Το Φως Φέρνει Τέλος σε μια Εποχή Σκοταδιού

Ο ΚΟΣΜΟΣ του Ιησού Χριστού και των αποστόλων του ήταν πολύ διαφορετικός από εκείνον της εποχής των Εβραϊκών Γραφών. Οι αναγνώστες της Αγίας Γραφής που το αγνοούν αυτό μπορεί να φαντάζονται ότι η κοινωνική και θρησκευτική κατάσταση εξακολούθησε να είναι η ίδια από τον προφήτη Μαλαχία μέχρι τον ευαγγελιστή Ματθαίο, καθώς αμυδρά μόνο αντιλαμβάνονται τι έλαβε χώρα στα 400 χρόνια που τους χωρίζουν.

Το βιβλίο του Μαλαχία, το τελευταίο βιβλίο των Εβραϊκών Γραφών στις περισσότερες σύγχρονες Άγιες Γραφές, τελειώνει με την επανεγκατάσταση του υπολοίπου των Ισραηλιτών στην πατρίδα τους μετά την απελευθέρωσή τους από την αιχμαλωσία στη Βαβυλώνα. (Ιερεμίας 23:3) Οι αφοσιωμένοι Ιουδαίοι ενθαρρύνθηκαν να περιμένουν την ημέρα κρίσης του Θεού προκειμένου να απαλλάξει τον κόσμο από το κακό και να εισαγάγει τη Μεσσιανική Εποχή. (Μαλαχίας 4:1, 2) Εν τω μεταξύ, κυβερνούσε η Περσία. Τα περσικά στρατεύματα που στρατοπέδευαν στον Ιούδα διατηρούσαν την ειρήνη και επέβαλλαν τα βασιλικά διατάγματα με τη δύναμη των όπλων.—Παράβαλε Έσδρας 4:23, ΜΝΚ.

Εντούτοις, οι Βιβλικές χώρες δεν παρέμειναν χωρίς αλλαγές στη διάρκεια των τεσσάρων αιώνων που ακολούθησαν. Άρχισε να εισχωρεί πνευματικό σκοτάδι και σύγχυση. Η Εγγύς Ανατολή συγκλονιζόταν από τη βία, την τρομοκρατία, την καταδυνάστευση, τη ριζοσπαστική θρησκευτική νοοτροπία, τις γεμάτες εικασίες φιλοσοφίες και το πολιτισμικό σοκ.

Το Ευαγγέλιο του Ματθαίου, το πρώτο βιβλίο των Χριστιανικών Ελληνικών Γραφών, γράφτηκε σε μια διαφορετική εποχή. Οι ρωμαϊκές λεγεώνες επέβαλλαν την Παξ Ρομάνα, δηλαδή τη Ρωμαϊκή Ειρήνη. Οι ευλαβείς άνθρωποι αδημονούσαν για την έλευση του Μεσσία που θα καταργούσε τα παθήματα, την τυραννία, τη φτώχεια, και θα έριχνε φως στη ζωή, στην ευημερία και στη γαλήνη. (Παράβαλε Λουκάς 1:67-79· 24:21· 2 Τιμόθεο 1:10). Ας ρίξουμε μια πιο προσεκτική ματιά στις ισχυρές δυνάμεις που αναδιάρθρωσαν την Ιουδαϊκή κοινωνία στους αιώνες που προηγήθηκαν από τη γέννηση του Ιησού Χριστού.

Η Ζωή των Ιουδαίων Κατά την Περσική Εποχή

Μετά τη διακήρυξη του Κύρου η οποία απελευθέρωσε τους Ιουδαίους από τη βαβυλωνιακή αιχμαλωσία, μια ομάδα Ιουδαίων και μη Ιουδαίων συντρόφων τους αναχώρησε από τη Βαβυλωνία το 537 Π.Κ.Χ. Αυτό το υπόλοιπο, που ανταποκρίθηκε αμέσως από πνευματική άποψη, επέστρεψε σε μια περιοχή κατεστραμμένων πόλεων και ερημωμένης γης. Οι Εδωμίτες, οι Φοίνικες, οι Σαμαρείτες, διάφορες αραβικές φυλές και άλλοι είχαν ροκανίσει την άλλοτε μεγάλη έκταση που καταλάμβανε ο Ισραήλ. Ό,τι απέμεινε από τον Ιούδα και τον Βενιαμίν έγινε η επαρχία του Ιούδα στην περσική σατραπεία που ονομαζόταν Αμπάρ Ναχαρά (Πέρα από τον Ποταμό).—Έσδρας 1:1-4· 2:64, 65.

Υπό την περσική διακυβέρνηση, ο Ιούδας άρχισε να απολαμβάνει «μια περίοδο επέκτασης και αύξησης του πληθυσμού», λέει Η Ιστορία του Ιουδαϊσμού, του Κέμπριτζ (The Cambridge History of Judaism). Επίσης, αναφέρει σχετικά με την Ιερουσαλήμ: «Οι χωρικοί και οι προσκυνητές έφερναν δώρα, ο Ναός και η πόλη πλούτιζαν, και ο πλούτος τους προσήλκυε ξένους εμπόρους και τεχνίτες». Μολονότι οι Πέρσες ήταν πολύ ανεκτικοί απέναντι στην τοπική κυβέρνηση και στη θρησκεία, η φορολογία ήταν βαριά και οι φόροι μπορούσαν να πληρώνονται μόνο σε πολύτιμα μέταλλα.—Παράβαλε Νεεμίας 5:1-5, 15· 9:36, 37· 13:15, 16, 20.

Τα τελευταία χρόνια της Περσικής Αυτοκρατορίας ήταν πολύ ταραχώδεις καιροί, οι οποίοι σημαδεύτηκαν από τις επαναστάσεις των σατραπών. Πολλοί Ιουδαίοι αναμείχτηκαν σε μια εξέγερση που ξέσπασε κατά μήκος της ακτής της Μεσογείου και εκτοπίστηκαν μακριά στο βορρά, στην Υρκανία στην Κασπία Θάλασσα. Εντούτοις, το μεγαλύτερο μέρος του Ιούδα δεν φαίνεται να επηρεάστηκε από την τιμωρία που επέβαλε η Περσία.

Η Ελληνιστική Περίοδος

Ο Αλέξανδρος ο Μέγας όρμησε σαν λεοπάρδαλη στη Μέση Ανατολή το 332 Π.Κ.Χ., αλλά η προτίμηση στα είδη που εισάγονταν από την Ελλάδα είχε κιόλας προηγηθεί από αυτόν. (Δανιήλ 7:6) Αντιλαμβανόμενος ότι ο ελληνικός πολιτισμός είχε πολιτική αξία, ο Αλέξανδρος σκόπιμα άρχισε να εξελληνίζει την επεκτεινόμενη αυτοκρατορία του. Η κοινή ελληνική έγινε διεθνής γλώσσα. Η σύντομη βασιλεία του Αλέξανδρου προώθησε την αγάπη για τη σοφιστική, το πάθος για τον αθλητισμό και την εκτίμηση για την αισθητική. Σταδιακά, ακόμη και η Ιουδαϊκή κληρονομιά υποτάχτηκε στον ελληνισμό.

Μετά το θάνατο του Αλέξανδρου το 323 Π.Κ.Χ., οι διάδοχοί του στη Συρία και στην Αίγυπτο ήταν οι πρώτοι που διαδραμάτισαν τους ρόλους τους οποίους ο προφήτης Δανιήλ χαρακτήρισε ως ‘βασιλιά του βορρά’ και ‘βασιλιά του νότου’. (Δανιήλ 11:1-19) Στη διάρκεια της βασιλείας του Αιγύπτιου «βασιλέως του νότου», του Πτολεμαίου Β΄ του Φιλάδελφου (285-246 Π.Κ.Χ.), οι Εβραϊκές Γραφές άρχισαν να μεταφράζονται στην κοινή ελληνική. Αυτή η μετάφραση ονομάστηκε Μετάφραση των Εβδομήκοντα. Πολλά εδάφια από αυτό το έργο παρατέθηκαν στις Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές. Η κοινή ελληνική αποδείχτηκε εξαίρετη για τη μετάδοση διαφωτιστικών νοηματικών αποχρώσεων σε έναν πνευματικά συγκεχυμένο και σκοτεινό κόσμο.

Όταν ο Αντίοχος Δ΄ ο Επιφανής έγινε βασιλιάς της Συρίας και ηγεμόνας της Παλαιστίνης (175-164 Π.Κ.Χ.), ο Ιουδαϊσμός σχεδόν εξαλείφτηκε εξαιτίας του διωγμού που προωθούσε η επίσημη εξουσία. Οι Ιουδαίοι εξαναγκάζονταν, υπό την απειλή του θανάτου, να αποκηρύξουν τον Ιεχωβά Θεό και να θυσιάζουν μόνο σε ελληνικές θεότητες. Το Δεκέμβριο του 168 Π.Κ.Χ., οικοδομήθηκε ένα ειδωλολατρικό θυσιαστήριο πάνω από το μεγάλο θυσιαστήριο του Ιεχωβά στο ναό της Ιερουσαλήμ, και σε αυτό προσφέρονταν θυσίες στον Ολύμπιο Δία. Αναστατωμένοι αλλά θαρραλέοι άντρες από την ύπαιθρο συγκεντρώθηκαν υπό την ηγεσία του Ιούδα του Μακκαβαίου και πολέμησαν με σφοδρότητα μέχρις ότου πήραν στην κατοχή τους την Ιερουσαλήμ. Έγινε και πάλι αφιέρωση του ναού στον Θεό, και ακριβώς τρία χρόνια μετά τη βεβήλωσή του, οι καθημερινές θυσίες επαναλήφθηκαν.

Στη διάρκεια της υπόλοιπης ελληνιστικής εποχής, εκείνοι που ανήκαν στην Ιουδαϊκή κοινότητα επιδίωκαν με μαχητικό τρόπο να επεκτείνουν το έδαφός τους μέχρι τα αρχαία του σύνορα. Η νεοαποκτημένη στρατιωτική τους ανδρεία χρησιμοποιήθηκε με ασεβή τρόπο προκειμένου να εξαναγκαστούν οι ειδωλολάτρες γείτονές τους να μεταστραφούν με τη βία. Εντούτοις, η ελληνική πολιτική θεωρία εξακολούθησε να δεσπόζει σε πόλεις και κωμοπόλεις.

Εκείνη την εποχή, αυτοί που ανταγωνίζονταν για τη θέση του αρχιερέα ήταν συχνά διεφθαρμένοι. Μηχανορραφίες, δολοφονίες και πολιτικές ραδιουργίες σπίλωναν το αξίωμά τους. Όσο πιο ασεβές ήταν το πνεύμα που επικρατούσε ανάμεσα στους Ιουδαίους, τόσο πιο δημοφιλή γίνονταν τα ελληνικά αθλήματα. Πόσο παράδοξο ήταν να βλέπει κανείς νεαρούς ιερείς να αφήνουν τα καθήκοντά τους για να συμμετάσχουν στους αγώνες! Οι Ιουδαίοι αθλητές υποβάλλονταν μάλιστα σε επώδυνη εγχείρηση για να γίνουν «απερίτμητοι» ώστε να μην έρχονται σε αμηχανία όταν αγωνίζονταν γυμνοί μαζί με τους Εθνικούς.—Παράβαλε 1 Κορινθίους 7:18.

Θρησκευτικές Αλλαγές

Στα πρώτα χρόνια μετά την επιστροφή από την εξορία, οι πιστοί Ιουδαίοι αντιστέκονταν στην ανάμειξη ειδωλολατρικών αντιλήψεων και φιλοσοφιών με την αληθινή θρησκεία η οποία αποκαλυπτόταν στις Εβραϊκές Γραφές. Το βιβλίο της Εσθήρ, το οποίο γράφτηκε αφού είχαν ήδη περάσει 60 και πλέον χρόνια στενής επαφής με την Περσία, δεν περιέχει ούτε μία νύξη περί Ζωροαστρισμού. Επιπλέον, καμία επίδραση αυτής της περσικής θρησκείας δεν βρίσκεται στα Γραφικά βιβλία του Έσδρα, του Νεεμία ή του Μαλαχία, που όλα γράφτηκαν στη διάρκεια του πρώτου μέρους της περσικής περιόδου (537-443 Π.Κ.Χ.).

Ωστόσο, οι λόγιοι πιστεύουν ότι, στη διάρκεια του τελευταίου μέρους της περσικής περιόδου, πολλοί Ιουδαίοι άρχισαν να υιοθετούν μερικές από τις απόψεις των λάτρεων του Αχούρα Μάζντα, της κύριας περσικής θεότητας. Αυτό γίνεται φανερό από πολλές δημοφιλείς προλήψεις καθώς και από τις πεποιθήσεις των Εσσαίων. Διάφορες συνηθισμένες εβραϊκές λέξεις για τα τσακάλια, για άλλα πλάσματα της ερήμου, καθώς και για νυκτόβια πουλιά συνδέθηκαν στο νου των Ιουδαίων με τα κακά πνεύματα και τα στοιχειά της νύχτας, που εμφανίζονταν στη βαβυλωνιακή και στην περσική λαογραφία.

Οι Ιουδαίοι άρχισαν να βλέπουν τις ειδωλολατρικές ιδέες υπό διαφορετικό πρίσμα. Οι αντιλήψεις σχετικά με τον ουρανό, τον άδη, την ψυχή, το Λόγο και τη σοφία, όλες τους απέκτησαν καινούρια σημασία. Αν δε, όπως διδασκόταν εκείνη την εποχή, ο Θεός ήταν τόσο απομακρυσμένος ώστε να μην επικοινωνεί πλέον με τους ανθρώπους, τότε χρειαζόταν μεσάζοντες. Οι Έλληνες αποκαλούσαν δαίμονες αυτά τα πνεύματα που μεσολαβούσαν και παρείχαν προστασία. Έχοντας υιοθετήσει την ιδέα ότι οι δαίμονες μπορούσαν να είναι καλοί ή κακοί, οι Ιουδαίοι έγιναν εύκολη λεία της δαιμονικής κυριαρχίας.

Μια εποικοδομητική αλλαγή περιλάμβανε την τοπική λατρεία. Εμφανίζονταν συναγωγές ως μέρη στα οποία οι Ιουδαίοι κοντινών περιοχών συναθροίζονταν για θρησκευτική εκπαίδευση και ιεροτελεστίες. Δεν είναι γνωστός ο ακριβής χρόνος, τόπος και τρόπος της έναρξης λειτουργίας των Ιουδαϊκών συναγωγών. Εφόσον αυτές κάλυπταν την ανάγκη των Ιουδαίων για λατρεία όταν εκείνοι ζούσαν σε μακρινές χώρες και δεν μπορούσαν να πηγαίνουν στο ναό, πιστεύεται γενικά ότι οι συναγωγές ιδρύθηκαν την εποχή της εξορίας ή έπειτα από αυτήν. Το σημαντικό είναι ότι οι συναγωγές αποδείχτηκαν θαυμάσιοι χώροι συζήτησης οι οποίοι χρησίμευσαν στον Ιησού και στους μαθητές του για να ‘διακηρύξουν εκτεταμένα τις αρετές του Θεού, εκείνου που καλεί ανθρώπους από το σκοτάδι στο θαυμαστό του φως’.—1 Πέτρου 2:9.

Ο Ιουδαϊσμός Ασπάστηκε Διάφορες Σχολές Σκέψης

Το δεύτερο αιώνα Π.Κ.Χ. άρχισαν να εμφανίζονται διάφορες σχολές σκέψης. Αυτές δεν ήταν ξεχωριστές θρησκευτικές οργανώσεις. Αντίθετα, ήταν μικρές κοινότητες Ιουδαίων κληρικών, φιλοσόφων και πολιτικών ακτιβιστών, που επιδίωκαν να επηρεάζουν το λαό και να ελέγχουν το έθνος, όλα αυτά υπό τη σκέπη του Ιουδαϊσμού.

Οι πολιτικοποιημένοι Σαδδουκαίοι ήταν κυρίως πλούσιοι αριστοκράτες, γνωστοί για την ικανότητά τους στη διπλωματία από την εξέγερση των Ασμοναίων στα μέσα του δεύτερου αιώνα Π.Κ.Χ. και έπειτα. Οι περισσότεροι από αυτούς ήταν ιερείς, αν και μερικοί ήταν επιχειρηματίες και γαιοκτήμονες. Τον καιρό που γεννήθηκε ο Ιησούς, οι περισσότεροι Σαδδουκαίοι έβλεπαν ευνοϊκά τη ρωμαϊκή διακυβέρνηση της Παλαιστίνης, επειδή θεωρούσαν ότι ήταν πιο σταθερή και ότι πιθανότατα θα διατηρούσε την υπάρχουσα κατάσταση. (Παράβαλε Ιωάννης 11:47, 48). Μια μειονότητα (Ηρωδιανοί) πίστευε ότι η διακυβέρνηση από την οικογένεια του Ηρώδη θα ανταποκρινόταν καλύτερα στο εθνικό αίσθημα. Εν πάση περιπτώσει, οι Σαδδουκαίοι δεν ήθελαν να βρίσκεται το έθνος στα χέρια των Ιουδαίων φανατικών ή να ελέγχεται ο ναός από οποιουσδήποτε άλλους εκτός από τους ιερείς. Οι πεποιθήσεις των Σαδδουκαίων ήταν συντηρητικές, βασίζονταν κυρίως στον τρόπο με τον οποίο ερμήνευαν οι ίδιοι τα συγγράμματα του Μωυσή, και αντανακλούσαν την εναντίωσή τους στην ισχυρή αίρεση των Φαρισαίων. (Πράξεις 23:6-8) Οι Σαδδουκαίοι απέρριπταν τις προφητείες των Εβραϊκών Γραφών ως εικασίες. Δίδασκαν ότι τα ιστορικά, τα ποιητικά και τα παροιμιακά βιβλία της Αγίας Γραφής δεν ήταν θεόπνευστα ούτε απαραίτητα.

Οι Φαρισαίοι πρωτοεμφανίστηκαν στη διάρκεια της ελληνιστικής περιόδου ως μια δυναμική αντίδραση στον αντιιουδαϊκό ελληνισμό. Μέχρι τις ημέρες του Ιησού, όμως, είχαν φτάσει στο σημείο να είναι άκαμπτοι, δέσμιοι των παραδόσεων, αυστηρά προσκολλημένοι στις νομικές διατάξεις, υπερήφανοι, αυτοδικαιούμενοι προσηλυτιστές και δάσκαλοι οι οποίοι επιζητούσαν να ελέγχουν το έθνος μέσω εκπαίδευσης στις συναγωγές. Προέρχονταν κυρίως από τη μεσαία τάξη και καταφρονούσαν τους κοινούς ανθρώπους. Ο Ιησούς θεωρούσε τους περισσότερους Φαρισαίους συμφεροντολόγους, αδυσώπητα φιλάργυρους ανθρώπους που ήταν γεμάτοι υποκρισία. (Ματθαίος, κεφάλαιο 23) Αυτοί δέχονταν ολόκληρες τις Εβραϊκές Γραφές όπως τις εξηγούσαν οι ίδιοι, αλλά προσέδιδαν ίση ή μεγαλύτερη βαρύτητα στις προφορικές τους παραδόσεις. Έλεγαν ότι οι παραδόσεις τους «περιφρουρούσαν το Νόμο». Αλλά, αντί να τον περιφρουρούν, οι παραδόσεις τους ακύρωναν το Λόγο του Θεού και οδηγούσαν το λαό σε σύγχυση.—Ματθαίος 23:2-4· Μάρκος 7:1, 9-13.

Οι Εσσαίοι ήταν μυστικιστές οι οποίοι προφανώς ζούσαν σε μερικές απομονωμένες κοινότητες. Θεωρούσαν τον εαυτό τους ως το αληθινό υπόλοιπο του Ισραήλ, και περίμεναν σε κατάσταση αγνότητας να υποδεχτούν τον υποσχεμένο Μεσσία. Οι Εσσαίοι ζούσαν μια ζωή περισυλλογής και ασκητισμού που χαρακτηριζόταν από θρησκοληψία, και πολλές από τις πεποιθήσεις τους αντανακλούσαν περσικές και ελληνικές αντιλήψεις.

Αρκετές ομάδες Ζηλωτών, διαφόρων αποχρώσεων, οι οποίοι υποκινούνταν από το θρησκευτικό αίσθημα και χαρακτηρίζονταν από φανατικό πατριωτισμό, έβλεπαν με δολοφονικό μίσος ως εχθρούς όλους όσους αποτελούσαν εμπόδιο στη δημιουργία ανεξάρτητου Ιουδαϊκού κράτους. Αυτοί έχουν παρομοιαστεί με τους Ασμοναίους, και ήλκυαν κυρίως ιδεαλιστές, ριψοκίνδυνους νεαρούς. Οι Ζηλωτές, οι οποίοι θεωρούνταν φονιάδες που δρούσαν ως συμμορίες, ή μαχητές της αντίστασης, χρησιμοποιούσαν ανταρτικές μεθόδους που καθιστούσαν επικίνδυνους τους επαρχιακούς δρόμους και τις δημόσιες πλατείες και αύξαναν την ένταση των ημερών.

Στην Αίγυπτο, η ελληνική φιλοσοφία άκμαζε ανάμεσα στους Ιουδαίους της Αλεξάνδρειας. Από εκεί εξαπλώθηκε στην Παλαιστίνη και στους ευρέως διασκορπισμένους Ιουδαίους της Διασποράς. Οι Ιουδαίοι θεωρητικοί που έγραψαν τα Απόκρυφα και τα Ψευδεπίγραφα ερμήνευαν τα συγγράμματα του Μωυσή ως ασαφείς, βαρετές αλληγορίες.

Όταν έφτασε η ρωμαϊκή εποχή, ο εξελληνισμός είχε ήδη μεταμορφώσει οριστικά την Παλαιστίνη από κοινωνική, πολιτική και φιλοσοφική άποψη. Η Βιβλική θρησκεία των Ιουδαίων είχε αντικατασταθεί από τον Ιουδαϊσμό, ένα κράμα βαβυλωνιακών, περσικών και ελληνιστικών αντιλήψεων αναμειγμένο με ένα μέρος Γραφικής αλήθειας. Συνολικά, όμως, οι Σαδδουκαίοι, οι Φαρισαίοι και οι Εσσαίοι αποτελούσαν λιγότερο από το 7 τοις εκατό του έθνους. Πιασμένες μέσα στη δίνη αυτών των συγκρουόμενων δυνάμεων ήταν οι μάζες του Ιουδαϊκού λαού, άνθρωποι «γδαρμένοι και παραπεταμένοι σαν πρόβατα χωρίς ποιμένα».—Ματθαίος 9:36.

Μέσα σε αυτόν το σκοτεινό κόσμο εμφανίστηκε ο Ιησούς Χριστός. Η καθησυχαστική του πρόσκληση ήταν παρηγορητική: «Ελάτε σε εμένα, όλοι εσείς που μοχθείτε και είστε καταφορτωμένοι, και εγώ θα σας αναζωογονήσω». (Ματθαίος 11:28) Πόσο συναρπαστικό ήταν να τον ακούνε να λέει: «Εγώ είμαι το φως του κόσμου»! (Ιωάννης 8:12) Μάλιστα, έδινε χαρά η εμψυχωτική του υπόσχεση: «Αυτός που ακολουθεί εμένα δεν πρόκειται να περπατήσει στο σκοτάδι, αλλά θα αποκτήσει το φως της ζωής».—Ιωάννης 8:12.

[Εικόνα στη σελίδα 26]

Ο Ιησούς έδειξε ότι οι Ιουδαίοι θρησκευτικοί ηγέτες βρίσκονταν σε πνευματικό σκοτάδι

[Εικόνα στη σελίδα 28]

Νόμισμα που φέρει την εικόνα του Αντίοχου Δ΄ (του Επιφανούς)

[Ευχαριστίες]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.