Ιεροβοάμ. Εκείνος, όμως, κατέφυγε στην Αίγυπτο, όπου και παρέμεινε υπό την προστασία του Φαραώ Σισάκ μέχρι το θάνατο του Σολομώντα.—1Βα 11:40.

Η είδηση για το θάνατο του Σολομώντα γύρω στο 998 Π.Κ.Χ. έκανε τον Ιεροβοάμ να επιστρέψει γρήγορα στην πατρίδα του, όπου μαζί με το λαό του απαίτησε από τον Ροβοάμ, το γιο του Σολομώντα, να ελαφρύνει τα βάρη τους αν ήθελε την υποστήριξή τους στην καινούρια του βασιλεία. Ωστόσο, ο Ροβοάμ αγνόησε την καλή συμβουλή των γηραιότερων συμβούλων και προτίμησε να ακούσει τη συμβουλή νεότερων αντρών, συνομηλίκων του, που του είπαν να αυξήσει το βάρος της εργασίας του λαού. Οι δέκα φυλές ανταπάντησαν σε αυτή τη σκληρότητα κάνοντας βασιλιά τους τον Ιεροβοάμ. Στην ουσία, «τα πράγματα πήραν αυτή την τροπή με την κατεύθυνση του Ιεχωβά, προκειμένου να εκτελέσει το λόγο του τον οποίο είχε πει ο Ιεχωβά μέσω του Αχιά».—1Βα 12:1-20· 2Χρ 10:1-19.

Ο νεοενθρονισμένος βασιλιάς Ιεροβοάμ άρχισε αμέσως να χτίζει τη Συχέμ ως τη βασιλική του πρωτεύουσα, και Α της Συχέμ, από την άλλη πλευρά του Ιορδάνη, οχύρωσε τον οικισμό της Φανουήλ, της τοποθεσίας όπου ο Ιακώβ είχε παλέψει με έναν άγγελο. (1Βα 12:25· Γε 32:30, 31) Βλέποντας τους υπηκόους του να συρρέουν στο ναό της Ιερουσαλήμ για να προσφέρουν λατρεία, ο Ιεροβοάμ διέβλεψε ότι με τον καιρό αυτοί θα ήθελαν να γίνουν και πάλι υπήκοοι του Ροβοάμ και τότε θα σκότωναν τον ίδιο. Αποφάσισε, λοιπόν, να θέσει τέλος σε αυτό καθιερώνοντας μια θρησκεία που είχε ως επίκεντρό της τη λατρεία δύο χρυσών μοσχαριών, εκ των οποίων το ένα το έστησε στη Βαιθήλ στο Ν και το άλλο στη Δαν στο Β. Εγκατέστησε επίσης ένα δικό του μη Ααρωνικό ιερατείο, του οποίου μέλη μπορούσαν να γίνουν οποιοιδήποτε από το λαό ήταν διατεθειμένοι να προσφέρουν έναν ταύρο και εφτά κριάρια για να εξασφαλίσουν αυτό το αξίωμα. Έκτοτε αυτοί υπηρετούσαν «για τους υψηλούς τόπους και για τους τραγόμορφους δαίμονες και για τα μοσχάρια που είχε φτιάξει». Ο Ιεροβοάμ επινόησε επίσης ειδικές “άγιες ημέρες” και ηγήθηκε προσωπικά του λαού στην προσφορά θυσιών προς τους θεούς που μόλις πρόσφατα είχε επινοήσει.—1Βα 12:26-33· 2Βα 23:15· 2Χρ 11:13-17· 13:9.

Σε μια τέτοια περίπτωση, καθώς ο Ιεροβοάμ ήταν έτοιμος να υψώσει καπνό θυσίας στο θυσιαστήριο που είχε στήσει στη Βαιθήλ, το πνεύμα του Ιεχωβά υποκίνησε κάποιον άνθρωπο του Θεού να ελέγξει το βασιλιά για την απεχθή ειδωλολατρία του, και όταν εκείνος διέταξε να πιάσουν αυτόν τον υπηρέτη του Θεού, το θυσιαστήριο σκίστηκε στα δύο, οι στάχτες του σκορπίστηκαν και το χέρι του βασιλιά έμεινε ξερό. Το χέρι αποκαταστάθηκε μόνο όταν ο άνθρωπος του Θεού απάλυνε το θυμό του Ιεχωβά, αλλά ακόμη και έπειτα από αυτό ο Ιεροβοάμ συνέχισε να ενεργεί βλάσφημα αψηφώντας τον Ιεχωβά. (1Βα 13:1-6, 33, 34) Το γεγονός ότι εισήγαγε τη μοσχολατρία αποτέλεσε «τις αμαρτίες του Ιεροβοάμ», αμαρτίες οι οποίες βάρυναν και άλλους βασιλιάδες του Ισραήλ οι οποίοι διαιώνισαν αυτή την αποστατική λατρεία.—1Βα 14:16· 15:30, 34· 16:2, 19, 26, 31· 22:52· 2Βα 3:3· 10:29, 31· 13:2, 6, 11· 14:24· 15:9, 18, 24, 28· 17:21-23.

Το 18ο έτος της βασιλείας του Ιεροβοάμ πέθανε ο Ροβοάμ, αλλά το πολεμικό κλίμα που επικρατούσε ανάμεσα στα δύο έθνη συνεχίστηκε στη διάρκεια της τριετούς βασιλείας του Αβιάμ (Αβιά), του γιου του Ροβοάμ, ο οποίος τον διαδέχθηκε. (1Βα 15:1, 2, 6· 2Χρ 12:15) Κάποτε ο Αβιά συγκέντρωσε 400.000 άντρες για να πολεμήσει εναντίον των δυνάμεων του Ιεροβοάμ, που ήταν διπλάσιες σε αριθμό. Παρότι ο Ιεροβοάμ διέθετε υπέρτερη δύναμη και ακολούθησε έξυπνη στρατηγική στήνοντας ενέδρα, υπέστη βαριά ήττα. Έχασε 500.000 άντρες καθώς και πολλές από τις εφραϊμιτικές πόλεις του, και ταπεινώθηκε πολύ. Η νίκη του Ιούδα οφειλόταν στο ότι ο Αβιά και οι άντρες του εμπιστεύτηκαν στον Ιεχωβά και κραύγασαν προς αυτόν για βοήθεια.—2Χρ 13:3-20.

Η συμφορά του Ιεροβοάμ έγινε ακόμη μεγαλύτερη όταν αρρώστησε θανάσιμα ο γιος του ο Αβιά. Τότε ο βασιλιάς ζήτησε από τη σύζυγό του να μεταμφιεστεί και κατόπιν την έστειλε με κάποιο δώρο στον ηλικιωμένο προφήτη Αχιά, ο οποίος ήταν πια τυφλός, για να ρωτήσει αν θα ανέρρωνε το παιδί. Η απάντηση ήταν “Όχι”. Επιπλέον, προλέχθηκε ότι κάθε άρρενας κληρονόμος του Ιεροβοάμ επρόκειτο να εκκοπεί, και εκτός από αυτόν το γιο στον οποίο ο Ιεχωβά είχε βρει κάτι καλό, κανένας απόγονος του Ιεροβοάμ δεν θα είχε αξιοπρεπή ταφή, αλλά αντίθετα, τα πτώματά τους θα τα έτρωγαν είτε οι σκύλοι είτε τα πτηνά.—1Βα 14:1-18.

Λίγο αργότερα, γύρω στο 977 Π.Κ.Χ., «ο Ιεχωβά . . . κατέφερε πλήγμα [στον Ιεροβοάμ] και πέθανε», και έτσι η 22χρονη βασιλεία του έφτασε στο τέλος της. (2Χρ 13:20· 1Βα 14:20) Τον διαδέχθηκε στο θρόνο για δύο χρόνια ο γιος του ο Ναδάβ και κατόπιν φονεύτηκε από τον Βαασά, ο οποίος επίσης εξέκοψε από τον οίκο του Ιεροβοάμ ό,τι είχε πνοή. Με αυτόν τον τρόπο η δυναστεία του τερματίστηκε απότομα «σύμφωνα με το λόγο του Ιεχωβά» και «εξαιτίας των αμαρτιών του Ιεροβοάμ».—1Βα 15:25-30.

2. Βασιλιάς του Ισραήλ, γιος και διάδοχος του Ιωάς, και δισέγγονος του Ιηού. Ως ο 14ος ηγεμόνας του βόρειου βασιλείου, ο Ιεροβοάμ Β΄ βασίλεψε 41 χρόνια, αρχίζοντας περίπου από το 844 Π.Κ.Χ. (2Βα 14:16, 23) Όπως πολλοί προκάτοχοί του, έτσι και αυτός έπραξε το κακό στα μάτια του Ιεχωβά με το να διαιωνίσει τη μοσχολατρία του Ιεροβοάμ Α΄.—2Βα 14:24.

Προφανώς κατά τη βασιλεία του Ιεροβοάμ Β΄ αναφέρεται ότι έλαβε χώρα μια ειδική γενεαλογική καταγραφή. (1Χρ 5:17) Ωστόσο, το μεγαλύτερο επίτευγμα της βασιλείας του ήταν η επανάκτηση περιοχών τις οποίες είχε χάσει παλιότερα το βασίλειο. Σε εκπλήρωση της προφητείας του Ιωνά, ο Ιεροβοάμ «επανέφερε το όριο του Ισραήλ από την είσοδο της Αιμάθ μέχρι τη θάλασσα της Αραβά [τη Νεκρά Θάλασσα]». Σε αυτόν αποδίδεται επίσης η επαναφορά “της Δαμασκού και της Αιμάθ για τον Ιούδα στον Ισραήλ”. (2Βα 14:25-28) Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι ο Ιεροβοάμ κατέστησε τα βασίλεια της Δαμασκού και της Αιμάθ υποτελή, όπως ήταν κάποτε υποτελή στον Ιούδα, όταν βασίλευε ο Σολομών.—Παράβαλε 1Βα 4:21· 2Χρ 8:4.

Χωρίς αμφιβολία, αυτές οι επιτυχίες έφεραν ένα κύμα υλικής ευημερίας στο βόρειο βασίλειο. Ταυτόχρονα όμως η πνευματική παρακμή του έθνους συνεχιζόταν. Οι προφήτες Ωσηέ και Αμώς επέκριναν με δριμύτητα τον στασιαστικό Ιεροβοάμ και τους υποστηρικτές του για την κατάφωρη αποστασία τους και την ανήθικη συμπεριφορά τους—τις απάτες, τις κλοπές, την πορνεία, τους φόνους, την καταδυνάστευση, την ειδωλολατρία και άλλες συνήθειες που ατίμαζαν τον Θεό. (Ωσ 1:2, 4· 4:1, 2, 12-17· 5:1-7· 6:10· Αμ 2:6-8· 3:9, 12-15· 4:1) Ιδιαίτερα έντονη ήταν η προειδοποίηση που απηύθυνε ο Ιεχωβά προς τον Ιεροβοάμ μέσω του Αμώς του προφήτη του: «Θα εγερθώ εναντίον του οίκου του Ιεροβοάμ με σπαθί».—Αμ 7:9.

Μετά το θάνατο του Ιεροβοάμ, ανέβηκε στο θρόνο ο γιος του ο Ζαχαρίας. (2Βα 14:29) Εντούτοις, υπήρξε κενό 11 ετών ανάμεσα στο θάνατο του Ιεροβοάμ και στην εξάμηνη διακυβέρνηση που αποδίδεται στον Ζαχαρία, τον τελευταίο της δυναστείας του Ιηού. Πιθανώς επειδή ο Ζαχαρίας ήταν πολύ νέος ή για κάποιον άλλον λόγο, η βασιλεία του δεν είχε εδραιωθεί πλήρως ή δεν είχε επικυρωθεί μέχρι περίπου το 792 Π.Κ.Χ.