ΤΑ ΚΛΕΙΔΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗΣ ΕΥΤΥΧΙΑΣ
Να Μιλάτε στους Εφήβους Χωρίς να Μαλώνετε
«Στα 14 της, η κόρη μου άρχισε να μου αντιμιλάει. Όταν της έλεγα: “Έλα να φάμε”, μου απαντούσε: “Θα φάω όποτε θέλω εγώ”. Όταν τη ρωτούσα αν είχε τελειώσει τις δουλειές της, μου έλεγε: “Άσε με ήσυχη!” Πολλές φορές, βάζαμε τις φωνές η μία στην άλλη».—ΜΑΚΙ, ΙΑΠΩΝΙΑ.a
Αν έχετε παιδί στην εφηβεία, οι συγκρούσεις ενδέχεται να δοκιμάζουν στο έπακρο τις ικανότητές σας ως γονέα—όπως και την υπομονή σας. «Όποτε η κόρη μου μού πάει κόντρα, μου ανεβαίνει το αίμα στο κεφάλι», λέει η Μαρία, μητέρα μιας 14χρονης στη Βραζιλία. «Εκνευριζόμαστε τόσο πολύ ώστε ξεφωνίζουμε». Η Καρμέλα, στην Ιταλία, αντιμετωπίζει παρόμοιο πρόβλημα. «Καβγαδίζουμε πάντοτε άσχημα με το γιο μου», λέει, «και στο τέλος εκείνος κλειδώνεται στο δωμάτιό του».
Γιατί είναι κάποιοι έφηβοι τόσο εριστικοί; Φταίνε οι συνομήλικοί τους; Πιθανώς. Η Αγία Γραφή λέει ότι οι συναναστροφές επηρεάζουν καθοριστικά, είτε προς το καλό είτε προς το κακό. (Παροιμίες 13:20· 1 Κορινθίους 15:33) Εκτός αυτού, μεγάλο μέρος της σημερινής ψυχαγωγίας που απευθύνεται σε νεαρούς προωθεί το πρότυπο του επαναστατημένου εφήβου.b
Υπάρχουν, όμως, και άλλοι παράγοντες προς εξέταση—παράγοντες που δεν είναι δύσκολο να χειριστείτε άπαξ και καταλάβετε πώς μπορεί να επηρεάζουν το παιδί σας. Δείτε ορισμένα παραδείγματα.
ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΥΝ «ΤΗ ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΛΟΓΙΚΗΣ»
Ο απόστολος Παύλος έγραψε: «Όταν ήμουν νήπιο, μιλούσα ως νήπιο, σκεφτόμουν ως νήπιο, συλλογιζόμουν ως νήπιο· αλλά τώρα που έχω γίνει άντρας, έχω καταργήσει τα γνωρίσματα του νηπίου». (1 Κορινθίους 13:11) Όπως υποδηλώνουν τα λόγια του, τα παιδιά σκέφτονται διαφορετικά από τους ενηλίκους. Από ποια άποψη;
Τα παιδιά σκέφτονται με έναν απόλυτο τρόπο, σαν να είναι όλα άσπρο ή μαύρο. Απεναντίας, οι ενήλικοι είναι συνήθως σε καλύτερη θέση να συλλαμβάνουν αφηρημένες έννοιες, ενώ σκέφτονται πιο βαθιά όταν βγάζουν συμπεράσματα ή παίρνουν αποφάσεις. Λόγου χάρη, οι ενήλικοι είναι πιο πιθανό να εξετάζουν τις ηθικές διαστάσεις ενός ζητήματος, σκέφτονται δε πώς οι πράξεις τους επηρεάζουν άλλους. Ίσως έχουν συνηθίσει αυτόν τον τρόπο σκέψης. Για τους εφήβους, όμως, κάτι τέτοιο είναι καινούριο.
Η Γραφή παροτρύνει τους νεαρούς να καλλιεργούν την «ικανότητα σκέψης» τους. (Παροιμίες 1:4) Μάλιστα, προτρέπει όλους τους Χριστιανούς να χρησιμοποιούν «τη δύναμη της λογικής» τους. (Ρωμαίους 12:1, 2· Εβραίους 5:14) Μερικές φορές, όμως, εξαιτίας του τρόπου με τον οποίο χρησιμοποιεί τη λογική του, το παιδί σας μπορεί να μαλώνει μαζί σας ακόμη και για φαινομενικά ασήμαντα πράγματα. Ή ίσως εκφράζει μια γνώμη που φανερώνει ξεκάθαρα έλλειψη κρίσης. (Παροιμίες 14:12) Αν συμβαίνει αυτό, πώς μπορείτε να συζητάτε λογικά μαζί του αντί να μαλώνετε;
ΔΟΚΙΜΑΣΤΕ ΤΟ ΕΞΗΣ: Το παιδί σας μπορεί απλώς να δοκιμάζει τη λογική που ανακάλυψε πρόσφατα ότι διαθέτει, χωρίς όμως να είναι άκαμπτα προσκολλημένο στην άποψή του. Για να διαπιστώσετε τι πιστεύει πραγματικά, κατ’ αρχάς επαινέστε το για την ικανότητα σκέψης του. («Μου αρέσει το πώς σκέφτεσαι, αν και δεν συμφωνώ με όλα τα συμπεράσματά σου».) Μετά βοηθήστε το να εξετάσει το σκεπτικό του. («Θεωρείς ότι τα όσα είπες εφαρμόζονται σε κάθε περίπτωση;») Ίσως εκπλαγείτε με το πώς το παιδί σας επανεξετάζει και βελτιώνει τις ιδέες του.
Προσέξτε όμως: Όταν προσπαθείτε να λογικέψετε το παιδί σας, μη νομίζετε ότι πρέπει να έχετε τον τελευταίο λόγο. Ακόμη και αν φαίνεται ότι μιλάτε στον τοίχο, το παιδί σας προφανώς αποκομίζει από τη συζήτηση πολύ περισσότερα από ό,τι αναμένετε εσείς ή παραδέχεται εκείνο. Μη σας κάνει εντύπωση αν σε μερικές μέρες έχει κάνει στροφή 180 μοιρών και υποστηρίζει τη δική σας άποψη, λέγοντας μάλιστα ότι αυτό πίστευε εξαρχής.
«Κάπου κάπου ο γιος μου και εγώ καβγαδίζαμε για μικροπράγματα—όπως το να μην είναι σπάταλος ή να μην πειράζει την αδελφή του. Τις περισσότερες φορές, όμως, από ό,τι φαίνεται ήθελε να τον ρωτήσω τι σκέφτεται και να δείξω ότι τον καταλαβαίνω, λέγοντας: “Α, ώστε έτσι λοιπόν” ή “Κατάλαβα τι λες”. Εκ των υστέρων, βλέπω ότι αν είχα πει κάτι τέτοιο, μάλλον θα είχαμε αποφύγει πολλούς καβγάδες».—Κέντζι, Ιαπωνία.
ΔΙΑΜΟΡΦΩΝΟΥΝ ΠΕΠΟΙΘΗΣΕΙΣ
Οι σοφοί γονείς δημιουργούν περιβάλλον στο οποίο οι έφηβοι μπορούν να εκφράζουν τις πεποιθήσεις τους
Σημαντικό κομμάτι της ανατροφής του εφήβου είναι η προετοιμασία του για τη μέρα που θα φύγει από το σπίτι και θα ζήσει ως υπεύθυνος ενήλικος. (Γένεση 2:24) Μέρος της είναι και η διαμόρφωση της ταυτότητάς του—των χαρακτηριστικών, των πιστεύω και των αξιών που τον προσδιορίζουν. Όταν ένας έφηβος που ξέρει καλά ποιος είναι δέχεται πιέσεις να κάνει κάτι εσφαλμένο, δεν σκέφτεται μόνο τις συνέπειες, αλλά επίσης αναρωτιέται: “Τι είδους άτομο είμαι; Ποιες είναι οι αξίες μου; Τι θα έκανε κάποιος με αυτές τις αξίες σε ανάλογη περίπτωση;”—2 Πέτρου 3:11.
Η Γραφή μάς μιλάει για τον Ιωσήφ, έναν νεαρό που είχε ισχυρή αίσθηση ταυτότητας. Για παράδειγμα, όταν η γυναίκα του Πετεφρή τον παρότρυνε να έχουν σεξουαλικές σχέσεις, εκείνος απάντησε: “Πώς θα μπορούσα να διαπράξω αυτό το μεγάλο κακό και να αμαρτήσω εναντίον του Θεού;” (Γένεση 39:9) Μολονότι δεν είχε δοθεί ακόμη στους Ισραηλίτες νόμος που να απαγορεύει τη μοιχεία, ο Ιωσήφ αντιλαμβανόταν την άποψη του Θεού για το ζήτημα. Επιπλέον, τα λόγια “πώς θα μπορούσα” δείχνουν ότι είχε ενστερνιστεί την άποψη του Θεού—την είχε κάνει μέρος της ίδιας του της ταυτότητας.—Εφεσίους 5:1.
Και το παιδί σας διαμορφώνει στην εφηβεία την ταυτότητά του. Αυτό είναι καλό, επειδή οι πεποιθήσεις του θα το βοηθήσουν να αντεπεξέλθει στην πίεση των συνομηλίκων του και να τους αντισταθεί. (Παροιμίες 1:10-15) Από την άλλη, η ίδια αίσθηση ταυτότητας ίσως το ωθεί να αντιστέκεται και σε εσάς. Τι μπορείτε να κάνετε στην προκειμένη περίπτωση;
ΔΟΚΙΜΑΣΤΕ ΤΟ ΕΞΗΣ: Αντί να αρχίσετε να μαλώνετε, απλώς επαναλάβετε αυτό που είπε. («Για να καταλάβω: Εννοείς ότι . . .») Κατόπιν, κάντε ερωτήσεις. («Γιατί νιώθεις έτσι;» ή «Πώς έβγαλες αυτό το συμπέρασμα;») Παροτρύνετε το παιδί σας να ανοιχτεί. Αφήστε το να εκφράσει τις πεποιθήσεις του. Αν η διαφορά στις απόψεις σας είναι απλώς θέμα προτίμησης και όχι σωστού ή λάθους, δείξτε του ότι σέβεστε τη γνώμη του—ακόμη και αν δεν συμφωνείτε πλήρως.
Η διαμόρφωση ταυτότητας—και των πεποιθήσεων που τη χαρακτηρίζουν—δεν είναι μόνο φυσιολογική αλλά και ωφέλιμη. Στο κάτω κάτω, η Γραφή λέει ότι οι Χριστιανοί δεν πρέπει να είναι σαν μικρά παιδιά που “κλυδωνίζονται και μεταφέρονται εδώ και εκεί από κάθε άνεμο διδασκαλίας”. (Εφεσίους 4:14) Γι’ αυτό, να αφήνετε, ακόμη δε και να παροτρύνετε, το παιδί σας να διαμορφώσει ταυτότητα και σταθερές πεποιθήσεις.
«Όταν δείχνω στις κόρες μου ότι είμαι πρόθυμη να τις ακούσω, είναι διατεθειμένες να εξετάσουν τη γνώμη μου, ακόμη και αν διαφέρει από τη δική τους. Προσέχω να μην τους επιβάλλω το δικό μου σκεπτικό, αλλά τις αφήνω να διαμορφώσουν τις δικές τους πεποιθήσεις».—Ιβάνα, Τσεχία.
ΣΤΑΘΕΡΟΙ ΑΛΛΑ ΕΥΕΛΙΚΤΟΙ
Όπως κάποια μικρά παιδιά, έτσι και μερικοί έφηβοι έχουν μάθει την τέχνη να επαναφέρουν συνεχώς ένα ζήτημα ώσπου να βαρεθούν οι γονείς τους. Αν αυτό συμβαίνει συχνά στο σπίτι σας, να είστε προσεκτικοί. Υποχωρώντας, ενδέχεται προς στιγμήν να ησυχάσετε, αλλά έτσι μαθαίνετε στο παιδί σας ότι με τους καβγάδες μπορεί να παίρνει αυτό που θέλει. Η λύση; Να ακολουθείτε τη συμβουλή του Ιησού: «Το Ναι το οποίο λέτε ας σημαίνει Ναι, το Όχι σας, Όχι». (Ματθαίος 5:37) Οι έφηβοι θα μαλώνουν λιγότερο μαζί σας όταν ξέρουν ότι είστε συνεπείς.
Ταυτόχρονα, να είστε λογικοί. Λόγου χάρη, αφήστε το παιδί σας να εξηγήσει γιατί πιστεύει ότι κάποια φορά πρέπει να γυρίσει στο σπίτι πιο αργά. Εν προκειμένω, δεν ενδίδετε στην πίεση, αλλά ακολουθείτε τη συμβουλή της Γραφής: «Η λογικότητά σας ας γίνει γνωστή».—Φιλιππησίους 4:5.
ΔΟΚΙΜΑΣΤΕ ΤΟ ΕΞΗΣ: Συζητήστε ως οικογένεια τι ώρα πρέπει να γυρίζει το παιδί σας, καθώς και άλλους κανόνες που θέλετε να ισχύουν στο σπίτι. Δείξτε ότι είστε πρόθυμοι να ακούτε και ζυγίστε όλες τις σχετικές παραμέτρους προτού πάρετε κάποια απόφαση. «Οι έφηβοι πρέπει να καταλαβαίνουν ότι οι γονείς τους είναι πρόθυμοι να λένε ναι σε κάτι που τους ζητούν αν δεν παραβιάζεται Γραφική αρχή», συστήνει ο Ρομπέρτου, ένας πατέρας στη Βραζιλία.
Φυσικά, κανένας γονέας δεν είναι τέλειος. Η Γραφή αναφέρει: «Όλοι σφάλλουμε πολλές φορές». (Ιακώβου 3:2) Αν διαπιστώσετε ότι ευθύνεστε έστω και εν μέρει για έναν καβγά, μη διστάσετε να ζητήσετε συγνώμη από το παιδί σας. Παραδεχόμενοι το λάθος σας, θέτετε παράδειγμα ταπεινοφροσύνης και το βοηθάτε να ενεργεί παρόμοια.
«Μετά από έναν καβγά, όταν είχα πια ηρεμήσει, ζήτησα συγνώμη από το γιο μου για το ξέσπασμά μου. Έτσι ηρέμησε και εκείνος και με άκουσε πιο εύκολα».—Κέντζι, Ιαπωνία.
a Τα ονόματα σε αυτό το άρθρο έχουν αλλαχτεί.
b Παρότι σε αυτό το άρθρο χρησιμοποιούμε το αρσενικό γένος για το εφηβικής ηλικίας παιδί, οι αρχές που εξετάζονται εφαρμόζονται και στα δύο φύλα.
ΡΩΤΗΣΤΕ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΣΑΣ . . .
Γιατί μπορεί να φταίω και εγώ για τους καβγάδες με το παιδί μου;
Πώς θα χρησιμοποιήσω την ύλη αυτού του άρθρου για να καταλάβω καλύτερα το παιδί μου;
Τι θα κάνω για να επικοινωνώ με το παιδί μου χωρίς να μαλώνουμε;