معلّمی ماهر شوید

برای پیشرفت در تعلیم دادن،‏ برای خود چه هدفی گذاشته‌اید؟‏ عیسی به پیروانش این مسئولیت را سپرد که از مردم شاگرد سازند.‏ (‏مت ۲۸:‏۱۹،‏ ۲۰‏)‏ پس اگر به‌تازگی مبشّر شده‌اید،‏ بی‌شک می‌خواهید بیاموزید که چگونه کتاب مقدّس را به فردی تدریس کنید.‏ چنانچه در این فعالیت تجربه دارید،‏ ممکن است هدفتان آن باشد که به شیوهٔ تعلیمتان کیفیت بخشید تا بر دل نوآموزان کلام خدا بیشتر تأثیر گذارد.‏ شما والدین عزیز یقیناً می‌خواهید که چنان به فرزندانتان تعلیم دهید که آنان بخواهند خود را به خدا وقف کنند.‏ (‏۳یوحنا ۴‏)‏ شما پیران مسیحی یا شما عزیزانی که سعی می‌کنید واجد شرایط سرپرستی شوید،‏ شاید بخواهید در ایراد سخنرانی چنان مهارت کسب کنید که بتوانید با سخنرانی‌تان قدردانی شنوندگان را برای یَهُوَه و معیارهای او عیمق‌تر کنید.‏ چگونه می‌توانید به این هدف‌ها برسید؟‏

در این خصوص از عیسی مسیح،‏ ماهرترین معلّم درس گیرید.‏ (‏لو ۶:‏۴۰‏)‏ عیسی در موقعیت‌های مختلف تعلیم داد.‏ برای مثال،‏ او یک بار در دامنهٔ کوه رو به جمعیتی بزرگ صحبت کرد و یک بار در راه فقط با چند نفر گفتگو کرد.‏ اما جالب آن که سخنان و تعالیمش در هر موقعیتی،‏ تأثیری همیشگی بر شنوندگانش داشت.‏ تعالیم او بر ذهن و دل آنان تأثیر می‌گذاشت.‏ عیسی به نحوی ساده و روشن به کاربرد عملی تعالیمش نیز اشاره می‌کرد.‏ شما چگونه می‌توانید همچون عیسی آموزش دهید؟‏

به یَهُوَه تکیه کنید

رابطهٔ تنگاتنگ عیسی با پدرش و ثمرهٔ روح مقدّس خدا،‏ از او معلّمی قابل ساخته بود.‏ آیا شما از صمیم دل به یَهُوَه دعا می‌کنید که به نحوی ثمربخش کتاب مقدّس را به کسی تدریس کنید؟‏ آیا شما والدین مرتباً از یَهُوَه در دعا می‌خواهید که شما را در آموزش به فرزندانتان راهنمایی کند؟‏ آیا هنگامی که خود را برای سخنرانی یا برنامه‌ای در جلسات مسیحی آماده می‌کنید،‏ در دعایی عمیق از یَهُوَه کمک می‌خواهید؟‏ اگر با دعاهای خود به یَهُوَه توکّل کنید،‏ شما معلّمی ماهرتر خواهید شد.‏

برای توکّل به یَهُوَه همچنین باید بر کلام او تکیه کنیم.‏ عیسی که انسانی کامل بود،‏ در آخرین شب زندگی خود بر زمین به پدرش چنین گفت:‏ «من کلام تو را به آنان دادم.‏» (‏یو ۱۷:‏۱۴‏)‏ هرچند عیسی دانش و تجربهٔ فراوان داشت،‏ هرگز از خود سخن نمی‌گفت.‏ او همیشه هر آنچه پدرش به او تعلیم داده بود،‏ به زبان می‌آورد.‏ بدین سان الگویی ارزنده برای ما به جا گذاشت.‏ (‏یو ۱۲:‏۴۹،‏ ۵۰‏)‏ کلام خدا که برای ما در کتاب مقدّس نگاشته شده است،‏ قادر است بر اعمال،‏ احساسات و عمیق‌ترین افکار کسانی که به آنان تعلیم می‌دهیم،‏ تأثیر گذارد.‏ (‏عبر ۴:‏۱۲‏)‏ همچنان که شناختتان از کلام خدا بیشتر می‌شود و می‌آموزید که بهتر آن را در خدمت موعظه به کار گیرید،‏ نحوهٔ تعلیم دادنتان به گونه‌ای خواهد شد که مردم را به خدا نزدیک می‌سازد.‏—‏۲تیمو ۳:‏۱۶،‏ ۱۷‏.‏

یَهُوَه را جلال دهید

الگو قرار دادن شیوهٔ تعلیم عیسی،‏ بدین معنا نیست که تنها سخنرانی‌ای جالب ایراد کنیم.‏ درست است که مردم از «سخنان دلنشین» عیسی شگفت‌زده می‌شدند،‏ اما مقصود عیسی از بیان چنین سخنانی چه بود؟‏ (‏لو ۴:‏۲۲‏)‏ او می‌خواست یَهُوَه را جلال دهد،‏ نه این که توجه مردم را به خود جلب کند.‏ (‏یو ۷:‏۱۶-‏۱۸‏)‏ او همچنین پیروان خود را چنین ترغیب کرد:‏ «شما نیز بگذارید نورتان بر مردم بتابد تا کارهای نیکتان را ببینند و پدر آسمانی شما را تمجید کنند.‏‏» (‏مت ۵:‏۱۶‏)‏ ما نیز هنگام تعلیم باید این توصیهٔ عیسی را به گوش گیریم.‏ ما می‌خواهیم از هر عاملی که توجه دیگران را از یَهُوَه دور می‌کند،‏ بپرهیزیم.‏ پس هنگامی که خود را برای تعلیم به دیگران آماده می‌کنیم و به سخنانمان و شیوهٔ بیان آن فکر می‌کنیم،‏ باید از خود بپرسیم:‏ ‹آیا سخنانم قدردانی شنوندگان را از یَهُوَه بیشتر می‌کند یا این که با سخنانم توجه آنان را به خود جلب می‌کنم؟‏›‏

برای نمونه،‏ استفاده از تشبیه‌ها و شرح حال مردم می‌تواند شیوه‌ای مؤثر در تعلیم دادن باشد.‏ اما اگر تشبیهی طولانی بیاورید یا شرح حال شخصی را با جزئیات بسیار تعریف کنید،‏ ممکن است نکتهٔ آموزشی‌تان برای شنوندگان دیگر واضح نباشد.‏ همچنین با تعریف داستان یا خاطره‌ای تنها به منظور سرگرم کردن شنوندگان،‏ از هدفی که باید داشته باشید،‏ دور می‌شوید.‏ در واقع،‏ معلّم به جای این که با این آموزش‌ها دیگران را به خدا نزدیک کند،‏ توجه را به سوی خود جلب می‌کند.‏

‏«تمایز قائل شوید»‏

برای این که شخص واقعاً یکی از شاگردان عیسی شود،‏ باید آموزش‌هایی را که می‌گیرد،‏ به‌وضوح درک کند.‏ او باید حقیقت را بشنود و تفاوت آن را با اعتقادات دیگر ببیند.‏ شما حین تدریس کتاب مقدّس با مشخص کردن تفاوت‌ها و تضادها می‌توانید به او یاری رسانید.‏

یَهُوَه مکرّراً به قوم خود متذکر می‌شد که باید بین پاک و ناپاک ‹تمایز قائل شوند.‏› (‏لاو ۱۰:‏۹-‏۱۱‏)‏ او همچنین گفت کسانی که در معبد روحانی عظیم او خدمت خواهند کرد،‏ باید «فرق مقدس و غیرمقدس» را به مردم تعلیم دهند.‏ (‏حز ۴۴:‏۲۳‏)‏ در کتاب امثال بارها به تضاد میان درستکاری و شرارت یا تضاد میان حکمت و نادانی اشاره شده است.‏ حتی چیزهایی را که با هم تضاد ندارند نیز می‌توان از یکدیگر متمایز کرد.‏ پولُس رسول در رومیان ۵:‏۷ از تفاوت بین انسانی درستکار و انسانی نیکو صحبت کرد.‏ او همچنین در کتاب عبرانیان به این امر اشاره کرد که خدمت مسیح به عنوان کاهن اعظم بر خدمت هارون برتری دارد.‏ آری،‏ همان طور که یان آموس کُمِنسکی،‏ یکی از متخصصان امر آموزش در قرن هفدهم میلادی گفت:‏ «آموزش دادن چیزی جز نشان دادن تفاوت‌ها نیست؛‏ تفاوت در هدف،‏ شکل و منشأ.‏ .‏ .‏ .‏ از این رو،‏ کسی که تفاوت‌ها را برای دیگران مشخص می‌کند،‏ در واقع به‌خوبی آموزش می‌دهد.‏»‏

برای نمونه،‏ فرض کنید که می‌خواهید در مورد پادشاهی خدا به مخاطبتان آموزش دهید.‏ اگر او از پادشاهی خدا هیچ گونه اطلاعی نداشته باشد،‏ شاید بتوانید از کتاب مقدّس به او نشان دهید که پادشاهی خدا یک حکومت واقعی است و چه تفاوتی با حکومت‌های بشری دارد.‏ اما ممکن است برای کسانی که از این تعلیم آگاهند،‏ به نکات عمیق‌تری اشاره کنید.‏ شاید بتوانید فرق بین پادشاهی مسیحایی و تعالیم مشابه دیگر را نشان دهید؛‏ تعالیمی از قبیل پادشاهی عالمگیر یَهُوَه که در مزمور ۱۰۳:‏۱۹ به آن اشاره شده است،‏ «پادشاهی پسر عزیز خود» که در کولُسیان ۱:‏۱۳ آمده است و «ادارهٔ امور» که در اِفِسُسیان ۱:‏۱۰ به آن اشاره شده است.‏ با توضیح تفاوت‌ها می‌توانید این تعلیم مهم کتاب مقدّس را برای شنوندگانتان روشن‌تر کنید.‏

عیسی بارها این روش آموزش را به کار گرفت.‏ برای نمونه،‏ او تفاوت بین درک مردم از شریعت موسوی و منظور اصلی از شریعت را مشخص کرد.‏ (‏مت ۵:‏۲۱-‏۴۸‏)‏ او فرق بین پرستش حقیقی و اعمال ریاکارانهٔ فَریسیان را روشن ساخت.‏ (‏مت ۶:‏۱-‏۱۸‏)‏ عیسی روحیهٔ کسانی را که بر دیگران «سَروری» می‌کردند در تضاد با روحیهٔ ایثارگری و ازخودگذشتگی که پیروانش باید نشان می‌دادند،‏ قرار داد.‏ (‏مت ۲۰:‏۲۵-‏۲۸‏)‏ اما در موقعیتی دیگر،‏ که در مَتّی ۲۱:‏۲۸-‏۳۲ آمده است،‏ عیسی از شنوندگانش درخواست کرد که خود فرق بین شخص به‌ظاهر درستکار و شخص توبه‌کار را تشخیص دهند.‏ این جنبهٔ دیگری از شیوهٔ مؤثر تعلیم است که در ادامه به بررسی آن می‌پردازیم.‏

شنوندگانتان را به فکر وادارید

در مَتّی ۲۱:‏۲۸ عیسی پیش از مقایسهٔ میان شخص به‌ظاهر درستکار و شخص توبه‌کار چنین گفت:‏ «چه فکر می‌کنید؟‏» آری،‏ معلّمی ماهر تنها به دادن اطلاعات یا پاسخ به پرسش‌ها اکتفا نمی‌کند،‏ بلکه شنوندهٔ خود را به تفکّر و استدلال ترغیب می‌کند.‏ (‏روم ۱۲:‏۱‏)‏ با سؤال کردن می‌توان تا حدودی به این مقصود رسید.‏ یک بار عیسی از شَمعونِ پِطرُس پرسید:‏ ‏«تو چه فکر می‌کنی؟‏ پادشاهان زمین از چه کسانی خراج یا مالیات می‌گیرند؟‏ از پسران خود یا از غریبه‌ها؟‏» (‏مَتّی ۱۷:‏۲۵‏)‏ عیسی با سؤالاتش پِطرُس را به فکر واداشت تا در مورد پرداخت مالیات معبد،‏ خود به نتیجه‌گیری صحیح برسد.‏ در موردی دیگر نیز مردی از عیسی پرسید:‏ «همسایهٔ من واقعاً کیست؟‏» عیسی در پاسخ،‏ رفتار یک فَریسی و یک لاوی را با رفتار یک سامری مقایسه کرد.‏ سپس این سؤال را مطرح کرد:‏ «کدام یک از این سه نفر همچون همسایه با مردی که به دست راهزنان افتاد،‏ رفتار کرد؟‏» (‏لو ۱۰:‏۲۹-‏۳۶‏)‏ پس عیسی در این موقعیت نیز بجای این که پاسخ پرسش آن مرد را بدهد،‏ او را با پرسشی دیگر به فکر واداشت تا خود پاسخ سؤالش را بیابد.‏—‏لو ۷:‏۴۱-‏۴۳‏.‏

تعلیمتان بر دل شاگرد تأثیر گذارد

معلّمانی که واقعاً کلام خدا را درک کرده‌اند،‏ می‌دانند که پرستش حقیقی تنها پیروی از یک سری قوانین و به خاطر سپردن یک سری حقایق نیست،‏ بلکه شخص باید رابطهٔ نزدیک با خدا داشته باشد و برای معیارهای او ارزش قائل باشد.‏ چنین پرستشی باید از صمیم دل باشد.‏ (‏تث ۱۰:‏۱۲،‏ ۱۳؛‏ لو ۱۰:‏۲۵-‏۲۷‏)‏ در نوشته‌های مقدّس،‏ واژهٔ «دل» اغلب به تمام جنبه‌های باطن شخص اشاره دارد؛‏ از جمله خواسته‌ها،‏ علایق،‏ احساسات و نیّت‌های او.‏

عیسی به‌خوبی می‌دانست که انسان‌ها به ظاهر می‌نگرند،‏ اما خدا به دل.‏ (‏۱سمو ۱۶:‏۷‏)‏ نیّت ما از خدمت به خدا باید محبت به او باشد،‏ نه تحت تأثیر قرار دادن دیگران.‏ (‏مت ۶:‏۵-‏۸‏)‏ فَریسیان را در نظر بگیریم.‏ آنان برای جلب توجه مردم جزئیات شریعت را به عمل می‌آوردند و از قوانینی که خود وضع کرده بودند،‏ اطاعت می‌کردند.‏ اما خصوصیاتی را که معرف پرستندگان واقعی خدا بود،‏ از خود نشان نمی‌دادند،‏ هر چند که ادعای خداپرستی می‌کردند.‏ (‏مت ۹:‏۱۳؛‏ لو ۱۱:‏۴۲‏)‏ عیسی تعلیم داد که اطاعت از احکام خدا پراهمیت است،‏ اما مشروط بر آن که با دلی سرشار از قدردانی و محبت به خدا باشد.‏ (‏مت ۱۵:‏۷-‏۹؛‏ مرق ۷:‏۲۰-‏۲۳؛‏ یو ۳:‏۳۶‏)‏ اگر در آموزش به دیگران الگوی عیسی را سرمشق قرار دهیم،‏ بهترین نتیجه را خواهیم گرفت.‏ درست است که آموزش معیارهای خدا به مردم اهمیت دارد،‏ اما ما همچنین باید به آنان یاری رسانیم تا یَهُوَه را به‌خوبی بشناسند و به او عشق ورزند.‏ در نتیجه خشنود ساختن تنها خدای حقیقی در نظرشان اهمیت می‌یابد و تغییرات لازم را در زندگی‌شان به وجود می‌آورند.‏

البته آنان برای فایده بردن از چنین تعلیمی باید با خود صادق باشند.‏ عیسی مردم را ترغیب می‌کرد که نیّت‌ها و احساسات خود را محک زنند.‏ وقتی می‌خواست دید نادرست شنوندگانش را اصلاح کند،‏ از آنان می‌پرسید که چرا چنین فکر می‌کنند،‏ چنین می‌گویند یا چنین عمل می‌کنند.‏ اما او تنها به چنین پرسش‌هایی اکتفا نمی‌کرد،‏ بلکه پرسش خود را با گفته،‏ تشبیه یا عملی همراه می‌کرد تا آنان را به اصلاح دیدگاهشان تشویق کند.‏ (‏مرق ۲:‏۸؛‏ ۴:‏۴۰؛‏ ۸:‏۱۷؛‏ لو ۶:‏۴۱،‏ ۴۶‏)‏ ما نیز می‌توانیم به شنوندگان خود پیشنهاد کنیم که از خود بپرسند:‏ ‹چرا می‌خواهم این راه را پیش بگیرم؟‏ چرا در چنین موقعیتی بدین شکل عمل می‌کنم؟‏› سپس به آنان توضیح دهید که چرا مفید است که از دیدگاه یَهُوَه به مسائل بنگرند.‏

کاربرد تعالیم را مشخص کنید

معلّمی ماهر می‌داند که «حکمت از هر چیزی بهتر است.‏» (‏امث ۴:‏۷‏،‏ ترجمهٔ تفسیری)‏ حکمت به معنی به‌کارگیری دانش برای حل مشکلات،‏ دوری از خطرات،‏ رسیدن به اهداف و کمک به دیگران است.‏ این یکی از وظایف معلّم است که در این راه به شاگرد کمک کند،‏ بدون این که برای او تصمیم‌گیری کند.‏ هنگام بررسی اصول کتاب مقدّس به شاگردتان یاری رسانید که خود در مورد کاربرد آن استدلال کند.‏ شاید بتوانید به یکی از موقعیت‌های روزمرهٔ زندگی اشاره کنید و از شاگرد بپرسید که اگر در چنین موقعیتی قرار گیرد،‏ اصلی را که با هم بررسی کرده‌اید چگونه به او کمک خواهد کرد.‏—‏عبر ۵:‏۱۴‏.‏

پِطرُس رسول نیز در سخنرانی خود در پِنتیکاست ۳۳ میلادی پس از اشاره به سه بخش از نوشته‌های مقدّس،‏ کاربرد آن را روشن ساخت و در نتیجه سخنانش بر شنوندگانش بسیار تأثیر گذاشت.‏ (‏اعما ۲:‏۱۴-‏۳۶‏)‏ او پس از اشاره به این نوشته‌ها که شنوندگانش ادعا می‌کردند که به آن معتقدند،‏ با توجه به وقایعی که همگی آنان شاهد آن بودند،‏ کاربرد آن را مشخص کرد.‏ در نتیجه،‏ گفته‌های پِطرُس آن جمعیت را به عمل واداشت.‏ آیا شیوهٔ تعلیم شما نیز چنین تأثیری بر شنوندگانتان می‌گذارد؟‏ آیا فقط به بیان یک سری حقایق اکتفا می‌کنید،‏ یا در درک دلایل آن نیز به شنوندگانتان یاری می‌رسانید؟‏ آیا آنان را تشویق می‌کنید که آموخته‌هایشان را بررسی کنند و ببینند که در زندگی‌شان باید چه تغییراتی دهند؟‏ شاید آنان همچون آن جمعیت در پِنتیکاست فریاد نزنند که «چه باید بکنیم؟‏» اما اگر شما کاربرد آیات را به‌خوبی روشن کنید،‏ آنان را برای دادن تغییراتی در زندگی‌شان به فکر وا خواهید داشت.‏—‏اعما ۲:‏۳۷‏.‏

شما والدین،‏ هنگام خواندن کتاب مقدّس با فرزندانتان،‏ می‌توانید فرصت را غنیمت شمارید و به آنان بیاموزید که در هر موقعیتی در زندگی،‏ به اصول کتاب مقدّس و کاربرد آن فکر کنند.‏ (‏افس ۶:‏۴‏)‏ برای مثال،‏ می‌توانید چند آیه از برنامهٔ هفتگی خواندن کتاب مقدّس،‏ انتخاب کنید،‏ در مورد مفهوم آن آیات با یکدیگر گفتگو کنید و سپس چنین پرسش‌هایی مطرح کنید:‏ ‹این آیه چگونه ما را راهنمایی می‌کند؟‏ چگونه می‌توانیم آن را در خدمت موعظه استفاده کنیم؟‏ چه چیز را در مورد یَهُوَه و شیوهٔ عمل او آشکار می‌سازد و چگونه قدردانی ما را از یَهُوَه بالا می‌برد؟‏› اعضای خانواده را تشویق کنید که هنگام جلسهٔ میان‌هفته در مورد آنچه آموخته‌اند،‏ مطلبی بگویند.‏ آنان به احتمال زیاد آیاتی را که در مورد آن مطلبی گفته‌اند،‏ به خاطر خواهند سپرد.‏

الگو و نمونه باشید

شما نه فقط با سخنان،‏ بلکه با اعمال خود نیز آموزش می‌دهید.‏ اعمال شما نشان می‌دهد که چگونه می‌توان به آنچه آموزش داده‌اید،‏ عمل کرد.‏ یادگیری کودکان به همین شیوه است.‏ آنان با تقلید کردن از پدر و مادرشان نشان می‌دهند که می‌خواهند همچون آنان باشند.‏ می‌خواهند لذّت انجام دادن کارهای پدر و مادرشان را حس کنند.‏ این امر در مورد کسانی که به آنان آموزش می‌دهید نیز صادق است.‏ وقتی آنان ‹شما را سرمشق قرار می‌دهند،‏ چنان که شما نیز مسیح را سرمشق قرار می‌دهید،‏› از برکات گام برداشتن در طریق یَهُوَه برخوردار می‌شوند.‏ (‏۱قر ۱۱:‏۱‏)‏ بدین شکل خود طعم برکات یَهُوَه را خواهند چشید و این جزو تجربیات زندگی‌شان خواهد شد.‏

این امر نشان می‌دهد که چقدر اعمال ما و الگویی که از خود به جا می‌گذاریم،‏ اهمیت دارد.‏ چنانچه شما «در رفتار خود مقدّس باشید و در اعمال خود نشان دهید که زندگی‌تان را به خدا وقف کرده‌اید،‏» برای کسانی که به آنان آموزش می‌دهید،‏ الگویی زنده در به‌کارگیری اصول کتاب مقدّس خواهید بود.‏ (‏۲پطر ۳:‏۱۱‏)‏ برای مثال،‏ اگر نوآموزی را ترغیب می‌کنید که کلام خدا را مرتباً بخواند،‏ خود نیز باید آن را مرتباً بخوانید.‏ اگر می‌خواهید فرزندانتان از اصول کتاب مقدّس پیروی کنند،‏ خود نیز باید چنین کنید.‏ بدین شکل آنان می‌ببینند که رفتارتان هماهنگ با خواست خداست.‏ اگر به جماعت خود آموزش می‌دهید که با شور و شوق به خدمت موعظه بپردازند،‏ خود نیز باید در این فعالیت کوشا باشید.‏ وقتی شما به آنچه می‌گویید عمل می‌کنید،‏ بهتر می‌توانید دیگران را به عملی ترغیب و تشویق کنید.‏—‏روم ۲:‏۲۱-‏۲۳‏.‏

با نظر به این که می‌خواهید در تعلیم دادن پیشرفت کنید،‏ از خود بپرسید:‏ ‹آیا تعلیم من به گونه‌ایست که بر طرز فکر،‏ گفتار و اعمال شنوندگانم تأثیر می‌گذارد؟‏ برای روشن ساختن مطلبی آیا تفاوت تعالیم،‏ افکار و راه‌های مختلف را توضیح می‌دهم؟‏ برای این که فرزندانم،‏ نوآموزان کتاب مقدّس یا حضار در جلسات سخنانم را به خاطر بسپارند،‏ چه تلاشی به خرج می‌دهم؟‏ آیا به شنوندگانم به‌روشنی توضیح می‌دهم که چگونه آموخته‌های خود را به کار گیرند؟‏ آیا خود برای آنان نمونه هستم؟‏ آیا پی می‌برند که برای داشتن رابطه‌ای نزدیک با یَهُوَه باید هماهنگ با آنچه می‌آموزند،‏ عمل کنند؟‏› (‏امث ۹:‏۱۰‏)‏ برای آن که معلّمی ماهر شوید همچنان به نکات فوق توجه داشته باشید.‏ در کلام خدا آمده است:‏ «همواره مراقب شیوهٔ زندگی و تعلیم خود باش.‏ در این امور پشتکار داشته باش؛‏ زیرا اگر چنین کنی،‏ هم خود و هم کسانی را که به تو گوش می‌دهند،‏ نجات خواهی داد.‏»—‏۱تیمو ۴:‏۱۶‏.‏