Παραδοσιακή Ιατρική στην Αφρική—Εναρμονίζεται με τη Χριστιανοσύνη;

Για εκατομμύρια Αφρικανούς, οι παραδοσιακοί θεραπευτές είναι η μόνη τους επαφή με την ιατρική οποιουδήποτε είδους. Αυτό αληθεύει ιδιαίτερα σε αγροτικές περιοχές όπου τα νοσοκομεία είναι λίγα και οι γιατροί σπάνιοι. Συχνά όμως, η παραδοσιακή ιατρική έχει βαθιές ρίζες στη δεισιδαιμονία και στον πνευματισμό. Τι πρέπει να κάνει ένας χριστιανός κάτω απ’ αυτές τις περιστάσεις;

«‘ΤΟ «άγκμπο» αυτό μάλλον θα τον αποτελειώσει και θα θέσει τέρμα και στα δικά του και τα δικά μας βάσανα’. Και έτσι, με την ιδέα ότι το καινούριο γιατρικό θα ήταν και το τελευταίο μου, μού έδωσαν να το καταπιώ».

Αυτά τα λόγια γράφτηκαν από ένα διπλωματούχο γιατρό σε ένα άρθρο της εφημερίδας Sunday Times του Λάγος της Νιγηρίας, που είχε τίτλο «Μην Περιφρονείτε τους Παραδοσιακούς Θεραπευτές». Ο γιατρός περιέγραφε πώς οι γονείς του είχαν χάσει κάθε ελπίδα ότι θα ανάρρωνε από μια βαριά αρρώστια όταν ήταν μόνο ενός έτους. Το ότι έζησε αποδόθηκε στο φάρμακο που τους έστειλε ένας παραδοσιακός θεραπευτής.

Πολλοί Αφρικανοί που υποστηρίζουν την παραδοσιακή ιατρική αφηγούνται καταπληκτικές θεραπείες περιπτώσεων στις οποίες είχε αποτύχει η νοσοκομειακή περίθαλψη. Άλλοι την κατηγορούν ως ανθυγιεινή, δεισιδαιμονική αγυρτεία. Οι μετριοπαθείς ζητούν να γίνουν επιστημονικές έρευνες για τα τοπικά γιατρικά από βότανα και ζητούν επίσης να τύχουν μεγαλύτερης αναγνώρισης και αποδοχής οι παραδοσιακοί θεραπευτές. Πολλοί, που θα ήθελαν να δουν ένα συνδυασμό της παραδοσιακής με τη σύγχρονη ιατρική, υπενθυμίζουν τη συνεργασία μεταξύ διπλωματούχων γιατρών και θεραπευτών στην Κίνα και στην Ινδία.

Ακόμα και αν δεν ζείτε στην Αφρική, ίσως ενδιαφέρεστε να μάθετε αν η αφρικανική παραδοσιακή ιατρική είναι πραγματικά αποτελεσματική και ωφέλιμη. Τι θα πούμε για το τελετουργικό στοιχείο που είναι τόσο συνηθισμένο μεταξύ των Αφρικανών; Είναι το υπερφυσικό μέρος απαραίτητο ή είναι ένα επιβλαβές χαρακτηριστικό που πρέπει να απορριφθεί; Ποια πρέπει να είναι η στάση του χριστιανού ως προς την αφρικανική παραδοσιακή ιατρική;

Φάρμακα Από Βότανα

Η φυτική βλάστηση είναι φυσικά η κύρια πηγή της διατροφής μας και είναι απαραίτητη για την ύπαρξή μας. Υπάρχουν επίσης φυτά από τα οποία εξάγονται ναρκωτικά ή δηλητήρια που έχουν καταστρέψει αναρίθμητους ανθρώπους που τα χρησιμοποιούν με λάθος τρόπο. Αλλά γνωρίζετε ότι μερικά απ’ αυτά τα ναρκωτικά χρησιμοποιούνται στη σύγχρονη ιατρική; Οι επιστήμονες ανακάλυψαν ορισμένα απ’ αυτά τα ναρκωτικά κάνοντας έρευνες σε φυτά που χρησιμοποιούνταν στην παραδοσιακή ιατρική ή σε παρασκευάσματα «μάγων γιατρών». Μάζεψαν δείγματα, τα ανάλυσαν χημικά και δοκίμασαν τα αποτελέσματά τους στο σώμα και σε μικροοργανισμούς που προκαλούν αρρώστιες. Το αποτέλεσμα ήταν η παραγωγή μερικών σημαντικών φαρμάκων, όπως κινίνη, δακτυλίτης και κοδεΐνη.

Οι άνθρωποι των αρχαίων χρόνων ανακάλυψαν πολλά γιατρικά από βότανα τυχαία, εμπειρικά ή παρατηρώντας τι συνέβαινε στα ζώα όταν αυτά έτρωγαν ορισμένα φυτά. Συχνά, αυτοί που έκαναν τέτοιες ανακαλύψεις και οι οποίοι γίνονταν θεραπευτές κρατούσαν αυτά που μάθαιναν ως οικογενειακό μυστικό. Έτσι, η γνώση για τα βότανα περνούσε από πατέρα σε γιο ή σε άλλα άτομα που εκλέγονταν ως μαθητευόμενοι. Οι περισσότεροι παραδοσιακοί θεραπευτές έχουν ακόμα τάσεις μυστικότητας, και συχνά είναι πολύ απρόθυμοι να αποκαλύψουν από ποια φυτά φτιάχνουν τα φάρμακά τους. Αλλά δεν περιλαμβάνονται μόνο γιατρικά από βότανα στα αφρικανικά παραδοσιακά φάρμακα.

Η Ισχυρή Επίδραση του Πνευματισμού

Το μεγαλύτερο μέρος της αφρικανικής παραδοσιακής ιατρικής έχει στενή σχέση με τις υπερφυσικές δυνάμεις. Πολλοί πιστεύουν ότι τα φυτά έχουν αισθήματα, δυνάμεις επικοινωνίας και εξωαισθητήρια αντίληψη. Μερικοί θεραπευτές ισχυρίζονται ότι καταλαβαίνουν τη γλώσσα των φυτών και ότι μπορούν να επικοινωνούν μ’ αυτά. Άλλοι δεν πιστεύουν ότι η επικοινωνία προέρχεται από τα φυτά γιατί ισχυρίζονται ότι αόρατα πνεύματα τους κατευθύνουν στα βότανα που έχουν θεραπευτικές ιδιότητες.

Άρα λοιπόν, ο πνευματισμός έχει παίξει εξέχοντα ρόλο στην παραδοσιακή ιατρική στην Αφρική. Πολλοί Νιγηριανοί, για παράδειγμα, πιστεύουν ότι οι αρρώστιες και οι θάνατοι προκαλούνται είτε επειδή πρόσβαλαν κάποιους θεούς (ή τα πνεύματα των προγόνων) είτε από εχθρούς που έχουν καταφύγει στη μαγεία. Έτσι, κάνουν θυσίες για να κατευνάσουν τα πνεύματα και καταφεύγουν σε πνευματιστικές τελετουργίες και μεθόδους.

Ο Ασούκο, ένας Νιγηριανός θεραπευτής, είναι ένας από εκείνους που το πίστευαν αυτό ακλόνητα. Λέει: «Έμαθα την ιατρική που χρησιμοποιεί βότανα από τον πατέρα μου και συνήθιζα να προσφέρω θυσίες στους θεούς και στα πνεύματα των προγόνων μας καθώς προετοίμαζα τα παρασκευάσματά μου. Πίστευα ότι αυτοί έκαναν τις θεραπείες και ότι αν δεν τους πρόσφερα θυσίες θα έφερναν ασθένεια και θάνατο».

Στην πραγματικότητα, συχνά συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Τέτοιες πεποιθήσεις έχουν εκθέσει εκατομμύρια ανθρώπους σε δεισιδαιμονικούς φόβους και σε δουλεία σε αόρατες πνευματικές δυνάμεις. Πολλοί καταδυναστεύονται και παρενοχλούνται από πνεύματα. Αυτό και μόνο είναι ένας ισχυρός λόγος για να απορρίψουμε κάθε θεραπεία που περιλαμβάνει θυσίες ή άλλες πνευματιστικές τελετουργίες. Και τα πνεύματα που καταδυναστεύουν και παρενοχλούν ανθρώπους ή τους εξαπατούν κάνοντάς τους να πιστεύουν ότι οι πρόγονοί τους είναι ακόμη ζωντανοί ή ότι τα φυτά μπορούν να επικοινωνούν, είναι προφανώς απατηλά και κακόβουλα. Η Αγία Γραφή προειδοποιεί: «Εκείνα, τα οποία θυσιάζουσι τα έθνη, εις τα δαιμόνια θυσιάζουσι και ουχί εις τον Θεόν· και δεν θέλω σεις να γίνησθε κοινωνοί των δαιμονίων».—1 Κορινθίους 10:20.

Οι δαίμονες, οι ανυπάκουοι άγγελοι που είναι καταδικασμένοι από τον Θεό σε μελλοντική καταστροφή, είναι προσηλωμένοι στο να κάνουν τους ανθρώπους να παρεκκλίνουν από τη λατρεία του αληθινού Θεού, του Ιεχωβά. (2 Πέτρου 2:4· Ιούδα 6) Σε μερικές περιπτώσεις υποκρίνονται ότι αυτοί οι ίδιοι είναι καλοκάγαθοι θεοί. (2 Κορινθίους 11:14) Προχωρώντας ακόμα περισσότερο στην απάτη τους, προσποιούνται ότι είναι οι νεκροί και οδηγούν τους ανθρώπους να σκέφτονται ότι οι πρόγονοί τους είναι ακόμη ζωντανοί σε έναν κόσμο πνευμάτων. Όμως, η Αγία Γραφή λέει καθαρά: «Οι νεκροί δεν γνωρίζουσιν ουδέν . . . διότι δεν είναι πράξις ούτε λογισμός ούτε γνώσις ούτε σοφία εν τω άδη όπου υπάγεις».—Εκκλησιαστής 9:5, 10.

Έτσι, θα ήταν εσφαλμένο να συμφωνήσουν οι λάτρεις του αληθινού Θεού με κάποιο θεραπευτή που χρησιμοποιεί βότανα να τους υποβάλει σε μια θεραπεία που περιλαμβάνει πνευματιστικές ενέργειες. Παρόμοια, τέτοιου είδους θεραπευτές που επιθυμούν να αποδώσουν επιδοκιμασμένη λατρεία στον Θεό πρέπει να σταματήσουν κάθε μορφή πνευματιστικών ενεργειών. Αληθινά, εκείνοι που καταφεύγουν στον πνευματισμό χάνουν την εύνοια και την προστασία του Ιεχωβά και δεν έχουν καμιά θέση στη χριστιανική εκκλησία. (Γαλάτας 5:19-21, Νεοελληνική Δημοτική Μετάφραση· Αποκάλυψις 21:8) Υπάρχουν πολλοί που έχουν απορρίψει τον πνευματισμό και έχουν βρει ότι μερικές θεραπείες με βότανα μπορεί να είναι πολύ αποτελεσματικές χωρίς τις πνευματιστικές ενέργειες.

Η Αλλαγή προς τη Χριστιανοσύνη

Μιλώντας για τις προσωπικές του εμπειρίες, ο Έρχαμπορ, ένας επίσημα αναγνωρισμένος γιατρός που διευθύνει ένα νοσοκομείο όπου χρησιμοποιούν βότανα, λέει: «Προηγουμένως πίστευα ότι οι θυσίες έπρεπε να συνοδεύουν την ιατρική για να καταπολεμηθούν τα πνεύματα που βρίσκονται πίσω από τις ασθένειες. Αλλά αφού μελέτησα την Αγία Γραφή με τους Μάρτυρες του Ιεχωβά και έγινα χριστιανός, εγκατέλειψα αυτές τις ενέργειες και συμμορφώνομαι τώρα με τις αρχές της Αγίας Γραφής. Έχω ανακαλύψει ότι οι θεραπευτικές ιδιότητες βρίσκονται στα ίδια τα φυτά».

Παρόμοια, ο Ασούκο λέει: «Τα πράγματα που έμαθα για τον Ιεχωβά έδωσαν νέο νόημα στη ζωή μου. Ο φόβος που είχα για τους προγόνους εξαφανίστηκε και γνώρισα τον αληθινό Θεό. Είδα επίσης ότι οι θυσίες δεν ήταν αναγκαίες και ότι ο χυμός των φλοιών και των φύλλων είναι αυτό που θεραπεύει τους ανθρώπους. Πολλοί άνθρωποι έρχονται τώρα σ’ εμένα για θεραπεία επειδή δεν εκμεταλλεύομαι τις δεισιδαιμονίες τους ζητώντας τους να κάνουν θυσίες. Η θεραπεία μου τους κοστίζει λιγότερο απ’ όσο αν πήγαιναν σε θεραπευτές τζούτζου».

Επειδή ο Όκον, ο οποίος ασκεί επίσης ιατρική με βότανα, δεν χρησιμοποιεί ούτε ξόρκια ούτε θυσίες στο επάγγελμά του, κατηγορήθηκε από άλλους συναδέλφους του ότι «χαλάει το επάγγελμα». «Μερικοί ασθενείς μου», λέει, «έρχονταν να με κατασκοπεύσουν για να αποδείξουν ότι χρησιμοποιούσα ακόμα θυσίες στα κρυφά. Αφού τους θεράπευσα μέσα σε δυο βδομάδες, παραδέχτηκαν ότι δεν χρησιμοποιούσα καμία μορφή τζούτζου. Ωφελήθηκαν επίσης από τις Γραφικές συζητήσεις που κάναμε μαζί. Ξαφνιάστηκα όταν είδα τέσσερις πρώην ασθενείς μου στη συνέλευση των Μαρτύρων του Ιεχωβά ‘Θεία Αγάπη’ το Δεκέμβριο του 1980. Με αγκάλιασαν και μου είπαν: ‘Ήρθαμε σ’ εσένα για να μας κάνεις καλά σωματικά. Κι εσύ μας έκανες και πνευματικώς καλά’».

Χριστιανοί σαν κι αυτούς πρέπει να αντισταθούν σ’ εκείνους που επιθυμούν να τους επαναφέρουν σε πνευματιστικές ενέργειες. Ξέρουν ότι αν συνδυάσουν τις θεραπευτικές μεθόδους τους με κάποια μορφή πνευματισμού, δεν θα είναι πλέον κατάλληλοι για να παραμένουν στη χριστιανική εκκλησία. Έτσι, δεν προσφέρουν θυσίες ούτε κάνουν ξόρκια. Δεν κάνουν ψεύτικους ισχυρισμούς ότι μπορούν να θεραπεύσουν κάθε μορφή αρρώστιας, ούτε προσπαθούν να δώσουν την εντύπωση ότι έχουν ειδικές δυνάμεις. Αποφεύγουν ακόμα και κάθε εξωτερική εμφάνιση που θυμίζει πνευματισμό.

Αληθινή Θεραπεία Από τον Θεό

Σε πολλά αναπτυσσόμενα έθνη, η πλειονότητα των κατοίκων εξαρτιέται από τη θεραπευτική αγωγή που εφαρμόζουν οι παραδοσιακοί θεραπευτές, στους οποίους οι περισσότεροι έχουν μεγάλη εμπιστοσύνη. Από την άλλη μεριά, τα νοσοκομεία και οι διπλωματούχοι γιατροί είναι πάρα πολύ λίγοι για να βοηθήσουν όλους όσους έχουν ανάγκη θεραπείας. Γι’ αυτό, οι περισσότεροι άνθρωποι σ’ αυτές τις χώρες μάλλον θα συνεχίσουν να συμβουλεύονται θεραπευτές, πολλοί από τους οποίους χρησιμοποιούν πνευματιστικές μεθόδους. Αλλά τι θα κάνετε εσείς;

«Η αλήθεια», είπε ο Ιησούς, «θέλει σας ελευθερώσει». (Ιωάννης 8:32) Μαθαίνοντας ότι η Αγία Γραφή καταδικάζει τέτοιες ενέργειες, ο χριστιανός θα αρνηθεί να διαρρήξει την οσιότητά του στον Θεό συμβουλευόμενος μάντεις ή ζητώντας από θεραπευτές που χρησιμοποιούν βότανα κάποια θεραπεία που περιλαμβάνει πνευματιστικές ενέργειες. (Δευτερονόμιον 18:10-13· παράβαλε Αριθμοί 23:21, 23.) Ούτε θα ήταν σοφό, αν αρρωστήσει ένας χριστιανός, να υποθέσει ότι του έκαναν μάγια και γι’ αυτό το λόγο έχει το πρόβλημα αυτό. Δεν χρειάζεται να φοβάται κανείς ότι θα αρρωστήσει από μάγια όταν παραμένει ακλόνητος στην πλευρά του Θεού απορρίπτοντας καθετί που έχει σχέση με τον πνευματισμό. Αν, λόγω της ατέλειας που έχουμε όλοι μας, αντιμετωπίσει κάποια αρρώστια, τότε πρέπει αυτός προσωπικά να πάρει απόφαση σχετικά με τα είδη θεραπείας.a

Η απολυτρωτική θυσία που πρόσφερε ο Ιησούς είναι το μόνο μέσο απελευθέρωσης από την αμαρτία και τα επακόλουθά της, την αρρώστια και το θάνατο. (Ιωάννης 3:16· Πράξεις 4:12) Μόνο αυτή η θυσία ανοίγει το δρόμο για να απολαύσουν τα πιστά άτομα αιώνια ζωή σε μια παραδεισένια γη όπου ‘ουδείς των κατοικούντων εκεί θα λέγη «είμαι ασθενής»’.—Ησαΐας 33:24, Αγία Γραφή, Ν. Λούβαρη-Α. Χαστούπη.

Μέχρι εκείνη την ευτυχισμένη μέρα, ο παντοδύναμος Θεός μάς βεβαιώνει ότι θα προστατεύσει εκείνους που τον εμπιστεύονται. Άρα όλοι οι χριστιανοί πρέπει να στηρίζονται στον Ιεχωβά και να παραμένουν κοντά του με προσευχές και δεήσεις. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα υγιέστερη ζωή τώρα και θα μας εξασφαλίσει την απόκτηση αιώνιας ζωής στην υποσχεμένη παραδεισένια γη.—2 Πέτρου 3:10-14· 1 Ιωάννου 2:17.

[Υποσημειώσεις]