Γαλιλαίος

ΠΡΙΝ από την εποχή του Γαλιλαίου, πολλοί πίστευαν ότι ο ήλιος, οι πλανήτες και τα άστρα περιστρέφονταν όλα γύρω από τη γη. Αυτή η δοξασία αποτελούσε μέρος του επίσημου δόγματος της Καθολικής Εκκλησίας.

Μέσα από το τηλεσκόπιό του, ωστόσο, ο Γαλιλαίος είδε αποδεικτικά στοιχεία που αντέκρουαν τις ευρέως αποδεκτές επιστημονικές διδασκαλίες. Για παράδειγμα, παρακολουθώντας τις ηλιακές κηλίδες να μετακινούνται κατά μήκος της επιφάνειας του ήλιου, αντιλήφθηκε ότι ο ήλιος περιστρέφεται γύρω από έναν άξονα. Παρατηρήσεις σαν και αυτήν αύξησαν σημαντικά τη γνώση του ανθρώπου για το σύμπαν, παράλληλα όμως θα οδηγούσαν τον Γαλιλαίο σε άμεση σύγκρουση με την Καθολική Εκκλησία.

ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΙΑ

Δεκαετίες νωρίτερα, ο Πολωνός αστρονόμος Νικόλαος Κοπέρνικος είχε αναπτύξει μια θεωρία ότι η γη κινείται γύρω από τον ήλιο. Ο Γαλιλαίος μελέτησε το έργο του Κοπέρνικου σχετικά με τις κινήσεις των ουράνιων σωμάτων και συγκέντρωσε αποδείξεις υπέρ αυτής της θεωρίας. Αρχικά, δίσταζε να δημοσιοποιήσει ορισμένες από τις παρατηρήσεις του φοβούμενος ότι θα αντιμετωπίζονταν με χλευασμό και περιφρόνηση. Αδυνατώντας όμως να συγκρατήσει τον ενθουσιασμό του για όσα είχε δει μέσα από το τηλεσκόπιό του, έκανε τελικά δημόσια γνωστές τις ανακαλύψεις του. Μερικοί επιστήμονες θεώρησαν τα επιχειρήματά του προκλητικά, και σύντομα οι κληρικοί άρχισαν να τον διασύρουν από τον άμβωνα.

Το 1616, ο Καρδινάλιος Μπελαρμίνε, «κορυφαίος θεολόγος της εποχής», πληροφόρησε τον Γαλιλαίο για την έκδοση ενός πρόσφατου Καθολικού διατάγματος ενάντια στις απόψεις του Κοπέρνικου. Του συνέστησε έντονα να συμμορφωθεί με το διάταγμα, και έκτοτε, επί χρόνια, ο Γαλιλαίος δεν διατύπωνε δημόσια την άποψη ότι η γη κινείται γύρω από τον ήλιο.

Το 1623, ανήλθε στην εξουσία ο Πάπας Ουρβανός Η΄, ο οποίος ήταν φίλος του Γαλιλαίου. Έτσι λοιπόν, το 1624, ο Γαλιλαίος τού ζήτησε να ανακαλέσει το διάταγμα του 1616. Αντί για αυτό, ο Ουρβανός παρότρυνε τον Γαλιλαίο να εξηγήσει τις αλληλοσυγκρουόμενες θεωρίες του Κοπέρνικου και του Αριστοτέλη και να το κάνει αυτό χωρίς να λάβει θέση υπέρ του ενός ή του άλλου.

Ο Γαλιλαίος τότε έγραψε το βιβλίο Διάλογος Σχετικός με τα Κύρια Συστήματα του Κόσμου. Μολονότι ο πάπας τον είχε διατάξει να μείνει ουδέτερος, το βιβλίο ήταν γραμμένο έτσι ώστε να υποστηρίζει τα συμπεράσματα του Κοπέρνικου. Σύντομα, οι πολέμιοι του Γαλιλαίου διατείνονταν ότι το βιβλίο του γελοιοποιούσε τον πάπα. Υπό το βάρος της κατηγορίας του αιρετικού και της απειλής βασανιστηρίων, ο Γαλιλαίος αναγκάστηκε να αποκηρύξει τις διδασκαλίες του Κοπέρνικου. Το 1633, η Ρωμαϊκή Ιερά Εξέταση τον καταδίκασε σε ισόβιο κατ’ οίκον περιορισμό και απαγόρευσε τα συγγράμματά του. Ο Γαλιλαίος πέθανε στο σπίτι του στο Αρτσέτρι, κοντά στη Φλωρεντία, στις 8 Ιανουαρίου 1642.

Επί εκατοντάδες χρόνια, ορισμένα από τα έργα του Γαλιλαίου παρέμεναν στον κατάλογο με τα βιβλία που δεν επιτρεπόταν να διαβάζουν οι Καθολικοί. Το 1979 όμως, η εκκλησία επανεξέτασε τις ενέργειες στις οποίες είχε προβεί η Ρωμαϊκή Ιερά Εξέταση 300 χρόνια νωρίτερα. Τελικά, το 1992, ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β΄ αναγνώρισε ότι η Καθολική Εκκλησία είχε καταδικάσει άδικα τον Γαλιλαίο.