Τι Ευθύνεται για τη Στεγαστική Κρίση; — ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ της Σκοπιάς

Τι Ευθύνεται για τη Στεγαστική Κρίση;

ΣΤΑ περίχωρα μιας μεγάλης αφρικανικής πόλης ζει η 36χρονη Ζοζεφίν με τα τρία αγόρια της ηλικίας από 6 ως 11 χρονών. Για να βγάζει τα προς το ζην, μαζεύει άδεια πλαστικά δοχεία και τα πουλάει σε ένα κοντινό εργοστάσιο ανακύκλωσης. Από αυτή την κοπιαστική εργασία κερδίζει λιγότερα από δύο ευρώ τη μέρα. Σε εκείνη την πόλη, αυτά τα χρήματα δεν φτάνουν για να θρέψει την οικογένειά της ή να πληρώσει για τα σχολικά έξοδα των παιδιών.

Στο τέλος της μέρας επιστρέφει σε αυτό που αναγκάζεται να αποκαλεί σπίτι. Οι τοίχοι του αποτελούνται από πλίθους ψημένης λάσπης και από πηλό, υλικά που συγκρατούνται μεταξύ τους με λεπτά κλαδιά. Για σκεπή έχει ξεκάρφωτα, σκουριασμένα μεταλλικά φύλλα μαζί με λαμαρίνες και πλαστικά. Πάνω από τη σκεπή είναι στοιβαγμένες πέτρες, ξύλα και παλιές μεταλλικές πλάκες για να την κρατούν στη θέση της όταν φυσάει δυνατά. Η «πόρτα» και το «παράθυρό» της είναι κουρελιασμένες λινάτσες οι οποίες δεν προσφέρουν ουσιαστική προστασία από τις κακές καιρικές συνθήκες—πόσο μάλλον από τους πιθανούς εισβολείς.

Ακόμη και αυτό το φτωχόσπιτο, όμως, δεν της ανήκει πραγματικά. Η Ζοζεφίν και τα παιδιά της ζουν συνεχώς με το φόβο της έξωσης. Η γη στην οποία βρίσκεται το ακατάλληλο σπίτι της θα χρησιμοποιηθεί για την επέκταση ενός κοντινού δρόμου. Είναι λυπηρό το γεγονός ότι παρόμοιες καταστάσεις υφίστανται σε πολλές χώρες παγκοσμίως.

Τοξικό Σπίτι

Όταν «οι συνθήκες στέγασης είναι κακές», λέει ο Ρόμπιν Σελ, ανώτερος υπάλληλος κάποιου διεθνούς επικουρικού προγράμματος στέγασης, «τα παιδιά ντρέπονται για το σπίτι, . . . η οικογένεια αρρωσταίνει συνεχώς, και . . . ποτέ δεν ξέρουν ποια στιγμή θα έρθει ένας κρατικός υπάλληλος ή ο ιδιοκτήτης για να κατεδαφίσει [το σπίτι τους]».

Η ζωή υπό τέτοιες συνθήκες υποχρεώνει τους γονείς να ανησυχούν συνεχώς για την υγεία και την ασφάλεια των παιδιών τους. Αντί να μπορούν να εργάζονται για να βελτιώσουν την κατάστασή τους, συνήθως καταλήγουν να δαπανούν το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου και της ενέργειάς τους αγωνιζόμενοι να ικανοποιήσουν τις βασικές ανάγκες των παιδιών τους, όπως η τροφή, η ανάπαυση και η στέγη.

Βλέποντας τα πράγματα από απόσταση, ίσως είναι εύκολο να συμπεράνουμε ότι οι φτωχοί θα μπορούσαν να ξεφύγουν από την κατάστασή τους αν έπαιρναν περισσότερες πρωτοβουλίες. Αλλά το να πούμε απλώς στους ανθρώπους να «χύσουν περισσότερο ιδρώτα» για να βελτιώσουν τη ζωή τους δεν είναι η λύση. Στη στεγαστική κρίση συμβάλλουν σημαντικοί παράγοντες οι οποίοι είναι πέρα από τον έλεγχο οποιουδήποτε ατόμου. Οι ερευνητές αναφέρουν ότι η αύξηση του πληθυσμού, η ραγδαία αστικοποίηση, οι φυσικές καταστροφές, οι πολιτικές αναταραχές και η συνεχιζόμενη φτώχεια είναι οι κύριοι υπαίτιοι. Σαν τα πέντε δάχτυλα μιας σφιχτής γροθιάς, αυτές οι δυνάμεις συνθλίβουν τη ζωή πολλών φτωχών ανθρώπων του κόσμου.

Πληθυσμιακές Πιέσεις

Σύμφωνα με γενικούς υπολογισμούς, κάθε χρόνο ο κόσμος χρειάζεται στέγη για 68 ως 80 εκατομμύρια επιπλέον ανθρώπους. Όπως λέει το Ταμείο των Ηνωμένων Εθνών για τον Πληθυσμό, ο παγκόσμιος πληθυσμός ξεπέρασε τα 6,1 δισεκατομμύρια το 2001 και αναμένεται να φτάσει τα 7,9 ως 10,9 δισεκατομμύρια μέχρι το 2050. Ακόμη πιο ανησυχητική είναι η πρόβλεψη πως το 98 τοις εκατό αυτής της αύξησης στις επόμενες δύο δεκαετίες θα σημειωθεί στις αναπτυσσόμενες χώρες. Οι εκτιμήσεις αυτές καθαυτές δείχνουν ότι υπάρχει τεράστιο στεγαστικό πρόβλημα. Ωστόσο, αυτό το πρόβλημα γίνεται ακόμη πιο περίπλοκο από το γεγονός ότι, στις περισσότερες χώρες, οι περιοχές που διογκώνονται με τον ταχύτερο ρυθμό είναι οι ήδη ασφυκτικά γεμάτες πόλεις.

Ραγδαία Αστικοποίηση

Οι μεγάλες πόλεις—όπως η Νέα Υόρκη, το Λονδίνο και το Τόκιο—συχνά θεωρούνται σημαντικά σύμβολα της οικονομικής ανάπτυξης μιας χώρας. Ως εκ τούτου, χιλιάδες άνθρωποι από την επαρχία συρρέουν κάθε χρόνο σε τέτοια “πιο εύφορα αστικά λιβάδια”, κυρίως για να πάρουν εκπαίδευση και να βρουν εργασία.

Στην Κίνα, λόγου χάρη, η οικονομία αναπτύσσεται γοργά. Ως αποτέλεσμα, όπως εκτιμά κάποια έκθεση, τις επόμενες λίγες δεκαετίες θα χρειάζονται περισσότερες από 200 εκατομμύρια νέες στεγαστικές μονάδες στις μεγάλες αστικές περιοχές και μόνο. Αυτός ο αριθμός είναι σχεδόν διπλάσιος από το σύνολο των στεγαστικών μονάδων που υπάρχουν αυτή τη στιγμή σε ολόκληρες τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ποιο στεγαστικό πρόγραμμα θα μπορούσε να ανταποκριθεί σε τέτοια ζήτηση;

Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, «κάθε χρόνο, περίπου 12 ως 15 εκατομμύρια νέα νοικοκυριά, τα οποία απαιτούν ανάλογο αριθμό κατοικιών, προστίθενται στις πόλεις του αναπτυσσόμενου κόσμου». Εφόσον τα προσιτά από οικονομική άποψη σπίτια δεν είναι αρκετά, αυτοί οι φτωχοί αστοί αναγκάζονται να βρουν στέγη οπουδήποτε μπορούν, συνήθως σε μέρη όπου κανένας άλλος δεν επιλέγει να ζήσει.

Φυσικές Καταστροφές και Πολιτικές Αναταραχές

Η φτώχεια έχει αναγκάσει πολλούς να εγκατασταθούν σε περιοχές που είναι ευάλωτες σε πλημμύρες, κατολισθήσεις λάσπης και σεισμούς. Για παράδειγμα, υπολογίζεται ότι στο Καράκας της Βενεζουέλας μισό και πλέον εκατομμύριο άνθρωποι «ζουν σε παράνομους οικισμούς πάνω σε απότομες πλαγιές οι οποίες πλήττονται συνεχώς από κατολισθήσεις». Θυμηθείτε, επίσης, το βιομηχανικό ατύχημα που συνέβη το 1984 στο Μποπάλ της Ινδίας, όπου χιλιάδες άνθρωποι σκοτώθηκαν και πολύ περισσότεροι τραυματίστηκαν. Γιατί υπήρξαν τόσο πολλά ανθρώπινα θύματα; Αυτό οφειλόταν κυρίως στο ότι μια κοντινή παραγκούπολη είχε επεκταθεί φτάνοντας σε απόσταση 5 μόλις μέτρων από τα όρια του εργοστασίου.

Πολιτικές αναταραχές, όπως οι εμφύλιοι πόλεμοι, ευθύνονται ολοένα και περισσότερο για τα στεγαστικά προβλήματα. Κάποια έκθεση που δημοσιεύτηκε το 2002 από μια ομάδα για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων επισήμανε ότι, την περίοδο από το 1984 ως το 1999, μέχρι και 1,5 εκατομμύριο άνθρωποι, κυρίως χωρικοί, μπορεί να έχουν εκτοπιστεί στη νοτιοανατολική Τουρκία σε εμφύλιες διαμάχες. Πολλοί από αυτούς υποχρεώθηκαν να βρουν καταφύγιο οπουδήποτε μπορούσαν, συνήθως στριμωγμένοι με συγγενείς και γείτονες σε αυτοσχέδιες κατοικίες, νοικιασμένα καταλύματα, αγροτόσπιτα ή εργοτάξια. Αναφέρθηκε ότι μια ομάδα από οικογένειες ζούσαν σε στάβλους, έμεναν 13 ή περισσότερα άτομα σε έναν χώρο και χρησιμοποιούσαν κοινή τουαλέτα και μία μόνο βρύση στην αυλή. «Θέλουμε να απαλλαχτούμε από αυτή τη ζωή», είπε κάποιος από τους πρόσφυγες. «Ζούμε σε ένα μέρος που είναι για ζώα».

Οικονομική Στασιμότητα

Τέλος, δεν μπορούμε σε καμία περίπτωση να παραβλέψουμε την αλληλεξάρτηση στέγασης και οικονομικής κατάστασης των φτωχών. Σύμφωνα με την προαναφερθείσα έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας, το 1988 και μόνο, 330 εκατομμύρια αστοί που ζούσαν σε αναπτυσσόμενες χώρες περιγράφονταν ως φτωχοί, κατάσταση η οποία δεν αναμενόταν να διαφοροποιηθεί πολύ τα επόμενα χρόνια. Όταν οι άνθρωποι είναι τόσο φτωχοί ώστε δεν μπορούν να πληρώσουν για τις βασικές τους ανάγκες όπως το φαγητό και τα ρούχα, πώς μπορούν να πληρώσουν για να νοικιάσουν ή να χτίσουν ένα κατάλληλο σπίτι;

Τα υψηλά επιτόκια και ο πληθωρισμός κάνουν τις πληρωμές τραπεζικών δανείων απρόσιτες για πολλές οικογένειες, ενώ οι λογαριασμοί που έχουν φτάσει στα ύψη για πράγματα όπως το φως και το νερό δυσκολεύουν τους ανθρώπους να «ανασάνουν» οικονομικά. Τα υψηλά επίπεδα ανεργίας, που φτάνουν μέχρι και το 20 τοις εκατό σε μερικές χώρες, καθιστούν σχεδόν αδύνατη την απόκτηση των βασικών πραγμάτων.

Αυτοί και άλλοι παράγοντες έχουν αναγκάσει εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους σε κάθε γωνιά της γης να μένουν σε υποβαθμισμένες κατοικίες. Υπάρχουν άνθρωποι που ζουν σε παλιά λεωφορεία, σε εμπορευματοκιβώτια και σε χαρτοκιβώτια. Ζουν κάτω από σκάλες, κομμάτια πλαστικού και χρησιμοποιημένα ξύλα. Μερικοί κατοικούν ακόμη και σε εγκαταλειμμένες βιομηχανικές εγκαταστάσεις.

Ποιες Προσπάθειες Καταβάλλονται;

Ήδη καταβάλλονται ουσιώδεις προσπάθειες από πολλά προβληματισμένα άτομα, οργανισμούς και κυβερνήσεις για την αντιμετώπιση της κρίσης. Στην Ιαπωνία, έχουν δημιουργηθεί αρκετοί φορείς για να βοηθήσουν στην κατασκευή προσιτών από οικονομική άποψη σπιτιών. Ένα στεγαστικό πρόγραμμα που ξεκίνησε στη Νότια Αφρική το 1994 έχει συμβάλει στην ανέγερση ενός εκατομμυρίου και πλέον σπιτιών με τέσσερα δωμάτια. Στην Κένυα, στόχος μιας φιλόδοξης στεγαστικής πολιτικής είναι η κατασκευή 150.000 στεγαστικών μονάδων σε αστικές περιοχές και διπλάσιου αριθμού από αυτές σε αγροτικές περιοχές κάθε χρόνο. Άλλες χώρες, όπως η Μαδαγασκάρη, έχουν εστιάσει τις προσπάθειές τους στην ανεύρεση μεθόδων με τις οποίες θα μπορούν να κατασκευάζονται σπίτια χαμηλού κόστους.

Έχουν συσταθεί διεθνείς φορείς, όπως το Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για τους Ανθρώπινους Οικισμούς, προκειμένου να καταδείξουν τη δέσμευση του κόσμου όσον αφορά την «πρόληψη και άμβλυνση των προβλημάτων που προκύπτουν από την τεράστια αστική ανάπτυξη». Μη κερδοσκοπικοί και μη κυβερνητικοί οργανισμοί προσπαθούν επίσης να βοηθήσουν. Ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός έχει βοηθήσει 150.000 και πλέον νοικοκυριά σε διάφορες χώρες να αντιμετωπίσουν τις υποβαθμισμένες συνθήκες στέγασης. Μέχρι να ολοκληρωθεί το 2005, εκτιμά ότι θα έχει βοηθήσει ένα εκατομμύριο ανθρώπους να βρουν απλή, κατάλληλη, οικονομικά προσιτή στέγη.

Πολλοί από αυτούς τους οργανισμούς διαθέτουν άμεσα στο κοινό πρακτικές πληροφορίες για να βοηθήσουν τους ανθρώπους οι οποίοι ζουν σε υποβαθμισμένες συνθήκες στέγασης να αντιμετωπίσουν με τον καλύτερο τρόπο τις περιστάσεις τους ή ακόμη και να τις βελτιώσουν. Πράγματι, αν έχετε ανάγκη από βοήθεια, μπορείτε να επωφεληθείτε πλήρως από αυτές τις προμήθειες. Υπάρχουν επίσης πολλά βασικά πράγματα τα οποία μπορείτε να κάνετε για να βοηθηθείτε.—Βλέπε το πλαίσιο «Το Σπίτι σας και η Υγεία Σας», στη σελίδα 7.

Ανεξάρτητα από το αν μπορείτε να βελτιώσετε την προσωπική σας κατάσταση, δεν υπάρχουν πολλές ελπίδες ότι οποιοδήποτε άτομο ή ανθρώπινος οργανισμός μπορεί να χαλαρώσει τη γροθιά των δυνάμεων που διαμορφώνουν αυτή την κρίση παγκοσμίως. Η διεθνής κοινότητα παρουσιάζεται ολοένα και πιο ανίκανη να αντιμετωπίσει την επείγουσα και αυξανόμενη ζήτηση για οικονομική ανάπτυξη και ανθρωπιστική βοήθεια. Κάθε χρόνο εκατομμύρια παιδιά γεννιούνται μέσα σε αυτόν τον επιδεινούμενο φαύλο κύκλο της φτώχειας. Μπορούμε άραγε να ελπίζουμε με βεβαιότητα ότι θα βρεθεί μόνιμη λύση;

[Πλαίσιο στη σελίδα 7]

ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΣΑΣ ΚΑΙ Η ΥΓΕΙΑ ΣΑΣ

Σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας, σε γενικές γραμμές, για να συμβάλλει ένα σπίτι στην καλή υγεία πρέπει να διαθέτει τουλάχιστον τα ακόλουθα:

◼ Κατάλληλη σκεπή για να προστατεύει από τη βροχή

◼ Κατάλληλους τοίχους και πόρτες για να προφυλάσσουν από την κακοκαιρία και να εμποδίζουν την είσοδο των ζώων

◼ Σήτες σε παράθυρα και πόρτες για να μην μπαίνουν έντομα, κυρίως κουνούπια

◼ Κάποιο σκέπαστρο για προστασία από τον ήλιο ολόγυρα ώστε να μην εκτίθενται άμεσα οι τοίχοι στο ηλιακό φως όταν κάνει ζέστη

[Πλαίσιο/Εικόνες στη σελίδα 8]

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΑΦΡΙΚΑΝΙΚΑ ΣΠΙΤΙΑ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ

Επί πολλά χρόνια το τοπίο στην Αφρική ήταν διάσπαρτο από παραδοσιακά σπίτια, σε διάφορα μεγέθη και σχήματα. Μερικές κοινότητες, όπως οι Κικούγιου και οι Λούο της Κένυας, προτιμούσαν κυκλικούς τοίχους και κωνική αχυροσκεπή. Άλλες κοινότητες, μεταξύ των οποίων οι Μασάι της Κένυας και της Τανζανίας, συνήθιζαν να κατασκευάζουν σπίτια με κάπως ορθογώνιο σχήμα. Στις παράκτιες περιοχές της Ανατολικής Αφρικής, ορισμένα από τα σπίτια είχαν αχυροσκεπή που ακουμπούσε στο έδαφος και έμοιαζε με κυψέλη.

Εφόσον τα περισσότερα από τα οικοδομικά υλικά που χρησιμοποιούνταν για τέτοια οικοδομήματα γίνονταν εύκολα διαθέσιμα, υπήρχαν ελάχιστα προβλήματα στέγασης. Οι άνθρωποι μπορούσαν να φτιάχνουν λάσπη ανακατεύοντας απλώς χώμα με νερό. Χάρη στα πολλά δάση που υπήρχαν τριγύρω, μπορούσαν να βρίσκουν εύκολα ξυλεία, χορτάρι, καλάμια και φύλλα μπαμπού. Έτσι λοιπόν, ανεξάρτητα από το πόσο πλούσια ή φτωχή ήταν μια οικογένεια, σε γενικές γραμμές είχε τη δυνατότητα να αποκτήσει δικό της σπίτι.

Βέβαια, τέτοια σπίτια είχαν και τα μειονεκτήματά τους. Επειδή οι περισσότερες σκεπές αποτελούνταν από εύφλεκτα υλικά, υπήρχε μεγάλος κίνδυνος πυρκαγιάς. Επίσης, ένας εισβολέας μπορούσε εύκολα να μπει στο σπίτι σκάβοντας απλώς μια τρύπα στον τοίχο που ήταν φτιαγμένος από λάσπη. Δεν προξενεί έκπληξη, λοιπόν, το ότι σε πολλές περιοχές σήμερα τα παραδοσιακά αφρικανικά σπίτια δίνουν σιγά σιγά τη θέση τους σε άλλες, ανθεκτικότερες κατασκευές.

[Ευχαριστίες]

Πηγή: African Traditional Architecture

Huts: Courtesy Bomas of Kenya Ltd - A Cultural, Conference, and Entertainment Center

[Εικόνα στη σελίδα 5]

ΕΥΡΩΠΗ

[Ευχαριστίες]

[Εικόνα στη σελίδα 6]

ΑΦΡΙΚΗ

[Εικόνα στη σελίδα 6]

ΝΟΤΙΑ ΑΜΕΡΙΚΗ

[Εικόνα στη σελίδα 7]

ΝΟΤΙΑ ΑΜΕΡΙΚΗ

[Εικόνα στη σελίδα 7]

ΑΣΙΑ

[Ευχαριστίες για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 6]

[Ευχαριστίες για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 7]