Η Στρουθοκάμηλος—Το Μεγαλύτερο Πουλί της Γης
Από τον ανταποκριτή του «Ξύπνα!» στην Νότια Αφρική
«ΑΚΟΥΣΤΕ!» Ο βροντερός ήχος αντήχησε πάλι στον λόγγο.
«Λιοντάρι είναι;»
«Όχι, αρσενική στρουθοκάμηλος που προσπαθεί να εντυπωσιάση τη σύντροφό του.»
Ο αγρότης και ο φίλος του άφησαν το Λαντ Ρόβερ τους και προχώρησαν προσεκτικά. Σύντομα μπόρεσαν να δουν το ζευγάρι, που ερωτοτροπούσε σ’ ένα ξέφωτο. Τι τεράστια πουλιά! Η στρουθοκάμηλος είναι ασφαλώς το μεγαλύτερο πουλί στη γη. Αλλά τι χαριτωμένα που χορεύει!
Ο Χορός της Ερωτοτροπίας
Ο χορός της ερωτοτροπίας του αρσενικού είναι πολύ ελκυστικό θέαμα. Αυτή η αξιοσημείωτη εκδήλωσις κατατάσσει τη στρουθοκάμηλο ανάμεσα στους πρώτους καλλιτέχνες του βασιλείου των πουλιών και των ζώων. Την εποχή του ζευγαρώματος, το φτέρωμα του αρσενικού παίρνει συνήθως τα πιο ζωηρά του χρώματα—μαύρο στο σώμα και στις φτερούγες, λευκό στους καλάμους των φτερών, καστανόασπρο φτέρωμα στην ουρά και ένα άσπρο κολλάρο γύρω από το δέρμα του λαιμού. Το φτέρωμα του θηλυκού έχει ελαφρό γκρίζο χρώμα και το δέρμα του σκούρο γκρίζο. Το δέρμα του ενήλικου αρσενικού είναι σκούρο μολυβί-μπλε, και στον καιρό του ζευγαρώματος, ζωηρό κόκκινο στο ράμφος, στο μέτωπο και στα μάτια, καθώς επίσης και στο μπροστινό μέρος των ποδιών και των πελμάτων.
Το αρσενικό αρχίζει τον χορό του με θεαματικές κινήσεις «βαλς» σε χαριτωμένους κύκλους, σαν να πατά στις μύτες των ποδιών, με ανασηκωμένες φτερούγες, επιδεικνύοντας το όμορφο φτέρωμά του. Πλησιάζει τη σύντροφο του σιγά-σιγά, γονατίζοντας μπροστά της ή πίσω της. Τη φλερτάρει υπομονητικά με περιστροφικές κινήσεις του σώματος και με ελαφρά ανυψωμένες φτερούγες, πηγαίνοντας πότε εδώ πότε εκεί. Γέρνει το κεφάλι πότε προς τη δεξιά μεριά και πότε προς την αριστερή μεριά της ράχης του, κάνοντας έτσι έναν υπόκωφο ήχο.
Αν το θηλυκό ανταποκρίνεται, σηκώνει τις φτερούγες του σε οριζόντια θέσι, χτυπώντας ελαφρά τις άκρες. Το κάνει αυτό κάπως ντροπαλά, με το κεφάλι κατεβασμένο, ενώ ανοιγοκλείνει το ράμφος του σαν να μασά τον αέρα. Ύστερ’ από λίγο, το θηλυκό γονατίζει για το ζευγάρωμα με το αρσενικό.
Ένα Γοητευτικό Πουλί
Όχι μόνο ο χορός της στρουθοκαμήλου αλλά και η ίδια η εμφάνισίς της είναι ελκυστική. Είναι το μεγαλύτερο απ’ όλα τα πουλιά με ύψος 2,50 μέτρων (οκτώ περίπου ποδών) και έχει ένα μικρό κεφάλι με μεγάλα μάτια και μακριά τσίνορα. Ο βολβός του ματιού είναι πολύ μεγάλος, περίπου πέντε εκατοστά (δύο ίντσες) σε διάμετρο. Τα τσίνορα χρησιμεύουν για να προστατεύουν αυτά τα ευαίσθητα μάτια από τη σκόνη των ξηρών περιοχών και τις αμμοθύελλες της ερήμου.
Η στρουθοκάμηλος έχει στενό, γυμνό λαιμό, μήκους ενός μέτρου (τριών περίπου ποδών). Επειδή τα φτερά της είναι μικρά και το σώμα της πολύ βαρύ, κατά μέσον όρο 109 κιλά περίπου (240 πάουντς), η στρουθοκάμηλος δεν μπορεί να πετά. Ωστόσο, ο σεβασμός γι’ αυτό το πουλί μεγαλώνει όταν παρατηρή κανείς τους μυώδεις μηρούς του και τα δυνατά πόδια του. Αυτά του δίνουν τη δυνατότητα να τρέχη με ταχύτητα 72 περίπου χιλιομέτρων την ώρα (45 μίλια), γρηγορότερα κι απ’ το άλογο. Σωστά, λοιπόν, η Αγία Γραφή λέγει ότι η στρουθοκάμηλος «καταγελά του ίππου και του αναβάτου αυτού.»—Ιώβ 39:18.
Το σπουδαιότερο στοιχείο έλξεως της στρουθοκαμήλου είναι το φτέρωμά της. Τα λαμπερά φτερά της στις φτερούγες και στην ουρά έχουν μήκος μέχρι 76 εκατοστά και πλάτος μέχρι 38 εκατοστά (30x15 ίντσες). Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι τα τιμούσαν, οι ιππότες του μεσαίωνα και οι βασιλείς της Ευρώπης τα φορούσαν και οι Αφρικανοί αρχηγοί και πολεμιστές επί αιώνες τα χρησιμοποιούσαν για να στολίζωνται. Ακόμη και σήμερα, οι γυναίκες από το Χονγκ Κονγκ έως το Ρίο Ιανέιρο, όπως και οι χορευτές του θεάτρου, πολύ εκτιμούν αυτά τα κομψά φτερά.
Όταν το ένστικτο υποκινή το ζευγάρωμα, το αρσενικό αμέσως φροντίζει για την κατασκευή της «φωλιάς,» αν μπορούμε να την πούμε φωλιά. Αυτό δεν είναι κάτι εύκολο. Το αρσενικό διαλέγει ένα σημείο που να έχη καλή θέα ολόγυρα και σκαλίζει μανιωδώς το έδαφος με τα δυνατά του πόδια. Ύστερα, με το στήθος του, σκάβει ένα ρηχό κοίλωμα και έτοιμη η φωλιά!
Τρόποι της Στρουθοκαμήλου
Η στρουθοκάμηλος έχει άγριους τρόπους, ιδιαίτερα στη φυσική της κατοικία. Τα αρσενικά μάχονται μεταξύ τους με την παραμικρή αφορμή, ιδιαίτερα την εποχή της αναπαραγωγής. Η δύναμί τους να κλωτσούν είναι τρομακτική. Αν ερεθισθή από άνθρωπο και έχη την ευκαιρία, η στρουθοκάμηλος μπορεί να σχίση το στήθος και το στομάχι του ατόμου μ’ ένα χτύπημα του δαχτύλου της.
Όταν είναι σε πολεμική διάθεσι, τα αρσενικά μπορεί να γίνουν πολύ απερίσκεπτα. Μια αφήγησις λέγει ότι, ένα αρσενικό κάποτε είδε ένα τραίνο να κατεβαίνη από μια πλαγιά με μεγάλη ταχύτητα. Έτρεξε στις γραμμές για να πολεμήση τον εχθρό. Καθώς πλησίασε κλώτσησε. Αλλά, αλλοίμονο. Ήταν και η τελευταία του κλωτσιά.
Μολονότι αυτά τα πουλιά είναι τόσο πολεμοχαρή, υπάρχει, κάτι που κάνει μια επιτιθέμενη στρουθοκάμηλο να σταθή και να σκεφθή—ένα αγκαθωτό κλαδί. Ο φόβος ότι τα μεγάλα, ευαίσθητα μάτια της θα γρατζουνισθούν από τα μακριά, μυτερά αγκάθια την κάνει να οπισθοχωρή και να απομακρύνεται. Οι στρουθοκαμηλοτρόφοι συχνά χρησιμοποιούν αγκαθωτά κλαδιά για να κατευθύνουν τα πουλιά τους.
Όταν αρχίζη η ωοτοκία, το αρσενικό και η σύντροφός του (ή οι σύντροφοί του, διότι είναι πολυγαμικός και ιδιαίτερα στην έρημο) κάθονται εναλλάξ πάνω στα αυγά. Τα θηλυκά, με το θαμπώτερο φτέρωμά τους που προσαρμόζεται, καλά στο περιβάλλον, κάνουν την «ημερήσια βάρδια.» Εξ άλλου, τα αρσενικά, με το μαύρο τους φτέρωμα, κάνουν τη «νυχτερινή βάρδια.» Τι έξοχο καμουφλάζ προμήθευσε ο Δημιουργός γι’ αυτά τα πουλιά!
Αν εμφανισθή εχθρός, τα ενήλικα πουλιά έχουν την έμφυτη ικανότητα να προσποιούνται είτε ότι είναι νεκρά, είτε πληγωμένα, για να απομακρύνουν τον εχθρό από τη φωλιά. Η στρουθοκάμηλος μπορεί να προσποιηθή ότι είναι πληγωμένη στο πόδι και μπορεί να περπατά παραπατώντας παθητικά, ή μπορεί να ξαπλώνη τόσο ήσυχα, σαν πεθαμένη, ώστε ο εχθρός εξαπατάται. Αν πλησιάση κάποιο αρπακτικό ζώο ενώ το πουλί είναι στη φωλιά, βάζει το κεφάλι της στο έδαφος έτσι ώστε το στρογγυλό σώμα της μοιάζει σαν μυρμηκοφωλιά. Ένας στρουθοκαμηλοτρόφος έγραψε: «Πιστεύεται πως η πλάνη ότι η στρουθοκάμηλος θάβει το κεφάλι της στην άμμο, προέρχεται απ’ αυτή τη συνήθεια.»
Στρουθοκαμηλοτροφία
Στη Νότια Αφρική, η στρουθοκαμηλοτροφία διεξάγεται κυρίως στο Μικρό Καρού, με κέντρο την πόλι Άουντσουρν. Η επιχείρησις αυτή ανθούσε από το 1880 περίπου ως το 1914, διότι τα φτερά στρουθοκαμήλου ήσαν τότε το αποκορύφωμα της μόδας στις γυναίκες. Έγιναν περιουσίες και τα μέγαρα που υπάρχουν ακόμη στο Άουντσουρν μαρτυρούν γι’ αυτή την εποχή. Αλλά με το ξέσπασμα του Α΄ Παγκόσμιου Πόλεμου, επήλθε μια τρομερή κατάρρευσις, που κράτησε μέχρι και μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Σήμερα, όμως, η επιχείρησις αυτή αρχίζει πάλι να ορθοποδή.
Η σχετικά χαμηλή ευφυΐα των στρουθοκαμήλων συχνά δημιουργεί προβλήματα στον χειρισμό τους. Παραδείγματος χάριν: Το αρσενικό μπορεί να πάρη τέσσερα ή πέντε θηλυκά μαζί του και θα διαλέξουν ένα μέρος του λόγγου. Ωστόσο, όλ’ αυτά τα θηλυκά εναποθέτουν 35 με 40 αυγά στη φωλιά, μερικά μέσα, άλλα έξω. Στη διάρκεια της μέρας, κάθε θηλυκό διαλέγει μερικά και τα «σκεπάζει.» Τη νύχτα, το αρσενικό μπορεί να διαλέξη ακριβώς το κεντρικό τμήμα της φωλιάς και να καλύψη αυτά τα αυγά. Έτσι, πολλά αυγά μπορεί να μην εκκολαφθούν ποτέ.
Μεγαλώνοντας το πρόβλημα, και το αρσενικό και το θηλυκό εγκαταλείπουν τη φωλιά τρεις ή τέσσερις μέρες αφού εκκολαφθούν τα πρώτα πουλάκια, άσχετα με το πόσα αυγά δεν έχουν εκκολαφθή ακόμη. Διόλου παράξενο που η Βίβλος δείχνει ότι «ο Θεός εστέρησεν αυτήν από σοφίας και δεν εμοίρασεν εις αυτήν σύνεσιν.» (Ιώβ 39:17) Γι’ αυτόν και για άλλους λόγους και για να εξασφαλισθή κάποιος λογικός βαθμός επιτυχίας, χρησιμοποιούνται εκκολαπτικές μηχανές για την εκκόλαψι των αυγών, αντί να εμπιστεύωνται τέτοιους ανεύθυνους γονείς.
Ακόμη και τότε, όμως, χρειάζεται φροντίδα. Μια φορά το πρωί και μια το βράδυ, τα αυγά πρέπει να γυρισθούν με τα χέρια για να αναπληρωθή αυτό που κάνει η στρουθοκάμηλος για να κινήση τον γονιμοποιημένο κρόκο και να τον εμποδίση να κατακαθίση και να κολλήση στη μεμβράνη του κελύφους. Στη φωλιά, οι γονείς στρουθοκάμηλοι μετακινούν τα αυγά τακτικά.
Σύναξις των Αυγών
Για εκκολαπτικούς σκοπούς, τα αυγά πρέπει να μαζευθούν από τα χωράφια, και για το άπειρο άτομο αυτό μπορεί να είναι επικίνδυνο. Τα αυγά πρέπει να μαζευθούν από τις φωλιές, που σχεδόν πάντα τις παρακολουθούν τα πουλιά. Οι αγροτικοί υπάλληλοι πηγαίνουν ανάμεσα στα πουλιά με άλογα και βάζουν τα αυγά σε τσάντες γεμάτες με άχυρο. Τα αυγά είναι βαρειά, το καθένα ζυγίζει περίπου 1,6 κιλά (τρισήμισυ πάουντς) και έχουν μήκος περίπου 15 εκατοστά (έξη ίντσες), και λευκό, πορώδες κέλυφος. Ραγίζουν και σπάζουν εύκολα αν χτυπηθούν μεταξύ τους. Είναι όμως αξιοσημείωτο ότι μπορούν να σηκώσουν το βάρος ενός ανδρός που στέκεται πάνω τους, χωρίς να σπάσουν.
Μια Ματιά στη Διαδικασία της Εκκολάψεως
Αν θέλετε να βράσετε ένα αυγό σφικτό—και τα αυγά της στρουθοκαμήλου είναι πολύ θρεπτικά—θα χρειασθήτε περίπου 42 λεπτά. Αλλά αν θέλετε να δήτε ένα από τα πιο θαυμαστά παράξενα θέματα της φυσικής μηχανικής να λαμβάνη χώρα επί 42 μέρες, ακολουθήστε τον πτηνοτρόφο καθώς προετοιμάζει την εκκολαπτική μηχανή του. Τοποθετεί τα αυγά της στρουθοκαμήλου σε δίσκους και ρυθμίζει τον θερμαινόμενο αέρα στους 37 βαθμούς Κελσίου (98 περίπου βαθμούς Φαρενάιτ). Αυτή η απλή διοχέτευσις θερμότητας στο σπέρμα της ζωής του αυγού, υποκινεί μια διαδικασία που θάπρεπε να ταπεινώση και τον πιο σοφό άνθρωπο.
Στο τέλος της κυοφορίας, διαπιστώνομε ότι το αγέννητο πουλάκι έχει γεμίσει εντελώς το κέλυφος και είναι έτοιμο να βγη. Αλλά πώς θα σπάση το σκληρό κέλυφος; Αυτό το κάνει μόνο του το ίδιο το πουλάκι. Με το ράμφος του; Όχι, με το νύχι του μεγαλύτερου από τα δυο του δάχτυλα. Πρέπει να δη κανείς τη διεξαγωγή αυτού του θαύματος της δημιουργίας για να το πιστέψη. Το μεγάλο δάχτυλο είναι δίπλα στο κεφάλι και στο ράμφος του πουλιού! Το δάχτυλο σπάζει το κέλυφος και το πουλάκι αρχίζει να αναπνέη με τα ρουθούνια του. Όσο πιο πολύ αναπνέει, τόσο πιο δυνατό γίνεται το πουλάκι ώσπου το κέλυφος σπάζει και το πουλάκι βγαίνει. Στο εσωτερικό του κελύφους είναι μια πλαστικοειδής μεμβράνη σε πολλά στρώματα (που λέγεται και εσωτερικό κέλυφος) και που στεγάζει όλες τις πολύπλοκες διασυνδέσεις από τον ομφάλιο λώρο. Καθώς η μεμβράνη ξεραίνεται ενώ βγαίνει το πουλάκι, ξηραίνεται και ο λώρος. Αληθινά, μια συναρπαστική και λεπτή λειτουργία!
Ο κτηνοτρόφος είναι πολύ προσεκτικός να μην επισπεύση υπερβολικά αυτές τις ουσιώδεις κινήσεις και σπάση μεγάλο μέρος του κελύφους, προσπαθώντας να βοηθήση το πουλάκι να βγη. Διαφορετικά, θα εξέθετε μεγάλο μέρος της μεμβράνης κάνοντάς την να ξεραθή πολύ γρήγορα και έτσι, με τη συστολή της θα έπνιγε το πουλάκι.
Περνούν αρκετές μέρες πριν το πουλάκι πάρη τροφή και νερό. Στη διάρκεια αυτής της περιόδου, τρέφεται με τον κρόκο που λίγο πριν εκκολαφθή, έχει εισχωρήσει μέσω του ομφαλού του πουλιού. Το πρώτο γεύμα του μικρού πλάσματος είναι πολύ παράξενο—τα περιττώματα της μητέρας του! Προφανώς, αυτό δίνει κάποια σταθερότητα στο στομάχι, που είναι ευαίσθητο σ’ αυτό το στάδιο και αποτελεί αιτία μεγάλης ανησυχίας για τον πτηνοτρόφο. Πολλά πουλάκια μπορεί να ψοφήσουν λόγω ακατάλληλης τροφής τις πρώτες μέρες. Αλλά αργότερα, η στρουθοκάμηλος ικανοποιεί λαίμαργα την σχεδόν ακόρεστη όρεξί της καταπίνοντας σχεδόν ό,τι βρίσκει. Επειδή τρώει αδιάκριτα τα πάντα, η στρουθοκάμηλος περιλαμβάνετο στα ακάθαρτα πουλιά που ανέφερε ο Μωσαϊκός νόμος. (Λευιτ. 11:13, 16) Επειδή η στρουθοκάμηλος δεν έχει δόντια, καταπίνει μικρά χαλικάκια που συνεργάζονται με τη μυϊκή κίνησι του άνω στομάχου για να αλέσουν την τροφή της.
Μια σταθερή συνήθεια είναι να φέρνουν σ’ ένα ζεύγος στρουθοκαμήλων τα πουλάκια τριών ή τεσσάρων ημερών που εκκολάφθηκαν από τον επωαστήρα. Οι θετοί γονείς δέχονται ευχαρίστως τα πουλάκια και τα μεγαλώνουν σαν δικά τους. Όταν τα πουλάκια αφεθούν στον φράκτη και τα δη το θηλυκό, πηγαίνει κοντά τους και εκκρίνει αμέσως τα ζωτικά περιττώματα. Τα πουλάκια τα τρώνε μόνο μια φορά. Πολλά νέα πουλάκια μπορούν να φερθούν στους ίδιους θετούς γονείς και τελικά το ζευγάρι μπορεί να φροντίζη μέχρι 100 πουλάκια.
Δέρμα και Κρέας
Το δέρμα της στρουθοκαμήλου γίνεται ανθεκτικό, μαλακά κατεργασμένο δέρμα που έχει μεγάλη ζήτησι από τους κατασκευαστές παπουτσιών, τσαντών, γαντιών και άλλων ειδών. Έχει ελαφρό καφέ χρώμα και αναγνωρίζεται εύκολα από τα ομαλά διασκορπισμένα κομπαλάκια του.
Το ξερό, ωμό κρέας, ή ‘μπίλτονγκ,’ που προέρχεται από στρουθοκαμήλους, είναι καλής ποιότητας και θεωρείται νοστιμιά από πολλούς Νότιο-Αφρικανούς. Το σφάξιμο γινόταν συνήθως με το σπάσιμο του λαιμού, αλλά τότε το ξερό κρέας ήταν κακής ποιότητας. Πρόσφατα, στα σφαγεία στραγγίζουν τα πουλιά από το αίμα τους, με αποτέλεσμα την αξιοσημείωτη βελτίωσι στην ποιότητα και την αντοχή του ξερού κρέατος. Οι ντόπιοι πτηνοτρόφοι ξαφνιάσθηκαν και χάρηκαν. Αλλά οι Χριστιανοί επιθυμούν ιδιαίτερα αυτή μέθοδο, λόγω της απαιτήσεως του Θεού ‘να απέχουν. . . . από αίματος.’—Πράξεις 15:28, 29· Δευτ. 12:23-25.
Άγριο. Ανόητο. Ανίκανο να πετάξη. Γοητευτικό. Όλ’ αυτά τα επίθετα εφαρμόζονται σ’ αυτό το ασυνήθιστο «μαμμούθ» του κόσμου των πουλιών. Παράξενη σε εμφάνισι και αλλόκοτη στους τρόπους της, η στρουθοκάμηλος ασφαλώς μεγαλώνει τη σοφία και την ποικιλία, που είναι καταφανείς στο έργο των χεριών του Δημιουργού.