Κεφάλαιον 2

Πώς ο Θάνατος Επηρεάζει την Καθημερινή Ζωή των Ανθρώπων

ΠΟΛΛΟΙ άνθρωποι ανησυχούν πολύ για ό,τι επηρεάζει τη ζωή τους και τη ζωή της οικογενείας των ακριβώς τώρα. Λίγοι, όμως, είναι πρόθυμοι να μιλήσουν ή να σκεφθούν πολύ για τον θάνατο.

Είναι αλήθεια ότι ο θάνατος δεν αποτελεί λαμπρή προσδοκία, αλλ’ έχει μια θετική επίδρασι στην καθημερινή ζωή. Ποιος από μας δεν έχει δοκιμάσει τη θλίψι και το βαθύ αίσθημα του θανάτου ενός προσφιλούς φίλου ή αγαπητού συγγενούς; Ένας θάνατος μέσα σε μια οικογένεια μπορεί ν’ αλλάξη ολόκληρο τον τρόπο της ζωής αυτής της οικογενείας, να καταστρέψη ένα σταθερό εισόδημα και να προκαλέση ένα αίσθημα μοναξιάς ή καταθλίψεως στους επιζώντας.

Όσο δυσάρεστος κι αν είναι ο θάνατος, αποτελεί ένα καθημερινό γεγονός που πρέπει να υπολογίζετε. Δεν μπορείτε να αναβάλλετε μερικά πράγματα επ’ άπειρον. Αύριο μπορεί να είναι πολύ αργά.

Πώς σας επηρεάζει εσάς αυτό; Μήπως κατά καιρούς έχετε το αίσθημα να προσπαθήτε απεγνωσμένα ν’ απολαύσετε ό,τι έχει να προσφέρη η ζωή, επειδή είναι τόσο σύντομη; Ή, μήπως παίρνετε τη μοιρολατρική άποψι συμπεραίνοντας: «Ας γίνη ό,τι γίνη»;

Η ΜΟΙΡΟΛΑΤΡΙΚΗ ΑΠΟΨΙΣ

Πολλοί άνθρωποι σήμερα πιστεύουν ότι ο θάνατος και η ζωή διέπονται από τη μοίρα. Αυτό είναι μια βασική αντίληψις 477 εκατομμυρίων και πλέον Ινδουιστών. Πραγματικά, οι μοιρολατρικές απόψεις είναι σχεδόν παγκόσμιες. Δεν έχετε ακούσει ανθρώπους να λέγουν, ‘Έτσι έπρεπε να γίνη,’ ‘Ήλθε η ώρα του,’ ‘Τη γλύτωσε, διότι δεν ήλθε η ώρα του’; Τέτοιες φράσεις λέγονται συχνά σε περιπτώσεις ατυχημάτων. Είναι σωστές; Εξετάστε ένα παράδειγμα:

Στη διάρκεια μιας δοκιμαστικής πτήσεως στην Αεροπορική Έκθεσι των Παρισίων το 1973 το υπερηχητικό αεροπλάνο της Σοβιετικής Ενώσεως TU-144 εξερράγη και σκοτώθηκε το πλήρωμα του. Μεγάλα τμήματα του αεροσκάφους έπεσαν στο χωριό Γκουσαινβίλ της Γαλλίας. Μια γυναίκα εκεί μόλις είχε κλείσει τη θύρα του υπνοδωματίου πίσω της οπότε ένα κομμάτι από το αεροπλάνο που έπεσε συνέτριψε τον εξωτερικό τοίχο, γκρεμίζοντας τελείως το υπνοδωμάτιο. Η γυναίκα δεν έπαθε τίποτα.

Άλλοι δεν διέφυγαν. Στα θύματα περιελαμβάνονταν τρία εγγόνια μιας ηλικιωμένης γυναίκας, αλλ’ όχι και η γυναίκα.

Μήπως εκείνα τα παιδιά καθώς και άλλοι πέθαναν επειδή ήλθε η «σειρά» τους η ήλθε η «ώρα» τους; Μήπως οι άλλοι σώθηκαν επειδή η μοίρα δεν επρόκειτο να τους πάρη παρά αργότερα;

Εκείνοι που απαντούν «Ναι» σ’ αυτά τα ερωτήματα πιστεύουν ότι δεν θα μπορούσε τίποτα να κάμη κανείς για να εμποδίση τον θάνατο ενός ατόμου αν ‘ήλθε η ώρα’ του. Νομίζουν ότι, οποιαδήποτε προφύλαξι κι αν ελάμβαναν, δεν θα μπορούσαν να ξεφύγουν εκείνο που έχει αποφασίσει η μοίρα. Αυτή η άποψις μοιάζει μ’ εκείνην των αρχαίων Ελλήνων που ενόμιζαν ότι το πεπρωμένον του ανθρώπου το διευθύνουν τρεις θεές, η Κλωθώ, η Λάχεσις και η Άτροπος. Η Κλωθώ υπετίθετο ότι έκλωθε το νήμα της ζωής, η Λάχεσις καθώριζε το μήκος του και η Άτροπος το έκοβε όταν τελείωνε ο καιρός.

Είναι μια τέτοια μοιρολατρική άποψις λογική; Ρωτήστε τον εαυτό σας: Γιατί ο αριθμός των ατυχημάτων της κυκλοφορίας μειώνεται όταν τηρούνται οι κανονισμοί κυκλοφορίας και αυξάνουν όταν αυτοί δεν λαμβάνονται υπ’ όψιν; Γιατί οι περισσότεροι θάνατοι από τροχαία δυστυχήματα απεδείχθη ότι προέρχονται από ανθρώπινη απροσεξία, μέθη, σφάλματα ή παραβάσεις των κανονισμών κυκλοφορίας. Γιατί συμβαίνει ώστε σε χώρες με υψηλούς κανόνες υγιεινής και καλή διατροφή οι άνθρωποι να έχουν ένα πολύ μεγαλύτερο μέσον όρο διαρκείας ζωής από χώρες που στερούνται απ’ αυτά; Γιατί πεθαίνουν από καρκίνο των πνευμόνων περισσότεροι καπνισταί παρά μη καπνισταί; Πώς θα μπορούσαν όλα αυτά να οφείλωνται σε τυφλή μοίρα που είναι ανεξέλεγκτη; Αντιθέτως, δεν συμβαίνει να υπάρχουν λόγοι για ό,τι γίνεται στον άνθρωπο;

Δεν συμβαίνουν πολλά θανάσιμα ατυχήματα, επειδή ένα άτομο συνέπεσε να βρεθή σε μια επικίνδυνη θέσι; Ας φέρωμε ένα παράδειγμα: Ένας άνθρωπος φεύγει από το σπίτι του σε μια ωρισμένη ώρα κάθε εργάσιμη μέρα. Ένα πρωί, περνώντας από το σπίτι ενός γείτονα, ακούει κραυγές και φωνές. Επιταχύνει το βάδισμα του και, καθώς στρέφει στη γωνία, δέχεται μια αδέσποτη σφαίρα. Ο θάνατος του οφείλεται στο ότι αυτός ήταν στη γωνία στην ακατάλληλη στιγμή· η περίστασις ήταν απρόβλεπτη.

Ο σοφός συγγραφεύς του βιβλίου Εκκλησιαστής, έχοντας παρατηρήσει τι συμβαίνει πραγματικά στην καθημερινή ζωή, είπε: «Επέστρεψα και είδον υπό τον ήλιον, ότι ο δρόμος δεν είναι εις τους ταχύποδας, ουδέ ο πόλεμος εις τους δυνατούς, αλλ’ ουδέ ο άρτος εις τους σοφούς, αλλ’ ουδέ τα πλούτη εις τους νοήμονας, αλλ’ ουδέ η χάρις εις τους αξίους· διότι καιρός και περίστασις [απρόβλεπτη κατάστασις] συναντά εις πάντας αυτούς.»—Εκκλησιαστής 9:11.

Εκείνος που το κατανοεί αυτό δεν παραβλέπει τους κανονισμούς της κυκλοφορίας και δεν εκτίθεται σε περιττούς κινδύνους, νομίζοντας ότι είναι απρόσβλητος από θάνατον, ενόσω δεν ήλθε ακόμη η «ώρα» του. Καταλαβαίνει ότι μια μοιρολατρική άποψις μπορεί να είναι επικίνδυνη και στον εαυτό του και στους άλλους. Αυτή η γνώσις, αν εφαρμοσθή με σύνεσι, μπορεί να προσθέση χρόνια στη ζωή σας.

Εξ άλλου, μια μοιρολατρική άποψις μπορεί να οδηγήση σε παράτολμες πράξεις και μπορεί να κάμη ένα άτομο να παραμελή να πληροφορήται για ζητήματα που μπορούν βαθιά να επηρεάσουν αυτό και την οικογένεια του.

ΖΩΗ ΜΟΝΟ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΡΟΝ

Εκτός από τη μοιρολατρική άποψι, τα γεγονότα του εικοστού αιώνος έχουν επηρεάσει τις πράξεις των ανθρώπων.

Σκεφθήτε για μια στιγμή τι συνέβη. Εκατομμύρια άνθρωποι έπεσαν θύματα πολέμων, εγκλημάτων, οχλοκρατιών και πείνας. Ο αέρας και το νερό, που είναι απαραίτητα για τη ζωή, μολύνονται με ανησυχητικό ρυθμό. Προφανώς από κάθε πλευρά η ζωή του ανθρώπου απειλείται. Και δεν υπάρχει τίποτα που να δίνη πραγματική διαβεβαίωσι ότι η ανθρωπότης θα λύση τα προβλήματα της στο προσεχές μέλλον. Η ζωή φαίνεται πολύ αβέβαιη. Ποιο είναι το αποτέλεσμα;

Πολλοί από τους κατοίκους της γης ζουν μόνο για το παρόν, για ν’ απολαύσουν ό,τι είναι δυνατόν τώρα. Αισθάνονται την ώθησι να ενεργούν έτσι, επειδή σκέπτονται ότι αυτή είναι όλη η ζωή που μπορούν να έχουν. Η Γραφή κατάλληλα περιγράφει τη στάσι των: «Ας φάγωμεν και ας πίωμεν, διότι αύριον αποθνήσκομεν.»—1 Κορινθίους 15:32.

Οι άνθρωποι, προσπαθώντας να ξεφύγουν τη σκληρή πραγματικότητα της ζωής, στρέφονται στα οινοπνευματώδη ποτά και τα ναρκωτικά. Άλλοι προσπαθούν να βρουν διέξοδο στις απογοητεύσεις και την ανησυχία που τους καταλαμβάνει επειδή η ζωή είναι τόσο σύντομη, με το να επιδίδωνται σε σεξουαλικές πράξεις κάθε είδους—πορνεία, μοιχεία, ομοφυλοφιλία, λεσβιασμό. Το βιβλίο Ο Θάνατος και τα Μυστήρια Του λέγει:

«Φαίνεται ότι πολλοί φυσιολογικοί άνθρωποι σήμερα επηρεάζονται από τον φόβο του ομαδικού θανάτου, τουλάχιστον ασυνείδητα. Αυτό αποτελεί τουλάχιστον μια μερική εξήγησι της αναταραχής των καιρών μας, που εκδηλώνεται με αδικαιολόγητα εγκλήματα, βανδαλισμούς, ερωτισμό και επιτάχυνσι του ρυθμού της ζωής. Ακόμη και η μουσική και οι χοροί φαίνεται πώς εκδηλώνουν την απελπισία μιας ανθρωπότητος που δεν πιστεύει πια στο μέλλον της.»

Ποιο είναι το αποτέλεσμα όταν οι άνθρωποι ζουν μόνο για το παρόν σαν να μην υπάρχη κανένα μέλλον;

Εκείνοι που είναι έκδοτοι σε βαρειά οινοποσία και μέθη μπορεί προσωρινά να λησμονούν τις στενοχώριες των, αλλά θυσιάζουν την αξιοπρέπεια των και, ενόσω είναι μεθυσμένοι, μερικές φορές βλάπτουν τον εαυτό τους ή τους άλλους. Και την επαύριο διαπιστώνουν ότι πρόσθεσαν έναν τρομερό κεφαλόπονο στις στενοχώριες που ήδη είχαν.

Οι τοξικομανείς, επίσης, πληρώνουν ακριβά τις προσπάθειες των να ξεφύγουν την πραγματικότητα. Συχνά παθαίνουν διαρκή σωματική και διανοητική βλάβη. Και, για να συνεχίσουν τη δαπανηρή τους συνήθεια, μπορεί να φθάσουν στο εξευτελιστικό σημείο να κλέψουν ή να πορνεύσουν.

Τι θα λεχθή για τους ανθρώπους που συχνά αλλάζουν συντρόφους στις σεξουαλικές των σχέσεις; Μήπως αυτό κάνει τη ζωή τους ευτυχέστερη; Αντιθέτως, η καρποφορία συχνά είναι ένα αηδιαστικό αφροδίσιο νόσημα, ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες, νόθα τέκνα, εκτρώσεις, διαλυμένοι γάμοι, σκληρή ζηλοτυπία, διαμάχες και φόνοι ακόμη.

Φυσικά, δεν διάγουν πολλοί μια τέτοια ακόλαστη ζωή. Και όμως υποφέρουν, συνειδητά ή υποσυνείδητα, από την πίεσι που προέρχεται όταν κατανοούν ότι η ζωή τους θα τελειώση. Γνωρίζοντας ότι ο χρόνος είναι περιορισμένος, μπορεί να προσπαθήσουν να προοδεύσουν στον κόσμο όσον το δυνατόν γρηγορώτερα. Και ποιο είναι το αποτέλεσμα; Η επιθυμία τους για υλικά αγαθά μπορεί να τους υποκινήση να θυσιάσουν την προσωπική τους εντιμότητα. Όπως λέγει αληθινά η Βιβλική παροιμία: «Όστις σπεύδει να πλουτήση δεν θέλει μείνει ατιμώρητος.» (Παροιμίαι 28:20) Αλλ’ αυτό δεν είναι όλο.

Τόσο πολύς χρόνος και ενέργεια χρησιμοποιούνται για την υλική πρόοδο ώστε λίγος καιρός μένει για να χαρή κανείς την οικογένεια του. Είναι αλήθεια ότι τα παιδιά μπορεί να έχουν όλα τα υλικά πράγματα που επιθυμούν. Αλλά λαμβάνουν την καθοδηγία και τη διαπαιδαγώγησι που χρειάζονται για να γίνουν υπεύθυνοι νέοι άνδρες και γυναίκες; Πολλοί γονείς, αν και γνωρίζουν ότι ο χρόνος που δαπανάται με τα παιδιά των είναι κάπως περιωρισμένος, δεν βλέπουν τον λόγο να δείξουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρά όταν είναι πολύ αργά. Είναι τρομερό να μαθαίνη κανείς ότι ο γυιος του συνελήφθη ή ότι η θυγατέρα του πρόκειται να έχη ένα νόθο παιδί.

Απ’ ό,τι συμβαίνει σήμερα, δεν είναι φανερό ότι, μολονότι η ζωή, είναι τόσο σύντομη, πολλοί άνθρωποι έχουν ανάγκη να μάθουν πώς να ζουν μ’ ένα ικανοποιητικό τρόπο;

Μολονότι ο θάνατος είναι αναπόφευκτος, εν τούτοις δεν απορρίπτουν όλοι οι άνθρωποι τις ηθικές αρχές, ούτε γίνονται μοιρολατρικοί. Αντιθέτως, εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι σήμερα απολαμβάνουν έναν επωφελή τρόπο ζωής διότι δεν επηρεάζονται δυσμενώς από την προοπτική του θανάτου.

ΕΝΑΣ ΚΑΛΥΤΕΡΟΣ ΤΡΟΠΟΣ

Ο θάνατος, αν τον δούμε από την ορθή άποψι, μπορεί να μας διδάξη κάτι πολύτιμο. Όταν ο θάνατος απαιτή θύματα, μπορούμε να ωφεληθούμε αν αυτό το γεγονός μάς παρακινήση να σκεφθούμε σοβαρά για τον τρόπο με τον οποίο ζούμε τη δική μας ζωή. Πριν από τρεις χιλιάδες χρόνια περίπου ένας προσεκτικός παρατηρητής της ανθρωπότητος το ετόνισε αυτό, λέγοντας: «Κάλλιον όνομα καλόν παρά πολύτιμον μύρον· και η ημέρα του θανάτου παρά την ημέραν της γεννήσεως. Κάλλιον να υπάγη τις εις οίκον πένθους παρά να υπάγη εις οίκον συμποσίου· διότι τούτο είναι το τέλος παντός ανθρώπου. Και ο ζων θέλει βάλει αυτό εις την καρδίαν αυτού. . . . Η καρδία των σοφών είναι εν οίκω πένθους· αλλ’ η καρδία των αφρόνων εν οίκω ευφροσύνης.»—Εκκλησιαστής 7:1-4.

Η Αγία Γραφή δεν συνιστά εδώ να προτιμούμε τη λύπη από τη χαρά. Μάλλον, αναφέρεται στον ιδιαίτερο καιρό που μια οικογένεια είναι σε πένθος για τον θάνατο ενός από τα μέλη της. Δεν είναι καιρός να λησμονούμε τους πενθούντας για να συνεχίζωμε τα συμπόσια και τα γλέντια. Διότι, όπως ακριβώς ο θάνατος έθεσε τέρμα σ’ όλα τα σχέδια και τη δράσι του αποθανόντος, το ίδιο μπορεί να κάμη και σ’ εμάς. Καλά θα κάμη να ρωτήση κανείς τον εαυτό του: Πώς χρησιμοποιώ εγώ τη ζωή μου; Δημιουργώ ένα καλό όνομα ή φήμη; Πόσο συντελώ εγώ στην ευτυχία και την ευημερία των άλλων;

Το «όνομά» μας αποκτά την πραγματική του σημασία όχι στη γέννησι, αλλά στη διάρκεια της ζωής μας, διότι τότε αποκαλύπτεται με την πορεία μας τι είδους άτομα είμεθα. Εκείνος του οποίου η καρδιά είναι, κατά ένα τρόπον, σ’ έναν «οίκον πένθους,» είναι άνθρωπος που εξετάζει με την καρδιά του τον τρόπο της ζωής του, οσοδήποτε σύντομη κι αν είναι. Το θεωρεί αυτό σαν κάτι πολύτιμο. Δεν είναι ούτε επιπόλαιος ούτε ελαφρόμυαλος, πράγματα που χαρακτηρίζουν ανθρώπους που συχνάζουν σ’ ένα τόπο διασκεδάσεων. Μάλλον, προσπαθεί να διάγη μια ζωή με νόημα και σκοπό κι έτσι να συντελή στην ευτυχία και την ευημερία των συνανθρώπων του.

Πώς μπορεί κανείς να καθορίση αν ζη τώρα με τον καλύτερο τρόπο που είναι δυνατός γι’ αυτόν, αν έχη πραγματικά η ζωή του ένα σκοπό; Για να το κρίνη αυτό ασφαλώς χρειάζεται ένας κανών. Ολοένα περισσότεροι ειλικρινείς άνθρωποι σ’ όλη τη γη καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η Αγία Γραφή αποτελεί αυτόν τον αξιόπιστο κανόνα. Έχουν εξετάσει τη Γραφή προσεκτικά και αυτό τους έκαμε ικανούς να έχουν έναν πραγματικό σκοπό στη ζωή τώρα και τους έδωσε μια μεγαλειώδη ελπίδα για το μέλλον, μια ελπίδα που περιλαμβάνει ζωή κάτω από δίκαιες συνθήκες πάνω σ’ αυτή τη γη. Μπόρεσαν να κατανοήσουν ότι, όχι θάνατος, αλλά ζωή είναι ο σκοπός του Θεού για την ανθρωπότητα.

[Εικόνα στη σελίδα 11]

Επηρεάζει η μοίρα τη ζωή σας, όπως επίστευαν οι αρχαίοι Έλληνες;