Όταν ο Υλισμός Εισδύη στα Χριστιανικά Σπίτια — ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ της Σκοπιάς

Όταν ο Υλισμός Εισδύη στα Χριστιανικά Σπίτια

Αν νομίζετε ότι «βλέπω» και «πιστεύω» είναι ταυτόσημα, και ότι μια υλιστική φιλοσοφία μπορεί να φέρη πνευματικές ευλογίες, τότε θα βρήτε σ’ αυτό το άρθρον να εκτίθενται πληροφορίες πραγματικής αξίας για σας.

Ο ΥΛΙΣΜΟΣ τείνει να κατακτήση τον κόσμο με τη φιλοσοφία του. Η κατάκτησίς του θα είναι βραχεία, διότι μια υλιστική φιλοσοφία είναι απολύτως αντίθετη προς το θέλημα του Θεού. Δεν αποτελεί λύσιν για τον πολυτάραχο αυτόν κόσμο, όπως δεν αποτελούσε εξήγησιν των αρχών της Χριστιανοσύνης η έκρηξις της ατομικής βόμβας στη Χιροσίμα. Μολονότι μια υλιστική πορεία μπορεί να φαίνεται ορθή στον άνθρωπο, μπορεί όμως να είναι εντελώς εσφαλμένη κατά Θεόν. «Πάσαι αι οδοί του ανθρώπου φαίνονται ορθαί εις τους οφθαλμούς αυτού· πλην ο Ιεχωβά σταθμίζει τας καρδίας.» «Υπάρχει οδός ήτις φαίνεται ορθή εις τον άνθρωπον, αλλά τα τέλη αυτής φέρουσιν εις θάνατον.» Ο υλισμός είναι μια απ’ αυτές τις οδούς.—Παροιμ. 21:2, ΑΣ· 14:12.

Ο υλισμός είναι κοσμικότης. Είναι αντίθετος και εναντιώνεται σε ό,τι είναι πνευματικό. Είναι θεωρία η οποία διδάσκει ότι τα ανθρώπινα φαινόμενα, ιστορικά, κοινωνικά ή ψυχολογικά, πρέπει να εξετάζωνται ή να ερμηνεύωνται με βάσι τα φυσικά ή υλικά αίτια μάλλον παρά τα πνευματικά. Είναι προϊόν ενός απίστου κόσμου, που συντηρείται με τη φθοροποιό δίαιτα της επιστημονικής ειδωλολατρίας, της αυτοεξυψώσεως, της διαστροφής των αληθειών και των αξιών. Μειώνει στο ελάχιστο την ανεκτίμητη αξία του πνεύματος του Θεού στη ζωή των ανθρώπων, απωθώντας στην αφάνεια τον Ιεχωβά Θεό. Αντιθέτως, μεγαλύνει τα κατορθώματα και τους συλλογισμούς των ανθρώπων ως πρωτίστης σπουδαιότητος. Με την τεχνολογική πρόοδο, διατείνεται ότι εξυπηρετεί το συμφέρον του ανθρωπίνου γένους, ενώ στην πραγματικότητα αποτελεί έναν από τους πιο θανασίμους εχθρούς της ανθρωπότητος, διότι ο υλισμός δεν πρόκειται διόλου να διαφυλάξη τον απελπισμένον αυτόν πολιτισμόν μέσ’ από τη μάχη του Αρμαγεδδώνος για να τον φέρη στον νέο κόσμο της Θείας δημιουργίας. Ούτε πρόκειται να εξασφαλίση αιώνια ευτυχία, ειρήνη και ζωή.

Ο ΥΛΙΣΜΟΣ ΜΑΚΡΑΙΩΝ ΑΠΕΙΛΗ

Επί αιώνες ο υλισμός απετέλεσε απειλή για την ανθρωπότητα. Ο προκατακλυσμιαίος κόσμος «έτρωγε και έπινε» και λίγο του έμελε για πνευματικά πράγματα. Την αμέλειά τους αυτή και την παράβλεψι την επλήρωσε με τη ζωή του. Στο 1473 π.Χ. ο Μωυσής προειδοποίησε τον Ισραήλ για τον πάντοτε παρόντα αυτόν κίνδυνον: «Πρόσεχε εις σεαυτόν μήποτε λησμονήσης Ιεχωβά τον Θεόν σου, αθετών τας εντολάς αυτού, και τας κρίσεις αυτού, και τα διατάγματα αυτού, τα οποία εγώ προστάζω εις σε σήμερον· μήπως, αφού φάγης και χορτασθής και οικοδομήσης οικίας καλάς, και κατοικήσης, και οι βόες σου και τα πρόβατά σου αυξήσωσι, και πολλαπλασιασθή το αργύριόν σου, και το χρυσίον σου, και πάντα όσα έχεις αυξήσωσι, μήπως τότε υψωθή η καρδία σου και λησμονήσης Ιεχωβά τον Θεόν σου.» «Και είπης εν τη καρδία σου, Η δύναμίς μου, και το κράτος της χειρός μου, απέκτησαν εις εμέ τον πλούτον τούτον.» Ο αρχαίος όσον και ο σύγχρονος Ισραήλ ελησμόνησε τη συνετή αυτή συμβουλή του Μωυσέως. Όταν ο Ισραήλ ευημερούσε, εκαυχάτο στο κράτος και στη δύναμί του, κι έλεγε κατ’ ουσίαν: «Αι χείρες μου απέκτησαν εις εμέ τον πλούτον τούτον.» Ετιμούσαν τον εαυτό τους και όχι τον Θεόν ο οποίος έκαμε το χέρι, ο οποίος δίνει κράτος και δύναμι, και ο οποίος έκαμε τα πάντα δυνατά.—Δευτ. 8:1-20, ΜΝΚ.

Στην εποχή του Σαμουήλ η υλιστική των φιλοσοφία τούς κατείχε τόσον πλήρως ώστε ήθελαν να είναι όπως τα γύρω τους έθνη. Η επιθυμία τους ήταν να έχουν έναν ορατό βασιλέα. Όλα τα έτη στα οποία ο Ιεχωβά είχε αποδειχθή Βασιλεύς των δεν ήσαν αρκετά για ν’ αναχαιτίσουν την πλημμύρα της υλιστικής των σκέψεως. Ο Θεός είπε στον Σαμουήλ να τους ακούση και να τους δώση έναν ορατό βασιλέα, «διότι δεν απέβαλον σε, αλλ’ εμέ απέβαλον από του να βασιλεύω επ’ αυτούς.» Ο Ισραήλ επέμενε στον υλισμό πάση θυσία, και αν ακόμη αυτό εσήμαινε απόρριψιν του Θεού. Η υλιστική αυτή φιλοσοφία δεν έσωσε τον Ισραήλ. Μάλλον ωδήγησε στην καταδυνάστευσί του και στην καταδίκη του.—1 Σαμ. 8:5-7.

Ο Βασιλεύς της Βαβυλώνος Ναβουχοδονόσορ εκαυχάτο για το μεγάλο του βασίλειο: «Δεν είναι αύτη η Βαβυλών η μεγάλη, την οποίαν εγώ ωκοδόμησα δια καθέδραν του βασιλείου με την ισχύν της δυνάμεώς μου, και εις τιμήν της δόξης μου;» Ενώ ακόμη εγκωμίαζε τον εαυτό του, το λογικό του θρυμματίσθηκε μέσα του. Ο Ναβουχοδονόσορ ενεπιστεύετο στους άρχοντάς του και στη στρατιωτική του δύναμι σιδήρου και σαρκός. Δεν είχε πίστι στη δύναμι του Θεού να σώση και να καταστρέψη. Για να μη σκεφθούν κι άλλοι σαν αυτόν, εναποθέτοντας την εμπιστοσύνη τους σε υλικά πράγματα, δίδεται η εξής προειδοποίησις: «Ουαί εις τους καταβαίνοντας εις Αίγυπτον δια βοήθειαν, και επιστηριζομένους επί ίππους, και θαρρούντας επί αμάξας, διότι είναι πολυάριθμοι· και επί ιππέας, διότι είναι πολύ δυνατοί· και δεν αποβλέπουσιν εις τον Άγιον του Ισραήλ, και τον Ιεχωβά δεν εκζητούσι. Οι δε Αιγύπτιοι είναι άνθρωποι, και ουχί Θεός· και οι ίπποι αυτών σάρκες, και ουχί πνεύμα. Όταν ο Ιεχωβά εκτείνη την χείρα αυτού, και ο βοηθών θέλει προσκόψει, και ο βοηθούμενος θέλει πέσει, και πάντες ομού θέλουσιν απολεσθή.» Έτσι είναι ο υλισμός στα χέρια του Παντοδυνάμου.—Δαν. 4:30· Ησ. 31:1, 3, ΑΣ.

ΠΩΣ Ο ΙΗΣΟΥΣ ΕΒΛΕΠΕ ΤΟΝ ΥΛΙΣΜΟ

Στην αρχή της Χριστιανικής εποχής ο προορισμός του πολιτισμού εστηρίζετο σε στενά πλαίσια ως προς το πώς ο Ιησούς θ’ αντιμετώπιζε το θέμα του υλισμού. Ο Ιησούς το αντιμετώπισε με τα εξής λόγια: «Με άρτον μόνον δεν θέλει ζήσει ο άνθρωπος, αλλά με πάντα λόγον εξερχόμενον δια στόματος Ιεχωβά.» Με άλλους λόγους, η υλιστική φιλοσοφία δεν αποτελούσε τη δική του κατεύθυνσι, αλλά την κατεύθυνσι του αντιπάλου του, Σατανά ή Διαβόλου, ο οποίος την παρουσίασε σ’ αυτόν. Είναι αληθές ότι ο άνθρωπος πρέπει να ζήση, είπε ο Ιησούς. Αλλά για να ζήση χρειάζεται κάτι περισσότερο από υλικά πράγματα. Έχει ανάγκη από το πνεύμα του Θεού· πραγματικά ‘πας λόγος εξερχόμενος δια στόματος του Ιεχωβά’ είναι ουσιώδης για την αιώνια ευημερία του.—Ματθ. 4:4, ΜΝΚ.

Για να ζήση ο άνθρωπος πρέπει να λατρεύη τον Θεό. «Ο Θεός είναι πνεύμα· και οι προσκυνούντες αυτόν, εν πνεύματι και αληθεία πρέπει να προσκυνώσι.» Έπεται ότι με το να υποτιμά κανείς ή να παραμελή τα πνευματικά ζητήματα, δείχνει παντελή έλλειψιν εκτιμήσεως των αξιών. Είναι σαν τον υλικόφρονα άνθρωπον που εχρησιμοποίησε ο Ιησούς σε μια παραβολή. Αυτός ο άνθρωπος είπε: «Ψυχή, έχεις πολλά αγαθά εναποτεταμιευμένα δι’ έτη πολλά· αναπαύου, φάγε, πίε, ευφραίνου. Είπε δε προς αυτόν ο Θεός, Άφρον, ταύτην την νύκτα την ψυχήν σου απαιτούσιν από σού· όσα δε ητοίμασας, τίνος θέλουσιν είσθαι; Ούτω θέλει είσθαι όστις θησαυρίζει εις εαυτόν, και δεν πλουτεί εις Θεόν.» Το μάθημα που διδάσκεται εδώ είναι τούτο: «Εάν τις έχη περισσά, η ζωή αυτού δεν συνίσταται εκ των υπαρχόντων αυτού.» «Τα πλούτη δεν ωφελούσιν εν ημέρα οργής· η δε δικαιοσύνη ελευθερόνει εκ του θανάτου.» Φυλαχθήτε λοιπόν από τον υλισμό.—Ιωάν. 4:24· Λουκ. 12:15-21· Παροιμ. 11:4.

Ο ΥΛΙΣΜΟΣ ΣΑΡΩΝΕΙ ΤΟΝ «ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟ ΚΟΣΜΟ»

Παρά την προειδοποίησι των Γραφών σχετικά με την προϊούσαν παράλυσιν που θα επέφερε ο υλισμός, αυτός τελείως σχεδόν κατέκτησε τον κόσμο. Ο Ιωάννης Σούδερλαντ Μπόννελ της Πρεσβυτεριανής εκκλησίας της Φιφθ Άβενιου (Νέας Υόρκης) είπε: «Υπάρχει τρομακτική απόδειξις διαφθοράς και χρηματισμού σε όλη την Αμερική. Ο υλισμός εισεχώρησε στην καρδιά της χωράς μας. Υψώσαμε θεούς σιδερένιους, ασημένιους, χρυσούς και ξύλινους. Χρειαζόμεθα μεγάλη πνοή Θεού που να πνεύση σε όλο το έθνος.» Ο επίσκοπος Τζων Ι. Χάγιες εχαρακτήρισε τον «φιλελεύθερο υλισμό» ως δημιουργούντα μεγάλα κενά ματαιώσεως προθέσεων, απομονώσεως προσπαθειών και συγχύσεως στο σύγχρονο πολιτισμό. «Εδημιούργησε τον δουλικό μόχθο, τη λιμοκτονία, και την κατασκόπευσι των γονέων από τα τέκνα. Προσπάθησε να διαδώση την ιδέα ότι μπορεί να παραγάγη ένα πολιτισμένο και αξιοπρεπές γένος χωρίς πίστι στον Θεό_. Μια τέτοια φιλοσοφία αφαιρεί τη μόνη πηγή φωτός και δυνάμεως που είναι γνωστή στον άνθρωπο.» Εχαρακτήρισε τον υλισμό ως «το μεγαλύτερο έγκλημα εναντίον της ανθρωπίνης ειρήνης και ευτυχίας σε όλη τη διανοητική μας ιστορία.»

Ο βαθμός στον οποίον τα «Χριστιανικά» σπίτια είναι έκδοτα στον υλισμό, μπορεί να μετρηθή από τα λόγια του Ιησού: «Μη θησαυρίζετε εις εαυτούς θησαυρούς επί της γης.» «Αλλ’ εάν τον χόρτον του αγρού, όστις σήμερον υπάρχει, και αύριον ρίπτεται εις κλίβανον, ο Θεός ενδύη ούτω, δεν θέλει ενδύσει πολλώ μάλλον εσάς, ολιγόπιστοι; Μη μεριμνήσητε λοιπόν, λέγοντες, Τι να φάγωμεν, ή τι να πίωμεν, ή τι να ενδυθώμεν; Διότι πάντα ταύτα ζητούσιν οι εθνικοί επειδή εξεύρει ο Πατήρ σας ο ουράνιος ότι έχετε χρείαν πάντων τούτων. Αλλά ζητείτε πρώτον την βασιλείαν του Θεού, και την δικαιοσύνην αυτού· και ταύτα πάντα θέλουσι σας προστεθή. Μη μεριμνήσητε λοιπόν περί της αύριον· διότι η αύριον θέλει μεριμνήσει τα εαυτής· αρκετόν είναι εις την ημέραν το κακόν αυτής.»—Ματθ. 6:19, 30-34.

Δεν αντεστράφη αυτός ο τρόπος ενεργείας στα περισσότερα των «Χριστιανικών» σπιτιών σήμερα; Όταν ένας διάκονος των μαρτύρων του Ιεχωβά επισκέπτεται τα λεγόμενα «Χριστιανικά» σπίτια στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι απαντήσεις στις περισσότερες περιπτώσεις θα είναι: «Είμεθα πολύ απασχολημένοι για τα προς το ζην.» «Δεν έχομε καιρό γι’ αυτά τα πράγματα.» «Δεν μας μένει καιρός για τη θρησκεία.» «Δεν μας ενδιαφέρει η Αγία Γραφή.» «Έχομε τη δική μας θρησκεία.» «Εγώ δεν έχω καιρό να διαβάζω ούτε εφημερίδες ούτε ευθυμογραφήματα· αφήστε ήσυχη τη Γραφή,» ωσάν οι εφημερίδες και τα ευτράπελα να είναι σπουδαιότερα και από τη γνώσι του Θείου λόγου, της Αγίας Γραφής.

Είναι προφανές ότι οι καθ’ ομολογίαν αυτοί Χριστιανοί δεν έχουν πνευματικό φρόνημα. Δεν ζητούν, πρώτα τη βασιλεία· αυτό είναι βέβαιο. Έχασαν κάθε έννοια πνευματικών αξιών. Το άμεσον ενδιαφέρον τους είναι για τις ανάγκες και τις απολαύσεις της ζωής. Δεν έχουν καιρό για πνευματικά πράγματα. Έγιναν «ρομπότ που εκζητούν υλικά πράγματα.» Η διάνοιά τους είναι στρεβλά εστραμμένη προς τη σκέψι· ότι οι πνευματικές ανάγκες μπορούν να θεραπευθούν με υλικά πράγματα. Λόγου χάριν: Ο «Χριστιανικός κόσμος» επιζητεί την ειρήνη με υλική δύναμι, ενώ η ειρήνη είναι πρωτίστως ένα φρόνημα, ένας καρπός του πνεύματος του Θεού. Η χαρά, η ευτυχία και η αυτάρκεια είναι καρποί του πνεύματος. Αλλ’ οι κοσμικοί αναζητούν αυτούς τους καρπούς σε υλικά αποκτήματα, όπως λόγου χάριν καινούργια σπίτια, πολυτελή έπιπλα, νέου τύπου αυτοκίνητα, γιγάντεια ψυγεία, δέκτας τηλεοράσεως 21 ιντσών, κλπ. Διαπιστώνουν ωστόσο ότι τα υλικά αυτά πράγματα δεν παρέχουν πραγματική ευχαρίστησι, και απορούν.

Δεν καταλαβαίνουν ότι «ο φυσικός άνθρωπος δεν δέχεται τα του Πνεύματος του Θεού· διότι είναι μωρία εις αυτόν, και δεν δύναται να γνωρίση αυτά· διότι πνευματικώς ανακρίνονται. Ο δε πνευματικός ανακρίνει μεν πάντα, αυτός δε υπ’ ουδενός ανακρίνεται.» Αν ζούμε κατά πνεύμα, δηλαδή, σύμφωνα με την καθοδηγία του Θείου λόγου, η αγάπη, η χαρά, η ειρήνη, η αγαθότης, η καλωσύνη, η πίστις, η πραότης, η εγκράτεια, θα είναι δικά μας σαν μια φυσική εξέλιξις πραγμάτων. Ο εγωισμός, ο ανταγωνισμός και ο φθόνος που προξενούν αγώνα και διαιρέσεις θα αρθούν όλα ως αποτέλεσμα της λειτουργίας του πνεύματος του Θεού. Η ειρήνη και η ευχαρίστησις πληρούν το Χριστιανικό σπίτι, όπου το πνεύμα του Θεού επιτρέπεται να λειτουργή ελεύθερα.—1 Κορ. 2:14, 15.

Αλλ’ όταν ο υλισμός αφεθή να εισδύση σ’ ένα Χριστιανικό σπίτι, η Χριστιανικότης γρήγορα εξαναγκάζεται να αποχωρήση. Όπου δίδεται μεγαλύτερη έμφασις σε πράγματα παρά σε πρόσωπα, η στοργή και η οικογένεια γρήγορα διαλύονται. «Επειδή όπου είναι ο θησαυρός σας, εκεί θέλει είσθαι και η καρδία σας.» Η σύζυγος παρακινείται να πιστεύη ότι πρέπει να εύρη εξωτερική, εργασία για να συντηρήση ό,τι γενικά ορίζεται ως ένα καλό σπίτι. Το νοικοκυριό γίνεται ζήτημα δευτερεύον. Η περιποίησης των τέκνων παραμελείται. Υπάρχει λιγότερη αίσθησις της ανάγκης που έχει ο ένας από τον άλλον. Σε λίγον καιρό αρχίζουν οι ταραχές.—Ματθ. 6:21.

Με τις σύγχρονες ανέσεις και τις «επινοήσεις που παράγουν ευτυχία» επέρχεται μια ψευδαίσθησις ασφαλείας. «Έχομε το σπίτι μας, τη δουλειά μας, την οικογένεια και τους φίλους μας· έχομε και τη θρησκεία μας. Βλέπετε λοιπόν ότι δεν έχομε πραγματική ανάγκη της Αγίας Γραφής. Είμεθα τελείως ικανοποιημένοι. Έχομε όλα όσα θέλομε. Ευχαριστούμε.» Τέτοια αυταρέσκεια μυρίζει υλισμό. Σ’ ένα τέτοιο σπίτι, η θρησκεία αποτελεί άλλο ένα μηχάνημα, που είναι καλό να υπάρχη για το επάγγελμα και για κοινωνικούς λόγους, ή μόνο σε μια περίπτωσι επειγούσης ανάγκης. Είναι λίγο-πολύ όπως ένας εφεδρικός ελαστικός τροχός ενός αυτοκινήτου. Παρέχει ένα αίσθημα ασφαλείας, και είναι καλό να τον έχη κανείς μαζί του για την περίπτωσι ξεφουσκώματος ενός ελαστικού. Το ίδιο συμβαίνει και με τη θρησκεία σ’ αυτό το σπίτι, είναι ανεκτή για λόγους διευκολύνσεως.

ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΥΠΕΡΝΙΚΗΣΕΩΣ ΤΟΥ ΥΛΙΣΜΟΥ

Για να υπερνικηθή η προϊούσα αυτή παράλυσις, καταβάλλεται προσπάθεια μεταστροφής του υλιστικού αυτού κόσμου με το να γίνη πιο υλιστικός, με το να συμμετάσχη περισσότερο η θρησκεία στις πολιτικές και κοινωνικές του υποθέσεις· και με το να δοθή περισσότερη εμπιστοσύνη σε υλιστικές ναυτικές και στρατιωτικές δυνάμεις. Όσο φανταστικό και παράλογο κι αν φαίνεται αυτό, μια τέτοια φιλοσοφία, ωστόσο, κατευθύνει τον κόσμον αυτόν. Το να προσκαλούμε τον υλισμό μέσα στα Χριστιανικά σπίτια σημαίνει να δεχώμεθα ευμενώς την καταστροφή. «Μοιχοί και μοιχαλίδες, δεν εξεύρετε ότι η φιλία του κόσμου είναι έχθρα του Θεού; όστις λοιπόν θελήση να ήναι φίλος του κόσμου, εχθρός του Θεού καθίσταται.» Το να συνδεώμεθα με τον υλιστικόν αυτόν κόσμο σημαίνει να πολεμούμε εναντίον του Θεού.—Ιάκ. 4:4.

Ο υλισμός, σαν ένα τεράστιο φίδι περιτυλίχθηκε γύρω από τον κόσμον αυτόν. Διέπραξε αυτό το έγκλημα μέσω της αφροσύνης και απρεπείας των θρησκευτικών ηγετών του. Ο υλιστικός άνθρωπος ενεθρόνισε την γνώσιν ως είδωλόν του και έστρεψε νώτα στον Θεό. Λησμονεί να αινέση τον Ποιητήν ο οποίος του επρομήθευσε τα μέσα και τη νόησι για την εκπλήρωσι του έργου του.

Όπως πολύ προσφυώς ο Κάρολος Λίντμπεργκ αναγράφει στο βιβλίο του Πτήσις και Ζωή, ο κόσμος που εμπιστεύεται στον υλιστικό του θεό απώλεσε την «αληθινή ιδιότητα της ζωής—την ωραιότητα της γης, τις εποχές της και τους ουρανούς της· την αδελφότητα των ανθρώπων τη χαρά της συζύγου και των τέκνων. [Απώλεσε] την άπειρη δύναμι χωρίς την οποία κανείς λαός δεν μπορεί να επιζήση δια μέσου του χρόνου—το στοιχείον που ούτε ο πόλεμος δεν μπορεί να κατανικήση ούτε η ειρήνη να φθείρη.» Καταλήγει δε ως εξής: «Τώρα καταλαβαίνω ότι η πνευματική αλήθεια είναι πιο ουσιώδης σ’ ένα έθνος παρά το ολμοβόλον στα τείχη των πόλεών του. Όταν οι πράξεις ενός λαού δεν κατευθύνωνται απ’ αυτές τις αλήθειες, η πτώσις των τειχών του είναι ζήτημα χρόνου.»

Ο καιρός περνά γρήγορα ώσπου να σημάνη η ώρα του μεγαλυτέρου πολέμου του κόσμου. Όσοι επιζήσουν απ’ αυτόν τον πόλεμο παρομοιάζονται με ένα φρόνιμον άνθρωπον ο οποίος έκτισε το σπίτι του επάνω σε πέτρινα θεμέλια, βασισμένα σε υπακοή στον διαμένοντα λόγον του Θεού. Οι τοίχοι του Χριστιανικού εκείνου οίκου θα ανθέξουν. Όλων των άλλων οίκων θα καταπέσουν. Είθε να είσθε ένας φρόνιμος οικοδόμος—κτίζοντας τον οίκον σας επάνω σε πνευματικά θεμέλια, ενθυμούμενος, καθ’ ον χρόνον μερικοί εμπιστεύονται «εις αμάξας», και άλλοι «εις ίππους», ότι ο Ιεχωβά είναι ο μόνος που μπορεί να σώση.—Ματθ. 7:24-27· Ψαλμ. 20:7.