Παντού Υπάρχει Βία

ΕΝΩ καθόταν στο αυτοκίνητό του περιμένοντας να ανάψει το πράσινο, ο οδηγός είδε ξαφνικά ένα μεγαλόσωμο άντρα να έρχεται προς το μέρος του, εκστομίζοντας βρισιές και κουνώντας τη γροθιά του στον αέρα. Ο οδηγός αμέσως έβαλε ασφάλειες στις πόρτες του και έκλεισε τα παράθυρα, αλλά ο μεγαλόσωμος άντρας πλησίαζε. Όταν έφτασε, ο άντρας ταρακούνησε το αυτοκίνητο και προσπάθησε να ανοίξει την πόρτα. Τελικά, απογοητευμένος, ύψωσε τη μεγάλη του γροθιά και τη χτύπησε πάνω στο παρμπρίζ, κάνοντάς το θρύψαλα.

Μήπως πρόκειται για σκηνή από ταινία δράσης; Όχι! Πρόκειται για μια φιλονικία μεταξύ οδηγών στο νησί Οάχου της Χαβάης, το οποίο είναι γνωστό για τη γαλήνια και ήρεμη ατμόσφαιρά του.

Αυτό δεν μας ξαφνιάζει. Οι κλειδαριές στις πόρτες, οι σιδεριές στα παράθυρα, το προσωπικό ασφαλείας στα κτίρια, ακόμη και οι πινακίδες στα λεωφορεία που γράφουν «Ο οδηγός δεν έχει μαζί του χρήματα»—όλα πιστοποιούν ένα πράγμα: Παντού υπάρχει βία!

Βία στο Σπίτι

Το σπίτι θεωρούνταν από πολύ παλιά το απάγκιο του ανθρώπου. Αυτή η ειδυλλιακή εικόνα, όμως, αλλάζει γρήγορα. Η βία στην οικογένεια, η οποία περιλαμβάνει κακοποίηση παιδιών, ξυλοδαρμό συζύγων και ανθρωποκτονίες, βρίσκεται στο προσκήνιο της επικαιρότητας σε όλο τον κόσμο.

Για παράδειγμα, «τουλάχιστον 750.000 παιδιά στη Βρετανία μπορεί να υποφέρουν από μακροχρόνια τραύματα επειδή είναι εκτεθειμένα σε βία στο σπίτι», λέει η εφημερίδα Μάντσεστερ Γκάρντιαν Γουίκλι (Manchester Guardian Weekly). Αυτό το ρεπορτάζ βασίστηκε σε μια έρευνα η οποία αποκάλυψε επίσης ότι «τρεις στις τέσσερις γυναίκες που ρωτήθηκαν είπαν πως τα παιδιά τους είχαν δει περιστατικά βίας, και σχεδόν τα δύο τρίτα των παιδιών είχαν δει τη μητέρα τους να ξυλοκοπείται». Παρόμοια, σύμφωνα με το περιοδικό Νέα των Η.Π.Α. & Παγκόσμιες Ειδήσεις (U.S.News & World Report), η Συμβουλευτική Επιτροπή των Η.Π.Α. για την Κακοποίηση και την Παραμέληση των Παιδιών υπολογίζει ότι «2.000 παιδιά, τα περισσότερα κάτω των 4 ετών, πεθαίνουν κάθε χρόνο στα χέρια των γονέων τους ή εκείνων που τα φροντίζουν». Αυτός ο αριθμός ξεπερνάει τους θανάτους που προκαλούνται από τροχαία δυστυχήματα, πνιγμούς ή πτώσεις, λέει το άρθρο.

Η βία στο σπίτι περιλαμβάνει επίσης την κακοποίηση των συζύγων, η οποία ποικίλλει από σπρωξιές ως χαστούκια, κλωτσιές, απόπειρες στραγγαλισμού, χτυπήματα, απειλές με μαχαίρι ή όπλο, ακόμη και φόνο. Σήμερα δε, αυτού του είδους η βία περιλαμβάνει και τις δύο πλευρές. Μια έρευνα αποκαλύπτει ότι, από τα περιστατικά καταγγελλόμενης βίας μεταξύ αντρογύνων, το ένα τέταρτο περίπου ξεκινούν από τον άντρα, το άλλο τέταρτο από τη γυναίκα, και τα υπόλοιπα μπορούν να περιγραφτούν ως διαξιφισμοί για τους οποίους φέρουν την ευθύνη και τα δύο μέρη.

Βία στο Χώρο της Εργασίας

Πέρα από το σπίτι, ο χώρος της εργασίας θεωρούνταν κατά παράδοση ο τόπος όπου μπορούσε κάποιος να βρει ηρεμία, σεβασμό και ευγένεια. Αλλά φαίνεται πως δεν είναι έτσι πια τα πράγματα. Για παράδειγμα, κάποιες στατιστικές που δημοσίευσε το Υπουργείο Δικαιοσύνης των Η.Π.Α. δείχνουν ότι κάθε χρόνο 970.000 και πλέον άνθρωποι πέφτουν θύματα βίαιου εγκλήματος στο χώρο της εργασίας. Με άλλα λόγια, «η πιθανότητα να πέσουν οι εργαζόμενοι θύματα κάποιας μορφής βίας στην εργασία είναι μία στις τέσσερις», σύμφωνα με μια έκθεση που δημοσιεύτηκε στο έντυπο Ασφάλεια στην Εργασία—Περιοδικό του Αμερικανικού Συλλόγου των Μηχανικών Ασφαλείας (Professional Safety—Journal of the American Society of Safety Engineers).

Το άκρως ανησυχητικό είναι ότι η βία στο χώρο της εργασίας δεν περιορίζεται σε λογομαχίες και υποτιμητικά σχόλια. «Η βία που ασκείται από ορισμένους υπαλλήλους προς τους εργοδότες τους και άλλους υπαλλήλους είναι τώρα η πιο γοργά αυξανόμενη κατηγορία ανθρωποκτονιών στις Η.Π.Α.», αναφέρει η ίδια έκθεση. Το 1992, ο 1 στους 6 θανάτους που συνέβησαν στην εργασία ήταν ανθρωποκτονία· για τις γυναίκες, ήταν σχεδόν ο 1 στους 2. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ένα κύμα βίας σαρώνει τον άλλοτε ήρεμο χώρο της εργασίας.

Βία στα Αθλήματα και στην Ψυχαγωγία

Οι άνθρωποι καταφεύγουν στα αθλήματα και στην ψυχαγωγία ως μέσα για να ξεφύγουν ή να χαλαρώσουν ώστε να αναζωογονηθούν για να αναλάβουν τα σοβαρότερα εγχειρήματα της ζωής. Σήμερα, η ψυχαγωγία είναι μια βιομηχανία πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων. Προκειμένου να κατακτήσουν όσο το δυνατόν μεγαλύτερο κομμάτι από αυτή την προσοδοφόρα αγορά, οι προμηθευτές δεν διστάζουν να χρησιμοποιήσουν κάθε διαθέσιμο μέσο. Ένα από αυτά τα μέσα είναι η βία.

Για παράδειγμα, το Φορμπς (Forbes), ένα περιοδικό για επιχειρηματίες, ανέφερε ότι κάποιος κατασκευαστής βιντεοπαιχνιδιών διαθέτει ένα δημοφιλές πολεμικό παιχνίδι στο οποίο ο πολεμιστής κομματιάζει το κεφάλι και τη σπονδυλική στήλη του αντιπάλου του ενώ οι θεατές φωνάζουν: «Αποτελείωσέ τον! Αποτελείωσέ τον!» Μια έκδοση, όμως, του ίδιου παιχνιδιού, την οποία παρήγαγε κάποια ανταγωνίστρια εταιρία, δεν περιείχε αυτή την αιματηρή σκηνή. Ποιο ήταν το αποτέλεσμα; Η πιο βίαιη έκδοση ξεπερνάει την ανταγωνίστριά της σε πωλήσεις με αναλογία 3 προς 2. Αυτό, βέβαια, μεταφράζεται σε πολλά χρήματα. Όταν αυτά τα παιχνίδια κυκλοφόρησαν και σε εκδόσεις για το σπίτι, οι ακαθάριστες εισπράξεις των εταιριών ανήλθαν διεθνώς σε 65 εκατομμύρια δολάρια (περ. 15 δισ. δρχ.) μέσα στις πρώτες δύο εβδομάδες! Όταν περιλαμβάνεται κέρδος, η βία είναι ένα ακόμη δόλωμα για τους καταναλωτές.

Η βία στα αθλήματα είναι ένα εντελώς διαφορετικό ζήτημα. Συχνά οι παίκτες υπερηφανεύονται για τη βλάβη που μπορούν να προκαλέσουν. Για παράδειγμα, σε ένα παιχνίδι χόκεϊ που πραγματοποιήθηκε το 1990, έγιναν 86 πέναλτι—περισσότερα από κάθε άλλη φορά. Το παιχνίδι διακόπηκε από ταραχές που διήρκεσαν τρεισήμισι ώρες. Ένας παίκτης νοσηλεύτηκε επειδή είχε κάταγμα στο πρόσωπο, αμυχές στον κερατοειδή, καθώς και ένα βαθύ τραύμα. Γιατί τόση βία; Κάποιος παίκτης εξήγησε: «Όταν κερδίζεις ένα πραγματικά συναρπαστικό παιχνίδι, με πολλές αναμετρήσεις, πηγαίνεις στο σπίτι και αισθάνεσαι ότι είσαι λίγο πιο κοντά στους συμπαίκτες σου. Πίστευα ότι οι αναμετρήσεις μετέτρεπαν τον αγώνα σε ψυχολογικό παιχνίδι». Σε πολλά από τα σημερινά αθλήματα, φαίνεται ότι η βία δεν είναι απλώς το μέσο για την επίτευξη του σκοπού αλλά ο ίδιος ο σκοπός.

Βία στο Σχολείο

Το σχολείο θεωρούνταν ανέκαθεν ένα οχυρό όπου οι νεαροί μπορούν να αφήνουν έξω όλες τις άλλες ανησυχίες τους και να συγκεντρώνουν την προσοχή τους στην ανάπτυξη της διάνοιας και του σώματός τους. Ωστόσο, σήμερα το σχολείο δεν είναι πια ένα ασφαλές και σίγουρο μέρος. Μια δημοσκόπηση που έγινε το 1994 αποκάλυψε ότι η βία και οι συμμορίες αποτελούν το υπ’ αριθμόν ένα πρόβλημα στα δημόσια σχολεία των Ηνωμένων Πολιτειών, ξεπερνώντας το οικονομικό πρόβλημα, το οποίο βρισκόταν στην κορυφή του καταλόγου το περασμένο έτος. Πόσο άσχημη είναι η κατάσταση;

Στην ερώτηση «Υπήρξατε ποτέ θύμα κάποιας βιαιοπραγίας η οποία συνέβη μέσα ή κοντά στο σχολείο;» σχεδόν ο 1 στους 4 μαθητές που συμμετείχαν σε μια έρευνα απάντησαν ναι. Περισσότεροι από το ένα δέκατο των δασκάλων απάντησαν επίσης καταφατικά. Η ίδια έρευνα αποκάλυψε ότι το 13 τοις εκατό των μαθητών, αγοριών και κοριτσιών, παραδέχτηκαν ότι κατά καιρούς έφερναν όπλο στο σχολείο. Οι περισσότεροι ισχυρίστηκαν ότι το έκαναν μόνο και μόνο για να εντυπωσιάσουν τους άλλους ή για να προστατευτούν. Αλλά ένας 17χρονος μαθητής πυροβόλησε στο στέρνο τον καθηγητή του όταν αυτός προσπάθησε να του πάρει το όπλο.

Ένας Βίαιος Πολιτισμός

Δεν χωράει αμφιβολία ότι παντού υπάρχει βία σήμερα. Στο σπίτι, στην εργασία, στο σχολείο και στην ψυχαγωγία, ερχόμαστε αντιμέτωποι με ένα βίαιο πολιτισμό. Καθώς είναι εκτεθειμένοι σε αυτόν καθημερινά, πολλοί έχουν φτάσει στο σημείο να τον αποδέχονται ως κάτι φυσιολογικό—μέχρις ότου γίνουν οι ίδιοι θύματα. Τότε ρωτούν: Θα τερματιστεί ποτέ; Θα θέλατε και εσείς να μάθετε την απάντηση; Αν ναι, διαβάστε παρακαλούμε το επόμενο άρθρο.