Ζει η Ψυχή Μετά το Θάνατο;

«ΨΥΧΗ: Το πνευματικό μέρος του ανθρώπου που θεωρείται ότι ζει μετά το θάνατο και είναι σε θέση να ευτυχήσει ή να δυστυχήσει σε μια μελλοντική κατάσταση». [Η Συνοπτική Έκδοση του Αγγλικού Λεξικού της Οξφόρδης (The Compact Edition of the Oxford English Dictionary)] Οι περισσότερες θρησκείες συμφωνούν λίγο ή πολύ μ’ αυτόν τον ορισμό. Η Νέα Καθολική Εγκυκλοπαίδεια (New Catholic Encyclopedia) λέει: «Το δόγμα ότι η ανθρώπινη ψυχή είναι αθάνατη και εξακολουθεί να υπάρχει μετά το θάνατο του ανθρώπου . . . είναι ένας από τους ακρογωνιαίους λίθους της Χριστιανικής φιλοσοφίας και θεολογίας».

Ίσως να εκπλαγείτε, λοιπόν, αν μάθετε ότι αυτή η πεποίθηση, που θεωρείται ακρογωνιαίος λίθος, προέρχεται από την ειδωλολατρική φιλοσοφία. Πολύ πριν από τη γέννηση του Ιησού, οι άνθρωποι πίστευαν ότι η ψυχή είναι κάτι άυλο που μπορούσε να υπάρξει ξεχωριστά από το σώμα. Μπορούσε επομένως να συνεχίσει να ζει μετά το θάνατο του σώματος διατηρώντας τη μορφή στοιχειού ή πνεύματος.

Οι Έλληνες διατύπωσαν αυτή τη δοξασία με φιλοσοφικούς όρους. Αναφέρεται ότι ο Σωκράτης, ένας φημισμένος Έλληνας φιλόσοφος, είπε: «Ας υποθέσωμεν ότι η ψυχή αποχωρίζεται το σώμα καθαρά, χωρίς να συμπαρασύρη μετ’ αυτής τίποτε το σωματικόν, . . . όταν λοιπόν η ψυχή ευρίσκεται εις τοιαύτην κατάστασιν απέρχεται εις το όμοιόν της το αόρατον, εις το θείον και αθάνατον και σοφόν, όπου όταν φθάση θα είναι ευδαίμων, απηλλαγμένη από σφάλματα, παραλογισμούς, φόβους . . . και τα άλλα ανθρώπινα κακά, και . . . περνά τον υπόλοιπον χρόνον πράγματι μαζί με τους θεούς».—Φαίδων, 80, Ε· 81, Α.

Δεν Είναι Διδασκαλία της Αγίας Γραφής

Πώς, λοιπόν, έφτασε να διδάσκεται στο Χριστιανισμό και στον Ιουδαϊσμό αυτή η ειδωλολατρική δοξασία περί αθανασίας της ψυχής;

Η Νέα Καθολική Εγκυκλοπαίδεια μικροποιεί το ζήτημα λέγοντας: «Η ιδέα ότι η ψυχή ζει μετά το θάνατο δεν είναι ευδιάκριτη στην Αγία Γραφή». Θα ήταν περισσότερο ακριβής αν έλεγε ότι το δόγμα περί αθανασίας της ψυχής δεν βρίσκεται πουθενά στην Αγία Γραφή! Η ίδια εγκυκλοπαίδεια παραδέχεται: «Η αντίληψη που υπάρχει για την ανθρώπινη ψυχή στην Π[αλαιά] Δ[ιαθήκη] δεν είναι ίδια μ’ αυτήν που υπάρχει στην ελληνική και στη σύγχρονη φιλοσοφία».

Στη λεγόμενη Παλαιά Διαθήκη, η εβραϊκή λέξη νέφες, η οποία συνήθως μεταφράζεται «ψυχή», απαντάται 754 φορές. Στη λεγόμενη Καινή Διαθήκη, η λέξη ψυχή απαντάται 102 φορές. Αν εξετάσουμε πώς χρησιμοποιούνται αυτές οι λέξεις στην Αγία Γραφή, θα δούμε ότι παρουσιάζεται μια εκπληκτική εικόνα.

Στο εδάφιο Γένεσις 2:7 διαβάζουμε ότι ο Θεός φύσηξε την πνοή της ζωής στα ρουθούνια του Αδάμ, και ο Αδάμ ‘έγινε ψυχή ζώσα [εβραϊκά, νέφες]’. Προσέξτε: Στον Αδάμ δεν δόθηκε μια ζωντανή ψυχή· αυτός έγινε ζωντανή ψυχή. Με άλλα λόγια, ο Αδάμ ήταν ψυχή αμέσως μόλις δημιουργήθηκε! Δεν είναι λοιπόν άξιο απορίας που η Νέα Καθολική Εγκυκλοπαίδεια καταλήγει: «Η ψυχή στην Π[αλαιά] Δ[ιαθήκη] σημαίνει όχι ένα μέρος του ανθρώπου, αλλά ολόκληρο τον άνθρωπο—τον άνθρωπο σαν ζωντανή ύπαρξη».

Και άλλα εδάφια το επιβεβαιώνουν αυτό. Για παράδειγμα, το εδάφιο Λευιτικόν 7:20 αναφέρεται στην «ψυχή ήτις . . . ήθελε φάγει από του κρέατος της θυσίας της ειρηνικής προσφοράς». Το εδάφιο Λευιτικόν 23:30 μιλάει για: «Πάσα ψυχή, ήτις κάμη οποιανδήποτε εργασίαν». Το εδάφιο Παροιμίαι 25:25 λέει: «Ως ύδωρ ψυχρόν εις ψυχήν διψώσαν, ούτως είναι αγγελίαι αγαθαί από μακρυνής γης». Και το εδάφιο Ψαλμός 105:18, Μετάφραση των Εβδομήκοντα, μας λέει: «Εταπείνωσαν εν πέδαις τους πόδας αυτού, σίδηρον διήλθεν η ψυχή αυτού». Τώρα, τι είναι αυτό που μπορεί να φάει κρέας, να κάνει εργασία, να δροσιστεί με νερό και να μπει σε σιδερένια δεσμά; Είναι ένα ξεχωριστό, πνευματικό μέρος του ανθρώπου ή είναι ο ίδιος ο άνθρωπος; Η απάντηση είναι ολοφάνερη.

Είναι ενδιαφέρον ότι δεν είναι μόνο ο άνθρωπος ψυχή. Το εδάφιο Γένεσις 1:20 μας λέει ότι σε μια δημιουργική περίοδο ο Θεός είπε: «Ας γεννήσωσι τα ύδατα εν αφθονία νηκτά έμψυχα». Ναι, ακόμη και τα ψάρια είναι ψυχές! Σε μια άλλη δημιουργική περίοδο, ο Θεός έδειξε ότι ‘τα κτήνη και τα ερπετά και τα ζώα της γης’ είναι ψυχές!—Γένεσις 1:24· παράβαλε Λευιτικόν 11:10, 46· 24:18, Μετάφραση των Εβδομήκοντα· Αριθμοί 31:28, Μετάφραση των Εβδομήκοντα· Ιώβ 41:13, Μετάφραση των Εβδομήκοντα· Ιεζεκιήλ 47:9.

Επομένως, στην Αγία Γραφή η λέξη «ψυχή» δεν αναφέρεται σε κάποια μυστηριώδη, πνευματική οντότητα η οποία εγκαταλείπει το σώμα μετά το θάνατο. Σημαίνει ένα άτομο ή ένα ζώο, ή τη ζωή που απολαμβάνει ένα άτομο ή ένα ζώο.

Τι Συμβαίνει Μετά το Θάνατο;

Είναι λοιπόν φανερό ότι η Αγία Γραφή διαφωνεί με την ειδωλολατρική ιδέα ότι ο άνθρωπος κατέχει μια αθάνατη ψυχή. Ποιος νομίζετε εσείς ότι δίδαξε την αλήθεια αναφορικά μ’ αυτό το θέμα; Οι ειδωλολάτρες Έλληνες φιλόσοφοι ή ο λαός του Θεού που είχε συνάψει διαθήκη μαζί του; Ασφαλώς ήταν ο λαός του Θεού, στον οποίο αυτός είχε δώσει τον εμπνευσμένο Λόγο του.

Όμως, το ερώτημα εξακολουθεί να παραμένει: Τι συμβαίνει στην ψυχή μετά το θάνατο; Εφόσον η ψυχή είναι το ίδιο το άτομο, είναι ολοφάνερο ότι η ψυχή πεθαίνει, όταν το άτομο πεθαίνει. Με άλλα λόγια, ένα νεκρό άτομο είναι μια νεκρή ψυχή. Δεκάδες εδάφια το επιβεβαιώνουν αυτό. «Η ψυχή η αμαρτήσασα, αυτή θέλει αποθάνει», λέει το εδάφιο Ιεζεκιήλ 18:4. Στο εδάφιο Κριταί 16:30 διαβάζουμε: «Και είπεν ο Σαμψών, Αποθανέτω η ψυχή μου μετά των Φιλισταίων». Άλλα εδάφια δείχνουν ότι οι ψυχές μπορούν να εξολοθρευτούν (Γένεσις 17:14), να φονευτούν με σπαθί (Ιησούς του Ναυή 10:37), να πεθάνουν από ασφυξία (Ιώβ 7:15, ΜΝΚ) και να πνιγούν (Ιωνάς 2:5). Μια πεθαμένη ψυχή, ή μια νεκρή ψυχή είναι ένα νεκρό άτομο.—Λευιτικόν 19:28, Μετάφραση των Εβδομήκοντα· 21:1, 11, Μετάφραση των Εβδομήκοντα.

Ποια είναι λοιπόν η κατάσταση των νεκρών ψυχών; Για να το πούμε απλά, ο θάνατος είναι το αντίθετο της ζωής. Όλες οι αισθήσεις μας συνδέονται με τα φυσικά μας σώματα. Η ικανότητα που έχουμε να βλέπουμε, να ακούμε και να σκεφτόμαστε εξαρτάται από τη σωστή λειτουργία των ματιών, των αφτιών και του εγκεφάλου μας. Χωρίς μάτια δεν μπορούμε να δούμε. Χωρίς αφτιά δεν μπορούμε να ακούσουμε. Χωρίς εγκέφαλο δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα. Όταν ο άνθρωπος πεθαίνει, όλα αυτά τα όργανα του σώματος παύουν να λειτουργούν. Παύουμε να υπάρχουμε.

Σε αρμονία μ’ αυτό, τα εδάφια Εκκλησιαστής 9:5, 10 λένε: «Αλλ’ οι νεκροί δεν γνωρίζουσιν ουδέν . . . δεν είναι πράξις ούτε λογισμός ούτε γνώσις ούτε σοφία εν τω άδη [στον τάφο] όπου υπάγεις». Παρόμοια, τα εδάφια Ψαλμός 146:3, 4 δηλώνουν: «Μη πεποίθατε επ’ άρχοντας, επί υιόν ανθρώπου, εκ του οποίου δεν είναι σωτηρία. Το πνεύμα [η δύναμη της ζωής] αυτού εξέρχεται· αυτός επιστρέφει εις την γην αυτού· εν εκείνη τη ημέρα οι διαλογισμοί αυτού αφανίζονται». Έτσι, όταν οι άνθρωποι (οι ψυχές) πεθαίνουν, απλώς παύουν να υπάρχουν.

Από Ειδωλολατρική Διδασκαλία σε Εκκλησιαστικό Δόγμα

Αλλά μερικοί μπορεί να ρωτήσουν: ‘Δεν διδάσκει η Καινή Διαθήκη την αθανασία της ψυχής;’ Κάθε άλλο. Η Νέα Καθολική Εγκυκλοπαίδεια παραδέχεται: «Η Κ[αινή] Δ[ιαθήκη] μένει πιστή σ’ αυτή την αντίληψη [της Παλαιάς Διαθήκης] για το θάνατο». Με άλλα λόγια, η «Καινή Διαθήκη» διδάσκει ότι η ψυχή πεθαίνει. Ο Ιησούς Χριστός κατέδειξε ότι αυτός δεν πίστευε ότι η ψυχή είναι αθάνατη. Ο ίδιος ρώτησε: «Είναι συγκεχωρημένον εν σαββάτω να αγαθοποιήση τις ή να κακοποιήση; να σώση ψυχήν ή να θανατώση [ψυχήν];» (Μάρκος 3:4) Ο Χριστιανός απόστολος Παύλος επιβεβαίωσε επίσης την άποψη που υποστηρίζει η «Παλαιά Διαθήκη» για την ψυχή, με το να παραθέσει από το εδάφιο Γένεσις 2:7: «Ούτως είναι και γεγραμμένον· Ο πρώτος άνθρωπος Αδάμ έγεινεν εις ψυχήν ζώσαν».—1 Κορινθίους 15:45.

Πώς, λοιπόν, έγινε εκκλησιαστικό δόγμα η πλατωνική άποψη για την ψυχή; Η Εγκυκλοπαίδεια της Θρησκείας και της Ηθικής (Encyclopædia of Religion and Ethics), του Τζέιμς Χέιστινγκς, εξηγεί: «Όταν το Χριστιανικό ευαγγέλιο πέρασε από την πύλη της εβραϊκής συναγωγής στην αρένα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, η εντελώς εβραϊκή αντίληψη περί ψυχής μεταφέρθηκε σ’ ένα περιβάλλον όπου επικρατούσε ο ελληνικός στοχασμός, και οι συνέπειες που είχε η διαδικασία της προσαρμογής της σ’ αυτό το περιβάλλον δεν είναι ευκαταφρόνητες». Οι δάσκαλοι της Εκκλησίας αγωνίστηκαν για να κάνουν το μήνυμά τους «κατανοητό σ’ έναν κόσμο που ήταν επηρεασμένος από τον ελληνικό τρόπο σκέψης», χρησιμοποιώντας «τους καθιερωμένους όρους και τις αντιλήψεις της ελληνικής ψυχολογίας». Οι Ιουδαίοι θεολόγοι, επίσης, άρχισαν να εκδηλώνουν «ισχυρές επιρροές του Πλατωνισμού» στα συγγράμματά τους.—Ιουδαϊκή Εγκυκλοπαίδεια (Encyclopædia Judaica).

Έτσι, η Βιβλική διδασκαλία για την ψυχή απορρίφτηκε και αντικαταστάθηκε μ’ ένα δόγμα που ήταν σαφώς ειδωλολατρικό. Αυτό δεν μπορεί με κανέναν τρόπο να δικαιολογηθεί με το πρόσχημα ότι ενεργώντας έτσι η Χριστιανοσύνη έγινε περισσότερο ελκυστική στις μάζες των ανθρώπων. Όταν κήρυξε στην Αθήνα, η οποία ήταν η καρδιά του ελληνικού πολιτισμού, ο απόστολος Παύλος δεν δίδαξε την πλατωνική διδασκαλία περί ψυχής. Αντίθετα, αυτός κήρυξε τη Χριστιανική διδασκαλία της ανάστασης, παρ’ όλο που πολλοί από τους Έλληνες ακροατές του το βρήκαν δύσκολο να δεχτούν αυτά που τους έλεγε.—Πράξεις 17:22-32.

Μάλιστα, ο απόστολος Παύλος προειδοποίησε ενάντια σε οποιονδήποτε συνδυασμό της αλήθειας, που βασίζεται στην Αγία Γραφή, και της ειδωλολατρίας, όταν είπε: «Τίνα δε κοινωνίαν το φως προς το σκότος; Τίνα δε συμφωνίαν ο Χριστός με τον Βελίαλ;» (2 Κορινθίους 6:14, 15) Δεν μπορεί να υπάρξει καμιά αμφιβολία ότι ο Χριστιανικός κόσμος έχει ατιμάσει τον ίδιο τον Θεό, επειδή επέτρεψε σε μια ειδωλολατρική διδασκαλία να γίνει ακρογωνιαίος λίθος της φιλοσοφίας και της θεολογίας του!

Ελπίδα για τους Νεκρούς

Οι άνθρωποι είναι ελεύθεροι να πιστεύουν αυτό που διαλέγουν. Ωστόσο, δεν μπορεί να διαψευστεί το γεγονός ότι η διδασκαλία περί αθανασίας της ψυχής είναι αντιγραφική. Δεν έχουν, λοιπόν, καμιά ελπίδα οι άνθρωποι να ζήσουν μετά το θάνατο;

Αφού ρώτησε ο Ιώβ, «Θέλει [ο άνθρωπος] αναζήσει;», έδωσε στη συνέχεια τη θεόπνευστη απάντηση. Είπε: «[Ιεχωβά] θέλεις καλέσει, και εγώ θέλω σοι αποκριθή· θέλεις επιβλέψει εις το έργον των χειρών σου». (Ιώβ 14:14, 15) Ναι, η Αγία Γραφή προσφέρει την ελπίδα της ανάστασης για όλους εκείνους που βρίσκονται στη μνήμη του Θεού. Αυτός έχει τη σφοδρή επιθυμία να αποκαταστήσει τους πιστούς του δούλους, όπως ήταν ο Ιώβ, στη ζωή! Ο Ιησούς Χριστός επιβεβαίωσε την αληθινότητα αυτής της ελπίδας, λέγοντας: «Μη θαυμάζετε τούτο· διότι έρχεται ώρα, καθ’ ην πάντες οι εν τοις μνημείοις θέλουσιν ακούσει την φωνήν αυτού, και θέλουσιν εξέλθει οι πράξαντες τα αγαθά εις ανάστασιν ζωής, οι δε πράξαντες τα φαύλα εις ανάστασιν κρίσεως».—Ιωάννης 5:28, 29.

Όταν θα έρθει ο καιρός για να εκπληρωθεί αυτή η προφητεία, το εδάφιο Ησαΐας 25:8, ΜΝΚ, υπόσχεται ότι ο Θεός ‘θα καταπιεί το θάνατο για πάντα’. Αυτό σημαίνει έναν κόσμο στον οποίο, όπως λέει το εδάφιο Αποκάλυψις 21:4, «ο θάνατος δεν θέλει υπάρχει πλέον». Θα θέλατε να ζείτε σ’ έναν κόσμο χωρίς κηδείες και γραφεία κηδειών, χωρίς ταφόπετρες και νεκροταφεία, χωρίς δάκρυα λύπης αλλά μόνο δάκρυα χαράς;

Είναι αλήθεια ότι μπορεί να έχετε διδαχτεί το δόγμα περί αθανασίας της ψυχής από την παιδική σας ηλικία. Αλλά αν μελετήσετε την Αγία Γραφή, μπορείτε να αναπτύξετε πίστη στις απελευθερωτικές υποσχέσεις της.a Μπορείτε επίσης να μάθετε τι πρέπει να κάνετε για να κληρονομήσετε αυτό που υπόσχεται η Αγία Γραφή, δηλαδή όχι να ζήσετε σαν αθάνατη ψυχή, αλλά να λάβετε ‘αιώνια ζωή’ στον Παράδεισο στη γη!—Ιωάννης 17:3· Λουκάς 23:43, ΜΝΚ.

[Υποσημειώσεις]