Η Αποκάλυψις—Του Θελήματος και των Βουλών του Ιεχωβά

«ΜΑΚΑΡΙΟΣ ο αναγινώσκων και οι ακούοντες τους λόγους της προφητείας και φυλάττοντες τα γεγραμμένα εν αυτή.» (Αποκάλ. 1:3) Γιατί λέγονται αυτά τα λόγια για το βιβλίο της Αποκαλύψεως ενώ τόσο μεγάλο μέρος αυτής είναι σε συμβολική ή μεταφορική γλώσσα;

Γιατί; Διότι αν και χρησιμοποιείται μεταφορική γλώσσα, πολλά είναι κατανοητά σχετικά με το θέλημα και τους σκοπούς του Θεού, και αποτελούν μια βάσι ευτυχίας. Το βιβλίο της Αποκαλύψεως λέγει τις κρίσεις του Ιεχωβά εναντίον των ασεβών· επαινεί τους δούλους του Θεού για την εγκαρτέρησί των, αναφέρει ότι ‘εξέρχονται’ νικηταί και περιγράφει την τελική καταστροφή όλων των ασεβών που δεν θα μετανοήσουν, καθώς και τον τελικό θρίαμβο της δικαιοσύνης.

Από πολλές απόψεις η Αποκάλυψις επιτυχώς συμπληρώνει το βιβλίο της Γενέσεως. Ακριβώς όπως το εδάφιο Γένεσις 1:1 μιλεί για τη δημιουργία των ουρανών και της γης, έτσι και το εδάφιο Αποκάλυψις 21:1 μιλεί για ένα νέο ουρανό και μια νέα γη. Όπως η Γένεσις κεφάλαιο τρίτο αποκαλύπτει πώς η αμαρτία και ο θάνατος εισήλθαν στον κόσμο, η Αποκάλυψις κάνει γνωστό το τέλος αυτών. Και όπως η Γένεσις μνημονεύει το δένδρο της ζωής κι ένα ποταμό που πηγάζει από την Εδέμ, έτσι και η Αποκάλυψις μιλεί συμβολικά για δένδρα ζωής και για ένα ποταμό ύδατος ζωής που πηγάζει από τον θρόνο του Θεού.

ΤΙ; ΠΟΙΟΣ; ΠΟΥ; ΠΟΤΕ;

Πολλές εκδόσεις της Αγίας Γραφής χαρακτηρίζουν την Αποκάλυψι ως «Αποκάλυψι του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου.» Αλλά δεν είναι έτσι. Είναι μια «Αποκάλυψις Ιησού Χριστού, την οποίαν έδωκεν εις αυτόν ο Θεός, δια να δείξη εις τους δούλους αυτού όσα πρέπει να γείνωσι ταχέως, και εφανέρωσεν αυτά αποστείλας δια του αγγέλου αυτού εις τον δούλον αυτού Ιωάννην.»—Αποκάλ. 1:1.

Ο ίδιος ο απόστολος Ιωάννης λέγει ότι, όταν είδε αυτές τις οράσεις, ήταν εξόριστος στη νήσο Πάτμο «δια τον λόγον του Θεού και δια την μαρτυρίαν του Ιησού Χριστού.» (Αποκάλ. 1:9) Ο Ιωάννης εξορίσθηκε προς το τέλος της βασιλείας του αυτοκράτορος Δομητιανού, που απέθανε στο έτος 96 μ.Χ., και αμέσως μετά ο Ιωάννης απολύθηκε. Πολύ πιθανώς, λοιπόν, εκείνο το έτος ο Ιωάννης είδε τις οράσεις που κατέγραψε.

Πότε κατέγραψε τις οράσεις; Η ζωηρότης με την οποία περιγράφει τα πράγματα που είδε και άκουσε πιστοποιούν ότι τα κατέγραψε αμέσως. Το γεγονός ότι ήταν συνήθειά του να καταγράφη αυτά τα πράγματα χωρίς καθυστέρησι διαφαίνεται από την εντολή που του δόθηκε να μη καταγράψη ωρισμένα πράγματα που μόλις είχε ακούσει, πράγμα που δείχνει ότι εκείνη ιδιαίτερα η όρασις αποτελούσε μια εξαίρεσι.—Αποκάλ. 10:4.

ΜΗΝΥΜΑΤΑ ΣΤΙΣ ΕΠΤΑ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ

Στην Αγία Γραφή ο αριθμός επτά είναι σύμβολο πληρότητος και ιδιαίτερα η Αποκάλυψις το τονίζει αυτό, διότι ο αριθμός «επτά» εμφαίνεται στο βιβλίο πενήντα φορές περίπου. Για ν’ αναφέρωμε μερικές, υπάρχουν επτά εκκλησίες, επτά πνεύματα, επτά χρυσές λυχνίες και επτά αστέρες.a

Ο Ιωάννης, μετά τον χαιρετισμό που απευθύνει και τις εισαγωγικές παρατηρήσεις του, αναφέρει ότι είδε μια λαμπρή όρασι του αναστημένου Χριστού και άκουσε τον Δημιουργό να χαρακτηρίζη τον εαυτό του ως «το Α και το Ω.» (Αποκάλ. 1:8) Κατόπιν, ο Ιωάννης κατονομάζει επτά εκκλησίες στις οποίες στέλλει μηνύματα. Πρώτον επαινεί την εκκλησία της Εφέσου και κατόπιν την επιτιμά επειδή άφησε την πρώτη αγάπη της, αλλά υπόσχεται μια αμοιβή σ’ αυτήν αν μετανοήση. Η εκκλησία της Σμύρνης λαμβάνει μόνο έπαινο και την υπόσχεσι του στεφάνου της ζωής αν μείνη πιστή μέχρι θανάτου. Οι εκκλησίες της Περγάμου, των Θυατείρων και των Σάρδεων, λαμβάνουν και έπαινο και προειδοποιήσεις, Αν μετανοήσουν, θ’ ανταμειφθούν. Η εκκλησία της Φιλαδέλφειας, όμως, λαμβάνει μόνο έπαινο με υπόσχεσι αμοιβής. Η εκκλησία της Λαοδικείας, αντιθέτως, λαμβάνει μόνο επίκρισι, διότι δεν είναι ούτε θερμή ούτε ψυχρή· αλλά της δίδεται υπόσχεσις ότι, αν μετανοήση και νικήση, η αμοιβή της θα είναι με τον Ιησού στο θρόνο του, όπως αυτός ενίκησε και εκάθισε με τον Πατέρα του στον θρόνο Του.—Αποκάλ. 2:1-3:22.

ΟΙ ΕΞΗ ΣΦΡΑΓΙΔΕΣ ΑΝΟΙΓΟΝΤΑΙ

Ο Ιωάννης κατόπιν λαμβάνει όρασι του ουρανού στην οποία βλέπει μια εκθαμβωτική, λαμπρή άποψι του Δημιουργού, καθήμενου στο θρόνο του, περιβαλλόμενου από τέσσερα περίλαμπρα πλάσματα που είναι γεμάτα οφθαλμούς και εικοσιτέσσερις πρεσβυτέρους καθημένους σε θρόνους, οι οποίοι λέγουν: «Άξιος είσαι, Ιεχωβά, να λάβης την δόξαν και την τιμήν και την δύναμιν, διότι συ έκτισας τα πάντα, και δια το θέλημά σου υπάρχουσι και εκτίσθησαν.»—Αποκάλ. 4:9-11, ΜΝΚ.

Ο Καθήμενος επάνω στον θρόνο έχει ένα βιβλίο κατεσφραγισμένο με επτά σφραγίδες, ο δε Ιωάννης κλαίει διότι κανείς δεν βρέθηκε που να μπορή ν’ ανοίξη τις σφραγίδες. Τότε ο Λέων ο εκ της φυλής Ιούδα, ο Ιησούς Χριστός, εμφανίζεται ως ο άξιος ν’ ανοίξη τις σφραγίδες και αποδίδεται κατ’ επανάληψιν αίνος και στον Ιεχωβά και στο Αρνίο.—Αποκάλ. 5:11, 12.

Από το έκτο κεφάλαιο ο Ιωάννης αρχίζει να βλέπη το Αρνίο να λύη τις σφαγίδες. Το άνοιγμα της πρώτης σφραγίδος αποκαλύπτει ένα δίκαιο νικηφόρο πολεμιστή πάνω σ’ ένα λευκό άλογο, τον Ιησού Χριστό. Το άνοιγμα των επομένων τριών σφραγίδων επαναφέρει στη μνήμη τη μεγάλη προφητεία του Ιησού για πολέμους, λιμούς, και λοιμούς, τα οποία αποτελούν «το σημείον» του τέλους του συστήματος πραγμάτων αυτού του κόσμου. (Λουκ. 21:7, 10, 11) Στο άνοιγμα της πέμπτης σφραγίδος, ο Ιωάννης βλέπει Χριστιανούς Μάρτυρας που ζητούν να γίνη εκδίκησις για το αίμα τους. Μεγάλη αναταραχή στον ουρανό και στη γη συνοδεύουν το άνοιγμα της έκτης σφραγίδος, οι δε άνθρωποι φοβούνται την επέλευσι της θείας οργής. Το έβδομο κεφάλαιο αποκαλύπτει τέσσερις αγγέλους που συγκρατούν την οργή του Θεού ώσπου να σφραγισθούν οι 144.000 πνευματικοί Ισραηλίται. Κατόπιν, ο Ιωάννης βλέπει έναν αναρίθμητο όχλο που εξέρχεται από τη μεγάλη θλίψι και αποδίδει τη δόξα, την τιμή και τη σωτηρία στον Ιεχωβά Θεό και στο Αρνίο, τον Ιησού Χριστό.—Αποκάλ. 7:1-17.

ΕΠΤΑ ΑΓΓΕΛΟΙ ΣΑΛΠΙΖΟΥΝ ΜΕ ΕΠΤΑ ΣΑΛΠΙΓΓΑΣ

Στο άνοιγμα της εβδόμης σφραγίδος, γίνεται μια σύντομη μνημόνευσις των προσευχών των αγίων και κατόπιν η προετοιμασία των επτά αγγέλων για να ηχήσουν με τις σάλπιγγές τους. Πέντε απ’ αυτούς τους αγγέλους, ο ένας κατόπιν του άλλου, σαλπίζουν με τις σάλπιγγές των. Κατόπιν, σε πολύ συμβολική γλώσσα, αναφέρονται οι επιδράσεις των που είναι όλες ποινικής φύσεως κατά των ασεβών ανθρώπων της γης. Στο σάλπισμα της έκτης σάλπιγγας, λέγεται στον Ιωάννη ότι όταν θα ηχήση η εβδόμη σάλπιγξ θα έχη τελεσθή το μυστήριο του Θεού. Του δίδεται ένα βιβλίο για να το φάγη· στο στόμα του είναι γλυκό σαν μέλι, αλλά στην κοιλιά του είναι πικρό. Κατόπιν, ο Ιωάννης λαμβάνει οδηγίες να μετρήση το ιερό του ναού και γίνεται λόγος για τους δούλους του Θεού, οι οποίοι, κάτω από το σύμβολο των ‘δύο μαρτύρων,’ προφητεύουν για 1.260 ημέρες με σάκκον και σποδόν. Κατόπιν, αυτοί σφαγιάζονται, προς αγαλλίασιν των εχθρών των, αλλά μόνο για ν’ αναστηθούν και να εξυψωθούν.—Αποκάλ. 8:1-11:13

Καθώς ο έβδομος άγγελος σαλπίζει με τη σάλπιγγά του, ο Ιωάννης ακούει την αναγγελία: «Αι βασιλείαι του κόσμου έγειναν του Κυρίου ημών και του Χριστού αυτού, και θέλει βασιλεύσει εις τους αιώνας των αιώνων.» Επίσης, οι εικοσιτέσσερις πρεσβύτεροι προσκυνούν τον Θεό και λέγουν: «Ευχαριστούμεν σοι, Ιεχωβά Θεέ παντοκράτωρ, ο ων και ο ην και ο ερχόμενος, διότι έλαβες την δύναμίν σου την μεγάλην και εβασίλευσας.»—Αποκάλ. 11:15-18, ΜΝΚ.

Το δωδέκατο κεφάλαιο, μέσω μιας περιγραφικής εικόνος, παρέχει λεπτομέρειες αυτών που συνέβησαν. Ο Ιωάννης βλέπει μια γυναίκα ενδεδυμένη τον ήλιον και τη σελήνην κάτω από τα πόδια της, η οποία φορεί στέφανο από δώδεκα αστέρας, να γεννά άρρεν τέκνο που πρόκειται να κυβερνήση όλα τα έθνη με ράβδο σιδηρά. Κατόπιν, γίνεται πόλεμος στον ουρανό: Ο Μιχαήλ και οι άγγελοί του πολεμούν κατά του δράκοντος και των αγγέλων του· ο Μιχαήλ νικά, ο δε δράκων, ο Σατανάς ή Διάβολος, ο αρχαίος όφις, ρίχνεται στη γη μαζί με τους συμπολεμιστάς του. Αυτό καταλήγει σε μεγάλη θλίψι στη γη επειδή ο Διάβολος γνωρίζει ότι οι ημέρες του είναι μετρημένες.—Αποκάλ. 12:1-17.

ΤΟ ΘΗΡΙΟΝ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ

Ο Ιωάννης, στο δέκατο τρίτο κεφάλαιο, μας λέγει ότι είδε ένα θηρίο με επτά κεφάλια και δέκα κέρατα, το οποίο βλασφημεί τον Θεό και πολεμά κατά των αγίων του Θεού. Κατόπιν, εμφανίζεται ένα άλλο θηρίο, το οποίο επηρεάζει τους ανθρώπους στη γη να λατρεύσουν το πρώτο θηρίο, και να κάνουν μια εικόνα του. Εξαναγκάζει όλους τους ανθρώπους της γης να λατρεύουν το θηρίον και να λάβουν το χάραγμά του, ο αριθμός του οποίου είναι 666.

Αλλά δεν κατορθώνει να παρασύρη όλους τους ανθρώπους, διότι κατόπιν ο Ιωάννης βλέπει εκείνους που στέκονται με το Αρνίο επάνω στο Όρος Σιών, οι οποίοι εξήλθαν νικηταί παραμένοντας άμωμοι και αποτελούν τα πρωτοκάρπια. Παρατηρείται ένας άγγελος που πετά στο μεσουράνημα κι έχει ευαγγέλιο αιώνιο για να το πη και να καλέση όλους ‘να φοβούνται τον Θεό και να δίνουν δόξα εις αυτόν.’ Κατόπιν, δίδεται μια προειδοποίησις σε όλους όσοι υποκύπτουν στις πιέσεις του θηρίου. Αλλά δίδεται η εξής υπόσχεσις στους αγίους για την εγκαρτέρησί τους: «Μακάριοι οι νεκροί, οίτινες αποθνήσκουσιν εν Κυρίω.» Ένας άλλος άγγελος μιλεί για τον τρύγον της αμπέλου της γης και για το πάτημα των σταφυλών της σ’ ένα μεγάλο ληνό.—Αποκάλ. 14:1-20.

Το δέκατο πέμπτο κεφάλαιο περιγράφει εκείνους που κερδίζουν τη νίκη κατά του θηρίου και κατά της εικόνος του καθώς αινούν τον Θεό, τον δίκαιο και αληθινό. Ακολουθεί μια σκηνή στην οποία επτά άγγελοι, που έχουν επτά φιάλες του θυμού του Θεού, αρχίζουν να εκχέουν τις φιάλες των σε διάφορα τμήματα του ασεβούς κόσμου. Μετά την έκχυσι της έκτης φιάλης, αποκαλύπτεται ότι ακάθαρτα μηνύματα, εμπνευσμένα από δαίμονας, συνάγουν τα έθνη στον πόλεμο της μεγάλης ημέρας του Θεού του παντοκράτορος στον τόπο του Αρμαγεδδώνος.—Αποκάλ. 16:14, 16.

Η ΒΑΒΥΛΩΝ ΚΑΙ ΟΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΑΙ ΤΗΣ ΥΦΙΣΤΑΝΤΑΙ ΗΤΤΑ

Τα κεφάλαια δέκατον έβδομον και δέκατον όγδοον περιγράφουν τη Βαβυλώνα τη Μεγάλη ως τη μητέρα των πορνών, ιππεύουσα ένα πυρόχρωμο θηρίο που έχει επίσης επτά κεφαλές και δέκα κέρατα. Εν τούτοις, μέσα σε λίγο καιρό τα δέκα κέρατα απογυμνώνουν την πόρνη, την ερημώνουν και την κατακαίουν με πυρ. Επειδή η Βαβυλών είναι καταδικασμένη, απευθύνεται πρόσκλησις στον λαό του Θεού να φύγη απ’ αυτήν για να μη συμμετάσχη στα αμαρτήματά της και να μη λάβη από τις πληγές της. Αφού αυτή καταστραφή, οι πολιτικοί άρχοντες του κόσμου που την υποστήριξαν και οι μεγαλέμποροι της γης πενθούν γι αυτήν, λόγω της απωλείας των κερδών που απεκόμιζαν απ’ αυτήν. Μας λέγεται ότι, με την καταστροφή της, έγινε εκδίκησις του αίματος των αγίων του Θεού.

Το δέκατον ένατο κεφάλαιο αρχίζει με την εντολή: «Αλληλούια!» (Αινείτε τον Γιαχ, ω λαοί!,» ΜΝΚ). Αυτό επαναλαμβάνεται άλλες τρεις φορές. Επειδή ο Ιεχωβά εξετέλεσε κρίσι εναντίον της μεγάλης πόρνης, επειδή αυτός άρχισε να βασιλεύη και επειδή ήλθε ο καιρός για τον γάμο του Αρνίου με την νύμφη του. Τότε, ο Πιστός και Αληθινός, ο Αμνός του Θεού, παρατηρείται να προχωρή με τα στρατεύματα του ουρανού για μάχη εναντίον των βασιλέων της γης και των στρατευμάτων των, τα οποία φονεύονται όλα με τη ρομφαία του.

ΤΑ ΧΙΛΙΑ ΕΤΗ

Για χίλια έτη ο Σατανάς ή Διάβολος θα είναι μέσα σε μια άβυσσο, ανίκανος να επηρεάση την ανθρωπότητα. Κατόπιν, όταν λυθή για λίγον καιρό, θα προσπαθήση να πλανήση τους ανθρώπους στη γη. Όλοι όσοι θα υποκύψουν σ’ αυτόν θα καταστραφούν, καθώς και αυτός επίσης. Πριν από την καταστροφή του, και στη διάρκεια των χιλίων ετών, όλοι όσοι είναι στον Άδη θ’ αναστηθούν. Ο Ιωάννης βλέπει επίσης τον Θεό να κατοική με τους ανθρώπους, σαν μέσα σε μια σκηνή, καθώς Αυτός θέτει τέρμα σε όλα τα δάκρυα, τους πόνους, τις θλίψεις και τον θάνατο. Τα μέσα που χρησιμοποιεί ο Θεός για να επιφέρη όλα αυτά είναι ο Νυμφίος Ιησούς Χριστός και η ωραία ομοία με νύμφη Νέα Ιερουσαλήμ που περιγράφεται σαν μια πόλις η οποία λάμπει από χρυσάφι και κοσμήματα. Τι ένδοξο αποκορύφωμα! Όλο το κακό που έκαμε ο Σατανάς στην Εδέμ και μέχρι τώρα διαλύεται!—Αποκάλ. 20:1-22:5.

Πάλι, όσοι τηρούν τους λόγους αυτής της προφητείας χαρακτηρίζονται «μακάριοι.» Κατόπιν δίδεται πρόσκλησις σε όλους όσοι ακούουν να λάβουν το ύδωρ της ζωής δωρεάν. Εκείνοι δε οι οποίοι προσθέτουν ή αφαιρούν από τα λόγια αυτής της προφητείας προειδοποιούνται για τις συνέπειες. Ο Ιωάννης, αφού ακούσει την υπόσχεσι του Ιησού ότι θα έλθη γρήγορα, απαντά, «Αμήν, ναι, έρχου, Κύριε Ιησού.»—Αποκάλ. 22:7-21.

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΙΣ ΕΙΝΑΙ ΑΛΗΘΙΝΑ ΩΦΕΛΙΜΗ

Μολονότι το βιβλίο της Αποκαλύψεως είναι κατά μέγα μέρος συμβολικό, υπάρχει αληθινά πολλή ύλη για σκέψι και καλές συμβουλές και ενθάρρυνσι στις απλές του δηλώσεις. Ιδιαίτερα επωφελή είναι τα μηνύματα προς τις επτά εκκλησίες της Μικράς Ασίας. Επίσης, κατ’ επανάληψι βρίσκομε να τονίζεται η ανάγκη εγκαρτερήσεως καθώς και η λαμπρή ελπίδα που δίδεται για τον τελικό θρίαμβο της δικαιοσύνης. (Αποκάλ. 1:9· 2:3, 19· 3:10· 13:10· 14:12) Επίσης, παντού ομιλεί ή κάνει πρόσκλησι για λατρεία, αίνο και τιμή που πρέπει ν’ αποδίδωνται στον Δημιουργό, Ιεχωβά Θεό, και στο Αρνίο.

Και ας σημειωθή ότι, όσον αφορά τους συμβολισμούς της, άλλα μέρη της Αγίας Γραφής κατ’ επανάληψι ρίχνουν φως σε μερικούς απ’ αυτούς. Το γεγονός ότι ο Δανιήλ χρησιμοποιεί ζώα να εξεικονίση ισχυρές αυτοκρατορίες μάς βοηθεί να διακρίνωμε ότι τα θηρία της Αποκαλύψεως συμβολίζουν ισχυρές πολιτικές δυνάμεις.—Παράβαλε Δανιήλ 7:2-26· 8:3-25 με Αποκάλυψι 13:1-18· 17:3-17· 19:19, 20.

Ομοίως, στις Εβραϊκές Γραφές, ένας αποστάτης λαός χαρακτηρίζεται σαν μια πόρνη. (Ησ. 1:21· Ιεζ. 23:1-49) Μπορούμε, λοιπόν, να συμπεράνωμε ότι η Βαβυλών η Μεγάλη, η μήτηρ των πορνών, πρέπει να είναι μια απέραντη θρησκευτική αυτοκρατορία που έχει εκπορνευθή.—Αποκάλ. 17:1-6· 18:1-24.

Επίσης, ας σημειωθή ότι υπάρχουν μερικές αλήθειες που μνημονεύονται μόνο στην Αποκάλυψι. Ο Ιησούς εχαρακτήρισε τους ακολούθους του ως ένα «μικρόν ποίμνιον,» αλλά μόνο στην Αποκάλυψι μάς λέγει πόσοι είναι—144.000. (Λουκ. 12:32· Αποκάλ. 7:4-8· 14:1, 3) Ο Ιησούς επίσης μίλησε και για «άλλα πρόβατα,» αλλά μόνο στην Αποκάλυψι μάς δίνει μια εικόνα ενός ‘πολλού όχλου.’ (Ιωάν. 10:16· Αποκάλ. 7:9-14) Μόνον η Αποκάλυψις μνημονεύει τον τόπο όπου συναντώνται για μάχη οι δυνάμεις του Ιεχωβά με τις δυνάμεις του Σατανά, δηλαδή, τον Αρμαγεδδώνα. (Αποκάλ. 16:14, 16) Ο Ιησούς και ο Παύλος εμνημόνευσαν μια ανάστασι από τους νεκρούς, αλλά μόνο η Αποκάλυψις μάς λέγει ότι θα υπάρξη μια ‘πρώτη ανάστασις’ και μια ανάστασις του υπολοίπου ανθρωπίνου γένους. (Ιωάν. 5:28, 29· Πράξ 24:15· Αποκάλ. 20:5, 6). Και μόνον η Αποκάλυψις μάς δίνει μια λαμπρή εικόνα της Νέας Ιερουσαλήμ που κατεβαίνει από τον ουρανό σαν μια νύμφη στολισμένη για τον άνδρα της.—Αποκάλ. 21:2.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Αποκάλυψις μάς φανερώνει το θέλημα και τον σκοπό του Θεού για τον λαό του και για όλη την ανθρωπότητα. Τι αγαθά νέα περιλαμβάνει για τον τελικό θρίαμβο της δικαιοσύνης! Τι έμφασι δίνει στην υπομονή μας, ώστε να εξέλθωμε νικηταί, και να αινούμε τον Ιεχωβά Θεό και το Αρνίο του, τον Ιησού Χριστό! Τι κατάλληλο είναι το ότι ετέθη στο τέλος της βιβλιοθήκης των μικρών βιβλίων που συναποτελούν τις θεόπνευστες Γραφές! Αληθινά «μακάριος ο αναγινώσκων και οι ακούοντες τους λόγους της προφητείας και φυλάττοντες τα γεγραμμένα εν αυτή»—στο βαθμό που τα καταλαβαίνουν!

[Υποσημειώσεις]