ΑΡΘΡΟ ΜΕΛΕΤΗΣ 51
ΥΜΝΟΣ 132 Τώρα Είμαστε Ένα
Πώς να Σχεδιάσετε τον Γάμο σας Ώστε να Φέρει Τιμή στον Ιεχωβά
«Τα πάντα ας γίνονται με ευπρέπεια και με διευθέτηση».—1 ΚΟΡ. 14:40.
ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΙΔΕΑ
Πώς μπορούν οι Χριστιανοί να τιμούν τον Ιεχωβά την ημέρα του γάμου τους.
1, 2. Πώς βλέπει ο Ιεχωβά τους γάμους;
ΕΙΣΤΕ αρραβωνιασμένοι; Συγχαρητήρια! Πιθανότατα έχετε ένα σωρό ετοιμασίες. Ο Ιεχωβά θέλει να απολαύσετε την ημέρα του γάμου σαςa και να έχετε ένα ευτυχισμένο μέλλον μαζί.—Παρ. 5:18· Άσμ. Ασμ. 3:11.
2 Ο Ιεχωβά αξίζει να λάβει τιμή την ημέρα του γάμου σας. Γιατί το λέμε αυτό, και τι σημαίνει στην πράξη για εσάς; Αν και αυτό το άρθρο απευθύνεται πρωτίστως σε ζευγάρια που ετοιμάζονται να παντρευτούν, οι αρχές που θα εξετάσουμε μπορούν να μας βοηθήσουν όλους να τιμήσουμε τον Ιεχωβά αν παρευρεθούμε σε έναν γάμο ή αν κάποιοι ζητήσουν τη γνώμη μας για τον σχεδιασμό του γάμου τους.
ΓΙΑΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΤΙΜΗΣΕΤΕ ΤΟΝ ΙΕΧΩΒΑ;
3. Τι πρέπει να λάβει υπόψη ένα ζευγάρι Χριστιανών όταν σχεδιάζει τον γάμο του, και γιατί;
3 Τα ζευγάρια που σχεδιάζουν έναν Χριστιανικό γάμο πρέπει να το κάνουν αυτό σε αρμονία με τις αρχές που έχει διατυπώσει ο Ιεχωβά στον Λόγο του. Γιατί; Επειδή ο Ιεχωβά είναι ο Πρωτουργός του γάμου. Εκείνος τέλεσε τον πρώτο γάμο, ο οποίος ένωσε τον Αδάμ και την Εύα. (Γέν. 1:28· 2:24) Επομένως, εκείνοι που σχεδιάζουν τον γάμο τους πρέπει να έχουν πρωτίστως κατά νου τον τρόπο σκέψης του Θεού.
4. Ποιον λόγο έχει ένα ζευγάρι να τιμήσει τον Ιεχωβά την ημέρα του γάμου του;
4 Έχετε έναν σημαντικότατο λόγο να λάβετε υπόψη τον τρόπο σκέψης του Ιεχωβά την ημέρα του γάμου σας: Εκείνος είναι ο ουράνιος Πατέρας σας και ο καλύτερός σας Φίλος. (Εβρ. 12:9) Αναμφίβολα, θέλετε να εξακολουθήσει να ισχύει αυτό. Δεν θα θέλατε ποτέ να συμβεί κάτι που θα πλήγωνε τον Φίλο σας, ούτε εκείνη την ημέρα ούτε οποιαδήποτε άλλη. (Ψαλμ. 25:14) Αν σκεφτείτε όλα όσα έχει κάνει και πρόκειται ακόμα να κάνει ο Ιεχωβά για εσάς, δεν συμφωνείτε ότι αξίζει να τον τιμήσετε την ημέρα του γάμου σας;—Ψαλμ. 116:12.
ΠΩΣ ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΤΙΜΗΣΕΤΕ ΤΟΝ ΙΕΧΩΒΑ;
5. Πώς μπορεί η Αγία Γραφή να βοηθήσει ένα ζευγάρι να σχεδιάσει τον γάμο του;
5 Η Αγία Γραφή δεν περιέχει κάποιον κατάλογο κανόνων για τη Χριστιανική γαμήλια τελετή ή για τη δεξίωση που ίσως ακολουθήσει. Υπάρχει περιθώριο για ποικιλία περιστάσεων, εθίμων και προτιμήσεων. Επίσης, οι αληθινοί Χριστιανοί σέβονται τις νομικές απαιτήσεις του Καίσαρα. (Ματθ. 22:21) Το βέβαιο είναι ότι ένας γάμος που διοργανώνεται σύμφωνα με τις Βιβλικές αρχές θα τιμήσει τον Ιεχωβά και θα του φέρει χαρά. Ποιες αρχές λοιπόν πρέπει να έχετε κατά νου;
6. Γιατί είναι σημαντικό να συμμορφωθούν οι μελλόνυμφοι με τις νομικές απαιτήσεις για τον γάμο;
6 Συμμορφωθείτε με τις νομικές απαιτήσεις. (Ρωμ. 13:1, 2) Στις περισσότερες χώρες, ο νόμος απαιτεί να κάνει ένα ζευγάρι ορισμένες ενέργειες προτού παντρευτεί. Οι μελλόνυμφοι πρέπει να εξακριβώσουν ποια είναι η απαιτούμενη διαδικασία εκεί όπου ζουν. Αν έχετε απορίες σχετικά με αυτό, μη διστάζετε να ζητήσετε τη βοήθεια των πρεσβυτέρων.b
7. Ποια ατμόσφαιρα είναι κατάλληλη για έναν γάμο;
7 Δημιουργήστε την κατάλληλη ατμόσφαιρα. (1 Κορ. 10:31, 32) Προσπαθήστε να δημιουργήσετε μια ατμόσφαιρα που θα αντανακλά τον καρπό του πνεύματος του Θεού και όχι το πνεύμα του κόσμου. (Γαλ. 5:19-26) Σε αρμονία με τη Βιβλική αρχή της ηγεσίας, ο γαμπρός είναι υπεύθυνος να διασφαλίσει ότι ο γάμος θα αποτελέσει χαρούμενη και αξιοπρεπή περίσταση. Τι μπορεί να συμβάλει σε αυτό; Μια Βιβλική ομιλία γάμου που εκφωνείται με αγάπη, θέρμη και αξιοπρέπεια αυξάνει την εκτίμησή μας για τη γαμήλια διευθέτηση του Θεού. Όλοι οι παρευρισκόμενοι μπορούν να ωφεληθούν, επειδή η ομιλία θα αναδείξει τη σοβαρότητα της περίστασης. Γι’ αυτό, τα περισσότερα ζευγάρια Χριστιανών επιλέγουν να γίνει η τελετή σε κάποια Αίθουσα Βασιλείας, αν αυτό είναι εφικτό. Αν θέλετε να χρησιμοποιήσετε κάποια Αίθουσα Βασιλείας, πρέπει να υποβάλετε γραπτό αίτημα στο πρεσβυτέριο μιας από τις εκκλησίες που χρησιμοποιούν τη συγκεκριμένη αίθουσα και να το κάνετε αυτό αρκετά νωρίτερα.
8. Τι θα συμβάλει στη διατήρηση αξιοπρεπούς ατμόσφαιρας σε μια δεξίωση; (Ρωμαίους 13:13)
8 Διαβάστε Ρωμαίους 13:13. Αν επιλέξετε να κάνετε γαμήλια δεξίωση, πώς μπορείτε να διασφαλίσετε ότι δεν θα αντανακλά το πνεύμα του κόσμου; Η λέξη κώμοι του πρωτότυπου ελληνικού κειμένου, που αποδίδεται «ξέφρενα γλέντια», αναφερόταν σε συγκεντρώσεις που περιλάμβαναν υπερβολικό ποτό και μουσική η οποία συνεχιζόταν ως αργά τη νύχτα. Αν επιλέξετε να προσφέρετε οινοπνευματώδη ποτά, πάρτε τα μέτρα σας για να διασφαλίσετε ότι κανείς δεν θα πιει υπερβολικά.c Αν υπάρξει μουσική, φροντίστε η ένταση να μην εμποδίζει τους καλεσμένους σας να συζητήσουν. Επιλέξτε προσεκτικά τα είδη μουσικής που θα παιχτούν και ελέγξτε τα λόγια των τραγουδιών ώστε να μη σκανδαλιστεί κανείς.
9. Τι άλλο πρέπει να έχει κατά νου το ζευγάρι όσον αφορά τη δεξίωση;
9 Σε μερικά μέρη, συνηθίζεται στη δεξίωση να σηκώνονται συγγενείς και φίλοι του ζευγαριού για να πουν δυο λόγια. Επίσης, σε μερικούς γάμους προβάλλονται φωτογραφίες ή βίντεο με τη νύφη και τον γαμπρό. Πράγματα όπως αυτά μπορούν συχνά να προσθέσουν κάτι ιδιαίτερο στην περίσταση. Ωστόσο, βεβαιωθείτε πως ό,τι παρουσιαστεί θα είναι εποικοδομητικό. (Φιλιπ. 4:8) Αναρωτηθείτε: “Θα δείξει αυτό σεβασμό για τους άλλους, καθώς και για τη γαμήλια διευθέτηση;” Και το σημαντικότερο, αναρωτηθείτε: “Θα τιμήσει αυτό τον Ιεχωβά;” Αν και δεν πειράζει να υπάρχει λίγο χιούμορ, αποφύγετε οτιδήποτε ακατάλληλο, όπως τα σεξουαλικά υπονοούμενα. (Εφεσ. 5:3) Βεβαιωθείτε ότι οι συγγενείς και οι φίλοι που θα σηκωθούν να μιλήσουν κατανοούν και σέβονται τις επιθυμίες σας.
10. Γιατί πρέπει οι μελλόνυμφοι να δείξουν μετριοφροσύνη καθώς σχεδιάζουν τον γάμο τους; (1 Ιωάννη 2:15-17)
10 Δείξτε μετριοφροσύνη. (Διαβάστε 1 Ιωάννη 2:15-17) Ο Ιεχωβά το εκτιμάει όταν οι λάτρεις του επιδιώκουν να τιμήσουν εκείνον αντί να τραβήξουν ακατάλληλα την προσοχή στον εαυτό τους. Γι’ αυτό, οι μετριόφρονες Χριστιανοί αποφεύγουν να ξοδέψουν υπερβολικά πολλά χρήματα κάνοντας «αλαζονική επίδειξη». Πώς θα ωφεληθείτε αν κρατήσετε τον γάμο σας απλό; Πάρτε για παράδειγμα τον Μάικ, έναν αδελφό από τη Νορβηγία, ο οποίος λέει: «Δεν χρεωθήκαμε και έτσι καταφέραμε να συνεχίσουμε το σκαπανικό. Ο γάμος μας ήταν απλός, αλλά και πάλι ήταν όμορφος και μας άφησε υπέροχες αναμνήσεις». Η Τάμπιθα, μια αδελφή από την Ινδία, λέει: «Γλιτώσαμε από πολύ άγχος. Επειδή κρατήσαμε τον γάμο μας απλό, υπήρχαν λιγότερες ετοιμασίες και λιγότερες αιτίες για διαφωνίες».
Όπου και αν ζούμε, ένας Χριστιανικός γάμος μπορεί να φανερώνει μετριοφροσύνη, να είναι όμορφος και να αφήσει υπέροχες αναμνήσεις (Βλέπε παραγράφους 10, 11)
11. Τι περιλαμβάνει η μετριοφροσύνη όσον αφορά το ντύσιμο και την εμφάνιση του γαμπρού και της νύφης; (Βλέπε επίσης εικόνες.)
11 Έχετε αποφασίσει τι θα φορέσετε; Αναμφίβολα, θέλετε να είστε πανέμορφοι εκείνη την ημέρα. Και στους Βιβλικούς χρόνους, η νύφη και ο γαμπρός πρόσεχαν πολύ την εμφάνισή τους. (Ησ. 61:10) Ομολογουμένως, αυτά που θα φορέσετε στον γάμο σας ίσως διαφέρουν κάπως από αυτά που θα φορούσατε σε άλλες περιστάσεις, αλλά δεν πρέπει να είναι λιγότερο σεμνά. (1 Τιμ. 2:9) Μην επιτρέψετε στα ρούχα—ή σε οποιαδήποτε άλλα υλικά πράγματα—να γίνουν το πιο αξιοσημείωτο χαρακτηριστικό του γάμου σας.—1 Πέτρ. 3:3, 4.
12. Γιατί είναι απαραίτητο να απορρίψουν οι μελλόνυμφοι οποιαδήποτε αντιγραφικά γαμήλια έθιμα είναι διαδεδομένα στην περιοχή τους;
12 Απορρίψτε τα αντιγραφικά έθιμα. (Αποκ. 18:4) Το σύστημα του Σατανά έχει μολύνει τις γαμήλιες παραδόσεις με ειδωλολατρικές, πνευματιστικές και δεισιδαιμονικές συνήθειες. Ο Ιεχωβά μάς προειδοποιεί ξεκάθαρα να μένουμε μακριά από τέτοια ακάθαρτα πράγματα. (2 Κορ. 6:14-17) Αν υπάρχουν στην περιοχή σας αμφισβητήσιμα έθιμα ή παραδόσεις, εξετάστε την προέλευσή τους και τις σχετικές Βιβλικές αρχές προτού αποφασίσετε τι θα συμπεριλάβετε στον γάμο σας.
13. Πώς μπορεί το ζευγάρι να μιμηθεί την άποψη του Ιεχωβά για τα δώρα;
13 Συνηθίζεται στον τόπο σας να κάνουν οι καλεσμένοι δώρα στο ζευγάρι; Η οικονομική κατάσταση μερικών ίσως επηρεάσει το δώρο που θα κάνουν. Βέβαια, οι Χριστιανοί προτρέπονται να δίνουν, και αυτό τους φέρνει ευτυχία. (Παρ. 11:25· Πράξ. 20:35) Εντούτοις, δεν πρέπει να κάνουμε τους καλεσμένους μας να νιώθουν υποχρεωμένοι να δώσουν, ούτε πρέπει να τους κάνουμε να νιώθουν ότι δεν θα εκτιμήσουμε ένα μικρό δώρο. Μιμούμαστε τον Ιεχωβά, προσπαθώντας να έχουμε τη δική του άποψη για τα δώρα και αφήνοντας τους άλλους να δίνουν σύμφωνα με τις δυνατότητές τους και από την καρδιά τους.—2 Κορ. 9:7.
ΠΩΣ ΝΑ ΑΠΟΦΥΓΕΤΕ Ή ΝΑ ΥΠΕΡΝΙΚΗΣΕΤΕ ΤΙΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ
14. Ποιες δυσκολίες αντιμετωπίζουν μερικά ζευγάρια;
14 Καθώς προσπαθείτε να σχεδιάσετε έναν γάμο που θα φέρει τιμή στον Ιεχωβά, ίσως αντιμετωπίσετε κάποιες δυσκολίες. Για παράδειγμα, μπορεί να το βρείτε δύσκολο να σχεδιάσετε έναν απλό γάμο. Ο Τσάρλι, ο οποίος είναι από τα Νησιά Σολομώντος, λέει: «Ήταν πολύ δύσκολο να αποφασίσουμε ποιους να προσκαλέσουμε στη δεξίωση. Έχουμε πολλούς φίλους και, στον πολιτισμό μας, όλοι αναμένουν να προσκληθούν!» Η Τάμπιθα λέει: «Στον τόπο μου, οι δεξιώσεις είναι συνήθως μεγάλες. Εμείς αποφασίσαμε να προσκαλέσουμε μόνο 100 άτομα περίπου, αλλά οι γονείς μας χρειάστηκαν χρόνο για να το χωνέψουν». Η Σάρα, από την Ινδία, λέει: «Μερικοί άνθρωποι δίνουν μεγάλη σημασία στην κοινωνική θέση. Τα ξαδέλφια μου έκαναν φανταχτερούς γάμους, και έτσι ένιωθα κάποια πίεση να κάνω κάτι ακόμα πιο εξεζητημένο». Τι μπορεί να σας βοηθήσει να υπερνικήσετε αυτές και άλλες δυσκολίες;
15. Γιατί παίζει η προσευχή σημαντικό ρόλο στον σχεδιασμό ενός γάμου;
15 Κάντε τον σχεδιασμό του γάμου θέμα προσευχής. Μπορείτε να μιλάτε στον Ιεχωβά μέσω προσευχής για οποιοδήποτε πρόβλημα αντιμετωπίζετε ή για τα αισθήματά σας. (Φιλιπ. 4:6, 7) Να ζητάτε την βοήθειά του για να πάρετε καλές αποφάσεις, για να μένετε ήρεμοι όταν αγχώνεστε και για να δείχνετε θάρρος όταν χρειάζεται. (1 Πέτρ. 5:7) Η εμπιστοσύνη σας στον Ιεχωβά θα αυξάνεται καθώς θα τον βλέπετε να ενεργεί για χάρη σας. Η Τάμπιθα λέει: «Ο αρραβωνιαστικός μου και εγώ φοβόμασταν μη τυχόν έχουμε διαφωνίες μεταξύ μας και με τις οικογένειές μας. Γι’ αυτό, κάθε φορά που συζητούσαμε τα σχέδια του γάμου, αρχίζαμε με προσευχή. Νιώθαμε πραγματικά τη βοήθεια του Ιεχωβά και απολαμβάναμε ειρηνική ατμόσφαιρα».
16, 17. Πώς μπορεί να βοηθήσει η καλή επικοινωνία στον σχεδιασμό ενός γάμου;
16 Να επικοινωνείτε ξεκάθαρα αλλά και διακριτικά. (Παρ. 15:22) Ως ζευγάρι, θα χρειαστεί να πάρετε πολλές αποφάσεις για τον γάμο σας. Μεταξύ άλλων, θα χρειαστεί να ορίσετε ημερομηνία, να κάνετε προϋπολογισμό, να φτιάξετε έναν κατάλογο καλεσμένων και ούτω καθεξής. Προτού πάρετε μια απόφαση, να εξετάζετε μαζί τις επιλογές σας και να συζητάτε σχετικές Βιβλικές αρχές, καθώς και τυχόν συμβουλές από ώριμους, έμπειρους Χριστιανούς. Όταν εκφράζετε τις προσωπικές σας προτιμήσεις, να είστε ευγενικοί, λογικοί και ευέλικτοι. Αν κάποια μέλη της άμεσης οικογένειάς σας—λόγου χάρη οι γονείς σας—έχουν λογικά αιτήματα, προσπαθήστε να τους τιμήσετε. Η περίσταση είναι ξεχωριστή και για εκείνους. Αν δεν μπορείτε να κάνετε αυτό που προτείνουν, εξηγήστε διακριτικά τους λόγους σας. (Κολ. 4:6) Εξηγήστε ξεκάθαρα στους δικούς σας ότι για εσάς το ζητούμενο είναι πρωτίστως μια χαρούμενη περίσταση που θα τιμήσει τον Ιεχωβά.
17 Αν οι γονείς σας δεν είναι στην αλήθεια, ίσως είναι ιδιαίτερα δύσκολο να τους εξηγήσετε τις επιλογές σας, αλλά μπορείτε να τα καταφέρετε. Ο Σάντος, ένας αδελφός από την Ινδία, λέει: «Οι δικοί μας ήθελαν να συμπεριλάβουμε διάφορες Ινδουιστικές τελετουργίες. Η αρραβωνιαστικιά μου και εγώ αφιερώσαμε πολύ χρόνο για να τους εξηγήσουμε τις αποφάσεις μας. Κάναμε κάποιες προσαρμογές σε τομείς όπου θεωρούσαμε ότι υπήρχε το περιθώριο για κάτι τέτοιο χωρίς να δυσαρεστήσουμε τον Ιεχωβά. Για παράδειγμα, αλλάξαμε το μενού της δεξίωσης για να συμπεριλάβουμε πράγματα που τους αρέσουν, και αποφασίσαμε να μην έχουμε καθόλου τραγούδια και χορούς επειδή οι δικοί μας δεν είναι συνηθισμένοι σε αυτά τα πράγματα».
18. Τι θα σας βοηθήσει να διασφαλίσετε ότι τα πράγματα θα κυλήσουν ομαλά την ημέρα του γάμου; (1 Κορινθίους 14:40) (Βλέπε επίσης εικόνα.)
18 Κάντε προσεκτικό σχεδιασμό. Αν είστε καλά οργανωμένοι, πιθανότατα θα νιώθετε λιγότερο άγχος την ημέρα του γάμου σας. (Διαβάστε 1 Κορινθίους 14:40) Ο Γουέιν, από την Ταϊβάν, λέει: «Λίγες μέρες πριν από τον γάμο μας, κάναμε μια μικρή συνάντηση με εκείνους που προσφέρθηκαν να μας βοηθήσουν. Συζητήσαμε τις διευθετήσεις μας και κάναμε πρόβα για ορισμένα πράγματα ώστε να διασφαλίσουμε ότι όλα θα κυλήσουν ομαλά». Από σεβασμό για τους καλεσμένους σας, κάντε το καλύτερο που μπορείτε ώστε όλα να γίνουν στην ώρα τους.
Ο καλός σχεδιασμός πριν από έναν γάμο μπορεί να διασφαλίσει ότι τα πράγματα θα κυλήσουν ομαλά (Βλέπε παράγραφο 18)
19. Τι θα σας βοηθήσει να διατηρήσετε τον έλεγχο της γαμήλιας δεξίωσής σας;
19 Πολλά προβλήματα μπορούν να αποφευχθούν αν είστε προνοητικοί. (Παρ. 22:3) Για παράδειγμα, αν ζείτε σε μια περιοχή όπου συνηθίζεται να πηγαίνουν κάποιοι απρόσκλητοι στις γαμήλιες δεξιώσεις, σκεφτείτε τι μπορείτε να κάνετε για να το αποτρέψετε αυτό. Αν έχετε συγγενείς που δεν είναι στην αλήθεια, φροντίστε να ξέρουν τι μπορούν να αναμένουν και εξηγήστε τους την άποψή σας για ορισμένα γαμήλια έθιμα. Θα μπορούσατε να τους δώσετε να διαβάσουν το άρθρο «Πώς Γίνονται οι Γάμοι των Μαρτύρων του Ιεχωβά;» το οποίο βρίσκεται στον ιστότοπο jw.org. Για να διατηρήσετε τον έλεγχο της δεξίωσής σας, σκεφτείτε το ενδεχόμενο να ζητήσετε από έναν ώριμο αδελφό να υπηρετήσει ως «επικεφαλής του συμποσίου». (Ιωάν. 2:8) Αν του εξηγήσετε ξεκάθαρα τα σχέδιά σας, θα μπορέσει να σας βοηθήσει να διασφαλίσετε ότι η δεξίωση θα κυλήσει αξιοπρεπώς και ότι όλα θα γίνουν όπως σχεδιάσατε.
20. Τι πρέπει να θυμάται ένα ζευγάρι για τον γάμο του;
20 Όταν σκέφτεστε όλα όσα περιλαμβάνει ο σχεδιασμός του γάμου σας, ίσως νιώθετε πελαγωμένοι. Να θυμάστε όμως ότι αυτή η περίσταση θα διαρκέσει μόνο μία μέρα. Θα είναι η πρώτη μέρα μιας υπέροχης ζωής που μπορείτε να απολαύσετε μαζί ως υπηρέτες του Ιεχωβά. Κάντε το καλύτερο που μπορείτε για να κρατήσετε αυτή την περίσταση απλή και αξιοπρεπή. Δείξτε εμπιστοσύνη στον Ιεχωβά. Με τη δική του καθοδηγία, θα μπορέσετε να διοργανώσετε έναν γάμο ο οποίος θα σας χαρίσει γλυκές και χαρούμενες αναμνήσεις, χωρίς να έχετε τίποτα για το οποίο να μετανιώνετε.—Ψαλμ. 37:3, 4.
ΥΜΝΟΣ 107 Το Θεϊκό Υπόδειγμα της Αγάπης
a ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ: Σε πολλούς πολιτισμούς, ο γάμος περιλαμβάνει μια τελετή στην οποία το ζευγάρι δίνει επίσημη υπόσχεση ενώπιον του Θεού. Ενδέχεται να ακολουθήσει δεξίωση. Σε πολιτισμούς όπου δεν υπάρχει επίσημη γαμήλια τελετή ούτε δεξίωση, τα ζευγάρια μπορούν και πάλι να ωφεληθούν εξετάζοντας Βιβλικές αρχές για την ημέρα του γάμου τους.
b Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την άποψη των Χριστιανών για τις νομικές απαιτήσεις για τον γάμο, δείτε το άρθρο «Γαμήλιες Τελετές Άξιες Τιμής Ενώπιον Θεού και Ανθρώπων», στη Σκοπιά 15 Οκτωβρίου 2006.
c Δείτε το βίντεο Πρέπει να Προσφέρω Αλκοόλ; στον ιστότοπο jw.org.