Βαφτίστε! Βαφτίστε! Βαφτίστε! Γιατί Όμως;
«ΣΕ ΔΙΑΣΤΗΜΑ λίγων μηνών, έχω βαφτίσει περισσότερους από δέκα χιλιάδες άντρες, γυναίκες και παιδιά». Αυτά έγραψε ο Ιησουίτης ιεραπόστολος Φράνσις Ξαβιέ σχετικά με το έργο που επιτέλεσε στο βασίλειο του Τραβανκόρ στην Ινδία. «Πήγαινα από χωριό σε χωριό και τους έκανα Χριστιανούς. Όπου πήγαινα άφηνα ένα βιβλίο με προσευχές και εντολές στην τοπική γλώσσα».
Επειδή εντυπωσιάστηκε βαθιά από τις επιστολές του Φράνσις Ξαβιέ, ο Βασιλιάς Ιωάννης της Πορτογαλίας διέταξε να διαβάζονται μεγαλόφωνα από κάθε άμβωνα του βασιλείου του. Μάλιστα, η επιστολή του Ιανουαρίου 1545, από την οποία μόλις παραθέσαμε, εγκρίθηκε και για δημοσίευση. Το αποτέλεσμα; «Πριν περάσει πολύς καιρός, οι μισοί σπουδαστές στην Ευρώπη, ‘γονυπετείς και με δάκρυα καυτά’, θερμοπαρακαλούσαν να πάνε στην Ινδία για να μεταστρέψουν τους ειδωλολάτρες», γράφει ο Μάνφρεντ Μπάρτχελ στο βιβλίο του Οι Ιησουίτες—Η Ιστορία & ο Μύθος για την Εταιρία του Ιησού (The Jesuits—History & Legend of the Society of Jesus). Ο ίδιος πρόσθεσε: «Η ιδέα ότι ίσως χρειαζόταν κάτι παραπάνω από μερικά άτομα για να ραντίζουν τον κόσμο με αγιασμό και από μια τσάντα γεμάτη φυλλάδια για να μεταστραφεί ένα ολόκληρο βασίλειο δεν φαίνεται να πέρασε από το μυαλό πολλών ανθρώπων εκείνης της εποχής».
Τι επιτελέστηκε στην πραγματικότητα από αυτές τις μαζικές μεταστροφές; Ο Ιησουίτης Νίκολας Λαντσιλότο ανέφερε με ρεαλισμό τα εξής στη Ρώμη: «Οι περισσότεροι από εκείνους που βαφτίζονται έχουν κάποιον απώτερο σκοπό. Οι δούλοι των Αράβων και των Ινδουιστών ελπίζουν ότι μέσω του βαφτίσματος θα αποκτήσουν την ελευθερία τους ή θα αποκτήσουν προστασία από κάποιο καταπιεστικό αφεντικό ή απλώς ότι θα λάβουν ένα νέο χιτώνα ή ένα τουρμπάνι. Πολλοί βαφτίζονται για να γλιτώσουν κάποια τιμωρία. . . . Αυτοί που υποκινούνται από τις προσωπικές τους πεποιθήσεις, και αναζητούν τη σωτηρία στις διδασκαλίες μας, θεωρούνται τρελοί. Πολλοί αποστατούν και επιστρέφουν στις προηγούμενες παγανιστικές συνήθειές τους πολύ σύντομα αφότου βαφτιστούν».
Οι Ευρωπαίοι εξερευνητές της εποχής εκείνης είχαν και αυτοί την επιθυμία να μεταστρέφουν και να βαφτίζουν ειδωλολάτρες. Λέγεται ότι ο Χριστόφορος Κολόμβος βάφτισε τους πρώτους «Ινδιάνους» που συνάντησε στην Καραϊβική. «Η επίσημη πολιτική του ισπανικού στέμματος έθετε τη μεταστροφή των ιθαγενών ως ζήτημα πρώτης προτεραιότητας», λέει Η Εικονογραφημένη Ιστορία της Χριστιανοσύνης, Έκδοση Οξφόρδης (The Oxford Illustrated History of Christianity). «Μέχρι το τέλος του δέκατου έκτου αιώνα, οι 7.000.000 Ινδιάνοι που ανήκαν στην ισπανική αυτοκρατορία ήταν, τουλάχιστον κατ’ όνομα, Χριστιανοί. Στις περιπτώσεις όπου υπάρχουν στατιστικές για αυτές τις μεταστροφές (ο Πέδρο ντε Γκάντε, συγγενής του Αυτοκράτορα Κάρολου Ε΄, ο οποίος πήγε μαζί με τους ιεραποστόλους, είπε ότι μέσα σε μια μέρα βάφτισε 14.000 άτομα με τη βοήθεια ενός μόνο συντρόφου), είναι προφανές ότι δεν ήταν δυνατόν να δοθεί σε αυτά τα άτομα κάποια προκαταρκτική εκπαίδευση». Τέτοιου είδους επιφανειακές μεταστροφές συχνά συνοδεύονταν από σκληρή, απάνθρωπη και καταπιεστική μεταχείριση των ιθαγενών.
Η σπουδαιότητα που δινόταν στο βάφτισμα παρακινούσε αυτούς τους εξερευνητές και τους ιεραποστόλους να συνεχίσουν. Το 1439, ο Πάπας Ευγένιος Δ΄ εξέδωσε στη Σύνοδο της Φλωρεντίας ένα διάταγμα το οποίο έλεγε: «Το άγιο Βάφτισμα κατέχει την πρώτη θέση μεταξύ των μυστηρίων, επειδή είναι η θύρα που οδηγεί στην πνευματική ζωή· επειδή μέσω αυτού γινόμαστε μέλη του Χριστού και ενσωματωνόμαστε στην Εκκλησία. Αφού ο θάνατος εισήλθε σε όλους μέσω του πρώτου ανθρώπου, αν δεν αναγεννηθούμε με νερό και Άγιο Πνεύμα, δεν μπορούμε να εισέλθουμε στη βασιλεία των Ουρανών».
Δημιουργήθηκε, όμως, αντιλογία όσον αφορά τίνος το βάφτισμα ήταν έγκυρο. «Επειδή το βάφτισμα αποτελούσε επίσης τη θεμελιώδη τελετουργία που απαιτούνταν για είσοδο στην εκκλησιαστική κοινότητα, πολλές αντιμαχόμενες εκκλησίες σύντομα ισχυρίζονταν ότι το βάφτισμα ήταν αποκλειστικό προνόμιό τους, και η καθεμιά από αυτές τις εκκλησίες αυτοαποκαλούνταν ορθόδοξη και κατηγορούσε τις άλλες λέγοντας ότι είναι αιρετικές και σχισματικές. Ήταν αναπόφευκτο ότι θα γίνονταν τροποποιήσεις στην τελετουργία του βαφτίσματος από διάφορες αιρέσεις», επισημαίνει Η Εγκυκλοπαίδεια της Θρησκείας (The Encyclopedia of Religion).
Ωστόσο, η συνήθεια του βαφτίσματος ανάγεται πριν από την εποχή της Χριστιανικής πίστης. Το βάφτισμα χρησιμοποιούνταν στη Βαβυλωνία και στην αρχαία Αίγυπτο, όπου οι άνθρωποι πίστευαν ότι τα ψυχρά νερά του Νείλου μπορούσαν να αυξήσουν τη δύναμη και να παράσχουν αθανασία. Επίσης, οι Έλληνες πίστευαν ότι το βάφτισμα μπορούσε να φέρει αναζωογόνηση ή να δώσει αθανασία στον μυούμενο. Η Ιουδαϊκή αίρεση που είχε τη βάση της στην περιοχή Κουμράν συνήθιζε να βαφτίζει ανθρώπους για να τους μυήσει στην κοινότητά τους. Οι Εθνικοί προσήλυτοι στον Ιουδαϊσμό ήταν υποχρεωμένοι να περιτέμνονται και εφτά μέρες αργότερα να βαφτίζονται με κατάδυση στο νερό μπροστά σε μάρτυρες.
Προφανώς, έχει δοθεί μεγάλη σπουδαιότητα στο βάφτισμα στο διάβα των αιώνων. Αλλά τι μπορούμε να πούμε για τις μέρες μας; Είναι απαραίτητο το βάφτισμα σε αυτούς τους σύγχρονους καιρούς; Αν ναι, γιατί; Αλήθεια, εσείς πρέπει να βαφτιστείτε;