Ο Αβραάμ και οι Χετταίοι

ΟΙ ΧΕΤΤΑΙΟΙ ήσαν απόγονοι του Βιβλικού πατριάρχου Χετ, ο οποίος ήταν έγγονος του Χαμ μέσω του Χαναάν. (Γεν. 10:6, 15) Η λέξις Χετταίος (-οι) συναντάται 47 φορές στις Εβραϊκές Γραφές, ενώ το όνομα Χετ χρησιμοποιείται 14 φορές, και αυτό δείχνει έναν εξέχοντα αρχαίο λαό που εμφανίζεται στο προσκήνιο της Βιβλικής ιστορίας συνεχώς από τις πρώτες μετά τον Κατακλυσμό ημέρες ως την περίοδο των Εβραίων βασιλέων. (Γεν. 15:20· 2 Σαμ. 11:3· 2 Χρον. 8:7) Η κοσμική αρχαία ιστορία δεν εγνώριζε τίποτε γι’ αυτόν τον αρχαίο λαό ως το 1871, οπότε οι αρχαιολόγοι άρχισαν να βρίσκουν επιγραφές που ανέφεραν τους Χετταίους, επιβεβαιώνοντας έτσι τη Βιβλική αφήγησι περί της υπάρξεώς των.a

Στο 1906, στη Μικρά Ασία, 90 μίλια ανατολικά της Αγκύρας (Τουρκίας), άρχισαν να γίνονται ανασκαφές στο λεγόμενο «Μπογάζ-Κιόι», που απεδείχθη ότι ήταν η αρχαία πρωτεύουσα των Χετταίων και όπου ανευρέθησαν περίπου δέκα χιλιάδες πήλινες πινακίδες γραμμένες στη γλώσσα των Χετταίων και σε άλλες νεκρές γλώσσες της αρχαιότητος.b Πολλές από τις ενεπίγραφες αυτές πινακίδες έχουν τώρα αποκρυπτογραφηθή, και συναρμολογήθηκαν πολλά από τη γλώσσα, τους νόμους και την παιδεία των Χετταίων. Είναι τώρα κοινώς παραδεδεγμένον ότι οι Χετταίοι είχαν στην κυριαρχία τους μια αχανή αρχαία αυτοκρατορία που κατελάμβανε το μεγαλύτερο μέρος της Μικράς Ασίας με επέκτασι της πολιτικής εξουσίας των στο μεγαλύτερο τμήμα της Παλαιστίνης από το έτος 2000 έως 1200 π.Χ. περίπου. Επομένως η κυβέρνησις και ο νόμος των Χετταίων κυριαρχούσαν σε μεγάλο μέρος της γης Χαναάν στη διάρκεια της διαμονής του Αβραάμ στη Γη της Επαγγελίας.

Οι Γραφές διασαφηνίζουν ότι αν και ο Ιεχωβά Θεός έδωσε στον Αβραάμ την επαγγελία της Παλαιστίνης ως μελλοντικής κατοικίας των απογόνων του, εν τούτοις ο ίδιος ο Αβραάμ σε όλο το υπόλοιπο της ζωής του παρέμεινε προσωρινός κάτοικος περιφερόμενος από τον ένα τόπο στον άλλο με τα ποίμνιά του. (Γεν. 15:18-21· Εβρ. 11:9) Αυτό σημαίνει ότι για οποιεσδήποτε εμπορικές ή νόμιμες συναλλαγές με τις οργανώσεις των πόλεων που υπήρχαν στην Παλαιστίνη, παρίστατο ανάγκη να συμμορφώνεται ο Αβραάμ, με τον επικρατούντα νόμον των πόλεων εκείνων. Στο 1951 εξεδόθησαν στο Λονδίνον Αγγλικές και Εβραϊκές μεταφράσεις διακοσίων παραγράφων της νομοθεσίας των Χετταίων με την συναρμολόγησι διακοσίων νόμων από τις πινακίδες που ανευρέθησαν στο 1906 και μετέπειτα. Μερικοί απ’ αυτούς τους νόμους παρέσχον ενδιαφέρον πληροφοριακό «φόντο» για τις δοσοληψίες που είχε ο Αβραάμ με τους γυιους του Χετ.c

Όταν πέθανε η σύζυγος του Αβραάμ, Σάρρα, κοντά στην πόλι Κιριάθ-αρβά (που αργότερα ωνομάσθη Χεβρών) στο 1881 π.Χ., ο Αβραάμ, διεπραγματεύθη με τους γυιούς του Χετ την αγορά του σπηλαίου Μαχπελάχ ως τόπου ταφής της οικογενείας του. Έως τώρα πολλοί σπουδασταί των Γραφών εθεωρούσαν την ιστορία της διαπραγματεύσεως του Αβραάμ ενώπιον του συμβουλίου της πόλεως των Χετταίων ως ένα λαμπρό παράδειγμα των παρατεταμένων αγωνιωδών παζαρευμάτων της Ανατολής που περιελάμβαναν υποκριτικούς τυπικισμούς, και στο οποίο παράδειγμα ο Εφρών ο Χετταίος με πανουργία ανέμενε να επιτύχη μια υψηλή τιμή. Ενομίζετο ότι αυτό περιελάμβανε την επίδειξι πλαστής ανατολίτικης γενναιοδωρίας η οποία εξεδηλώθη όταν ο Εφρών πομπωδώς ισχυρίσθη, ότι προσφέρει στον Αβραάμ τον αγρόν χωρίς κανένα απολύτως αντίτιμον ως δώρον. (Εδ. 11) Τότε ο Εφρών επιτήδεια και ‘συμπτωματικά’ αναφέρει την υψηλή τιμή των 400 σίκλων, στην οποία τιμή ο Αβραάμ αναγκάζεται να συμφωνήση και να την δεχθή ως την τελευταία τιμή της αγοραπωλησίας, Κατόπιν τούτου οι κυβερνητικοί πρεσβύτεροι της πόλεως κατεκύρωσαν την κατοχή στον Αβραάμ.—Γεν. 23:1-20.

Εν όψει της δημοσιεύσεως των νόμων των Χετταίων, πιθανόν να υπάρχη μια εντελώς διαφορετική κατανόησις της Γραφικής αυτής αφηγήσεως. Η κυβέρνησις των Χετταίων εφαίνετο να είναι μια φεουδαρχική πολιτεία όπου ο κυριαρχών βασιλεύς επέβαλλε δια νόμου ένα φεουδαρχικό έγγειο φόρο υπηρεσίας ή πιθανώς την αντίστοιχη ετήσια χρηματική καταβολή. Οποιοσδήποτε κατείχε το γαιόκτημα, υπεχρεούτο να πληρώνη τον φεουδαρχικό δασμό στον βασιλέα. Όταν επωλείτο ολόκληρο το κτήμα, ο νέος κάτοχος υπεχρεώνετο από τον νόμο των Χετταίων να αναλάβη ευθύνη για την πληρωμή του φεουδαρχικού φόρου ή δασμού στον βασιλέα. Εν τούτοις, ο νόμος των Χετταίων έκανε μια εξαίρεσι ότι αν επωλείτο μέρος μόνον του αγρού ή κτήματος, τότε η φεουδαρχική υποχρέωσις παρέμενε ακόμη στα χέρια του μεγαλυτέρου κατόχου και δεν διεβιβάζετο στον νέον ιδιοκτήτη του μικρού μέρους.

Ο νόμος των Χετταίων, στην υπ’ αριθ. 46 παράγραφο, λέγει μεταξύ άλλων τα εξής: «Όποιος κατέχει αγρούς σε μια πόλι ως φεουδαρχικό απόκτημα δια κληρονομίας, αν του εκχωρούνται όλοι οι αγροί, θα αποδώση τον φεουδαρχικό δασμό, αν του εκχωρούνται μερικοί μόνον από τους αγρούς, δεν θα αποδώση τον φεουδαρχικό δασμό, αλλ’ ο δασμός θα αποδοθή από το πατρικό του κτήμα.»d Η παράγραφος υπ’ αριθ. 47 Β λέγει: «Όποιος αγοράση όλους τους αγρούς ενός στρατιώτου, θα αποδώση τον φεουδαρχικό δασμό, αν δε αγοράση μερικούς μόνον από τους αγρούς, δεν θα αποδώση τα φεουδαρχικά τέλη.»e

Ο Αβραάμ πρέπει να ήταν καλά πληροφορημένος για τους κτηματικούς αυτούς νόμους των Χετταίων και πρέπει επίσης να ήταν ενήμερος του επομένου προσθέτου νόμου περί ειδωλολατρικής θρησκευτικής τελετουργίας που έπρεπε να τελήται όταν ηγοράζετο ένας ολόκληρος μεγαλύτερος αγρός. Η παράγραφος υπ’ αριθ. 169 του νόμου λέγει: «Όποιος αγοράση αγρόν και διαιρέση τα όρια, θα πάρη αλεύρι και θα το ρίψη ενώπιον του θεού-ηλίου και θα πη ‘Φύτευσον παν καρποφόρον δένδρον εν τη γη μου.’ Επίσης θα πη: ‘Θεέ-ήλιε και θεέ του καιρού ας μη έλθη επ’ εμέ η οργή σου’.»f Με το νομικό αυτό φόντο, ας ιδούμε ποια διαφορετική κατανόησις μπορεί να ληφθή από τη Γραφική αφήγησι.

Ο Αβραάμ επλησίασε τους Χετταίους πρεσβυτέρους άρχοντας της πόλεως Χεβρών, ομολογώντας ότι είναι προσωρινός κάτοικος μεταξύ των και ότι επιθυμεί να λάβη κατοχήν ενός τόπου ενταφιασμού της νεκρής συζύγου του. (Εδ. 3, 4) Οι πρεσβύτεροι απήντησαν ευγενικά, δεχόμενοι να επιτρέψουν στον Αβραάμ να λάβη τόπον ενταφιασμού στο έδαφός των. (Εδ. 5, 6) Προσπαθώντας ο Αβραάμ ν’ αποφύγη την πληρωμή φεουδαρχικών δασμών για τις μετέπειτα γενεές, και ν’ αποφύγη επίσης την ειδωλολατρική θρησκευτική τελετουργία, εζήτησε ν’ αγοράση μόνο το σπήλαιο του Μαχπελάχ που αποτελούσε μέρος του αγρού του Εφρών.—Εδ. 7-9.

Ο Εφρών, ιδιοκτήτης του όλου αγρού, ο ίδιος ήταν προφανώς ένας από τους πρεσβυτέρους της πόλεως που εκάθηντο τότε στην πύλη της Χεβρών και εξεδίκαζαν νομικές υποθέσεις. Ανταποκρινόμενος πρόθυμα στο αίτημα του Αβραάμ, ο Εφρών ποοσέφερε ολόκληρο τον αγρό, μαζί με το σπήλαιο του Μαχπελάχ. (Εδ. 11) Η Εβραϊκή λέξις που μεταφράζεται «δίδω» στο εδάφιο 11 είναι η ίδια λέξις που μεταφράζεσαι «δίδω» στο εδάφιο 12 που σχετίζεται με χρήμα, και σημαίνει, κατά συνέπειαν, σ’ αυτό το κεφάλαιο ή «πουλώ» ή «πληρώνω». Ο Εφρών εφάνη απρόθυμος να διαιρέση την ιδιοκτησία του και να γίνη έτσι υπεύθυνος για τους φεουδαρχικούς φόρους για οσοδήποτε μικρό μέρος που θα αγόραζε απ’ αυτόν ο Αβραάμ. Έτσι ο Εφρών προοεφέρθη να πουλήση ολόκληρο τον αγρό για να βαστάση ο Αβραάμ όλες τις νομικές υποχρεώσεις σχετικά με τον φεουδαρχικό φόρο ως ο νέος ιδιοκτήτης.

Ο Αβραάμ απήντησε ότι θα ήταν διατεθειμένος να πληρώση το μεγάλο ποσό που απητείτο για ολόκληρο τον αγρό για να έχη μόνο ένα τόπο να θάψη την αγαπητή του νεκρή. (Εδ. 13) Ο Εφρών δεν ενέδωσε στο αίτημα του Αβραάμ. Παρέμεινε ανένδοτος και επέμεινε ότι ολόκληρος ο αγρός άξιζε τετρακοσίους σίκλους, ποσόν το οποίον επί τέλους ήταν μικρό μεταξύ του Αβραάμ και αυτού. Η Γραφική αφήγησις δείχνει ότι ο Αβραάμ αγόρασε ολόκληρο τον αγρό μαζί με όλα τα δένδρα και το σπήλαιο. Αυτό υπονοεί ότι ο Αβραάμ τελικά ηναγκάσθη να συμφωνήση να αναλάβη οποιουσδήποτε φεουδαρχικούς φόρους που θα συνεδέοντο με την αγορά ολοκλήρου αυτού του κτήματος και που θα έπρεπε να πληρωθούν στον βασιλέα των Χετταίων.—Γέν. 23:14-20.

Όταν οι πρεσβύτεροι της πόλεως επεκύρωοαν αυτή τη μεταβίβασι των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας στον Αβραάμ δεν αναγράφεται ότι απητήθη απ’ αυτόν να εκτελέση την τυπική ειδωλολατρική θρησκευτική τελετουργία σχετικά με την αγορά αυτή. Αυτοί ίσως να τον απήλλαξαν, διότι οι Χετταίοι ανεγνώριζαν τον Αβραάμ ως ‘ηγεμόνα εκ Θεού’.—Γέν. 23:6.

Το γεγονός ότι η μεταβίβασις γης εμνημόνευε και δένδρα, δείχνει επίσης το νομικό παρελθόν των Χετταίων, επειδή αυτό αποτελεί χαρακτηριστικό στοιχείο των εμπορικών εγγράφων των Χετταίων, το ότι ενέγραφαν τον ακριβή αριθμό των δένδρων σε κάθε πώλησι γαιοκτήματος.g

Και πάλι διαπιστώνομε ότι η Βιβλική αρχαιολογία επιβεβαιώνει την αξιοπιστία των ιερών Γραφών. Πραγματικά αυτή η αφήγησις του 23 κεφαλαίου της Γενέσεως αποδεικνύει ότι ο συντάκτης της Γενέσεως πρέπει να έζησε πολύ πριν από το έτος 1200 π.Χ. για να γνωρίζη τους νόμους και την αυτοκρατορία των Χετταίων, εφόσον το αρχαίο αυτό έθνος έπαυσε να υπάρχη σαν μια παλαιά κυρίαρχος δύναμις στην Εγγύς Ανατολή γύρω στο έτος 1200 π.Χ. Οι νεωτερισταί και οι ανώτεροι κριτικοί που απέρριψαν τον Μωυσήν ως τον πρώτον συγγραφέα της Γενέσεως, παρουσιάζονται άλλη μια φορά ως πλανώμενοι χονδροειδώς. Πριν μάλιστα από έναν αιώνα, οι ανώτεροι κριτικοί εχλεύαζαν επίσης τη συχνή Γραφική μνεία περί Χετταίων, ισχυριζόμενοι ότι ποτέ δεν υπήρξε τέτοιος λαός. Η Βίβλος εξακολουθεί να αποδεικνύεται ως απταίστως αληθινή στις αφηγήσεις της για όλους τους κατά καιρούς της πολιτισμούς.

[Υποσημειώσεις]