Ερωτήσεις από Αναγνώστες

◼ Όταν κάποιος πεθάνει, είναι κατάλληλο για τους Χριστιανούς να δίνουν λουλούδια στην οικογένεια ή να στέλνουν λουλούδια στο μέρος όπου γίνεται η κηδεία;

Σε μερικές χώρες αυτό συνηθίζεται. Όμως, η χρήση λουλουδιών στις κηδείες είχε κατά καιρούς θρησκευτική σημασία. Ας εξετάσουμε, λοιπόν, το ζήτημα λεπτομερώς, ιδιαίτερα εφόσον υπάρχουν και άλλες συνήθειες που φαίνεται να έχουν παρόμοιους δεσμούς με την ψεύτικη θρησκεία. Προσέξτε τα σχόλια που κάνει Η Εγκυκλοπαίδεια της Θρησκείας (The Encyclopedia of Religion) (1987):

«Τα λουλούδια συνδέονται με τον κόσμο της θρησκείας μέσω της σχέσης τους με τους θεούς και τις θεές. Η Φλώρα, η ρωμαϊκή θεά της άνοιξης και των λουλουδιών, φέρνει την ομορφιά και το άρωμα στα άνθη . . . Θεότητες μπορούν να εξευμενιστούν και να λατρευτούν . . . με την προσφορά τροφής και λουλουδιών.

»Η σχέση των λουλουδιών με τις νεκρικές τελετουργίες υπάρχει σε ολόκληρο τον κόσμο. Οι Έλληνες και οι Ρωμαίοι κάλυπταν τους νεκρούς και τους τάφους τους με λουλούδια. Οι ψυχές των Βουδιστών που πεθαίνουν στην Ιαπωνία οδηγούνται ψηλά πάνω σ’ ένα λωτό, και οι ταφόπετρες στα νεκροταφεία μερικές φορές στηρίζονται σε λαξευμένους λωτούς . . . Οι Ταϊτινοί αφήνουν ανθοδέσμες τυλιγμένες με φτέρες δίπλα στο σώμα μετά το θάνατο και κατόπιν χύνουν άρωμα λουλουδιών πάνω στο πτώμα για να διευκολύνουν το πέρασμά του στην ιερή μετά θάνατο ζωή . . . Λουλούδια μπορεί ακόμα να χρησιμοποιούνται σε θρησκευτικές περιστάσεις με μορφή θυμιάματος ή αρώματος».

Γνωρίζοντας ότι τα λουλούδια έχουν χρησιμοποιηθεί σε σχέση με την ψεύτικη θρησκεία, μερικοί Χριστιανοί έχουν την άποψη ότι δεν θα πρέπει να δίνουν ή να στέλνουν λουλούδια για μια κηδεία. Η άποψή τους μπορεί επίσης να αντανακλά την επιθυμία να αποφύγουν κοσμικές συνήθειες, εφόσον οι ακόλουθοι του Ιησού δεν πρέπει να είναι «εκ του κόσμου». (Ιωάννης 15:19) Ωστόσο, ορισμένα συναφή εδάφια της Αγίας Γραφής και οι τοπικές απόψεις βαρύνουν σ’ αυτό το ζήτημα.

Τα λουλούδια είναι μέρος των καλών δώρων που έχει δώσει ο Θεός για να απολαμβάνουν οι ζωντανοί. (Πράξεις 14:15-17· Ιακώβου 1:17, ΜΝΚ) Η ομορφιά των λουλουδιών που δημιούργησε αυτός έχει χρησιμοποιηθεί στην αληθινή λατρεία. Η λυχνία μέσα στη σκηνή του μαρτυρίου ήταν διακοσμημένη με ‘λουλούδια αμυγδαλιάς . . . και άνθη’. (Έξοδος 25:31-34, ΜΝΚ) Στα γλυπτά του ναού περιλαμβάνονταν γιρλάντες και φοίνικες. (1 Βασιλέων 6:18, 29, 32) Ασφαλώς, το γεγονός ότι και στην ειδωλολατρία χρησιμοποιούνταν λουλούδια και γιρλάντες δεν σήμαινε ότι οι αληθινοί λάτρεις θα έπρεπε πάντοτε να αποφεύγουν να τα χρησιμοποιούν.—Πράξεις 14:13, ΜΝΚ.

Όμως, τι θα λέγαμε για το ευρύτερο ζήτημα της τήρησης διάφορων συνηθειών, όπως είναι τα έθιμα κηδείας; Η Αγία Γραφή αναφέρει πολλές συνήθειες, μερικές από τις οποίες ήταν ακατάλληλες για τους αληθινούς λάτρεις, ενώ άλλες τις τηρούσε ο λαός του Θεού. Το εδάφιο 1 Βασιλέων 18:28 αναφέρει τη «συνήθειαν» των λάτρεων του Βάαλ να ‘επικαλούνται μετά φωνής μεγάλης και να κατατέμνονται’—μια συνήθεια που δεν έπρεπε να τηρούν οι αληθινοί λάτρεις. Από την άλλη μεριά, το εδάφιο Ρουθ 4:7, ΜΝΚ, δεν δείχνει καμιά απόρριψη για ‘τη συνήθεια του παλιού καιρού στον Ισραήλ σχετικά με το [πώς εξασκούνταν το] δικαίωμα της εξαγοράς’.

Συνήθειες αποδεκτές από τον Θεό θα μπορούσαν να διαμορφωθούν ακόμα και σε αυστηρώς θρησκευτικά ζητήματα. Όταν ο Θεός περιέγραψε την τελετή του Πάσχα, δεν περιέλαβε τη χρήση κρασιού, αλλά τον πρώτο αιώνα ήταν συνηθισμένο να χρησιμοποιούν ποτήρια με κρασί. Ο Ιησούς και οι απόστολοί του δεν απέρριψαν αυτή τη θρησκευτική συνήθεια. Δεν τη θεώρησαν απαράδεκτη και την τήρησαν.—Έξοδος 12:6-18· Λουκάς 22:15-18· 1 Κορινθίους 11:25.

Κάτι παρόμοιο συμβαίνει όσον αφορά μερικά από τα έθιμα κηδείας. Οι Αιγύπτιοι είχαν τη συνήθεια να βαλσαμώνουν τους νεκρούς. Ο πιστός πατριάρχης Ιωσήφ δεν αντέδρασε αμέσως λέγοντας: ‘Αυτή είναι ειδωλολατρική συνήθεια, άρα εμείς οι Εβραίοι πρέπει να την αποφύγουμε’. Αντίθετα, «προσέταξεν ο Ιωσήφ τους δούλους αυτού τους ιατρούς να βαλσαμώσωσι τον πατέρα αυτού», προφανώς για να μπορέσει να ταφεί ο Ιακώβ στη Γη της Επαγγελίας. (Γένεσις 49:29–50:3) Οι Ιουδαίοι διαμόρφωσαν αργότερα διαφορετικά έθιμα κηδείας, όπως το λούσιμο του σώματος και η ταφή του τη μέρα του θανάτου. Οι πρώτοι Χριστιανοί αποδέχτηκαν αυτές τις Ιουδαϊκές συνήθειες.—Πράξεις 9:37.

Ωστόσο, τι γίνεται αν κάποιο έθιμο κηδείας θεωρείται ότι έχει μια σημασία η οποία βασίζεται σε θρησκευτική πλάνη, όπως η πίστη σε μια αθάνατη ψυχή; Θυμηθείτε ότι, όπως έλεγε η εγκυκλοπαίδεια, μερικοί «αφήνουν ανθοδέσμες τυλιγμένες με φτέρες δίπλα στο σώμα μετά το θάνατο και κατόπιν χύνουν άρωμα λουλουδιών πάνω στο πτώμα για να διευκολύνουν το πέρασμά του στην ιερή μετά θάνατο ζωή». Το γεγονός ότι μπορεί να υπάρχει ένα τέτοιο έθιμο δεν σημαίνει ότι οι δούλοι του Θεού πρέπει να αποφεύγουν οτιδήποτε παρόμοιο. Αν και οι Ιουδαίοι δεν πίστευαν το ‘πέρασμα στην ιερή μετά θάνατο ζωή’, η Αγία Γραφή λέει: «Έλαβον λοιπόν το σώμα του Ιησού και έδεσαν αυτό με σάβανα μετά των αρωμάτων, καθώς είναι συνήθεια εις τους Ιουδαίους να ενταφιάζωσιν».—Ιωάννης 12:2-8· 19:40.

Οι Χριστιανοί πρέπει να αποφεύγουν τις συνήθειες που συγκρούονται με τη Βιβλική αλήθεια. (2 Κορινθίους 6:14-18) Ωστόσο, για κάθε είδους αντικείμενα, σχήματα και συνήθειες έχουν, σε κάποιο χρόνο ή τόπο, δοθεί εσφαλμένες ερμηνείες ή έχουν συνδεθεί με αντιγραφικές διδασκαλίες. Δέντρα έχουν γίνει αντικείμενα λατρείας, το σχήμα της καρδιάς έχει θεωρηθεί ιερό και το θυμίαμα έχει χρησιμοποιηθεί σε ειδωλολατρικές τελετές. Μήπως αυτό σημαίνει ότι ένας Χριστιανός δεν πρέπει ποτέ να χρησιμοποιεί θυμίαμα, να έχει κάποια διακόσμηση με δέντρα ή να φοράει κοσμήματα σε σχήμα καρδιάς;a Αυτό δεν είναι βάσιμο συμπέρασμα.

Ένας γνήσιος Χριστιανός θα πρέπει να σκεφτεί: Μήπως η τήρηση κάποιας συνήθειας θα έδινε την εντύπωση στους άλλους ότι έχω υιοθετήσει αντιγραφικές δοξασίες ή συνήθειες; Η χρονική περίοδος και ο τόπος θα μπορούσαν να επηρεάσουν την απάντηση. Μια συνήθεια (ή ένα σχήμα) μπορεί να είχε εσφαλμένη θρησκευτική σημασία πριν από χιλιετηρίδες ή μπορεί να έχει τέτοια σημασία σήμερα σε μια μακρινή χώρα. Αλλά χωρίς να μπλεχτείτε σε χρονοβόρες διερευνήσεις, ρωτήστε τον εαυτό σας: ‘Ποια είναι η συνηθισμένη άποψη στο μέρος που ζω;’—Παράβαλε 1 Κορινθίους 10:25-29.

Αν είναι γενικά γνωστό ότι μια συνήθεια (ή ένα σχήμα, όπως ο σταυρός) έχει εσφαλμένη θρησκευτική σημασία, αποφύγετέ το. Συνεπώς, οι Χριστιανοί δεν θα έστελναν λουλούδια που θα σχημάτιζαν ένα σταυρό ή μια κόκκινη καρδιά, αν αυτό θεωρείται ότι έχει θρησκευτική σημασία. Ή μπορεί να υπάρχει κάποιος εθιμοτυπικός τρόπος με τον οποίο χρησιμοποιούνται τα λουλούδια σε μια κηδεία ή στο μνήμα, που να έχει θρησκευτική σημασία στον τόπο σας. Ο Χριστιανός θα πρέπει να το αποφύγει και αυτό. Αυτό δεν σημαίνει, όμως, ότι απλώς το να πάει κάποιος μια ανθοδέσμη με λουλούδια σε μια κηδεία ή το να δώσει λουλούδια σ’ ένα φίλο που είναι στο νοσοκομείο πρέπει να θεωρηθεί ως μια θρησκευτική ενέργεια που πρέπει να αποφεύγεται.b

Αντίθετα, σε πολλές χώρες, η συνήθεια του να πηγαίνει κανείς λουλούδια είναι πολύ διαδεδομένη και θεωρείται μια κατάλληλη έκφραση καλοσύνης. Τα λουλούδια μπορούν να δώσουν λίγη ομορφιά και να κάνουν μια δυσάρεστη περίσταση πιο ευχάριστη. Μπορούν επίσης να αποτελέσουν μια χειρονομία συμπόνιας και ενδιαφέροντος. Κάπου αλλού η συνήθεια μπορεί να είναι να εκδηλώνει κανείς τέτοια αισθήματα με μια γενναιόδωρη πράξη, όπως προσφέροντας ένα γεύμα για τους ασθενείς ή γι’ αυτούς που πενθούν. (Θυμηθείτε τη στοργή που έτρεφαν οι αδελφοί για τη Δορκάδα επειδή αυτή εκδήλωνε το ενδιαφέρον της και σκεφτόταν τους άλλους. [Πράξεις 9:36-39]) Όταν αυτή η ενέργεια δεν είναι σαφώς συνδεδεμένη με ψεύτικες δοξασίες, μερικοί Μάρτυρες του Ιεχωβά συνηθίζουν να πηγαίνουν όμορφα λουλούδια σε κάποιον φίλο που βρίσκεται στο νοσοκομείο ή στην περίπτωση ενός θανάτου. Και μπορούν ατομικά να εκφράζουν περαιτέρω το ενδιαφέρον και τα αισθήματά τους με πρακτικές ενέργειες.—Ιακώβου 1:27· 2:14-17.

[Υποσημειώσεις]