ΦΟΥΡΝΟΣ

Θερμαντικός θάλαμος για το ψήσιμο φαγητών. Οι Εβραίοι και οι άλλοι λαοί χρησιμοποιούσαν διαφόρων ειδών φούρνους.—ΕΙΚΟΝΑ, Τόμ. 2, σ. 952.

Φούρνοι αρκετά μεγάλου μεγέθους, αποτελούμενοι από μια στρογγυλή τρύπα στο έδαφος, χρησιμοποιούνται στη Μέση Ανατολή μέχρι και στη σημερινή εποχή, μερικοί δε από αυτούς φτάνουν σε βάθος το 1,5 ή 1,8 μ. και σε διάμετρο σχεδόν το 1 μ. Σε φούρνο τέτοιου μεγέθους μπορούσαν να ψήσουν ένα ολόκληρο αρνί κρεμώντας το πάνω από τις καυτές πέτρες ή τα κάρβουνα.

Ο φούρνος γάστρας ήταν σε χρήση στους Βιβλικούς χρόνους και κατά πάσα πιθανότητα έμοιαζε με αυτόν που χρησιμοποιούν σήμερα οι Παλαιστίνιοι χωρικοί, οι οποίοι τοποθετούν μια μεγάλη πήλινη γάστρα ανεστραμμένη πάνω σε μικρές πέτρες όπου έχουν βάλει το ψωμί. Η γάστρα θερμαίνεται από την καύση των υλικών που συσσωρεύονται πάνω και γύρω της, και το ψωμί ψήνεται.

Κάθε εβραϊκό σπίτι είχε πιθανότατα έναν φορητό σταμνοειδή φούρνο, τύπος που εξακολουθεί να χρησιμοποιείται στην Παλαιστίνη. Επρόκειτο για μεγάλη πήλινη στάμνα, ύψους περίπου 0,9 μ., η οποία είχε ένα άνοιγμα στο πάνω μέρος, ενώ πλάταινε προς τα κάτω. Για να τη θερμάνουν, έκαιγαν στο εσωτερικό της ξύλα ή χόρτα, και απομάκρυναν τις στάχτες από μια ειδική τρύπα. Έκλειναν το άνοιγμα στο πάνω μέρος της στάμνας, και όταν αυτή θερμαινόταν αρκετά, άπλωναν το ζυμάρι εσωτερικά ή εξωτερικά. Το ψωμί που ψηνόταν με αυτόν τον τρόπο ήταν πολύ λεπτό.

Οι αρχαιολόγοι έχουν ανακαλύψει πολλούς φούρνους σε λάκκους, οι οποίοι αποτελούσαν προφανώς εξέλιξη του σταμνοειδούς φούρνου. Αυτοί οι φούρνοι—εν μέρει υπόγειοι και εν μέρει υπέργειοι—κατασκευάζονταν από πηλό και σοβατίζονταν ολόγυρα. Στο πάνω μέρος στένευαν, τα δε καύσιμα καίγονταν στο εσωτερικό τους. Μνημεία και ζωγραφικές παραστάσεις δείχνουν ότι οι Αιγύπτιοι τοποθετούσαν το ζυμάρι στην εξωτερική πλευρά αυτών των φούρνων. Οι Εβραίοι που είχαν στη διάθεσή τους τέτοιους φούρνους πιθανόν να χρησιμοποιούσαν ως καύσιμα φρύγανα ή χόρτα. (Παράβαλε Ματ 6:30.) Σε τέτοιον φούρνο μπορούσαν επίσης να ψήσουν κρέας.

Είναι ενδιαφέρον ότι οι σημερινοί μαγειρικοί φούρνοι των χωρικών στην Παλαιστίνη διαφέρουν ελάχιστα από αυτούς που ανακαλύφτηκαν σε αρχαία ερείπια ή αυτούς που απεικονίζονται σε ανάγλυφα και ζωγραφικές παραστάσεις των Ασσυρίων και των Αιγυπτίων. Στην αρχαία Χαλδαία οι φούρνοι βρίσκονταν στις αυλές των σπιτιών, ενώ σήμερα μπορεί κανείς να δει φούρνους σε μικρά μαγειρεία στις αυλές ιδιωτικών κατοικιών ή να βρει όλους τους φούρνους συγκεντρωμένους σε κάποιο σημείο του χωριού. Εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται επίσης μεγάλοι δημόσιοι φούρνοι.

Οι οικιακοί φούρνοι ήταν διαδεδομένοι ανάμεσα στους Ισραηλίτες και στους Αιγυπτίους στη γη της Αιγύπτου. Έτσι λοιπόν, στη διάρκεια της δεύτερης πληγής, οι βάτραχοι ανέβηκαν και μπήκαν ακόμη και μέσα στους φούρνους τους και στις σκάφες που είχαν για το ζύμωμα.—Εξ 8:3.

Ο “Πύργος των Φούρνων” στην Ιερουσαλήμ επισκευάστηκε υπό την κατεύθυνση του Νεεμία κατά την αποκατάσταση των τειχών της πόλης. (Νε 3:11· 12:38) Η προέλευση αυτής της ονομασίας είναι αβέβαιη, αλλά έχει διατυπωθεί η άποψη ότι ο πύργος ονομάστηκε έτσι επειδή οι αρτοποιοί είχαν τους φούρνους τους εκεί κοντά.

Μεταφορική Χρήση. Ο φούρνος χρησιμοποιείται σε μια έκφραση που δηλώνει έλλειψη στο εδάφιο Λευιτικό 26:26, όπου διαβάζουμε: «Αφού σας σπάσω [εγώ, ο Ιεχωβά] τα ραβδιά στα οποία κρέμονται κουλούρες ψωμί, τότε δέκα γυναίκες θα ψήνουν το ψωμί σας σε έναν και μόνο φούρνο και θα δίνουν πίσω το ψωμί σας με ζύγι· και θα τρώτε αλλά δεν θα χορταίνετε». Υπό φυσιολογικές συνθήκες, η κάθε γυναίκα θα χρειαζόταν έναν φούρνο για να ψήνει το καθημερινό ψωμί. Εντούτοις, το εδάφιο Λευιτικό 26:26 έστρεφε την προσοχή σε έναν καιρό κατά τον οποίο η διαθέσιμη τροφή θα ήταν τόσο λίγη ώστε ένας φούρνος θα αρκούσε για όλο το ψωμί που είχαν να ψήσουν δέκα γυναίκες. Επίσης, στα εδάφια Ωσηέ 7:4-7 οι μοιχοί Ισραηλίτες παραβάλλονται με το φούρνο του αρτοποιού, προφανώς εξαιτίας των πονηρών επιθυμιών που έκαιγαν μέσα τους.