تأکید درست

وقتی صحبت می‌کنید یا متنی را با صدای بلند می‌خوانید،‏ مهم است که نه فقط کلمات را درست تلفظ کنید،‏ بلکه روی کلمات کلیدی و عبارات حاوی اطلاعات مهم به گونه‌ای تأکید کنید که مفاهیم و نکات به‌روشنی بیان شود.‏

مسلّماً کسی که روی بعضی کلمات یا حتی تعداد زیادی از کلمات تأکید می‌کند،‏ لزوماً تأکید را به‌درستی به کار نمی‌برد.‏ برای تأکید درست باید تشخیص دهیم کدام کلمات باید با تأکید ادا شود.‏ اگر تأکید روی کلمات دیگر بیفتد،‏ چه بسا شنوندگان مفهوم سخنانتان را به‌درستی درک نکنند و تمرکزشان را از دست بدهند.‏ آری،‏ آنچه می‌خوانید یا بیان می‌کنید ممکن است بسیار آموزنده و مفید باشد،‏ اما اگر تأکید در جای درست نباشد،‏ آن طور که باید شنوندگان را ترغیب نخواهد کرد.‏

برای تأکید،‏ شیوه‌های مختلفی وجود دارد و اغلب ترکیبی از آن‌ها به کار گرفته می‌شود.‏ برخی از این شیوه‌ها عبارتند از:‏ بالا بردن صدا،‏ دادن احساس بیشتر به صدا،‏ پایین آوردن سرعت بیان و شمرده ادا کردن کلمات،‏ مکث قبل یا بعد از نکته‌ای خاص (‏یا شاید در هر دو جا)‏،‏ ایما و اشارات و تغییر دادن حالت چهره.‏ در برخی زبان‌ها می‌توان با زیر یا بم کردن صدا نیز بر نکته‌ای تأکید کرد.‏ با توجه به موضوع مورد بحث و موقعیتی که در آن قرار دارید،‏ باید تشخیص دهید که کدام شیوهٔ تأکید مناسب‌تر است.‏

برای تشخیص این که چه کلماتی را با تأکید ادا کنید،‏ به این نکات توجه کنید:‏ ۱)‏ تأکید روی کلمات یک جمله،‏ نه تنها به مفهوم آن جمله،‏ بلکه به مضمون متن نیز بستگی دارد.‏ ۲)‏ با تأکید می‌توان مشخص کرد که مطلبی جدید آغاز شده است؛‏ این مطلب ممکن است آغاز یکی از نکات اصلی باشد یا تغییر در خط استدلال.‏ با تأکید همچنین می‌توان پایان خط استدلال را برجسته کرد.‏ ۳)‏ در یک سخنرانی با تأکید بجا می‌توان احساس خود را نسبت به مطلبی ابراز کرد.‏ ۴)‏ با تأکید بجا همچنین می‌توان نکات اصلی یک سخنرانی را برجسته نمود.‏

سخنران یا کسی که متنی را می‌خواند برای این که از تأکید بجا استفاده کند،‏ باید کاملاً با مطلبی که ارائه می‌دهد آشنا باشد و قلباً بخواهد که حضار آن را درک کنند.‏ مردانی که در روزگار عِزرا قوم را آموزش می‌دادند نیز چنین کردند.‏ در نِحِمیا ۸:‏۸ آمده است:‏ «آنان از کتاب،‏ یعنی از تورات خدا،‏ می‌خواندند و آن را توضیح داده،‏ مفهومش را بیان می‌کردند تا مردم آنچه را که قرائت می‌شد،‏ دریابند.‏» کاملاً واضح است کسانی که تورات را می‌خواندند و توضیح می‌دادند،‏ به اهمیت این امر پی برده بودند که شنوندگانشان باید مفهوم آنچه خوانده می‌شود را بفهمند،‏ آن را به خاطر بسپارند و به آن عمل کنند.‏

چه عواملی سبب تأکید نابجا می‌شود؟‏ اغلبِ افراد طی صحبت‌های روزمره‌شان به‌روشنی منظور خود را می‌رسانند.‏ اما وقتی می‌خواهند از روی متنی که شخصی دیگر آن را نوشته است،‏ بخوانند،‏ شاید برایشان دشوار باشد که تشخیص دهند روی کدام کلمات یا عبارات باید تأکید کنند.‏ نکتهٔ مهم این است که باید متن را به‌درستی درک کرد و برای این منظور باید آن را به‌دقت بررسی و مطالعه نمود.‏ پس اگر از شما خواسته شود که در جلسات جماعت متنی را بخوانید،‏ آن را به‌خوبی آماده کنید.‏

برخی به جای تأکید بجا،‏ از «تأکید تناوبی» استفاده می‌کنند؛‏ یعنی بدون توجه به این که آیا تأکید،‏ مفهوم متن را روشن‌تر می‌سازد یا نه،‏ پس از هر چند کلمه،‏ کلمه‌ای را با تأکید ادا می‌کنند.‏ برخی دیگر کلمات دستوری همچون حروف اضافه یا حروف ربط را با تأکید بیش از حد ادا می‌کنند.‏ اگر تأکیدها کمکی به روشن شدن متن نکند،‏ توجه شنوندگان به نحوهٔ خواندن شخص جلب می‌شود،‏ نه مطلبی که می‌خواند.‏

برخی سخنرانان وقتی می‌خواهند بر مطلبی تأکید کنند به نحوی صدایشان را بلند می‌کنند که سخنانشان حالت سرزنش‌آمیز به خود می‌گیرد.‏ شکی نیست که از این روش نتیجهٔ خوبی حاصل نمی‌شود.‏ اگر تأکید حالت طبیعی نداشته باشد،‏ شاید شنوندگان حس کنند که سخنران خود را برتر از آنان می‌داند.‏ چقدر بهتر است که با بیانی پرمهر به آنان نشان دهید که پندها و توصیه‌هایتان معقول و بر مبنای کتاب مقدّس است!‏

چگونه در این مهارت پیشرفت کنید؟‏ کسانی که به‌درستی از تأکید استفاده نمی‌کنند،‏ اغلب از این مشکل خود آگاه نیستند.‏ شخص دیگری باید توجه آنان را به این نکته جلب کند.‏ اگر نیاز دارید در این زمینه پیشرفت کنید،‏ در این برنامهٔ آموزشی به شما راهنمایی داده خواهد شد.‏ همچنین می‌توانید از هر سخنران مجرّب دیگری کمک بخواهید.‏ از او بخواهید به‌دقت به سخنرانی یا خواندن شما توجه کند و شما را در راه پیشرفتتان راهنمایی کند.‏

برادری که شما را راهنمایی می‌کند،‏ شاید در ابتدا پیشنهاد کند که برای تمرین،‏ یکی از مقالات مجلّهٔ برج دیده‌بانی را بخوانید.‏ بی‌شک از شما می‌خواهد که جمله‌ها را بررسی کنید و تشخیص دهید کدام کلمات یا عبارات باید با تأکید خوانده شود تا شنوندگان مطالب را راحت‌تر درک کنند.‏ شاید یادآوری کند که به کلماتی که با حروف مورّب و درشت برجسته شده است،‏ به‌خصوص توجه کنید.‏ به خاطر آورید که باید ارتباط بین کلمات یک جمله را در نظر گرفت.‏ پس اغلب لازم است گروهی از کلمات برجسته شود،‏ نه صرفاً یک کلمه.‏ در برخی زبان‌ها از فرد مبتدی خواسته می‌شود که برای تشخیص این که روی چه کلماتی باید تأکید کند،‏ به نشانه‌های آوایی یا علائم نگارش دقت کند.‏

در مرحلهٔ بعد،‏ برادری که شما را راهنمایی می‌کند،‏ شاید از شما بخواهد که دید خود را بازتر کنید و مضمون متن را نیز در نظر گیرید.‏ برای مثال،‏ در کل بند چه نکته‌ای بسط داده شده است؟‏ در نظر داشتن این امر چه تأثیری بر تأکید کلمات و عبارات هر جمله دارد؟‏ به عنوان مقاله و زیرعنوان مربوط به بخشی که می‌خوانید نگاهی اندازید.‏ این‌ها چه تأثیری در انتخاب کلماتی دارد که باید روی آن‌ها تأکید شود؟‏ تمام این موارد را در نظر گیرید،‏ اما مراقب باشید که روی تعداد زیادی از کلمات تأکید قوی نگذارید.‏

چه بخواهید یک سخنرانی آزاد و فی‌البداهه ایراد کنید،‏ چه بخواهید متنی را بخوانید،‏ باید به خط استدلال به‌خوبی توجه کنید.‏ برادری که شما را راهنمایی می‌کند،‏ شاید تشویقتان کند که با در نظر داشتن این موضوع بر کلمات و عبارات تأکید کنید.‏ پس باید دقت کنید که کجا خط استدلال به پایان می‌رسد یا در کجا توضیح نکته‌ای مهم پایان می‌یابد و نکته‌ای دیگر آغاز می‌شود.‏ اگر هنگام سخنرانی یا خواندن مطلبی به این امر توجه داشته باشید،‏ شنوندگانتان از تلاش‌هایتان بیشتر بهره خواهند برد.‏ برای این منظور شاید بتوانید بر چنین کلمات و عباراتی تأکید کنید:‏ «در ابتدا،‏» «نکتهٔ بعدی،‏» «در آخر،‏» «پس» و «در نتیجه.‏»‏

برادری که شما را راهنمایی می‌کند همچنین توجهتان را به نکاتی که باید با احساس بیان کنید،‏ جلب می‌کند.‏ برای این منظور شاید لازم باشد روی چنین کلماتی تأکید کنید:‏ «خیلی،‏» «یقیناً،‏» «غیرممکن،‏» «ابداً،‏» «مهم» و «همیشه.‏» با این کار همان احساسی را به شنوندگان القا می‌کنید که باید به آن موضوع داشته باشند.‏ در این خصوص در درس ۱۱،‏ «‏گرمی و احساس‏» مطالب بیشتری را بررسی خواهیم کرد.‏

برای پیشرفت در این مهارت همچنین به شما توصیه می‌شود نکات اصلی‌ای را که می‌خواهید شنوندگان به خاطر بسپارند،‏ به‌روشنی در ذهن داشته باشید.‏ این موضوع در درس ۷،‏ «‏برجسته ساختن نکات اصلی متن‏» که در مورد خواندن در جماعت است و در درس ۳۷،‏ «‏برجسته ساختن نکات اصلی سخنرانی‏» که در مورد سخنرانی در جلسات است،‏ بیشتر بررسی خواهد شد.‏

اگر در تلاشید که در خدمت موعظه پیشرفت کنید،‏ به نحوهٔ خواندن آیات کتاب مقدّس توجهی خاص کنید.‏ از خود هر بار بپرسید:‏ ‹از خواندن این آیه چه هدفی دارم؟‏› هنگام تعلیم،‏ ادای صحیح کلمات تنها کافی نیست.‏ حتی اگر متن را با احساسی درست بخوانید نیز شاید کافی نباشد.‏ برای مثال،‏ وقتی به پرسش مخاطبتان پاسخ می‌دهید یا به او یکی از تعالیم اساسی کتاب مقدّس را می‌آموزید،‏ بجاست که روی کلمات یا عباراتی در آیات تأکید کنید که آن نکته را روشن می‌سازد.‏ در غیر این صورت شاید مخاطبتان به نکتهٔ آیهٔ مورد نظر پی نبرد.‏

سخنرانی کم‌تجربه شاید واقف باشد که برای برجسته کردن کلمات یا عباراتی خاص،‏ باید آن‌ها را با تأکید ادا کند،‏ اما شاید روی آن کلمات یا عبارات بیش از حد تأکید کند.‏ نتیجهٔ آن همچون نوازنده‌ای کم‌تجربه است که نمی‌داند نُت‌ها را باید با چه قدرتی بنوازد.‏ اما با تمرین بسیار می‌آموزد که هر نُت را چگونه بنوازد تا موسیقی برای شنوندگان دلنشین باشد.‏

پس از آموختن این چند نکتهٔ اساسی،‏ بجاست توجه کنید که سخنرانان باتجربه چگونه عمل می‌کنند و چگونه از درجات مختلف تأکید بهره می‌گیرند.‏ همچنین درمی‌یابید که چگونه سخنران با استفاده از شیوه‌های مختلف تأکید،‏ مطالب را روشن می‌سازد.‏ با پیشرفت در این مهارت،‏ شنوندگانتان از آنچه می‌خوانید یا بیان می‌کنید،‏ فایدهٔ بیشتری خواهند برد.‏

تنها به یادگیری این مهارت به حدّی که قابل قبول باشد،‏ اکتفا نکنید.‏ آنقدر آن را تمرین کنید که بر این مهارت تسلّط یابید و تأکیدهایتان در گوش دیگران طبیعی باشد.‏