Γιατί Ζητούν Συγνώμη;

Η ΑΠΟΨΗ ότι οι εκκλησίες θα πρέπει να μετανοήσουν για τα λάθη τους και να μεταρρυθμιστούν δεν είναι καινούρια. Ένα θρησκευτικό λεξικό, με τίτλο Θρησκείες και Μύθοι (Religioni e miti), λέει ότι η υποτιθέμενη ακεραιότητα της εκκλησίας των πρώτων χρόνων συγκινούσε τους ανθρώπους του Μεσαίωνα και έκανε πολλούς να απαιτούν μεταρρυθμίσεις.

Το 1523, έπειτα από τη ρήξη των σχέσεων του Μαρτίνου Λούθηρου με τη Ρώμη, ο Πάπας Αδριανός ΣΤ΄ προσπάθησε να αποκαταστήσει το ρήγμα αποστέλλοντας το εξής μήνυμα στη Δίαιτα της Νυρεμβέργης: «Γνωρίζουμε καλά ότι εδώ και πολλά χρόνια η Αγία Έδρα περιστοιχίζεται από αποκρουστικά πράγματα . . . Με κάθε επιμέλεια, θα μεταρρυθμίσουμε πρώτα από όλα τη Ρωμαϊκή Κουρία, η οποία ίσως είναι η πηγή όλων αυτών των κακών». Αυτή η παραδοχή, ωστόσο, δεν κατάφερε να άρει το σχίσμα ούτε να ανακόψει τη διαφθορά που υπήρχε στην παπική Κουρία.

Πιο πρόσφατα, οι εκκλησίες έχουν δεχτεί επικρίσεις εξαιτίας της σιωπής που τήρησαν μπροστά στο Ολοκαύτωμα. Επίσης, έχουν κατηγορηθεί ότι δεν απέτρεψαν τα μέλη τους από το να συμμετάσχουν σε πολέμους. Το 1941, ενώ μαινόταν ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, ένας ιερέας ονόματι Πρίμο Ματσολάρι ρώτησε: «Γιατί δεν αντέδρασε η Ρώμη δυναμικά στην κατάρρευση του Καθολικισμού, όπως έκανε, και συνηθίζει ακόμη να κάνει, στην περίπτωση λιγότερο επικίνδυνων διδασκαλιών;» Διδασκαλίες λιγότερο επικίνδυνες από ποιο πράγμα; Ο ιερέας αναφερόταν στον εθνικισμό, ο οποίος υποθάλπει τον πόλεμο και εκείνον τον καιρό μάστιζε τον πολιτισμό.

Εντούτοις, είναι γεγονός ότι, μέχρι πρόσφατα, η παραδοχή της ενοχής από μέρους των θρησκειών ήταν η εξαίρεση μάλλον παρά ο κανόνας. Το 1832, απαντώντας σε μερικούς οι οποίοι πρότρεπαν την Καθολική Εκκλησία να προβεί σε “παλινόρθωση”, ο Γρηγόριος ΙΣΤ΄ είπε: «Είναι ολοφάνερα παράλογο και επιβλαβές το να προτείνεται “αποκατάσταση και παλινόρθωση” χάρη της ασφάλειας και της ανάπτυξης [της εκκλησίας], σαν να ήταν ποτέ δυνατόν να υπόκειται αυτή σε ελλείψεις». Τι θα λεχθεί, όμως, για ελλείψεις που ήταν τόσο οφθαλμοφανείς ώστε να μην μπορεί κάποιος να τις αρνηθεί; Χρησιμοποιήθηκαν διάφορα είδη στρατηγικής για να δοθεί κάποια εξήγηση. Λόγου χάρη, μερικοί θεολόγοι έχουν ισχυριστεί ότι η εκκλησία είναι και άγια και αμαρτωλή. Αυτός καθαυτόν ο θεσμός, λένε, είναι άγιος—ο Θεός τον προφυλάσσει από λάθη. Ωστόσο, τα μέλη της είναι αμαρτωλά. Επομένως, όταν διαπράττονται ωμότητες στο όνομα της εκκλησίας, δεν θα πρέπει να θεωρείται υπεύθυνος αυτός καθαυτόν ο θεσμός αλλά τα άτομα εντός της εκκλησίας. Φαίνεται αυτό λογικό; Όχι στον Ρωμαιοκαθολικό θεολόγο Χανς Κουνγκ, ο οποίος έγραψε: «Η ιδεώδης Εκκλησία, η οποία βρίσκεται υπεράνω του κόσμου της ανθρωπότητας, δεν υπάρχει». Ο ίδιος εξήγησε: «Δεν υπάρχει Εκκλησία η οποία δεν έχει να ομολογήσει αμαρτίες».

Οικουμενισμός και Ηθική Υπόσταση

Ίσως αναρωτιέστε ποιες εξελίξεις έχουν κάνει τις εκκλησίες να ζητούν τώρα συγνώμη. Αρχικά, οι Προτεστάντες και οι Ορθόδοξοι αποδέχτηκαν την ευθύνη για «διαιρέσεις του παρελθόντος» ανάμεσα σε διάφορα θρησκεύματα. Το έκαναν αυτό στην οικουμενική διάσκεψη «Πίστη και Τάξη» η οποία πραγματοποιήθηκε στη Λωζάνη της Ελβετίας το 1927. Τελικά, και η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία έκανε το ίδιο. Ιδιαίτερα από τη Β΄ Σύνοδο του Βατικανούa και έπειτα, ανώτεροι ιεράρχες, περιλαμβανομένων και παπών, ζητούν με ολοένα και μεγαλύτερη συχνότητα συγνώμη για την ύπαρξη διαιρέσεων μέσα στο Χριστιανικό κόσμο. Με ποιο σκοπό; Προφανώς, επιθυμούν περισσότερη ενότητα μέσα στο Χριστιανικό κόσμο. Ο Καθολικός ιστορικός Νικολίνο Σαράλε δήλωσε ότι στο «σχέδιο “μέα κούλπα”» του Ιωάννη Παύλου Β΄ «υπάρχει στρατηγική—η στρατηγική του οικουμενισμού».

Εντούτοις, δεν περιλαμβάνεται μόνο ο οικουμενισμός. Σήμερα, η κάθε άλλο παρά υποδειγματική ιστορία του Χριστιανικού κόσμου είναι ευρέως γνωστή. «Ο Καθολικός δεν μπορεί έτσι απλά να αψηφήσει όλη αυτή την ιστορία», λέει ο θεολόγος Χανς Ουρς φον Μπάλταζαρ. «Η ίδια η Εκκλησία στην οποία ανήκει έχει κάνει ή έχει επιτρέψει να γίνουν πράγματα τα οποία ασφαλώς δεν μπορούμε εμείς να επιδοκιμάσουμε σήμερα». Γι’ αυτό, ο πάπας ανέθεσε σε μια επιτροπή να «ρίξει φως στις σκοτεινές σελίδες της ιστορίας της εκκλησίας ώστε . . . να ζητηθεί συγνώμη». Ένας άλλος λόγος, λοιπόν, για τη διάθεση που δείχνει η εκκλησία να ασκήσει αυτοκριτική φαίνεται πως είναι η επιθυμία για επανάκτηση της ηθικής της υπόστασης.

Με παρόμοιο σκεπτικό, ο ιστορικός Αλμπέρτο Μελόνι, σχολιάζοντας τις επικλήσεις που κάνει η εκκλησία ζητώντας συγνώμη, γράφει: «Στην πραγματικότητα, μερικές φορές το ζητούμενο είναι να απαλλαγεί η εκκλησία από την ευθύνη που της καταλογίζεται». Ναι, η Καθολική Εκκλησία φαίνεται ότι προσπαθεί να μικροποιήσει το βάρος των αμαρτιών του παρελθόντος προκειμένου να επανακτήσει την αξιοπιστία της στο δικαστήριο της κοινής γνώμης. Εντούτοις, με κάθε ειλικρίνεια, πρέπει να λεχθεί ότι φαίνεται πως ενδιαφέρεται περισσότερο να έχει ειρηνικές σχέσεις με τον κόσμο παρά με τον Θεό.

Αυτή η συμπεριφορά μάς θυμίζει τον Σαούλ, τον πρώτο βασιλιά του Ισραήλ. (1 Σαμουήλ 15:1-12) Εκείνος διέπραξε ένα σοβαρό σφάλμα και, όταν αυτό έγινε φανερό, στην αρχή προσπάθησε να δικαιολογηθεί, αποποιούμενος το σφάλμα του ενώπιον του Σαμουήλ, ενός πιστού προφήτη του Θεού. (1 Σαμουήλ 15:13-21) Τελικά, ο βασιλιάς αναγκάστηκε να ομολογήσει στον Σαμουήλ: «Αμάρτησα· διότι παρέβηκα την προσταγή του Ιεχωβά». (1 Σαμουήλ 15:24, 25) Ναι, παραδέχτηκε το σφάλμα του. Αλλά τα λόγια που είπε στη συνέχεια στον Σαμουήλ αποκαλύπτουν τι ήταν αυτό που απασχολούσε κυρίως το μυαλό του: «Αμάρτησα. Τίμησέ με τώρα, σε παρακαλώ, μπροστά στους πρεσβυτέρους του λαού μου και μπροστά στον Ισραήλ». (1 Σαμουήλ 15:30) Προφανώς, ο Σαούλ ενδιαφερόταν περισσότερο για την υπόστασή του στον Ισραήλ παρά για τη συμφιλίωσή του με τον Θεό. Αυτή η στάση δεν οδήγησε στο να συγχωρήσει ο Θεός τον Σαούλ. Πιστεύετε ότι μια παρόμοια στάση θα οδηγήσει στο να συγχωρήσει ο Θεός τις εκκλησίες;

Δεν Συμφωνούν Όλοι

Δεν συμφωνούν όλοι με την άποψη ότι οι εκκλησίες θα πρέπει να ζητήσουν δημόσια συγνώμη. Λόγου χάρη, ορισμένοι Ρωμαιοκαθολικοί αισθάνονται άβολα όταν ο πάπας τους ζητάει συγνώμη για τη δουλεία ή όταν αποκαθιστά «αιρετικούς» όπως ο Χους και ο Καλβίνος. Σύμφωνα με πηγές του Βατικανού, το έγγραφο που στάλθηκε στους καρδινάλιους και το οποίο πρότεινε να γίνει μια «εξέταση συνείδησης» σε σχέση με την ιστορία του Καθολικισμού κατά την περασμένη χιλιετία δέχτηκε επικρίσεις από κάποιους καρδινάλιους οι οποίοι παρευρέθηκαν σε ένα συνέδριο που διεξάχθηκε τον Ιούνιο του 1994. Όταν, παρ’ όλα αυτά, ο πάπας θέλησε να συμπεριλάβει την ουσία εκείνης της πρότασης σε μια εγκύκλιο, ο Ιταλός καρδινάλιος Τζάκομο Μπίφι εξέδωσε ένα ποιμαντορικό υπόμνημα στο οποίο δήλωνε ρητά: «Η Εκκλησία δεν έχει αμαρτίες». Εντούτοις, παραδέχτηκε: «Το να ζητήσουμε συγνώμη για λάθη που διέπραξε η εκκλησία στους περασμένους αιώνες . . . μπορεί να χρησιμεύσει στο να γίνουμε λιγότερο δυσάρεστοι».

«Η ομολογία αμαρτιών είναι ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα ζητήματα εντός της Καθολικής Εκκλησίας», λέει ο Λουίτζι Ακατόλι, σχολιαστής σε θέματα του Βατικανού. «Αν ο πάπας αναγνωρίσει τα σφάλματα των ιεραποστόλων, θα υπάρξουν ιεραπόστολοι οι οποίοι, αν και καλόπιστα, θα ενοχληθούν». Επιπλέον, ένας Ρωμαιοκαθολικός δημοσιογράφος έγραψε: «Αν ο πάπας έχει πραγματικά μια τόσο τρομακτική άποψη για την ιστορία της Εκκλησίας, είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς πώς μπορεί τώρα να παρουσιάζει αυτή την ίδια Εκκλησία ως τον προασπιστή των “ανθρωπίνων δικαιωμάτων”, τη “μητέρα και το δάσκαλο” που μπορεί να αποτελέσει το μοναδικό οδηγό της ανθρωπότητας προς μια αληθινά λαμπρή τρίτη χιλιετία».

Η Αγία Γραφή μιλάει εναντίον της προσποιητής μετάνοιας, η οποία υποκινείται απλώς και μόνο από την ανησυχία για ενδεχόμενη αποκάλυψη του σφάλματος. Αυτό το είδος μετάνοιας σπάνια οδηγεί σε μακροπρόθεσμη αλλαγή εκείνον που μετανοεί. (Παράβαλε 2 Κορινθίους 7:8-11.) Η μετάνοια η οποία έχει αξία στα μάτια του Θεού συνοδεύεται από «καρπούς που αρμόζουν στη μετάνοια»—δηλαδή, από αποδείξεις οι οποίες πιστοποιούν ότι η μετάνοια είναι ειλικρινής.—Λουκάς 3:8.

Η Αγία Γραφή λέει ότι εκείνος που μετανοεί και ομολογεί τις εσφαλμένες πράξεις του πρέπει να τις εγκαταλείψει, να πάψει να τις διαπράττει. (Παροιμίες 28:13) Έχει συμβεί αυτό; Άραγε, έπειτα από όλες τις ομολογίες για τα λάθη της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας και άλλων εκκλησιών, τι συνέβη σε πρόσφατες εμφύλιες διαμάχες που έγιναν στην κεντρική Αφρική και στην Ανατολική Ευρώπη και στις οποίες συμμετείχαν μεγάλοι πληθυσμοί «Χριστιανών»; Έδρασαν οι εκκλησίες ως μια δύναμη προς την ειρήνη; Καταδίκασαν όλοι οι ηγέτες τους ομόφωνα τις ωμότητες που διέπρατταν τα μέλη τους; Όχι. Αντιθέτως, μερικοί θρησκευτικοί διάκονοι έλαβαν μάλιστα μέρος στις σφαγές!

Θεϊκή Κρίση

Αναφερόμενος στις επαναλαμβανόμενες «μέα κούλπα» του πάπα, ο Καρδινάλιος Μπίφι ρώτησε ειρωνικά: «Για τις αμαρτίες που διαπράχθηκαν στο διάβα της ιστορίας, δεν θα ήταν καλύτερα για όλους εμάς να περιμένουμε την παγκόσμια κρίση;» Πράγματι, η κρίση όλης της ανθρωπότητας επίκειται. Ο Ιεχωβά Θεός γνωρίζει καλά όλες τις σκοτεινές σελίδες της ιστορίας της θρησκείας. Σε λίγο, θα καλέσει τους ενόχους να δώσουν λογαριασμό. (Αποκάλυψη 18:4-8) Στο μεταξύ, είναι δυνατόν να βρούμε κάποια θρησκεία ακηλίδωτη από την ενοχή αίματος, τη δολοφονική μισαλλοδοξία και τα άλλα εγκλήματα για τα οποία ζητούν συγνώμη οι εκκλησίες του Χριστιανικού κόσμου; Ναι.

Πώς μπορούμε να το κάνουμε αυτό; Με το να εφαρμόσουμε τον κανόνα που διατύπωσε ο Ιησούς Χριστός: «Από τους καρπούς τους θα τους αναγνωρίσετε». Το υπόμνημα της ιστορίας, το οποίο μερικές θρησκείες θα ήθελαν να λησμονηθεί, μας βοηθάει να προσδιορίσουμε όχι μόνο εκείνους τους οποίους αποκάλεσε ο Ιησούς «ψευδοπροφήτες» αλλά και εκείνους οι οποίοι παράγουν «καλούς καρπούς». (Ματθαίος 7:15-20) Ποιοι είναι αυτοί; Σας προσκαλούμε να τους εντοπίσετε μόνοι σας εξετάζοντας την Αγία Γραφή μαζί με τους Μάρτυρες του Ιεχωβά. Δείτε ποιοι είναι σήμερα εκείνοι οι οποίοι προσπαθούν πραγματικά να ακολουθούν το Λόγο του Θεού αντί να επιζητούν να διατηρήσουν μια θέση επιρροής στον κόσμο.—Πράξεις 17:11.

[Υποσημείωση]

[Εικόνα στη σελίδα 5]

Οι εκκλησίες ζητούν συγνώμη για ωμότητες σαν και αυτήν

[Ευχαριστίες]

The Complete Encyclopedia of Illustration/J. G. Heck