ΓΑΘ

[Πατητήρι].

Πόλη των Φιλισταίων αρχόντων του άξονα. (1Σα 6:17, 18) Λόγω της θέσης που κατείχε Α της Πεδιάδας της Φιλιστίας, η Γαθ διαδραμάτισε πρωταγωνιστικό ρόλο στη διαρκή πάλη για κυριαρχία μεταξύ Ισραηλιτών και Φιλισταίων. Η Γαθ ήταν η γενέτειρα του Γολιάθ και άλλων γιγαντόσωμων πολεμιστών, και κατοικούνταν από τους Ανακίμ όταν ο Ισραήλ πέρασε τον Ιορδάνη για να μπει στην Υποσχεμένη Γη. (Ιη 11:22· 1Σα 17:4· 2Σα 21:15-22· 1Χρ 20:4-8) Οι κάτοικοι της Γαθ λέγονταν Γιθίτες.—Ιη 13:3.

Η κατάκτηση της Υποσχεμένης Γης από τον Ιησού του Ναυή δεν περιλάμβανε τα εδάφη των Φιλισταίων. Τα εδάφη αυτά επρόκειτο να καταληφθούν αργότερα. Ωστόσο, όταν ο Ιεχωβά έδωσε στον Ιησού του Ναυή την οδηγία να διαμοιράσει τη γη στις φυλές, η κληρονομιά του Ιούδα περιέλαβε και την περιοχή όπου βρισκόταν η Γαθ.—Ιη 13:2, 3· 15:1, 5, 12.

Σε απροσδιόριστες περιόδους, τόσο οι Εφραϊμίτες όσο και οι Βενιαμίτες είχαν κάποιες συγκρούσεις με τους Γιθίτες, όπως αναφέρεται παρεμπιπτόντως στις γενεαλογίες.—1Χρ 7:20, 21· 8:13.

Στις ημέρες του Σαμουήλ, η κιβωτός της διαθήκης που είχε πιαστεί οδηγήθηκε στη Γαθ, αλλά αυτό είχε ολέθριες συνέπειες για τους κατοίκους της πόλης. (1Σα 5:8, 9) Λίγο αργότερα, ο Ισραήλ υπέταξε τους Φιλισταίους, και έτσι κάποιες πόλεις που είχαν πάρει οι Φιλισταίοι από τον Ισραήλ «επανέρχονταν στον Ισραήλ, από την Ακκαρών ως τη Γαθ». (1Σα 7:14) Ύστερα από κάποιο διάστημα, όταν ο Δαβίδ σκότωσε τον Γιθίτη γίγαντα Γολιάθ, ο Ισραήλ καταδίωξε τους Φιλισταίους μέχρι την Ακκαρών και τη Γαθ.—1Σα 17:23, 48-53.

Μετέπειτα, όταν ο Δαβίδ αναγκάστηκε να γίνει φυγάς εξαιτίας του Σαούλ, βρήκε καταφύγιο στη Γαθ. Αλλά μόλις οι υπηρέτες του Αγχούς, του βασιλιά της Γαθ, άρχισαν να λένε: «Δεν είναι αυτός ο Δαβίδ ο βασιλιάς της χώρας;» ο Δαβίδ φοβήθηκε και προσποιήθηκε ότι ήταν παράφρων ώστε να μπορέσει να ξεφύγει. (1Σα 21:10-15) Ο Δαβίδ συνέθεσε δύο ψαλμούς σε ανάμνηση αυτής της εμπειρίας που είχε στη Γαθ. (Ψλ 34:Επιγρ.· 56:Επιγρ.) Ωστόσο, όταν επισκέφτηκε ξανά τη Γαθ, δεν πήγε ως μοναχικός φυγάς αλλά ως ηγέτης 600 πολεμιστών και των οικογενειών τους. Ο Αγχούς, αγωνιώντας αναμφίβολα να κερδίσει την υποστήριξη του Δαβίδ κατά του Σαούλ, πρόσφερε σε αυτόν και στους άντρες του ασφαλή διαμονή στην πόλη Σικλάγ, όπου και έμειναν μέχρις ότου σκοτώθηκε ο Σαούλ 16 μήνες αργότερα. Ακολούθως, ο Δαβίδ μετακόμισε στη Χεβρών. (1Σα 27:2–28:2· 29:1-11· 2Σα 1:1· 2:1-3) Στη θρηνωδία που συνέθεσε για τον Σαούλ και τον Ιωνάθαν, ο Δαβίδ ανέφερε ότι η είδηση για το θάνατο του Σαούλ θα έφερνε χαρά και αγαλλίαση στις φιλισταϊκές πόλεις Γαθ και Ασκαλών.—2Σα 1:20.

Στη διάρκεια της βασιλείας του Δαβίδ, η Γαθ και οι εξαρτώμενες κωμοπόλεις της περιήλθαν στην κατοχή του Ισραήλ. (1Χρ 18:1) Ορισμένοι άντρες της Γαθ έγιναν όσιοι υποστηρικτές του Δαβίδ, και όταν ο Δαβίδ τράπηκε σε φυγή εξαιτίας του Αβεσσαλώμ, υπήρχαν και 600 Γιθίτες ανάμεσα σε αυτούς που τον ακολούθησαν. (2Σα 15:18) Αλλά στη διάρκεια της βασιλείας του Σολομώντα ο Αγχούς εξακολουθούσε να χαρακτηρίζεται βασιλιάς της Γαθ. (1Βα 2:39-41) Προφανώς ο Αγχούς ήταν υποτελής άρχοντας και όχι βασιλιάς με τη συνήθη έννοια. (Βλέπε ΑΡΧΟΝΤΕΣ ΤΟΥ ΑΞΟΝΑ.) Ο διάδοχος του Σολομώντα, ο Ροβοάμ, ανοικοδόμησε και οχύρωσε τη Γαθ.—2Χρ 11:5-8.

Ο Βασιλιάς Αζαήλ της Συρίας κατέλαβε τη Γαθ από τον Βασιλιά Ιωάς του Ιούδα, κάποιο διάστημα μετά το 23ο έτος του Ιωάς (876 Π.Κ.Χ.). (2Βα 12:6, 17) Αργότερα, οι Φιλισταίοι πρέπει να ανέκτησαν τον έλεγχο της πόλης, δεδομένου ότι ο Οζίας την κατέλαβε εκ νέου όταν εκστράτευσε εναντίον τους. (2Χρ 26:3, 6) Ο προφήτης Αμώς και, μετέπειτα, ο Μιχαίας παρουσιάζουν τη Γαθ ως πόλη αλλοεθνών. (Αμ 6:2· Μιχ 1:10) Από τότε που ο Ασσύριος Βασιλιάς Σαργών καυχήθηκε ότι κατέκτησε τη Γαθ, λίγο μετά το 740 Π.Κ.Χ., δεν έχουμε άλλες ιστορικές αναφορές σε αυτήν, ούτε και περιλαμβάνεται σε μεταγενέστερες Βιβλικές περικοπές που μνημονεύουν φιλισταϊκές πόλεις.—Σοφ 2:4· Ιερ 25:17, 20· Ζαχ 9:5, 6.

Η ακριβής θέση της Γαθ δεν είναι γνωστή. Παρότι έχουν προταθεί διάφορες τοποθεσίες, τα στοιχεία που προέκυψαν από τις αρχαιολογικές ανασκαφές στα περισσότερα από αυτά τα μέρη δεν αντιστοιχούσαν με την ιστορική περιγραφή για την πόλη Γαθ. Μερικοί λόγιοι υποστηρίζουν τώρα την εκδοχή του Τελλ ες-Σαφί (Τελ Ζαφίτ), 18,5 χλμ. ΑΝΑ της Αζώτου. Ο Γιοχανάν Ααρώνι δηλώνει: «Εφόσον σε αυτή τη νοτιότερη περιοχή δεν υπάρχει ανάλογος γήλοφος, πρέπει να επανεξετάσουμε μια παλαιότερη εκδοχή η οποία ταύτιζε τη Γαθ με το Τελλ ες-Σαφί. Αυτή είναι μια εκτεταμένη και ευδιάκριτη τοποθεσία, στις παρυφές της οποίας, λίγο χαμηλότερα, υπήρχε μια πόλη εκείνης της περιόδου όπου έχει ανακαλυφτεί πλήθος φιλισταϊκών αγγείων. Η θέση στην οποία βρίσκεται, στο σημείο όπου το Ουάντι ες-Σαντ (η Κοιλάδα Ηλά) συναντάει τη δυτική Σεφηλά, ταιριάζει ωραία με την περιγραφή της νίκης του Δαβίδ επί του Γολιάθ του Γιθίτη. Η μονομαχία τους έλαβε χώρα ανατολικότερα, ανάμεσα στη Σωχώχ και στην Αζηκά (1Σα 17:1), και στη συνέχεια οι Ισραηλίτες καταδίωξαν τους Φιλισταίους “μέχρι τη Γαθ . . . και τις πύλες της Ακκαρών, και έτσι οι τραυματισμένοι Φιλισταίοι έπεφταν στο δρόμο από τη Σααραΐμ μέχρι τη Γαθ και την Ακκαρών” (εδ. 52)».—Η Γη της Βίβλου (The Land of the Bible), μετάφραση (στην αγγλική) και επιμέλεια Ά. Ρέινι, 1979, σ. 271.