Μήπως Ξοδεύετε Περισσότερα από Όσα Κερδίζετε;

«ΧΩΡΙΣ προϋπολογισμό, η ζωή είναι τραγωδία», δηλώνει ο Μάικ.

«Χωρίς την ωφέλεια του οικονομικού σχεδιασμού, κάθε άτομο και κάθε επιχείρηση σύντομα ανακαλύπτουν ότι βρίσκονται στην κατάσταση τού χάους», εξηγεί ο Κλωντ.

‘Όμως δεν αισθάνομαι ότι πρέπει να περιορίζομαι από κάποιον προϋπολογισμό’, μπορείτε να πείτε. ‘Ούτε καν μου αρέσει η λέξη «προϋπολογισμός!»’ Ας την ονομάσουμε λοιπόν οικονομικό προγραμματισμό, όπως και ο Κλωντ. Ή, ονομάστε το οικονομική διαχείριση, όπως το ονομάζουν άλλοι. Ανεξάρτητα από την ονομασία που θα του δώσετε, αν είστε όπως οι περισσότεροι άνθρωποι, πρέπει να ξοδεύετε σύμφωνα με αυτά που έχετε. Γι’ αυτό χρειάζεστε έναν προϋπολογισμό.

Οι προσωπικές χρεοκοπίες βρίσκονται σε αύξηση. Οι τιμές που ανεβαίνουν, ο πληθωρισμός, οι υψηλοί τόκοι και άλλοι παράγοντες—όλα αυτά σας φορτώνουν με το βάρος να έχετε αρκετά χρήματα για να καλύψετε όλα τα έξοδα σας. Βέβαια, στις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες ο εβδομαδιαίος ή ο μηνιάτικος προϋπολογισμός μπορεί να φαίνεται σαν όνειρο. Για εκατομμύρια ανθρώπους το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν είναι να επιζήσουν για μια μέρα κάθε φορά.

Οποιαδήποτε κι αν είναι η κατάστασή σας, για να τραφείτε, να ντυθείτε, να αντιμετωπίσετε έξοδα του σπιτιού, της θέρμανσης, να παράσχετε την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, τα έξοδα μεταφορών, τα έξοδα της παιδείας και της διασκέδασης, τα χρήματα που έχετε πρέπει να τα ελέγχετε για να διανέμονται κατάλληλα. Και αυτό συντείνει υπέρ της αξίας του προϋπολογισμού.

‘Όμως γιατί να χρειάζομαι έναν προϋπολογισμό τώρα ενώ τόσον καιρό δε χρειαζόμουν καθόλου προϋπολογισμό;’ μπορεί να ρωτήσετε. Για να το θέσουμε απλά: Επειδή η αγοραστική αξία του τοπικού σας νομίσματος σταθερά μειώνεται. Και γιατί συμβαίνει αυτό;

Η παγκόσμια οικονομική κατάσταση δεν επιφυλάσσει τίποτα καλό για μας τους κοινούς πολίτες. Η οικονομία εθνών στην Αφρική, στην Κεντρική και τη Νότια Αμερική και στην Ανατολική Ευρώπη, συγκλονίζεται απειλητικά εξαιτίας χρέους εκατοντάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Το παγκόσμιο αυτό χρέος έχει ένα επιβραδυντικό αποτέλεσμα πάνω στην οικονομική ανάπτυξη όχι μόνο των εθνών που δανείζονται αλλά επίσης και των χωρών που δανείζουν τα χρήματα. Εφ’ όσον ουσιαστικά όλη η παγκόσμια προσφορά χρημάτων είναι βαθιά βυθισμένη μέσα στο χρέος, η ανταλλακτική αξία του τοπικού σας νομίσματος κλονίζεται. Ανεξάρτητα από το πού ζούμε, ακούγεται η φωνή: ‘Πρέπει να συνηθίσουμε να ζούμε σύμφωνα με τα εισοδήματα μας, και όχι σύμφωνα με τη φαντασία μας’. Ο ατομικός προϋπολογισμός μπορεί να σας βοηθήσει να το κάνετε αυτό.

Ο Μάικ και ο Κλωντ, Καναδοί σύμβουλοι για τις επενδύσεις, έχουν αποδείξει ότι είναι καλοί διαχειριστές των χρημάτων στα χρόνια που πέρασαν.

Πώς να Προϋπολογίσετε τα Χρήματα σας

‘Θα μου φέρει ο προϋπολογισμός περισσότερα χρήματα;’ θα θέλατε να ξέρετε. «Όχι, αλλά θα σας βοηθήσει να ανακαλύψετε που διαρρέουν τα χρήματα, και αυτό θα σας βοηθήσει να ελέγξετε και να κάνετε την καλύτερη χρήση που είναι δυνατή από αυτά που έχετε να ξοδέψετε», απαντάει ο Κλωντ.

‘Αλλά, αν απλώς είχα λίγο περισσότερο εισόδημα θα μπορούσα να τα καταφέρω περίφημα και δε θα χρειαζόμουν προϋπολογισμό’, ισχυρίζονται μερικοί. Αυτά είναι απλώς ευσεβείς πόθοι. «Οι μεγαλύτερες γιγαντιαίες εταιρίες του κόσμου, με πολλά εκατομμύρια εισοδήματα, πρέπει να κάνουν προϋπολογισμό», παρατηρεί ο Μάικ. Εκτός από αυτό μια σφυγμομέτρηση Γκάλλοπ έχει αποδείξει ότι ανεξάρτητα από το εισόδημα, οι άνθρωποι σε όλες τις εισοδηματικές ομάδες αισθάνονται το ίδιο—χρειάζονται λιγάκι περισσότερα χρήματα για να αντιμετωπίσουν τις ανάγκες τους! Γιατί; Επειδή οι περισσότεροι άνθρωποι δαπανούν περισσότερα από όσα έχουν.

Κοιτάξτε το θέμα από την εξής πλευρά: Θα μπορούσατε να κάνετε ένα μεγάλο ταξίδι με αυτοκίνητο χωρίς σχέδιο; Θα αρχίζατε να φτιάχνετε μια φορεσιά χωρίς να ξέρετε αν θα είχατε αρκετά υλικά για να την τελειώσετε; Για να τελειώσετε πετυχημένα αυτό που έχει αρχίσει, πρέπει να κάνετε κάποια εκ των προτέρων σκέψη και σχεδιασμό. Όπως είπε ο Ιησούς Χριστός πολλά χρόνια πριν: «Τις εξ υμών, θέλων να οικοδομήση πύργον, δεν κάθηται πρώτον και λογαριάζει την δαπάνην, εάν έχει τα αναγκαία διά να τελειώση αυτόν;»—Λουκάς 14:28.

Καθήστε Κάτω και Υπολογίστε

Το να καθήσει κανείς και να επεξεργαστεί έναν προϋπολογισμό δεν είναι κατ’ ανάγκη μια δυσάρεστη εμπειρία. Να έχετε θετική άποψη, όπως και ο Μάικ: «Ένα σχέδιο για τα έξοδα». Ο Κλωντ το ονομάζει «σχέδιο ροής των μετρητών». Ο προϋπολογισμός είναι ο χάρτης σας για την κατανομή του εισοδήματος. Με αυτόν βρίσκετε (1) πού πηγαίνουν τώρα τα χρήματα που τα κερδίζετε με σκληρή εργασία, (2) πού δε χρειάζεται να πάνε και (3) πού, ίσως, θα έπρεπε να πάνε μερικά χρήματα. Θα ανακαλύψετε ότι η συνετή αυτή διαχείριση των χρημάτων δε στερεί στην πραγματικότητα τη χαρά της ζωής. Απεναντίας, όπως λέει ο Μάικ: «Η ευτυχία και η ικανοποίηση μπορούν να έρθουν σε μια οικογένεια που είναι απαλλαγμένη από τις οικονομικές στενοχώριες». Γι’ αυτό μη θεωρείτε τον εαυτό σας τσιγγούνη—θεωρήστε τον σαν διαχειριστή των χρημάτων της οικογένειας!

Αφού θα έχετε καθήσει κάτω, από πού θα αρχίσετε; Πρώτα, επεξεργαστείτε το μέσο μηνιαίο εισόδημα. (Περισσότεροι άνθρωποι έχουν βρει ότι η μηνιαία βάση είναι ο ευκολότερος τρόπος για να επεξεργαστεί κανείς τον προϋπολογισμό του.) Για να το κάνετε αυτό, θα πρέπει να προσθέσετε όλα τα εισοδήματα όλων των μισθοσυντήρητων της οικογένειάς σας: μισθούς, τόκους, επιστροφές φόρων και άλλες πηγές μετρητών εσόδων. Αφαιρέστε οποιεσδήποτε κρατήσεις γίνονται για φόρο εισοδήματος και άλλους σκοπούς. Αν κάποιο εισόδημα εισπράττεται εβδομαδιαία, πολλαπλασιάστε επί τέσσερα και ένα τρίτο. Αυτό θα σας δώσει το κατά προσέγγιση ποσό για το μήνα. Τώρα προσθέστε τα όλα. Αυτά είναι όλα όσα μπορείτε να δαπανήσετε κάθε μήνα—όχι περισσότερα!

Κατόπιν, προσθέστε όλους τους τακτικούς σας λογαριασμούς: Ενοίκιο ή πληρωμές υποθήκης, φως και θέρμανση, τηλέφωνο και τα λοιπά. Εφ’ όσον οι περισσότεροι από τους λογαριασμούς αυτούς έρχονται κάθε μήνα, μπορείτε να διακρίνετε πια αξία υπάρχει στο να υπολογίζετε το εισόδημα σας σε μηνιαία βάση. Θυμηθείτε να περιλάβετε είδη όπως τα τρόφιμα, τα ποτά, οι εφημερίδες και άλλα πράγματα για τα οποία πιθανόν να πληρώνετε μετρητά κάθε εβδομάδα. Τώρα τα έχετε προσθέσει όλα; Τι θα πούμε για το μέσο όρο εξόδων για ρουχισμό; Για ταξίδια και διακοπές; Για διασκέδαση; Για επισκευές και συντήρηση του σπιτιού; Για το στεγνοκαθαριστήριο; Αυτά είναι είδη που συχνά τα παραβλέπουμε.

Υπάρχουν ορισμένοι λογαριασμοί οι οποίοι έρχονται μια φορά το χρόνο, όπως είναι η φορολογία εισοδήματος, η εφορία τού αυτοκινήτου και η ασφάλεια. Διαιρέστε τα δια του 12 για να βγάλετε το μηνιαίο κονδύλι. Σ’ αυτό το σημείο, ποιες συνολικές δαπάνες κάνετε κάθε μήνα;

Η Αξία για Εσάς

Τώρα βρίσκεστε στο σημείο όπου μπορείτε να παραβάλετε τον αριθμό του μηνιαίου εισοδήματος σας με τον αριθμό των δαπανών σας. Τι βλέπετε; Αν έχετε αρκετά για να καλύψετε τους λογαριασμούς σας, τότε τα πράγματα είναι καλά. Αλλά μην εγκαταλείψετε τον προϋπολογισμό σας σ’ αυτό το σημείο! Κατ’ αρχή γιατί θα ήταν σοφό όχι μόνο να βάζουμε στην πάντα ορισμένα χρήματα για να αντιμετωπίζουμε τα μηνιαία έξοδα, αλλά επίσης και να αποταμιεύουμε για απρόβλεπτα έξοδα τα οποία θα προκύψουν στη διάρκεια του έτους. Τα πράγματα φθείρονται ή καταρρέουν. Πρέπει με σύνεση να κάνετε πρόβλεψη γι’ αυτά τα πράγματα.

‘Εντάξει. Αλλά τι θα γίνει αν ανακαλύψω ότι το εισόδημα μου δεν καλύπτει τις δαπάνες μου;’ ρωτάτε. Θυμηθείτε, ο σκοπός που έγινε ο υπολογισμός από τον οικοδόμο του πύργου ήταν για να δει ‘αν έχει τα αναγκαία για να τον τελειώσει’. Έτσι ο προϋπολογισμός έχει την αξία τού να σας βοηθήσει να διακρίνετε ποια έξοδα μπορείτε να αντιμετωπίσετε. Να μάθετε να είστε ικανοποιημένος με τα αναγκαία πράγματα. Η Βίβλος μάς βοηθάει να λογικευόμαστε με αυτόν τον τρόπο δηλώνοντας: «Διότι δεν εφέραμεν ουδέν εις τον κόσμον, φανερόν ότι ουδέ δυνάμεθα να εκφέρωμεν τι· έχοντες δε διατροφάς και σκεπάσματα, ας αρκώμεθα εις ταύτα». (1 Τιμόθεον 6:7, 8) Αλήθεια, πράγματα όπως η τροφή και ο ρουχισμός δεν μπορούν να περικοπούν, αλλά πιθανότατα μπορούν να περικοπούν οι δαπάνες για τη διασκέδαση, τα αθλήματα ή τις μη απαραίτητες πολυτέλειες.

Αλλά για ρίξτε μια ματιά στις άλλες δαπάνες. Τι δαπανάτε για οινοπνευματώδη ποτά; Όπως υποδεικνύει το Καναδέζικο Βιβλίο των Χρημάτων, «Ένα απογευματινό κοκτέηλ μπορεί να σας κοστίσει μέχρι 500 δολάρια το χρόνο». Άλλοι παρατηρούν ότι τα χρήματα τους πηγαίνουν στον καπνό. Ένα άτομο που καπνίζει δύο πακέτα την ημέρα μπορεί να δαπανήσει μέχρι 400 ή περισσότερα δολάρια το χρόνο για τσιγάρα. Μερικοί έχουν υιοθετήσει τη συνήθεια να τρώνε σε εστιατόριο μια φορά την εβδομάδα, αλλά αυτό μπορεί να κοστίζει πάρα πολλά σε μερικές οικογένειες. Το ίδιο εκείνο κρέας ή θαλάσσια τροφή θα μπορούσε να έχει αγοραστεί με λιγότερα χρήματα και να την απολαύσει κανείς στο σπίτι του—κάνοντας και επιπρόσθετη οικονομία για την βενζίνη, το φιλοδώρημα και το πάρκιν. Θα μπορούσατε να χρησιμοποιήσετε 2.500 πρόσθετα δολάρια ή και περισσότερα το χρόνο; Αυτό είναι το ποσό που μπορείτε να εξοικονομήσετε από αυτούς τους τομείς μόνο. Προφανώς, υπάρχουν κι άλλοι τρόποι περικοπής των δαπανών. Μερικοί σημειώνονται στο συνοδευτικό σχεδιάγραμμα.

Τώρα τι θα κάνετε με τα νούμερα που έχετε συγκεντρώσει; Υπάρχουν ποικίλες μέθοδοι διαχείρισης των χρημάτων που είναι χρήσιμες. Εκείνη που θα χρησιμοποιήσετε θα εξαρτηθεί από τις περιστάσεις σας και από το τι εσείς θα δείτε ότι είναι πρακτικό.

Μερικές Πρακτικές Μέθοδοι

Μέθοδος φακέλου με μετρητά: Στο απλό αυτό σύστημα σημειώνετε σε φακέλους τον κάθε τομέα στον οποίο θα πάνε τα χρήματα σας: «Νοίκι», «Τροφή», «Βενζίνη», «Θέρμανση», και τα λοιπά. Χρησιμοποιώντας μετρητά, βάζετε στον ανάλογο φάκελο την απαιτούμενη ποσότητα για να καλυφθεί το έξοδο. Έτσι αν μερικά έσοδα είναι εβδομαδιαία, αλλά η πληρωμή είναι μηνιαία, ή ίσως και ετήσια, εσείς βάζετε τα μετρητά που χρειάζονται μέχρις ότου συμπληρωθεί η απαιτούμενη ποσότητα όταν θα φτάσει ο χρόνος πληρωμής του λογαριασμού. Έτσι, τον Ιούλιο βάζετε στην άκρη μερικά χρήματα για τους λογαριασμούς θέρμανσης του επόμενου χειμώνα. Αυτό ασφαλώς αφαιρεί ένα μεγάλο μέρος ανησυχίας για την πληρωμή των λογαριασμών. Και να θυμάστε το εξής: Να αντισταθείτε στον πειρασμό να «δανειστείτε» από κάποιο φάκελο!

Μέθοδος των επιταγών: Ουσιαστικά αυτή είναι ίδια όπως και η μέθοδος των φακέλων εκτός που καταθέτετε το οικογενειακό σας εισόδημα σε μια τράπεζα ώστε αντί για τους «φακέλους» να έχετε την τράπεζα, και η συμπλήρωση των επιταγών όταν θα πρέπει να πληρωθούν οι λογαριασμοί είναι το ίδιο σαν να παίρνετε χρήματα από τους φακέλους. Τα πρόσθετα πλεονεκτήματα του συστήματος επιταγών είναι: (α) Μπορείτε να κερδίζετε τόκο από τα χρήματα σας ενώ βρίσκονται στην τράπεζα, πράγμα το οποίο μπορεί επίσης να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της απώλειας της αξίας των χρημάτων από τον πληθωρισμό, (β) είναι ασφαλέστερο αυτό από το να κρατάτε μεγάλα ποσά χρημάτων στο σπίτι και (γ) υπάρχει λιγότερος πειρασμός να «δανειστείτε» για άλλες χρήσεις από τις προβλεπόμενες.

Γιατί να μην κάνετε τον προϋπολογισμό θέμα όλης της οικογένειας; Όταν κάθεστε για να υπολογίσετε τα έξοδα, θα ήταν εκπαιδευτικό για τα παιδιά να μάθουν περισσότερα σχετικά με την αξία των χρημάτων και να δουν πόσα χρήματα ξοδεύονται στην ανατροφή τους. Αυτό θα τα βοηθήσει να θυμούνται να κλείνουν τα φώτα, να προσέχουν τα ρούχα τους, να μη σπαταλούν την τροφή—πράγματα συνηθισμένα μάλλον στα περισσότερα σπιτικά αυτές τις μέρες.

Πάνω από όλα, μην αποθαρρύνεστε αν ο πρώτος σας προϋπολογισμός δε λειτουργήσει σωστά ή σύντομα καταντήσει απαρχαιωμένος. Οι προϋπολογισμοί, όπως και τα σχέδια οποιουδήποτε είδους, χρειάζονται ενημέρωση και προσαρμογή καθώς οι περιστάσεις αλλάζουν. Κάνετε τις απαιτούμενες προσαρμογές. Τα πράγματα θα βελτιωθούν με την πείρα. Μπορείτε να ωφεληθείτε αν εξετάσετε το σχεδιάγραμμα στην ακόλουθη σελίδα.

Όπως συνοψίζεται στο βιβλίο Χρηματική Διαχείριση: «Η αντιμετώπιση των αναγκών δε σημαίνει να κερδίζουμε περισσότερα ή να δαπανούμε λιγότερα· είναι απλά ένα θέμα προκαταβολικού ισοσκελισμού των εισοδημάτων και των δαπανών έτσι ώστε η ζωή να μπορεί να γίνει πιο ευχάριστη». Ναι, το θέμα είναι να μην ξοδεύετε περισσότερα από όσα εισπράττετε.

[Πλαίσιο στη σελίδα 27]

ΕΛΕΓΞΤΕ ΤΟΥΣ ΤΟΜΕΙΣ ΑΥΤΟΥΣ ΠΟΥ ΑΠΑΙΤΟΥΝ ΠΟΛΛΑ ΕΞΟΔΑ

Πιθανόν μερικές από τις ακόλουθες υποδείξεις να μην εφαρμόζονται εκεί που ζείτε εσείς. Είμαστε βέβαιοι, όμως, ότι πολλές εφαρμόζονται. Προτείνουμε οι αναγνώστες να εξετάσουν πώς μπορούν να περικόψουν τα έξοδα χρησιμοποιώντας οτιδήποτε εφαρμόζεται σ’ αυτούς απ’ όσα υπάρχουν μέσα στο πλαίσιο και εφαρμόζοντας παρόμοιες αρχές σε τομείς που δεν καλύπτονται εδώ.

ΣΠΙΤΙ

Λουτρό:

□ Κάνετε ντουζ αντί να μπαίνετε στη μπανιέρα;

□ Περιορίζετε το χρόνο που τρέχει το νερό;

Επίπλωση:Αντί για καινούρια έπιπλα—

□ Ελέγξατε πόσο κοστίζει η τοποθέτηση καινούργιας ταπετσαρίας στα έπιπλα και το φρεσκάρισμα;

ΨΩΝΙΑ/ΤΡΟΦΙΜΑ

Ρούχα και παπούτσια:

□ Περιμένετε τις εκπτώσεις για να κάνετε τις αγορές σας;

□ Μπορείτε να κάνετε επιδιορθώσεις, αλλαγές, αντικαταστάσεις φόδρας, φερμουάρ;

□ Ψάχνετε στο γκαράζ, στην αυλή και στις πωλήσεις μεταχειρισμένων ειδών για τα απαιτούμενα εργαλεία ή παιχνίδια του σπιτιού;

□ Τι θα πούμε για τους τοπικούς πλειστηριασμούς που προσφέρουν είδη για το σπίτι;

Παντοπωλεία και διάφορα:

□ Αγοράζετε φρέσκα τρόφιμα της εποχής και τα κονσερβοποιείτε και τα καταψύχετε οι ίδιοι σπίτι;

□ Θα μπορούσατε να σχεδιάσετε περισσότερα γεύματα του ενός πιάτου, χρησιμοποιώντας τις ευκαιρίες πωλήσεων;

□ Αγοράζετε σε ποσότητες που να πετυχαίνετε έκπτωση;

□ Συγκρίνετε τις τιμές από το ένα κατάστημα στο άλλο;

□ Μήπως είναι πιο οικονομικό να φτιάχνετε οι ίδιοι το ψωμί, τα γλυκά σας;

□ Θα μπορούσατε να φυτέψετε ίδιοι για να παράγετε τα τρόφιμα σας (στην αυλή, σε έναν νοικιασμένο κήπο, ή σε άλλες τοποθεσίες);

□ Καταπολεμάτε την τάση να τρώτε υπερβολικά ή να αγοράζετε είδη τροφίμων πολυτελείας;

ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ

□ Είναι τα δημόσια μέσα μεταφοράς λιγότερο δαπανηρά από όσο η βενζίνη, οι επισκευές, οι άδειες, τα έξοδα ασφάλισης για ένα αυτοκίνητο;

□ Το τωρινό σας μεταφορικό μέσο, όταν τού γίνεται σωστή συντήρηση, είναι λιγότερο δαπανηρό από όσο ένα καινούργιο αυτοκίνητο;

□ Συνδυάζετε τις μικροδουλειές, την επίσκεψη σε αρρώστους, το να παίρνετε τα παιδιά και λοιπά ώστε να κάνετε λιγότερες διαδρομές;

□ Αγοράζετε το λάδι, το αντιπηκτικό και τα υγρά της μπαταρίας σε ποσότητες που να μπορείτε να αποταμιεύσετε χρήματα;

□ Κρατάτε την πίεση των τροχών στο κατάλληλο επίπεδο για περισσότερη διάρκεια ζωής;

□ Αποφεύγετε την αχρησία του αυτοκινήτου, τα συχνά ξεκινήματα και τις στάσεις και την εξαντλητική χρήση του μέσα στην πόλη;

□ Όπου είναι δυνατόν περπατάτε ή πηγαίνετε με ποδήλατο για να κάνετε τις μικροδουλειές στη γειτονιά;

□ Περιορίζετε το μήκος των προθερμάνσεων του αυτοκινήτου στη διάρκεια τού χειμώνα;

□ Χρησιμοποιείτε τις υπηρεσίες της τράπεζας που πληρώνουν τακτικά διάφορους λογαριασμούς από τις καταθέσεις σας, εξοικονομώντας έτσι τα μη απαραίτητα ταξίδια ή τις αποστολές;

ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ

Αιρ Κοντίσιον:

□ Απαιτείται πραγματικά στο κλίμα που ζείτε;

□ Μήπως είναι πιο οικονομικοί οι ανεμιστήρες του ταβανιού;

□ Το χρησιμοποιείτε μόνο όταν είναι πραγματικά απαραίτητο;

□ Μήπως προξενεί σπατάλη με το να κάνετε τη θερμοκρασία πιο ψυχρή το καλοκαίρι από ό,τι είναι το χειμώνα;

Πλυντήριο πιάτων/ Πλυντήριο ρούχων:

□ Τους βάζετε την απαιτούμενη ποσότητα;

□ Απλώνετε τα ρούχα έξω για να στεγνώσουν αντί να χρησιμοποιείτε το στεγνωτήριο;

□ Μετράτε την ποσότητα του απορρυπαντικού;

Σύστημα θέρμανσης:

□ Κρατάτε τη θερμοκρασία σε χαμηλό επίπεδο;

□ Κλείνετε τους θερμοστάτες το βράδυ;

□ Το χειμώνα, κλείνετε τις κουρτίνες στα σκιερά μέρη του σπιτιού· ανοίγετε τις κουρτίνες στα ηλιόλουστα μέρη; (Αντιστρέφετε τη διαδικασία αυτή το καλοκαίρι;)

Φώτα:

□ Τα κλείνετε όταν δεν τα χρειάζεστε;

□ Χρησιμοποιείτε λάμπες λιγότερων κηρίων; Ή μήπως χρειάζονται λιγότερες λάμπες;

Ηλεκτρική κουζίνα ή φούρνος:

□ Έχετε σχεδιάσει το μαγείρεμα ώστε να φτιάχνετε αρκετά γεύματα ταυτόχρονα, αξιοποιώντας έτσι στο μέγιστο τον φούρνο ή τα μάτια;

□ Όσα φαγητά μένουν τα φυλάτε ασφαλώς ώστε να μπορούν να χρησιμοποιηθούν ξανά σαν γεύμα ή σαν μέρος ενός άλλου γεύματος;

Τηλέφωνα:

□ Τα χρησιμοποιείτε μόνο για τα απαραίτητα τηλεφωνήματα και περιορίζετε το χρόνο των τηλεφωνημάτων;

□ Τα αναγκαία υπεραστικά τηλεφωνήματα γίνονται στη διάρκεια των ωρών που γίνεται έκπτωση;

Τηλεόραση:

□ Την κλείνετε όταν δε τη βλέπετε;

□ Την περιορίζετε στα επιλεγμένα θεάματα;

Ηλεκτρικές Συσκευές:

□ Κλείνετε το ραδιόφωνο, και τον ανεμιστήρα όταν δεν τα χρειάζεστε;

□ Θα μπορούσατε να κάνετε μόνοι σας τις περισσότερες επισκευές στο σπίτι;

□ Βρίσκεται το θερμοσίφωνο στην κατώτερη θερμοκρασία ασφαλείας; Το κλείνετε με το χέρι ή με χρονοδιακόπτη;

ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΑΛΛΑ ΟΧΙ ΚΑΙ ΣΕ ΣΗΜΑΣΙΑ

□ Εξετάζετε προσεκτικά την ανάγκη για αχρείαστες νέες αγορές ή «ευκαιρίες»;

[Εικόνα στη σελίδα 23]

«Πρέπει να φτιάχνετε το σακάκι σας σύμφωνα με το ύφασμα που διαθέτετε». Δηλαδή το μέγεθος και το σχέδιο καθορίζονται από την ποσότητα του υφάσματος που διαθέτετε. Έτσι κρατηθείτε μέσα στα όρια αυτών που διαθέτετε.