Τέλος στο Μίσος Παγκόσμια

ΠΡΙΝ από δυο χιλιάδες χρόνια περίπου, μια μειονοτική ομάδα αποτελούσε αντικείμενο μίσους. Ο Τερτυλλιανός εξηγεί την κυριαρχούσα στάση των Ρωμαίων απέναντι στους πρώτους Χριστιανούς: «Αν οι ουρανοί δεν δίνουν βροχή, αν γίνει σεισμός, αν συμβεί πείνα ή επιδημία, αμέσως ακούγεται η κραυγή: ‘Ρίξτε τους Χριστιανούς στα λιοντάρια!’»

Μολονότι ήταν αντικείμενα μίσους, οι πρώτοι Χριστιανοί αντιστάθηκαν στον πειρασμό να πάρουν εκδίκηση για την αδικία. Στη φημισμένη Επί του Όρους Ομιλία του, ο Ιησούς Χριστός είπε: «Ακούσατε ότι ειπώθηκε: ‘Πρέπει να αγαπάς τον πλησίον σου και να μισείς τον εχθρό σου’. Ωστόσο, εγώ σας λέω: Συνεχίστε να αγαπάτε τους εχθρούς σας και να προσεύχεστε για εκείνους που σας διώκουν».—Ματθαίος 5:43, 44.

Η προφορική παράδοση των Ιουδαίων ήταν εκείνη που υποστήριζε ότι το σωστό ήταν ‘να μισεί κάποιος τον εχθρό’. Ωστόσο, ο Ιησούς είπε ότι πρέπει να αγαπάμε τον εχθρό μας, όχι μόνο το φίλο μας. Αυτό είναι δύσκολο αλλά όχι αδύνατον. Το να αγαπάμε κάποιον εχθρό δεν σημαίνει ότι μας αρέσουν όλες οι οδοί του ή οι πράξεις του. Στην αφήγηση του Ματθαίου, υπάρχει ένας τύπος της λέξης της κοινής ελληνικής αγάπη ο οποίος περιγράφει την αγάπη που ενεργεί σε αρμονία με αρχές. Ο άνθρωπος που εκδηλώνει αγάπη, δηλαδή αγάπη που βασίζεται σε αρχές, κάνει καλό ακόμη και σε κάποιον εχθρό ο οποίος τον μισεί και του συμπεριφέρεται άσχημα. Γιατί; Επειδή με αυτόν τον τρόπο μιμείται τον Χριστό, και με αυτόν τον τρόπο νικάει το μίσος. Ένας λόγιος της κοινής ελληνικής παρατήρησε: «[Η αγάπη] μάς καθιστά ικανούς να νικήσουμε τη φυσική μας ροπή προς το θυμό και την πικρία». Όμως, φέρνει αυτό αποτελέσματα στο σημερινό κόσμο που είναι γεμάτος μίσος;

Ομολογουμένως, δεν είναι αποφασισμένοι να ακολουθούν το παράδειγμα του Χριστού όλοι όσοι ισχυρίζονται ότι είναι Χριστιανοί. Οι ωμότητες που πρόσφατα έλαβαν χώρα στη Ρουάντα διαπράχτηκαν από εθνικές ομάδες των οποίων πολλά μέλη ισχυρίζονται ότι είναι Χριστιανοί. Η Πιλάρ Ντίες Εσπελοσίν, μια Ρωμαιοκαθολική μοναχή που εργάζεται στη Ρουάντα επί 20 χρόνια, αφηγήθηκε ένα χαρακτηριστικό περιστατικό. Κάποιος άντρας πλησίασε στην εκκλησία της κρατώντας μια λόγχη την οποία προφανώς είχε χρησιμοποιήσει. Η μοναχή τον ρώτησε: «Τι είναι αυτά που κάνεις, να τριγυρνάς εδώ και εκεί και να σκοτώνεις ανθρώπους; Δεν σκέφτεσαι τον Χριστό;» Εκείνος ισχυρίστηκε ότι τον σκεφτόταν, και μπήκε στην εκκλησία, γονάτισε και απήγγειλε με ζήλο το Ροζάριο. Όταν όμως τελείωσε, έφυγε και συνέχισε να σκοτώνει. «Αυτό δείχνει ότι δεν διδάσκουμε με κατάλληλο τρόπο το ευαγγέλιο», παραδέχτηκε η μοναχή. Εντούτοις, τέτοιου είδους αποτυχίες δεν σημαίνουν ότι το άγγελμα του Ιησού είναι ελλιπές. Εκείνοι που ασκούν την αληθινή Χριστιανοσύνη μπορούν να νικήσουν το μίσος.

Νίκησαν το Μίσος σε Στρατόπεδο Συγκέντρωσης

Ο Μαξ Λίμπστερ είναι ένα άτομο εβραϊκής καταγωγής το οποίο επέζησε από το Ολοκαύτωμα. Μολονότι το επώνυμό του σημαίνει «αγαπητός», ο ίδιος αντιμετώπισε και με το παραπάνω το μίσος. Περιγράφει αυτά που έμαθε στη ναζιστική Γερμανία για την αγάπη και το μίσος.

«Μεγάλωσα κοντά στο Μάνχαϊμ της Γερμανίας, στη δεκαετία του 1930. Ο Χίτλερ ισχυριζόταν ότι όλοι οι Εβραίοι ήταν πλούσιοι κερδοσκόποι που εκμεταλλεύονταν το γερμανικό λαό. Η αλήθεια όμως είναι ότι ο πατέρας μου ήταν ένας ταπεινός υποδηματοποιός. Ωστόσο, λόγω της επιρροής που ασκούσε η ναζιστική προπαγάνδα, οι γείτονες άρχισαν να στρέφονται εναντίον μας. Όταν ήμουν έφηβος, κάποιος χωρικός μού πέταξε βίαια στο μέτωπο αίμα γουρουνιού. Αυτή η χονδροειδής προσβολή ήταν απλώς πρόγευση των όσων επρόκειτο να ακολουθήσουν. Το 1939 με συνέλαβε η Γκεστάπο και έκανε κατάσχεση σε όλα τα υπάρχοντά μου.

»Από τον Ιανουάριο του 1940 ως το Μάιο του 1945, αγωνίστηκα να επιβιώσω σε πέντε διαφορετικά στρατόπεδα συγκέντρωσης: το Σαξενχάουζεν, το Νόιενγκαμε, το Άουσβιτς, το Μπούνα και το Μπούχενβαλντ. Ο πατέρας μου, τον οποίο έστειλαν επίσης στο Σαξενχάουζεν, πέθανε τον απαίσιο χειμώνα του 1940. Εγώ ο ίδιος μετέφερα το πτώμα του στο κρεματόριο, όπου βρισκόταν ένας σωρός από πτώματα που επρόκειτο να αποτεφρωθούν. Συνολικά, οχτώ άτομα από την οικογένειά μου πέθαναν στα στρατόπεδα.

»Οι κρατούμενοι, περισσότερο και από τους φρουρούς των Ες-Ες, μισούσαν τους κάπο. Οι κάπο ήταν κρατούμενοι οι οποίοι συνεργάζονταν με τα Ες-Ες και έτσι απολάμβαναν ορισμένες χάρες. Είχαν διοριστεί να επιβλέπουν τη διανομή της τροφής και επίσης μαστίγωναν τους άλλους κρατουμένους. Συνήθως ενεργούσαν άδικα και αυθαίρετα. Πιστεύω ότι είχα άφθονους λόγους να μισώ τα Ες-Ες και τους κάπο, αλλά, στη διάρκεια της φυλάκισής μου, έμαθα ότι η αγάπη είναι πιο ισχυρή από το μίσος.

»Το σθένος των κρατουμένων οι οποίοι ήταν Μάρτυρες του Ιεχωβά με έπεισε ότι η πίστη τους βασιζόταν στις Γραφές—και έγινα και εγώ Μάρτυρας. Ο Ερνστ Βάουερ, ένας Μάρτυρας που συνάντησα στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Νόιενγκαμε, με παρότρυνε να καλλιεργήσω τη διανοητική στάση που είχε ο Χριστός. Η Αγία Γραφή λέει ότι, ‘όταν τον εξύβριζαν, δεν ανταπέδιδε εξυβρίζοντας. Όταν υπέφερε, δεν απειλούσε, αλλά παρέδιδε συνεχώς τον εαυτό του σε εκείνον που κρίνει δίκαια’. (1 Πέτρου 2:23) Προσπάθησα να κάνω το ίδιο, να αφήσω την εκδίκηση στα χέρια του Θεού, ο οποίος είναι ο Κριτής όλων.

»Τα χρόνια που πέρασα στα στρατόπεδα με δίδαξαν ότι οι άνθρωποι συνήθως κάνουν άσχημα πράγματα εξαιτίας της άγνοιας. Ακόμη και οι φρουροί των Ες-Ες δεν ήταν όλοι κακοί—υπήρξε ένας που μου έσωσε τη ζωή. Μια φορά υπέφερα από οξύ διαρροϊκό επεισόδιο και ήμουν πολύ αδύναμος για να περπατήσω από το χώρο της εργασίας μου ως το στρατόπεδο. Θα με έστελναν στους θαλάμους αερίων του Άουσβιτς το επόμενο πρωινό, αλλά ένας φρουρός των Ες-Ες, με τον οποίο προερχόμασταν από την ίδια περιοχή της Γερμανίας, μεσολάβησε για χάρη μου. Κανόνισε να εργαστώ στην καφετέρια των Ες-Ες, όπου μπορούσα να ξεκουράζομαι λίγο μέχρι να αναρρώσω. Κάποια μέρα μου εξομολογήθηκε: ‘Μαξ, αισθάνομαι ότι βρίσκομαι σε ένα τρένο που ταξιδεύει με ιλιγγιώδη ταχύτητα και έχει ξεφύγει από τον έλεγχο. Αν πηδήξω, θα σκοτωθώ. Αν μείνω, θα συντριφτώ!’

»Αυτοί οι άνθρωποι χρειάζονταν τόση αγάπη όση και εγώ. Στην πραγματικότητα, η αγάπη και η συμπόνια, σε συνδυασμό με την πίστη μου στον Θεό, ήταν αυτά που με βοήθησαν να αντεπεξέλθω στις άθλιες συνθήκες και στην καθημερινή απειλή της εκτέλεσης. Δεν μπορώ να πω ότι επέζησα ανέπαφος, αλλά τα συναισθηματικά μου τραύματα ήταν ελάχιστα».

Η ζεστασιά και η καλοσύνη που εξακολουθεί να εκπέμπει ο Μαξ έπειτα από 50 χρόνια αποτελούν ζωντανή μαρτυρία για το ότι τα λόγια του είναι αληθινά. Η περίπτωση του Μαξ δεν είναι η μοναδική. Αυτός είχε ισχυρό λόγο για να υπερνικήσει το μίσος—ήθελε να μιμηθεί τον Χριστό. Και άλλα άτομα των οποίων η ζωή κατευθύνεται από τις Γραφές έχουν ενεργήσει με παρόμοιο τρόπο. Η Σιμόν, μια Μάρτυρας του Ιεχωβά από τη Γαλλία, εξηγεί τον τρόπο με τον οποίο έμαθε τι σημαίνει πραγματικά ανιδιοτελής αγάπη.

«Η μητέρα μου, η Έμα, η οποία έγινε Μάρτυρας λίγο πριν από το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, με δίδαξε ότι οι άνθρωποι συνήθως κάνουν άσχημα πράγματα επειδή δεν γνωρίζουν κάτι καλύτερο. Εξήγησε ότι, αν τους ανταποδίδουμε το μίσος, δεν είμαστε αληθινοί Χριστιανοί, εφόσον ο Ιησούς είπε πως πρέπει να αγαπάμε τους εχθρούς μας και να προσευχόμαστε για εκείνους που μας διώκουν.—Ματθαίος 5:44.

»Θυμάμαι μια ακραία κατάσταση που έθεσε σε δοκιμασία αυτή την πεποίθηση. Τον καιρό που η Γαλλία βρισκόταν υπό ναζιστική κατοχή, η μητέρα υπέφερε πολλά στα χέρια μιας γειτόνισσας η οποία έμενε στην πολυκατοικία μας. Αυτή κατέδωσε τη μητέρα στην Γκεστάπο και, ως αποτέλεσμα, η μητέρα μου πέρασε δυο χρόνια σε γερμανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, όπου παραλίγο να πεθάνει. Μετά τον πόλεμο, η γαλλική αστυνομία ήθελε να υπογράψει η μητέρα ένα έγγραφο που θα ενοχοποιούσε αυτή τη γυναίκα ως συνεργάτιδα των Γερμανών. Η μητέρα μου όμως αρνήθηκε, λέγοντας ότι ‘ο Θεός είναι ο Κριτής και ο Μισθαποδότης για το καλό και το κακό’. Λίγα χρόνια αργότερα, η ίδια αυτή γειτόνισσα αρρώστησε και βρισκόταν στα τελικά στάδια του καρκίνου. Η μητέρα, αντί να χαρεί για τη δυστυχία της, διέθεσε πολλές ώρες για να κάνει τους τελευταίους μήνες της ζωής της όσο το δυνατόν πιο ευχάριστους. Ποτέ δεν θα ξεχάσω αυτόν το θρίαμβο της αγάπης επί του μίσους».

Αυτά τα δυο παραδείγματα καταδεικνύουν τη δύναμη που έχει ενόψει της αδικίας η αγάπη η οποία βασίζεται σε αρχές. Ωστόσο, η ίδια η Αγία Γραφή λέει ότι υπάρχει ‘καιρός για αγάπη και καιρός για μίσος’. (Εκκλησιαστής 3:1, 8) Πώς μπορεί να συμβεί αυτό;

Καιρός για Μίσος

Ο Θεός δεν καταδικάζει κάθε είδους μίσος. Σχετικά με τον Ιησού Χριστό, η Αγία Γραφή λέει: «Αγάπησες τη δικαιοσύνη και μίσησες την ανομία». (Εβραίους 1:9) Ωστόσο, υπάρχει διαφορά ανάμεσα στο να μισεί κάποιος το κακό και στο να μισεί το άτομο που διαπράττει το κακό.

Ο Ιησούς έδειξε με το παράδειγμά του την κατάλληλη ισορροπία ανάμεσα στην αγάπη και στο μίσος. Μισούσε την υποκρισία, αλλά προσπαθούσε να βοηθήσει τους υποκριτές να αλλάξουν τον τρόπο σκέψης τους. (Ματθαίος 23:27, 28· Λουκάς 7:36-50) Καταδίκασε τη βία, αλλά προσευχήθηκε για εκείνους που τον εκτέλεσαν. (Ματθαίος 26:52· Λουκάς 23:34) Μάλιστα, μολονότι ο κόσμος τον μίσησε χωρίς αιτία, εκείνος έδωσε την ίδια του τη ζωή για να δώσει ζωή στον κόσμο. (Ιωάννης 6:33, 51· 15:18, 25) Μας άφησε ένα τέλειο παράδειγμα αγάπης που βασίζεται σε αρχές, καθώς και θεοσεβούς μίσους.

Η αδικία μπορεί να διεγείρει ηθική αγανάκτηση μέσα μας, όπως συνέβη με τον Ιησού. (Λουκάς 19:45, 46) Ωστόσο, οι Χριστιανοί δεν είναι εξουσιοδοτημένοι να παίρνουν την εκδίκηση στα δικά τους χέρια. «Να μην ανταποδίδετε κακό αντί κακού σε κανέναν», συμβούλεψε ο Παύλος τους Χριστιανούς στη Ρώμη. «Αν είναι δυνατόν, όσο εξαρτάται από εσάς, να είστε ειρηνικοί με όλους τους ανθρώπους. Να μην παίρνετε εκδίκηση για τον εαυτό σας . . . Να μην αφήνεις τον εαυτό σου να νικιέται από το κακό, αλλά να εξακολουθείς να νικάς το κακό με το καλό». (Ρωμαίους 12:17-21) Όταν εμείς οι ίδιοι αρνούμαστε να τρέφουμε μίσος ή να εκδικούμαστε για κάτι κακό, η αγάπη κερδίζει τη νίκη.

Ένας Κόσμος Χωρίς Μίσος

Για να εξαφανιστεί το μίσος σε παγκόσμια κλίμακα, πρέπει να αλλάξει η νοοτροπία που είναι ριζωμένη σε εκατομμύρια ανθρώπους. Πώς μπορεί να επιτευχθεί αυτό; Ο καθηγητής Έρβιν Στάουμπ συστήνει τα ακόλουθα: «Υποτιμούμε εκείνους που βλάπτουμε και εκτιμούμε εκείνους που βοηθάμε. Καθώς φτάνουμε στο σημείο να εκτιμήσουμε περισσότερο τους ανθρώπους που βοηθάμε και να γευτούμε την ικανοποίηση που είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την προσφορά βοήθειας, φτάνουμε επίσης στο σημείο να διαπιστώσουμε ότι εκδηλώνουμε περισσότερο ενδιαφέρον και γινόμαστε πιο υποβοηθητικοί. Ένας από τους στόχους μας πρέπει να είναι η δημιουργία κοινωνιών στις οποίες θα υπάρχει η μεγαλύτερη δυνατή συμμετοχή στη φροντίδα για τους άλλους».—Οι Ρίζες του Κακού (The Roots of Evil).

Με άλλα λόγια, η απομάκρυνση του μίσους προϋποθέτει τη δημιουργία μιας κοινωνίας στην οποία οι άνθρωποι μαθαίνουν να αγαπούν βοηθώντας ο ένας τον άλλον, μιας κοινωνίας στην οποία οι άνθρωποι ξεχνούν κάθε έχθρα που προκαλεί η προκατάληψη, ο εθνικισμός, ο ρατσισμός και ο φυλετισμός. Υπάρχει μια τέτοια κοινωνία; Εξετάστε την εμπειρία κάποιου άντρα ο οποίος βρέθηκε προσωπικά αντιμέτωπος με το μίσος στη διάρκεια της Πολιτιστικής Επανάστασης στην Κίνα.

«Όταν άρχισε η Πολιτιστική Επανάσταση, μας δίδασκαν ότι δεν υπήρχαν περιθώρια για συμβιβασμό στην ‘ταξική πάλη’. Το μίσος ήταν η κυριαρχούσα τάση. Έγινα Ερυθροφρουρός και άρχισα να ψάχνω παντού για ‘ταξικούς εχθρούς’—ακόμη και μέσα στην ίδια μου την οικογένεια. Μολονότι ήμουν ακόμη έφηβος τότε, συμμετείχα σε έρευνες σπιτιών, στις οποίες ψάχναμε να βρούμε στοιχεία για ‘αντιστασιακές τάσεις’. Επίσης, ηγήθηκα σε μια δημόσια συγκέντρωση η οποία κατήγγειλε κάποιον ‘αντεπαναστάτη’. Ασφαλώς, αυτές οι κατηγορίες μερικές φορές βασίζονταν περισσότερο σε προσωπική έχθρα παρά σε πολιτικές απόψεις.

»Είδα πολλούς ανθρώπους—νέους και ηλικιωμένους, άντρες και γυναίκες—να υφίστανται σωματική τιμωρία που γινόταν ολοένα και πιο απάνθρωπη. Κάποιον από τους καθηγητές μου—έναν καλό άνθρωπο—τον περιέφεραν στους δρόμους σαν να ήταν εγκληματίας. Δυο μήνες αργότερα, ένας άλλος ευυπόληπτος καθηγητής στο σχολείο μου βρέθηκε νεκρός στον ποταμό Σουτσόου, και ο καθηγητής μου των αγγλικών αναγκάστηκε να απαγχονιστεί. Ήμουν αναστατωμένος και προβληματισμένος. Αυτοί ήταν καλόκαρδοι άνθρωποι. Τέτοιου είδους μεταχείριση ήταν εσφαλμένη! Έτσι, διέκοψα όλους τους δεσμούς μου με τους Ερυθροφρουρούς.

»Δεν νομίζω ότι αυτή η περίοδος μίσους που κατέκλυσε για λίγο την Κίνα ήταν ένα μεμονωμένο περιστατικό. Αυτός ο αιώνας έχει δει τόσο πολλά ξεσπάσματα μίσους. Ωστόσο, είμαι πεπεισμένος ότι η αγάπη μπορεί να νικήσει το μίσος. Είναι κάτι που το έχω ζήσει προσωπικά. Όταν άρχισα να συναναστρέφομαι με τους Μάρτυρες του Ιεχωβά, εντυπωσιάστηκα από τη γνήσια αγάπη που έδειχναν σε ανθρώπους από διαφορετικές φυλές και διαφορετικό παρελθόν. Αποβλέπω στον καιρό κατά τον οποίο, όπως υπόσχεται η Αγία Γραφή, όλοι οι άνθρωποι θα έχουν μάθει να αγαπούν ο ένας τον άλλον».

Ναι, η διεθνής κοινωνία των Μαρτύρων του Ιεχωβά είναι μια ζωντανή απόδειξη ότι το μίσος μπορεί να καταργηθεί. Ανεξάρτητα από το παρελθόν τους, οι Μάρτυρες αγωνίζονται να αντικαθιστούν την προκατάληψη με τον αμοιβαίο σεβασμό και να εξαλείφουν κάθε ίχνος φυλετισμού, ρατσισμού ή εθνικισμού. Ένα από τα θεμέλια της επιτυχίας τους είναι η αποφασιστικότητα που δείχνουν στο να μιμούνται τον Ιησού Χριστό στην εκδήλωση αγάπης που κατευθύνεται από αρχές. Ένα άλλο θεμέλιο είναι το ότι αποβλέπουν στη Βασιλεία του Θεού για να φέρει τέλος σε οποιαδήποτε αδικία μπορεί να υποφέρουν.

Η Βασιλεία του Θεού είναι η οριστική λύση για να μπορέσει να υπάρξει ένας κόσμος χωρίς μίσος, ένας κόσμος στον οποίο δεν θα υπάρχει καν το κακό για να το μισούμε. Αυτή η ουράνια κυβέρνηση, η οποία περιγράφεται στην Αγία Γραφή ως ‘νέοι ουρανοί’, θα εξασφαλίσει έναν κόσμο απαλλαγμένο από την αδικία. Θα κυβερνάει πάνω σε μια «νέα γη», δηλαδή μια νέα κοινωνία ανθρώπων οι οποίοι θα έχουν εκπαιδευτεί να αγαπούν ο ένας τον άλλον. (2 Πέτρου 3:13· Ησαΐας 54:13) Αυτή η εκπαίδευση βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη, όπως πιστοποιούν οι εμπειρίες του Μαξ, της Σιμόν και πολλών άλλων. Αποτελεί πρόγευση ενός παγκόσμιου προγράμματος που θα εξαλείψει το μίσος και τις αιτίες του.

Μέσω του προφήτη του Ησαΐα, ο Ιεχωβά περιγράφει το αποτέλεσμα: ‘Δεν θέλουσι κακοποιεί ουδέ φθείρει εν όλω τω αγίω μου όρει· διότι η γη θέλει είσθαι πλήρης της γνώσεως του Ιεχωβά, καθώς τα ύδατα σκεπάζουσι την θάλασσαν’. (Ησαΐας 11:9) Ο ίδιος ο Θεός θα έχει βάλει τέλος στο μίσος. Πράγματι, θα είναι καιρός για αγάπη.

[Εικόνες στη σελίδα 7]

Οι Ναζί χάραξαν έναν αριθμό φυλακισμένου στον αριστερό βραχίονα του Μαξ Λίμπστερ

[Εικόνα στη σελίδα 8]

Σύντομα το μίσος θα ανήκει στο παρελθόν