Ο Ηλίας Χούττερος και οι Αξιόλογες Γραφές του στην Εβραϊκή

ΜΠΟΡΕΙΤΕ να διαβάσετε τη Βιβλική εβραϊκή; Πιθανότατα όχι. Ίσως να μην έχετε δει καν εβραϊκή Αγία Γραφή. Ωστόσο, μπορεί να εκτιμήσετε περισσότερο το προσωπικό σας αντίτυπο της Γραφής αν μάθετε κάποια πράγματα για τον λόγιο του 16ου αιώνα Ηλία Χούττερο και τις δύο Γραφές που παρήγαγε στην εβραϊκή.

Ο Ηλίας Χούττερος γεννήθηκε το 1553 στο Γκέρλιτς, μια μικρή πόλη κοντά στα σημερινά σύνορα της Γερμανίας με την Πολωνία και την Τσεχία. Σπούδασε γλώσσες της Μέσης Ανατολής στο Λουθηρανικό Πανεπιστήμιο της Ιένας. Όταν ήταν μόλις 24 χρονών, διορίστηκε καθηγητής της εβραϊκής γλώσσας στη Λειψία. Όντας εκπαιδευτικός μεταρρυθμιστής, ίδρυσε αργότερα μια σχολή στη Νυρεμβέργη όπου οι σπουδαστές μπορούσαν να μάθουν την εβραϊκή, την ελληνική, τη λατινική και τη γερμανική μέσα σε τέσσερα χρόνια. Αυτό ήταν ακατόρθωτο τότε σε οποιαδήποτε άλλη σχολή ή πανεπιστήμιο.

“ΤΟ ΜΕΓΑΛΕΙΟ ΑΥΤΗΣ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ”

Το 1587, ο Χούττερος εξέδωσε στην εβραϊκή την κοινώς αποκαλούμενη Παλαιά Διαθήκη. Αυτή η έκδοση τιτλοφορούνταν Ντέρεκ χα-Κόντες, φράση που υπάρχει στο εδάφιο Ησαΐας 35:8 και σημαίνει «Οδός της Αγιότητας». Με αφορμή την όμορφη γραμματοσειρά της, γράφτηκε το εξής σχόλιο: «Καθετί σε αυτή την έκδοση αποκαλύπτει το μεγαλείο της». Αυτό όμως που έκανε τη συγκεκριμένη Γραφή ιδιαίτερα πολύτιμη ήταν το ότι αποτελούσε χρήσιμο εργαλείο για τους σπουδαστές που μάθαιναν την εβραϊκή.

Για να καταλάβετε γιατί ήταν τόσο πρακτική η Γραφή του Χούττερου στην εβραϊκή, αναλογιστείτε δύο δυσκολίες που αντιμετώπιζε ένας σπουδαστής όταν προσπαθούσε να διαβάσει τη Γραφή σε αυτή τη γλώσσα. Πρώτον, το αλφάβητο, το οποίο διαβάζεται από τα δεξιά προς τα αριστερά, είναι διαφορετικό και άγνωστο, και δεύτερον, τα προθήματα και τα επιθήματα που προσκολλώνται στις ρίζες των λέξεων καθιστούν δύσκολο να τις αναγνωρίσει κάποιος. Σκεφτείτε για παράδειγμα την εβραϊκή λέξη נפשׁ (μεταγράφεται ως νέφες), που σημαίνει «ψυχή». Στο εδάφιο Ιεζεκιήλ 18:4, συνοδεύεται από το πρόθημα ה (χα), που σημαίνει «η», σχηματίζοντας έτσι τη σύνθετη λέξη הנפשׁ (χαννέφες), δηλαδή «η ψυχή». Στο ανεκπαίδευτο μάτι, η λέξη הנפשׁ (χαννέφες) ίσως φαίνεται εντελώς διαφορετική από τη λέξη נפשׁ (νέφες).

Για να βοηθήσει τους σπουδαστές του, ο Χούττερος χρησιμοποίησε μια ευρηματική τεχνική εκτύπωσης​—μια γραμματοσειρά που περιλάμβανε δύο ειδών εβραϊκούς χαρακτήρες: συμπαγείς και με περίγραμμα (κενούς στο εσωτερικό). Τύπωνε τη ρίζα της κάθε λέξης με συμπαγείς χαρακτήρες και χρησιμοποιούσε χαρακτήρες με περίγραμμα για τα προθήματα και τα επιθήματα. Αυτή η απλή τεχνική διευκόλυνε τους σπουδαστές να προσδιορίζουν τη ρίζα μιας εβραϊκής λέξης και τους βοηθούσε στην εκμάθηση της γλώσσας. Η Αγία Γραφή​—Μετάφραση Νέου Κόσμου, με Υποσημειώσεις (στην αγγλική) χρησιμοποιεί μια παρόμοια πρακτική μέθοδο στις υποσημειώσεις της.a Η μεταγραμμένη ρίζα είναι με έντονα γράμματα, ενώ τα προθήματα και τα επιθήματα με κανονικά. Τα τμήματα που ξεχωρίζουν στις εικόνες δείχνουν τη γραμματοσειρά που χρησιμοποιήθηκε στην εβραϊκή Γραφή του Χούττερου στο εδάφιο Ιεζεκιήλ 18:4, καθώς και αυτή που χρησιμοποιήθηκε στην Αγία Γραφή με Υποσημειώσεις στην υποσημείωση του ίδιου εδαφίου.

ΜΙΑ ΕΒΡΑΪΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ «ΚΑΙΝΗΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ»

Ο Χούττερος τύπωσε επίσης την κοινώς αποκαλούμενη Καινή Διαθήκη, με το κείμενό της σε 12 γλώσσες. Αυτή η έκδοση δημοσιεύτηκε στη Νυρεμβέργη το 1599 και συχνά αναφέρεται και ως Πολύγλωττος της Νυρεμβέργης. Ο Χούττερος ήθελε να συμπεριλάβει σε αυτήν μια μετάφραση των Χριστιανικών Ελληνικών Γραφών στην εβραϊκή. Είπε όμως ότι, ακόμη και αν «ήταν διατεθειμένος να ξοδέψει μια περιουσία» για να βρει μια τέτοια εβραϊκή μετάφραση, η έρευνά του θα ήταν μάταιη.b Έτσι λοιπόν, αποφάσισε να μεταφράσει ο ίδιος την Καινή Διαθήκη από την ελληνική στην εβραϊκή. Αποτραβήχτηκε από κάθε άλλη του ενασχόληση και ολοκλήρωσε αυτό το μεταφραστικό πόνημα μέσα σε έναν μόλις χρόνο!

Πόσο καλή ήταν η εβραϊκή μετάφραση των Χριστιανικών Ελληνικών Γραφών του Χούττερου; Ο διακεκριμένος λόγιος της εβραϊκής γλώσσας Φραντς Ντέλιτς, ο οποίος έζησε τον 19ο αιώνα, έγραψε: «Η μετάφρασή του στην εβραϊκή αποκαλύπτει βαθιά γνώση της γλώσσας που σπανίζει μεταξύ των Χριστιανών, και εξακολουθεί να αποτελεί σημείο αναφοράς, εφόσον ξανά και ξανά είχε το ευτύχημα να επιλέξει ακριβώς τη σωστή απόδοση».

ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΕΠΙΡΡΟΗ

Ο Χούττερος δεν έγινε πλούσιος από το μεταφραστικό του έργο. Φαίνεται ότι οι εκδόσεις του δεν έκαναν καλές πωλήσεις. Εντούτοις, το έργο του άσκησε σημαντική και μακροχρόνια επιρροή. Για παράδειγμα, η Καινή Διαθήκη του στην εβραϊκή αναθεωρήθηκε και ανατυπώθηκε, πρώτα το 1661 από τον Γουίλιαμ Ρόμπερτσον, και κατόπιν το 1798 από τον Ρίτσαρντ Κάντικ. Όταν ο Χούττερος μετέφρασε από το πρωτότυπο ελληνικό κείμενο, απέδωσε κατάλληλα τους τίτλους Κύριος και Θεός ως «Ιεχωβά» (יהוה, ΓΧΒΧ) εκεί όπου το κείμενο αποτελεί παράθεση από τις Εβραϊκές Γραφές ή όπου πίστευε ότι αναφερόταν στον Ιεχωβά. Αυτό είναι ενδιαφέρον επειδή, αν και πολλές μεταφράσεις της Καινής Διαθήκης δεν χρησιμοποιούν το προσωπικό όνομα του Θεού, η μετάφραση του Χούττερου το κάνει αυτό, παρέχοντας έτσι επιπρόσθετες αποδείξεις υπέρ της αποκατάστασης του ονόματος του Θεού στις Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές.

Την επόμενη φορά που θα δείτε το όνομα του Θεού, Ιεχωβά, στις Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές, θυμηθείτε το έργο του Ηλία Χούττερου και τις αξιόλογες Γραφές του στην εβραϊκή.