Το Μυστηριώδες Σύμπαν

ΠΡΙΝ από λίγα χρόνια οι αστρονόμοι ενόμιζαν ότι κατανοούσαν τους ουρανούς αρκετά καλά. Οι φυσικοί νόμοι της γης φαίνονταν αρκετοί για να εξηγήσουν τα μακρυνά φαινόμενα. Αλλά σήμερα δεν είναι τόσο βέβαιοι. Γίνεται διαρκώς περισσότερη συζήτησις για ‘νέους νόμους της φυσικής.’ Γιατί;

Νέα ακατανόητα μυστήρια εμφανίσθηκαν. Το πρόβλημα της λύσεώς των δεν οφείλεται αποκλειστικά στην έλλειψι πληροφοριών. Στην πραγματικότητα έχουν συσσωρευθή ογκώδεις ποσότητες αστρονομικών γεγονότων. Υπάρχει, όμως, αβεβαιότης ως προς την σημασία τους. Αλλ’ αυτό δεν θα πρέπει να μας εκπλήσση και πολύ όταν συλλογισθή κανείς το τεράστιο μέγεθος του σύμπαντος.

Ο ήλιος, το κεντρικό τμήμα του ηλιακού μας συστήματος, απέχει περισσότερο από ενενήντα εκατομμύρια μίλια από τη γη. Αλλ’ αυτό το ηλιακό σύστημα είναι μόνο ένα μικρό κλάσμα του Γαλαξία μας που έχει διάμετρο γύρω στα 100.000 έτη φωτός. (Ένα έτος φωτός είναι σχεδόν έξη τρισεκατομμύρια μίλια!) Ολόκληρος αυτός ο γαλαξίας μπορεί να περιλαμβάνη άλλα 100 δισεκατομμύρια γαλαξίες. Ναι, η «άκρη» του σύμπαντος πιθανόν να βρίσκεται στην ασύλληπτη απόστασι των δώδεκα δισεκατομμυρίων ετών φωτός απ’ εδώ!

Οι αστρονόμοι διαπιστώνουν ότι ολόκληρο το σύμπαν είναι γεμάτο μυστήρια γι’ αυτούς. Εξετάστε, επί παραδείγματι, τη μικρή μας γωνιά αυτού του σύμπαντος, το ηλιακό μας σύστημα.

Μυστήρια στο Ηλιακό μας Σύστημα

Το ηλιακό σύστημα, του οποίου η γη μας αποτελεί μέρος, παρουσίαζε πάντοτε μυστήρια. Μολονότι οι αρχαίοι είχαν κάποια ιδέα για τις κινήσεις των ουρανίων σωμάτων, πολλές θεωρίες έχουν αλλάξει. Ο Πτολεμαίος, 150 περίπου χρόνια μετά τη γέννησι του Ιησού, εδίδασκε ότι η ακίνητη γη ήταν το κέντρο του σύμπαντος. Την πλάνη του δεν την αμφισβήτησαν ως την εποχή του Πολωνού αστρονόμου Νικολάου Κοπέρνικου (1473-1543). Ο ήλιος, ισχυρίσθηκε ο Κοπέρνικος, είναι το κέντρον του ηλιακού συστήματος και όχι η γη.

Αλλά επρόκειτο περισσότερα να γνωσθούν. Μόνο το 1781, με την ανακάλυψι του Ουρανού, εγνώσθη ότι υπάρχουν περισσότεροι από έξη πλανήτες στο ηλιακό μας σύστημα. Ο Ποσειδών ανεκαλύφθη μόλις το 1846. Και ο Πλούτων παρετηρήθη για πρώτη φορά ουσιαστικά σε σχετικά πρόσφατους καιρούς, το 1930. Αλλά σήμερα ξέρουν οι άνθρωποι πραγματικά το ηλιακό μας σύστημα; Είναι απηλλαγμένο τώρα από μυστήριο;

Μερικές αυθεντίες βεβαιώνουν ότι μπορεί να υπάρχη κι ένας άλλος, ένας δέκατος πλανήτης στο ηλιακό μας σύστημα. Ένας αστρονόμος προλέγει την ύπαρξί του με βάσι τον κομήτη του Χάλλεϋ. Πιστεύει ότι ένας άγνωστος πλανήτης ασκεί έλξι επί του κομήτου αναγκάζοντάς τον να γράφη μια διαρκώς ευρυνόμενη τροχιά γύρω από τον ήλιο και στον οποίον αποδίδεται η «καθυστέρησις» ολίγων ημερών στην εμφάνισί του κάθε εβδομήντα έξη χρόνια.

Έπειτα υπάρχουν οι αστεροειδείς. Αυτοί είναι εκατοντάδες μικρά σώματα, μικροί πλανήτες που περιφέρονται μεταξύ Άρεως και Διός. Από πού προέρχονται; Κανένας δεν γνωρίζει με βεβαιότητα. Οι σημερινές θεωρίες λέγουν ότι είναι η ύλη για κάποιο πλανήτη που ποτέ δεν σχηματίσθηκε. Οι αστεροειδείς ονομάζονται ένα ακόμη «μυστήριο των ουρανών.»

Έτσι, ακόμη και τώρα, η γνώσις του δικού μας ηλιακού συστήματος παραμένει αβέβαιη. Είναι ευνόητο γιατί ο Ζντένεκ Κόπαλ στο βιβλίο Το Ηλιακό Σύστημα (1973) παραδέχεται: «Η περισσότερη γνώσις μας για το ηλιακό σύστημα αποκτήθηκε τόσο πρόσφατα ώστε ένα βιβλίο επάνω στο θέμα αυτό που γράφηκε πριν από δέκα χρόνια μόνο θα το διάβαζε κανείς όπως τα Λατινικά ή τα αρχαία Ελληνικά σε σύγκρισι.»

Αλλά υπάρχουν ακόμη μεγαλύτερα μυστήρια που κλονίζουν μερικές από χρόνια προσφιλείς θεωρίες.

Κουάζαρς, Πούλσαρς και «Μαύρες Οπές»

Το βιβλίο Κόσμοι Πέρα από τον Δικό Μας λέγει: «Απ’ όλα τα αντικείμενα στον ουρανό κανένα δεν αποδείχθηκε τόσο δυσνόητο και ενοχλητικό όσο οι μυστηριώδεις πηγές ενεργείας που είναι γνωστές ως Κουάζαρς.» Τι είναι τα κουάζαρς;

«Κουάζαρ» είναι ένα συντετμημένο όνομα από το (Quasi-stellar radio sources, που σημαίνει αστρικές πηγές ραδιενέργειας). (Το Quasi-stellar προέρχεται από τα Λατινικά και σημαίνει ‘σαν άστρο.’) Όταν για πρώτη φορά παρατηρήθηκαν τα κουάζαρς το 1960, ωνομάσθηκαν μ’ αυτό το όνομα διότι οι αστρονόμοι ενόμισαν ότι ήσαν μακρυνά άστρα. Γρήγορα, όμως, έγινε φανερό ότι ήσαν κάτι άλλο. Τώρα θεωρούνται συχνά ως μικροί γαλαξίες. Πολλά βιβλία τα ονομάζουν απλώς «αντικείμενα.» Αλλά τι τα κάνει να είναι τόσο εξέχοντα;

Η τρομακτική ποσότης ενεργείας που παράγουν τα κουάζαρς σε σύγκρισι με το μικρό τους μέγεθος. Μερικά εκπέμπουν περίπου 100.000 δισεκατομμύρια φορές περισσότερο φως και ενέργεια απ’ όσο ο ήλιος μας. Αυτό θα έμοιαζε μ’ ένα φωτοφακό που φέγγει τόσο λαμπρά όσο μια μεγάλη φωτισμένη πρωτεύουσα!

Έπειτα, είναι και η ταχύτης των κουάζαρς. Πιστεύεται ότι όλοι οι γαλαξίες απομακρύνονται ο ένας από τον άλλο με φανταστικές ταχύτητες. Αλλά μερικά κουάζαρς πιστεύεται ότι απομακρύνονται με ακόμη μεγαλύτερες ταχύτητες. Υπολογίζεται συνήθως ότι είναι τα πιο απομακρυσμένα υλικά πράγματα από τη γη, ίσως βρίσκονται σε απόστασι δώδεκα δισεκατομμυρίων ετών φωτός. Πώς γίνονται αυτοί οι υπολογισμοί;

Με βάσι αυτό που καλείται «ερυθρά μετατόπισις.» Το φως φαίνεται να κινήται κυματοειδώς. Καθώς διέρχεται μέσα από ένα πρίσμα, τα μακρότερα κύματα παράγουν ένα βαθύ κόκκινο χρώμα· τα βραχύτερα είναι μπλε. Η πορεία της «ερυθράς μετατοπίσεως» μπορεί να εξεικονισθή με το σφύριγμα ενός τραίνου. Καθώς το τραίνο σάς πλησιάζει (κάνοντας τα ηχητικά κύματα να μικραίνουν) ο τόνος της σφυρίχτρας φαίνεται να υψώνεται. Όταν, όμως, περάση (και καθώς τα ηχητικά κύματα μακραίνουν) ο τόνος πέφτει. Τα κύματα φωτός συμπεριφέρονται με παρόμοιο τρόπο. Σύμφωνα με τον κανόνα της «ερυθράς μετατοπίσεως,» αντικείμενα που απομακρύνονται από τη γη έχουν μεγαλύτερο μήκος κύματος κι έτσι παράγουν αυξημένη ποσότητα ερυθράς μετατοπίσεως. Μ’ αυτή τη βάσι, πιστεύουν ότι τα κουάζαρς είναι τα πιο απομακρυσμένα αντικείμενα στο σύμπαν. Αλλά υπάρχουν και άλλα πράγματα στο μυστήριο των κουάζαρς.

Για μερικούς ειδικούς, δημιουργούν αντιφάσεις στη θεωρία του Αϊνστάιν, επάνω στην οποία βασίζονται οι περισσότερες απόψεις για το σύμπαν. Η θεωρία του λέγει ότι τίποτα στο σύμπαν δεν μπορεί να ταξιδεύση γρηγορώτερα από την ταχύτητα του φωτός. Εν τούτοις μερικοί επιστήμονες ισχυρίζονται πως βρήκαν ότι μερικά μέρη ενός κουάζαρ απομακρύνονται το ένα από το άλλο με ταχύτητα δεκαπλασία του φωτός!

Αντί να λέγουν ότι ο Αϊνστάιν έσφαλε, πολλοί τώρα ισχυρίζονται ότι μάλλον ο κανών της ερυθράς μετατοπίσεως σφάλλει. Ένα επιχείρημα λέγει ότι τα κουάζαρς είναι στην πραγματικότητα πλησιέστερα απ’ όσο φαίνονται, και ότι η ερυθρά μετατόπισις οφείλεται σε ‘οπτική απάτη.’ Ένας άλλος ισχυρίζεται ότι το βάρος της ύλης των κουάζαρς έχει μεταβληθή διά μέσου των εκατομμυρίων ετών δίνοντας μια παραπλανητική εντύπωσι ερυθράς μετατοπίσεως. Εν τούτοις μερικοί αστρονόμοι είναι πρόθυμοι να δεχθούν την πιθανότητα ότι η θεωρία του Αϊνστάιν είναι, αν όχι εσφαλμένη, τουλάχιστον ατελής.

Η συζήτησις συνεχίζεται. Τι είναι λοιπόν τα μυστηριώδη κουάζαρς; Δεν βρέθηκαν ικανοποιητικές αποδείξεις. Ασφαλώς το μυστήριο μεγαλώνει. Αλλά και άλλα ουράνια φαινόμενα ζαλίζουν τους επιστημονικούς εγκεφάλους.

Υπάρχουν, επί παραδείγματι, τα πούλσαρς. Γενικά πιστεύουν ότι είναι άστρα νετρονίων που εκπέμπουν περιοδικές εκρήξεις «ραδιοήχων.» Τόσο απροσδόκητη ήταν η ανακάλυψίς τους στο 1968 ώστε ακόμη και πεπειραμένοι, καλά εκπαιδευμένοι αστρονόμοι υπέθεσαν στην αρχή ότι τα σήματα που εξέπεμπαν τα πούλσαρς ίσως να ήσαν από ανθρώπους που ζούσαν σ’ έναν άλλο κόσμο και προσπαθούσαν να έρθουν σ’ επαφή με τον δικό μας.

Έπειτα υπάρχουν, επίσης, ερωτήματα για τις μυστηριώδεις πηγές των ακτίνων Χ και την καλουμένη «ελλείπουσα ύλη» στο διάστημα. Ίσως, λέγουν οι σημερινές υποθέσεις, σύννεφα ύλης στο διάστημα απορροφώνται από «μαύρες οπές.» Τι σημαίνει αυτό;

Πιστεύουν—και μη ξεχνάτε ότι αυτά είναι απλές εικασίες—ότι όταν ένα πολύ μεγάλο άστρο «καίεται,» τα εσωτερικά του άτομα καταρρέουν κάτω από τρομακτικό βάρος και καταλήγουν σ’ ένα συμπαγές αντικείμενο. Αλλά, συνεχίζει η θεωρία, το άστρο διατηρεί ένα ισχυρό πεδίον έλξεως· διόλου φως δεν μπορεί να διαφύγη. Διαμορφώθηκε η θεωρία ότι ύλη από άλλα όμοια άστρα απορροφάται μέσα σ’ αυτή τη «μαύρη οπή.» Πηγαίνει, κατόπιν, αυτή η ύλη ‘κάπου αλλού,’ σ’ ένα σύστημα αντιύλης; ρωτούν οι επιστήμονες. Ακόμη και το ερώτημα φαίνεται μυστηριώδες. Και οι άνθρωποι δεν βρίσκουν καμμιά απάντησι.

Μήπως χρειάζονται πραγματικά «νέοι νόμοι της φυσικής» για ν’ απαντήσουν στα ερωτήματα που παρουσιάσθηκαν στα τελευταία λίγα χρόνια; Έτσι λένε μερικοί. Αλλά ο Ντ. Γ. Σκιάμα της Οξφόρδης λέγει ότι μια νέα ανακάλυψις συνήθως δεν απαιτεί «νέο νόμο,» αλλά «συνήθως δείχνει ότι αποτύχαμε να υπολογίσωμε μερικές από τις συνέπειες των ήδη γνωστών νόμων. Η απροσδόκητη ανακάλυψις ραδιογαλαξιών και των αντικειμένων των κουάζι-στέλλαρ. . . είναι πιθανά παραδείγματα αυτών των αποτυχιών. Σαν τέτοια μάς θυμίζουν δραματικά τα τεράστια κενά στο να κατανοήσωμε τη συμπεριφορά της ύλης σε μεγάλη ποσότητα [όπως είναι τα άστρα, οι γαλαξίες και παρόμοια ουράνια ύλη].»—Μόντερν Κοσμόλοτζυ, 1971.

Η Γραφή και η Αστρονομία

Εφ’ όσον υπάρχουν «τεράστια κενά στο να κατανοήσωμε τη συμπεριφορά της ύλης σε μεγάλη ποσότητα,» γιατί θα πρέπει οι άνθρωποι να αμφισβητούν αυτά που λέγει η Γραφή για ωρισμένα αστρονομικά γεγονότα; Πολλοί, όμως, το κάνουν αυτό. Πολλοί αμφισβητούν αυτά που λέγει η Γραφή, επί παραδείγματι, για τον ήλιο και τη σελήνη που παρέμειναν ακίνητα στις μέρες του Ιησού του Ναυή. Θυμάστε αυτό το γεγονός; Η Γραφική αφήγησις λέγει:

«Τότε ελάλησεν ο Ιησούς προς τον Ιεχωβά, καθ’ ην ημέραν ο Ιεχωβά παρέδωκε τους Αμορραίους έμπροσθεν των υιών Ισραήλ, και είπεν ενώπιον του Ισραήλ, Στήθι, ήλιε, επί την Γαβαών, και συ σελήνη, επί την φάραγγα Αιαλών. Και ο ήλιος εστάθη, και η σελήνη έμεινεν, εωσού ο λαός εκδικήθη τους εχθρούς αυτού. Δεν είναι τούτο γεγραμμένον εν τω βιβλίω του Ιασήρ; Και εστάθη ο ήλιος εν τω μέσω του ουρανού, και δεν έσπευσε να δύση έως μιας ολοκλήρου ημέρας. Και τοιαύτη ημέρα δεν υπήρξεν ούτε πρότερον, ούτε ύστερον, ώστε ο Ιεχωβά να ακούση φωνήν ανθρώπου· διότι επολέμει υπέρ του Ισραήλ.»—Ιησ. Ναυή 10:12-14.

Ακόμη και μερικά θρησκευόμενα άτομα έχουν αμφισβητήσει αυτή την αφήγησι. Η Νέα Καθολική Εγκυκλοπαιδεία γράφει: «Με την άποψι της συγχρόνου επιστήμης και της συγχρόνου θεολογίας είναι τόσο αδύνατος να υπακούση ο Θεός τον άνθρωπο όσο είναι να σταθή ακίνητος ο ήλιος.» (1967· Τόμος XIII, σελ. 795) Αλλά με ποια βάσι μπορεί η ηλιακή συμπεριφορά να ονομαστή «αδύνατη;» Κανένας άνθρωπος, βέβαια, ούτε ακόμη κι εκείνος που πιστεύει τη Γραφή, δεν μπορεί να εξηγήση θετικά πώς στάθηκε ο ήλιος. Αλλά θα πρέπει αυτό να κλονίση την πίστι στη Γραφή; Όχι. Όπως είδαμε, οι άνθρωποι σήμερα δεν κατανοούν τα μυστηριώδη αστρονομικά γεγονότα που συμβαίνουν ακριβώς τώρα. Ποιος, όμως, μπορεί να αρνηθή ότι πράγματι συμβαίνουν; Κανείς.

Ο Θεός, σαν Δημιουργός, θα μπορούσε, αν ήθελε να σταματήση τις κινήσεις ολοκλήρου του ηλιακού συστήματος. Ή θα μπορούσε να σταματήση την κίνησι μόνο της γης έτσι ώστε να φαίνεται πως ο ήλιος και η σελήνη έμεναν στην ίδια θέσι όπως τα βλέπει κανείς από τη γη. Αφ’ ετέρου, είναι δυνατόν ο ήλιος, η σελήνη και η γη να εξακολουθούσαν τις κανονικές τους κινήσεις, αλλά το φως από τον ήλιο και τη σελήνη να έλαμπε αδιάκοπα από κάποια διάθλασι που τώρα δεν κατανοούμε. Εν πάση περιπτώσει αυτό ήταν πράγματι μοναδικό γεγονός, διότι η Γραφή λέγει ότι «τοιαύτη ημέρα δεν υπήρξεν ούτε πρότερον ούτε ύστερον, ώστε ο Ιεχωβά να ακούση φωνήν ανθρώπου.»

Η απλή λογίκευσις του Χένρυ Κουκ τον περασμένο αιώνα ισχύει ακόμη σχετικά με το Βιβλικό συμβάν:

«Αν οι φιλόσοφοι είχαν περισσότερες γνώσεις για τις αιτίες των ετησίων και ημερησίων κινήσεων των ουρανίων σωμάτων, θα μπορούσαν καλύτερα να κρίνουν αυτό το θαύμα. Μολονότι όλα τα θαύματα είναι εξ ίσου εύκολα για τον Παντοδύναμο, μπορεί εν τούτοις να είναι γεγονός, ότι κάποιος κανόνας εξαιρετικής απλότητος επετέλεσε αυτό που φαίνεται τόσο καταπληκτικό στα μάτια μας. Κάτι πιο απλό ίσως από το σταμάτημα των παλμών της καρδιάς, . . . Αν η συγκοπή ή η λιποθυμία δεν είχαν ποτέ παρατηρηθή εκτός από μια μόνο φορά πριν από χιλιάδες χρόνια, θα φαινόταν τόσο απίστευτο στους συγχρόνους φυσιολόγους όσο το σταμάτημα του ηλίου στους άπιστους φιλοσόφους.»

Ο ταπεινός άνθρωπος γνωρίζει ότι το ερώτημα που έθεσε ο Ιεχωβά Θεός στον Ιώβ είναι ακόμη κατάλληλο: «Γνωρίζεις τους νόμους του ουρανού;» Η απάντησις είναι ακόμη, Όχι! (Ιώβ 38:33) Το ταπεινό άτομο αισθάνεται δέος και μόνο με τη σκέψι ότι ο Ποιητής των αχανών ουρανών καταδέχεται ν’ ασχοληθή με τους ανθρώπους. Ο Βιβλικός συγγραφεύς Δαβίδ είπε: «Όταν θεωρώ τους ουρανούς σου, το έργον των δακτύλων σου, την σελήνην και τους αστέρας, τα οποία συ εθεμελίωσας τι είναι ο άνθρωπος, ώστε να ενθυμήσαι αυτόν; ή ο υιός του ανθρώπου, ώστε να επισκέπτησαι αυτόν;»—Ψαλμ. 8:3, 4.

Αυτά τα ταπεινά άτομα θα διαθέσουν χρόνο για να μάθουν γι’ αυτόν τον θαυμαστό Θεό. Και αντί να αμφισβητή Αυτόν ή τον Λόγο Του, ένα τέτοιο άτομο θα προσπαθήση να εναρμονίση τη ζωή του με τους αναλλοίωτους κανόνες του Θεού.

[Εικόνα στη σελίδα 13]

Οι αστρονόμοι λέγουν ότι υπάρχουν εννέα πλανήτες στο ηλιακό μας σύστημα. Υπάρχει και δέκατος πλανήτης;

[Εικόνα στη σελίδα 14]

Ίσως να υπάρχουν 100 δισεκατομμύρια γαλαξίες στο Σύμπαν. Εφαρμόζονται άραγε οι φυσικοί νόμοι της γης ομοιοτρόπως σ’ όλους αυτούς τους γαλαξίες;