Η Επί του Όρους Ομιλία—‘Ας Ήναι η Ελεημοσύνη σου εν τω Κρυπτώ’
Ο ΙΗΣΟΥΣ, μετά τη συμβουλή που έδωσε σχετικά με την κατάλληλη συμπεριφορά ενός ατόμου προς τον συνάνθρωπο του, έδωσε συμβουλές σχετικά με το είδος της λατρείας που πραγματικά πρέπει ν’ αποδίδεται στον Θεό. Άρχισε αυτό το μέρος της επί του Όρους Ομιλίας του, λέγοντας: «Προσέχετε να μη κάμνητε την ελεημοσύνην (δικαιοσύνην, Κείμενον) σας έμπροσθεν των ανθρώπων δια να βλέπησθε υπ’ αυτών.»—Ματθ. 6:1α.
Σ’ αυτή την περίπτωσι, η ‘δικαιοσύνη’ σημαίνει διαγωγή που συμμορφώνεται με τον κανόνα του Θεού σχετικά με το τι είναι ορθό. (Παράβαλε με Ματθαίον 5:6, 20.) Ο Θεός θέλει να δείχνη ο λαός του δικαιοσύνη σ’ όλους τους τομείς της ζωής. Αυτό πρέπει να περιλαμβάνη τα έργα του ατόμου όταν είναι μόνο του και τις σχέσεις του με τον Θεό και τους συνανθρώπους του.
Τα λόγια του Ιησού δεν σημαίνουν ότι δεν πρέπει ποτέ να γίνωνται ευσεβείς πράξεις μπροστά σε άλλους, διότι αυτό θα ήταν σε αντίθεσι με τη συμβουλή που είχε δώσει προηγουμένως στους ακροατάς του ‘ν’ αφήνουν το φως τους να λάμπη έμπροσθεν των ανθρώπων.’ (Ματθ. 5:14-16) Αλλά ποτέ το ελατήριο του δεν πρέπει να είναι το ‘να βλέπωνται υπ’ αυτών.’ Το άτομο δεν πρέπει να επιζητή να επιδεικνύεται σαν να βρισκόταν πάνω στη σκηνή ενός θεάτρου.
Ο Ιησούς διεκήρυξε σ’ όλους εκείνους που πιθανόν είχαν την τάσι να επιδεικνύουν μ’ ένα θεατρικό τρόπο τις αρετές τους: «Δεν έχετε μισθόν πλησίον του Πατρός σας του εν τοις ουρανοίς.» (Ματθ. 6:1β) Αυτός ο ‘μισθός εν τοις ουρανοίς,’ ο οποίος περιλαμβάνει μια στενή σχέσι με τον Θεό και τις αιώνιες ευλογίες της βασιλικής του διακυβερνήσεως, δεν πρόκειται να δοθή σε άτομα τα οποία λατρεύουν τον Θεό για να προσελκύουν την προσοχή στον εαυτό τους.
Για τους Ιουδαίους τον πρώτον αιώνα μετά Χριστόν, τρεις κύριες πλευρές της λατρείας ήσαν η ελεημοσύνη, η προσευχή και η νηστεία. Σχετικά με την πρώτη απ’ αυτές, ο Ιησούς δήλωσε: «Όταν λοιπόν κάμνης την ελεημοσύνην, μη σαλπίσης έμπροσθέν σου, καθώς κάμνουσιν οι υποκριταί εν ταις συναγωγαίς και εν ταις οδοίς, δια να δοξασθώσιν υπό των ανθρώπων.»—Ματθ. 6:2α.
Η λέξις «ελεημοσύνη» υπονοεί φιλανθρωπικές δωρεές που εδίδοντο για τους πτωχούς. Οι Εβραϊκές Γραφές συχνά τονίζουν τη σπουδαιότητα της παροχής βοηθείας προς τα άτομα που βρίσκονται σε ανάγκη. (Παροιμ. 14:21· 28:27· Ησ. 58:6, 7) Στους μετέπειτα χρόνους, κάθε Ιουδαϊκή κοινότης είχε ένα ποσόν για τους φτωχούς, το οποίο συνελέγετο και εμοιράζετο από τις συναγωγές κάθε εβδομάδα. Αναμένετο από κάθε κάτοικο να συνεισφέρη, ανάλογα με την οικονομική του κατάστασι. Πολλά άτομα προχωρούσαν πέραν αυτής της υποχρεώσεως και έδιδαν περαιτέρω υποστήριξι στα άτομα που είχαν ανάγκη μέσω εθελοντικών εισφορών. Είναι ενδιαφέρον να σημειωθή ότι ο Ιησούς και οι απόστολοι του είχαν ένα κοινό ταμείο για τους πτωχούς.—Ιωάν. 12:5-8· 13:29.
Εν τούτοις, σχετικά με την ελεημοσύνη, ο Ιησούς συμβούλευσε τους μαθητάς του: «Μη σαλπίσης έμπροσθέν σου.» Με άλλα λόγια, ‘Μη διαφημίσης την ελεημοσύνην σου.’ Αυτό αποτελούσε κοινή συνήθεια των Φαρισαίων, τους οποίους ο Ιησούς εχαρακτήρισε ‘υποκριτάς,’ δηλαδή, άτομα που προσποιούντο ότι είναι κάτι που δεν ήσαν. Σχετικά με τη διαφήμισι φιλανθρωπικών δωρεών «εν ταις συναγωγαίς και εν ταις οδοίς,» διαβάζομε στο Θεολογικό Λεξικό της Καινής Διαθήκης:
«Τα Ραββινικά συγγράμματα παρέχουν άφθονες ενδείξεις σχετικά με τη θεατρική φύσι της Φαρισαϊκής δικαιοσύνης. . . . Μολονότι τα ποσά για την κοινοτική υποστήριξι των πτωχών παρείχοντο από την επιβολή φόρων, η ελεημοσύνη κυρίως εβασίζετο σε εθελοντικές προσφορές. Αυτές εγίνοντο γνωστές στην εκκλησία στις συναγωγές, και σε περιόδους νηστείας στους δρόμους.» (Τόμ. III, σελ, 974) «Στις συναγωγές, ιδιαίτερα σε νηστείες όταν στη διάρκεια σοβαρών κρίσεων η λατρεία εγίνετο σε υπαίθρια μέρη στην πόλι . . . , εζητούντο συχνά συγκεκριμένα ποσά δημοσίως από τα άτομα χάριν των πτωχών . . . Μαθαίνομε επίσης ότι οι δότες των μεγαλυτέρων ποσών ετιμώντο ιδιαιτέρως με το να τους επιτρέπουν να κάθωνται δίπλα στους ραββίνους για λατρεία.»—Τόμος VII, σελ. 86.
Σχετικά μ’ αυτούς τους υποκριτάς, ο Ιησούς δήλωσε: «Αληθώς σας λέγω, έχουσιν ήδη (απέχουσι, Κείμενον) τον μισθόν αυτών.» (Ματθ. 6:2β) Πάπυροι από τον πρώτο αιώνα μ.Χ. αποκαλύπτουν ότι η λέξις που εχρησιμοποιείτο στο αρχαίο κείμενο (απέχουσιν) συχνά εμφανίζετο σε αποδείξεις εισπράξεων και έδειχνε πλήρη κατοχή ενός είδους ή ποσού χρημάτων. Ο Τζ. Αδόλφος Ντάισμαν, στο βιβλίο του Γραφικές Μελέτες, δηλώνει ότι, έχοντας υπ’ όψιν αυτά, τα λόγια του Ιησού «αποκτούν την πιο δηκτική ειρωνική σημασία ότι μπορούν να υπογράψουν την είσπραξι της ανταμοιβής των: το δικαίωμα τους να λαμβάνουν την ανταμοιβή τους γίνεται αντιληπτό, ακριβώς σαν να είχαν ήδη δώσει μια απόδειξι εισπράξεως γι’ αυτό.» Τα χειροκροτήματα των ανθρώπων και ίσως μια εμπρόσθια θέσις στη συναγωγή μαζί με διάσημους ραββίνους ήταν όλος ο μισθός που ελάμβαναν αυτοί οι υποκριταί. Ο Θεός δεν θα τους έδινε τίποτε.—Παράβαλε με Ματθαίον 23:6.
«Όταν δε συ,» είπε ο Ιησούς στους ακροατάς του, «κάμνης ελεημοσύνην, ας μη γνωρίση η αριστερά σου τι κάμνει η δεξιά σου.» (Ματθ. 6:3) Το δεξί χέρι και το αριστερό χέρι είναι τα πλησιέστερα μέλη του σώματος λόγω του ότι βρίσκονται σε κάθε μια από τις δύο πλευρές του κορμού και γενικά συνεργάζονται στενά. Σε μερικές περιπτώσεις, το ένα χέρι μπορεί να ενεργή ανεξάρτητα από το άλλο. Το να ‘μη γνωρίζη η αριστερά τι κάμνει η δεξιά,’ επομένως, θα εσήμαινε ότι ένα άτομο δεν έπρεπε να διαφημίζη τα φιλανθρωπικά του έργα, ακόμη και στα άτομα εκείνα που ήσαν τόσο κοντά του όσο είναι το αριστερό του χέρι κοντά στο δεξί.
Σύμφωνα με τον Ιησού, η κομπαστική διακήρυξις της ελεημοσύνης πρέπει ν’ αποφεύγεται «δια να ήναι η ελεημοσύνη σου εν τω κρυπτώ, και ο Πατήρ σου ο βλέπων εν τω κρυπτώ αυτός θέλει σοι ανταποδώσει.» (Ματθ. 6:4) Επειδή κατοικεί στους ουρανούς και είναι αόρατος στα ανθρώπινα μάτια, ο Δημιουργός παραμένει «εν τω κρυπτώ» ως προς το ανθρώπινο γένος. (Ιωάν. 1:18· 1 Ιωάν. 4:20) Η ‘ανταπόδοσις’ απ’ εκείνον που ‘βλέπει εν τω κρυπτώ’ περιλαμβάνει το ότι ο Θεός φέρνει τους ταπεινούς λάτρεις του σε στενή σχέσι μαζί του, τη συγχώρησι των αμαρτιών τους και το γεγονός ότι θα τους δώση αιώνια ζωή κάτω από τέλειες συνθήκες. (Παροιμ. 3:32· Εφεσ. 1:7· Αποκάλ. 21:1-5) Πόσο πιο επιθυμητά είναι αυτά τα πράγματα από τον θαυμασμό και τον έπαινο των συνανθρώπων μας!