آموزش برای انجام ارادهٔ یَهُوَه
«مرا تعلیم ده تا ارادهٔ ترا بجا آورم زیرا خدای من تو هستی.»—مزمور ۱۴۳:۱۰.
۱، ۲. الف) چه موقع باید تعلیم بگیریم، و چه دید واقعبینانهای باید داشته باشیم؟ ب) چرا تعلیم یافتن از یَهُوَه بسیار مهم است؟
انسان برای هر روزی که زنده و فعال است، میتواند چیز ارزشمندی را بیاموزد. این امر در مورد تو و دیگران صدق میکند. اما هنگامی که شخص میمیرد چه اتفاقی میافتد؟ در آن وضعیت، امکان تعلیم یافتن یا یادگیری وجود ندارد. کتاب مقدس بروشنی ابراز میکند که مردگان «هیچ نمیدانند.» در شیول، قبر عمومی بشر، هیچ دانش و معرفتی وجود ندارد. (جامعه ۹:۵، ۱۰) آیا این به آن معناست که تعلیم یافتن یا دانشاندوزی ما بیهوده است؟ پاسخ به این بستگی دارد که چه چیزی آموختهایم و چگونه از این دانش استفاده میکنیم.
۲ اگر صرفاً دانش دنیوی را کسب کرده باشیم، آیندهای جاودانی نخواهیم داشت. اما جای بسی خوشحالی است که میلیونها نفر از همهٔ ملتها، با توجه به امیدی که برای زندگی ابدی دارند، در حال آموختن ارادهٔ الهی هستند. اساس این امید، تعلیم یافتن از یَهُوَه، سرچشمهٔ معرفت زندگیبخش، است.—مزمور ۹۴:۸-۱۱.
۳. الف) چرا میتوان گفت که عیسی اولین شاگرد خدا بود؟ ب) چه تضمینی داریم که انسانها از یَهُوَه تعلیم میگیرند، و نتیجهٔ این تعلیم چه خواهد بود؟
۳ نخستزادهٔ خدا، اولین شاگرد او، تعلیم یافت که ارادهٔ پدر خود را به انجام رساند. (امثال ۸:۲۲-۳۰؛ یوحنا ۸:۲۸) عیسی نیز خاطرنشان کرد که انسانهای بیشماری از پدر وی تعلیم خواهند گرفت. ما که از خدا تعلیم میگیریم، از چه امیدی برخورداریم؟ عیسی گفت: «در انبیاء مکتوب است که همه از خدا تعلیم خواهند یافت پس هر که از پدر شنید و تعلیم یافت نزد من میآید. . . . آمین آمین بشما میگویم هر که بمن ایمان آرد حیات جاودانی دارد.»—یوحنا ۶:۴۵-۴۷.
۴. آموزش الهی چگونه بر میلیونها انسان اثر میگذارد، و این افراد از چه امیدی برخوردارند؟
۴ عیسی از اشعیا ۵۴:۱۳، که خطاب به زن سمبولی خدا، صهیون آسمانی بیان شده بود، نقل میکرد. این نبوت، کاربرد ویژهای در مورد پسران این زن دارد، یعنی ۰۰۰,۱۴۴ نفر از شاگردان عیسی مسیح که از روح متولد شدهاند. امروزه باقیماندهای از این پسران روحانی، فعال است و یک برنامهٔ آموزشی جهانی را رهبری میکند. در نتیجه، میلیونها نفر دیگر که «گروهی عظیم» را تشکیل میدهند نیز از تعلیم یافتن از یَهُوَه فایده میبرند. آنها این امید بینظیر را دارند که بدون اینکه مرگ، فرآیند یادگیری آنان را متوقف سازد، به این کار ادامه دهند. چطور؟ آنها در موقعیتی قرار دارند که از ‹عذاب سختی› که بسرعت نزدیک میشود زنده بمانند و از زندگی در بهشت روی زمین لذت ببرند.—مکاشفه ۷:۹، ۱۰، ۱۳-۱۷.
تأکید بیشتر بر انجام ارادهٔ خدا
۵. الف) آیهٔ سال ۱۹۹۷ چیست؟ ب) دربارهٔ حضور در جلسات مسیحی چه احساسی باید داشته باشیم؟
۵ در طی سال ۱۹۹۷ و در بیش از ۰۰۰,۸۰ جماعت در سراسر دنیا، شاهدان یَهُوَه کلمات آغازین مزمور ۱۴۳:۱۰ را به خاطر خواهند سپرد: «مرا تعلیم ده تا ارادهٔ ترا بجا آورم.» این آیهٔ سال ۱۹۹۷ خواهد بود. این عبارت که در تالارهای ملکوت در معرض دید قرار خواهد گرفت، یادآوری خواهد کرد که جلسات جماعت، محل عالیی برای دریافت آموزش الهی است، جایی که میتوانیم در یک برنامهٔ مداوم آموزشی شرکت نماییم. هنگامی که برای تعلیم یافتن از معلم اعظم خود، در جلسات به برادرانمان ملحق میشویم، احساسی همانند مزمورنویس خواهیم داشت که نوشت: «شادمان میشدم چون بمن میگفتند، بخانهٔ خداوند برویم.»—مزمور ۱۲۲:۱؛ اشعیا ۳۰:۲۰.
۶. در هماهنگی با کلام داوود، چه چیز را تصدیق میکنیم؟
۶ بله، ما صمیمانه مشتاقیم که برای انجام ارادهٔ خدا آموزش یابیم، نه انجام ارادهٔ دشمن خود، ابلیس، یا ارادهٔ انسانهای ناکامل. بنابراین، مانند داوود، خدایی را که میپرستیم و خدمت میکنیم، تصدیق مینماییم: «زیرا خدای من تو هستی. روح مهربان تو مرا در زمین هموار هدایت بنماید.» (مزمور ۱۴۳:۱۰) داوود به جای اینکه با مردان باطل یا نادرست نشست و برخاست کند، ترجیح داد جایی باشد که یَهُوَه پرستیده شود. (مزمور ۲۶:۴-۶) روح خدا قدمهای داوود را هدایت کرد و او توانست در مسیر عدالت گام بردارد.—مزمور ۱۷:۵؛ ۲۳:۳.
۷. روح خدا چگونه بر جماعت مسیحی عمل کرده است؟
۷ عیسی مسیح، داوود بزرگتر، به رسولان اطمینان داد که روحالقدس همه چیز را به آنان خواهد آموخت و تمام نکاتی را که او برای آنها بیان کرده بود، به یاد آنان خواهد آورد. (یوحنا ۱۴:۲۶) از پنطیکاست به بعد، یَهُوَه بتدریج «کنه نیات الهی» را که در کلام نگاشتهشدهاش میباشد، آشکار ساخته است. (۱قرنتیان ۲:۱۰-۱۳، انجیل شریف) او این کار را از طریق کانالی قابل رؤیت که عیسی آن را «غلام امین و دانا» نامید، انجام داده است. این غلام، غذای روحانیی را فراهم میکند که در برنامهٔ آموزشی جماعتهای قوم خدا در سراسر دنیا مطالعه میشود.—متی ۲۴:۴۵-۴۷.
در جلساتمان ارادهٔ یَهُوَه را میآموزیم
۸. چرا شرکت در مطالعهٔ برج دیدهبانی بسیار مفید است؟
۸ مطالب مطالعهٔ هفتگی برج دیدهبانی در جماعت، به کاربرد اصول کتاب مقدس مربوط میشود. این امر به طور حتم ما را یاری میدهد تا از عهدهٔ نگرانیهای زندگی برآییم. در مطالعات دیگر، حقایق عمیق روحانی یا نبوتهای کتاب مقدس بررسی میشوند. براستی که در طول این مطالعات مطالب زیادی را آموختهایم! در بسیاری از کشورها، به دلیل برگزاری این جلسات، تالارهای ملکوت کاملاً پر هستند. با وجود این در برخی از کشورها، تعداد حاضرین در جلسات کاهش یافته است. فکر میکنی چرا؟ آیا میتواند به این علت باشد که بعضی از افراد اجازه میدهند شغل دنیویشان مانع شود که به طور منظم با دیگران گرد هم آیند ‹تا بمحبّت و اعمال نیکو ترغیب نمایند›؟ یا شاید ساعتهای بسیاری که صرف سرگرمیهای دستهجمعی یا تماشای تلویزیون میشود موجب میگردد برنامهشان آنقدر پر به نظر برسد که نتوانند در همهٔ جلسات حاضر شوند؟ دستور وحیشده در عبرانیان ۱۰:۲۳-۲۵ را به یاد بیاور. آیا گردهمآیی به منظور تعلیم الهی، همچنان که ‹میبینیم آنروز نزدیک میشود،› اکنون مهمتر نیست؟
۹. الف) جلسهٔ خدمت چگونه میتواند ما را برای خدمت مجهز نماید؟ ب) چه نگرشی باید در مورد شهادت دادن داشته باشیم؟
۹ یکی از مهمترین مسئولیتهای ما این است که به عنوان خادم خدا خدمت کنیم. جلسهٔ خدمت به این منظور ترتیب داده میشود که به ما بیاموزد چگونه این کار را به طور مؤثری انجام دهیم. ما یاد میگیریم که چگونه به مردم نزدیک شویم، چه بگوییم، در صورت پاسخ مثبت چه واکنشی نشان دهیم، و حتی هنگامی که مردم پیام ما را نمیپذیرند چه کار کنیم. (لوقا ۱۰:۱-۱۱) همچنان که در این جلسهٔ هفتگی از شیوههایی مؤثر صحبت شده و این شیوهها به نمایش درمیآیند، آمادگی بهتری مییابیم که نه تنها موقعی که خانه به خانه میرویم، بلکه در خیابانها، پارکینگها، وسایل نقلیهٔ عمومی، فرودگاهها، اماکن تجاری یا در مدارس نیز بتوانیم به مردم موعظه کنیم. ما در مطابقت با این تقاضا که «مرا تعلیم ده تا ارادهٔ ترا بجا آورم،» در صدد برمیآییم که از هر فرصتی برای انجام کاری که سرورمان بر آن تأکید کرده است، استفاده نماییم: «بگذارید نور شما بر مردم بتابد تا . . . پدر شما را که در آسمان است تمجید نمایند.»—متی ۵:۱۶.
۱۰. چگونه میتوانیم واقعاً به ‹کسانی که لیاقت دارند› کمک کنیم؟
۱۰ در این جلسات جماعت همچنین میآموزیم که از دیگران شاگرد بسازیم. وقتی که کسی علاقه نشان میدهد یا نشریهای داده میشود، هدف ما از بازدیدها، شروع مطالعهٔ خانگی کتاب مقدس است. این کار از جهتی مشابه کار رسولان بود که ‹نزد کسی که لیاقت داشت میماندند› تا اموری را که عیسی حکم کرده بود، به آنان تعلیم دهند. (متی ۱۰:۱۱؛ ۲۸:۱۹، ۲۰) با داشتن کمکهای فوقالعادهای از قبیل کتاب معرفتی که بشر را به زندگی جاودانی هدایت میکند، برای انجام خدمتی کامل بخوبی مجهز شدهایم. (۲تیموتاؤس ۴:۵) هنگامی که هر هفته در جلسهٔ خدمت و مدرسهٔ خدمتی تئوکراتیک حضور مییابی، برای درک مطالب کوشش نما و سپس با به کار بردن نکات مفیدی که تو را به عنوان یکی از خادمان باکفایت خدا مقبول میسازد، ارادهٔ او را به انجام برسان.—۲قرنتیان ۳:۳، ۵؛ ۴:۱، ۲.
۱۱. چگونه عدهای از افراد به کلامی که در متی ۶:۳۳ یافت میشود، ایمان نشان دادهاند؟
۱۱ این ارادهٔ خداست که ‹اوّل ملکوت و عدالت او را بطلبیم.› (متی ۶:۳۳) از خود بپرس، ‹اگر فشارهای شغل من [یا شغل همسرم] مانع حضور در جلسات شود، این اصل را چطور به کار خواهم برد؟› بسیاری از افرادی که به بلوغ روحانی دست یافتهاند، در این باره با کارفرمای خود صحبت میکنند. یکی از خادمان تماموقت به اطلاع کارفرمای خود رساند که هر هفته برای حضور در جلسات جماعت، احتیاج به ساعاتی آزاد دارد. او با این تقاضا موافقت کرد. اما در حالی که کنجکاو شده بود که در جلسات چه میگذرد، خواست که خود وی نیز در جلسه حاضر شود. در آنجا خبری دربارهٔ یک کنگرهٔ ناحیهای که بزودی برگزار میشد، شنید. در نتیجه، آن کارفرما توانست طوری برنامهریزی کند که یک روز تمام در کنگره شرکت نماید. تو از این مثال چه درسی میآموزی؟
از طریق والدینی پارسا دربارهٔ ارادهٔ یَهُوَه میآموزیم
۱۲. والدین مسیحی برای اینکه ارادهٔ یَهُوَه را به فرزندان خود بیاموزند، چه کاری را باید با صبر و قاطعیت انجام دهند؟
۱۲ اما برای تعلیم یافتن به منظور انجام ارادهٔ الهی، جلسات جماعت و کنگرهها تنها تدارکاتی نیستند که فراهم شدهاند. به والدین پارسا حکم شده است که فرزندان خود را به طریقی تربیت، تأدیب، و بزرگ کنند که یَهُوَه را ستایش کرده و ارادهٔ وی را به جا آورند. (مزمور ۱۴۸:۱۲، ۱۳؛ امثال ۲۲:۶، ۱۵) این کارها مستلزم این است که «اطفال» خود را به جلسات، جایی که میتوانند ‹بشنوند و تعلیم یابند› ببریم، اما آموزش دادن آنان در خانه و از روی نوشتههای مقدس چه میشود؟ (تثنیه ۳۱:۱۲؛ ۲تیموتاؤس ۳:۱۵) بسیاری از خانوادهها با وظیفهشناسی، برای مطالعهٔ خانوادگی کتاب مقدس، برنامهای منظم ترتیب دادند، اما طولی نکشید که این برنامه نظم و تداوم خود را از دست داد، یا برچیده شد. آیا این برای شما نیز رخ داده است؟ آیا به این نتیجه میرسید که این توصیه، یعنی داشتن یک چنین مطالعهای به طور مرتب و منظم اشتباه است، یا شرایط خانوادگی شما آنقدر متفاوت است که این برنامه در مورد شما عملی نیست؟ در هر وضعیتی که باشید، شما ای والدین لطفاً این مقالههای مفید، «میراث غنی روحانی ما» و «پاداشهای استقامت» را که در برج دیدهبانی ۱ اوت ۱۹۹۵، (انگل.) به چاپ رسیدهاند، مرور نمایید.
۱۳. بررسی آیهٔ روز چه فایدهای برای خانوادهها به همراه دارد؟
۱۳ خانوادهها تشویق میشوند که مطالعهٔ آیهٔ روز را از روی بررسی روزانهٔ نوشتههای مقدس، به صورت عادت درآورند. البته خواندن این آیه و شرح آن مفید است، اما گفت و شنود دربارهٔ آن و به کار بردنش فایدهٔ بیشتری به همراه دارد. برای مثال، چنانچه در حال بررسی افسسیان ۵:۱۵-۱۷ هستید، اعضای خانواده میتوانند توضیح دهند که چطور میتوان برای مطالعهٔ شخصی ‹وقترا دریافت،› به یکی از انواع خدمت تماموقت مشغول شد، و یا به وظایف تئوکراتیک دیگر پرداخت. بله، گفت و شنود خانوادگی در مورد آیهٔ روز میتواند یک نفر یا عدهٔ بسیاری را هدایت کند تا به طور کاملتر ‹بفهمند که ارادهٔ خداوند چیست.›
۱۴. والدین بر طبق تثنیه ۶:۶، ۷ چه نوع معلمانی باید باشند، و این مستلزم چیست؟
۱۴ والدین باید معلمان کوشای فرزندان خویش باشند. (تثنیه ۶:۶، ۷) اما این صرفاً شامل توبیخ یا امر و نهی به آنان نمیشود. پدر و مادر نیز باید گوش فرا دهند تا بدین طریق بهتر بتوانند بر این امر آگاهی یابند که چه چیز باید توضیح داده شود، روشن گردد، مثال زده شود، یا تکرار گردد. والدینی در یک خانوادهٔ مسیحی، فرزندان خود را تشویق میکنند تا دربارهٔ چیزهایی که درک آنها برایشان مشکل است یا مستلزم دقت هستند، هر پرسشی که دارند مطرح نمایند، و بدین وسیله محرکی میشوند که ارتباط افکار به طور آزاد برقرار شود. آنها با این کار متوجه شدند، درک این موضوع که یَهُوَه شروعی ندارد برای پسر نوجوانشان مشکل است. این والدین توانستند از اطلاعاتی که در نشریات انجمن برج دیدهبانی درج شده است، استفاده نمایند و نشان دهند که بیانتها بودن زمان و فضا، موضوعی پذیرفتهشده است. این موضوع با این مثال شرح داده شد، و پسر آنان قانع گشت. بنابراین وقت بگذارید که به پرسشهای فرزندانتان بوضوح و از روی نوشتههای مقدس پاسخ گویید، و به آنان کمک کنید که ببینند تعلیم یافتن به منظور انجام ارادهٔ خدا میتواند موجب رضایت بسیار شود. قوم خدا—پیر و جوان—امروزه چه چیز دیگری میآموزند؟
میآموزیم که محبت نشان دهیم و بجنگیم
۱۵. چه موقع اصالت محبت ما به آزمایش در میآید؟
۱۵ ما در هماهنگی با حکم جدید عیسی، ‹از خدا آموخته شدهایم که یکدیگر را محبت نمائیم.› (۱تسالونیکیان ۴:۹) زمانی که همه چیز آرام است و بخوبی پیش میرود، احساس میکنیم که همهٔ برادرانمان را دوست داریم. اما موقعی که اختلافات شخصی بوجود آیند یا گفته و عمل یک مسیحی دیگر باعث رنجش ما گردد، چه اتفاقی میافتد؟ اینجاست که اصالت محبت ما به آزمایش گذاشته میشود. (با ۲قرنتیان ۸:۸ مقایسه شود.) کتاب مقدس در مورد طرز رفتار ما در اینگونه موقعیتها، چه آموزشی به ما میدهد؟ یکی از کارها این است که کوشش کنیم نهایت محبت را نشان دهیم. (۱پطرس ۴:۸) به جای اینکه طالب نفع خود باشیم و به خاطر عیبهای جزئی خشمگین شویم، یا کینه به دل گیریم، باید تلاش کنیم که محبت، بسیاری از گناهان را بپوشاند. (۱قرنتیان ۱۳:۵) ما میدانیم که این ارادهٔ خداست، زیرا چیزیست که کلام وی آموزش میدهد.
۱۶. الف) مسیحیان برای شرکت در چه نوع جنگی آموزش میگیرند؟ ب) چگونه مجهز میشویم؟
۱۶ در حالی که عدهٔ بسیاری محبت و جنگ را به یکدیگر ربط نمیدهند، جنگ چیز دیگریست که میآموزیم، اما نوع متفاوت آن را. داوود پی برد که برای جنگیدن به آموزش یَهُوَه وابسته است، هرچند که در زمان وی این جنگ، شامل جنگی واقعی بر ضد دشمنان اسرائیل نیز میشد. (۱سموئیل ۱۷:۴۵-۵۱؛ ۱۹:۸؛ ۱پادشاهان ۵:۳؛ مزمور ۱۴۴:۱) اما در زمان کنونی، جنگ ما چه نوع جنگی است؟ سلاحهای ما جسمانی نیستند. (۲قرنتیان ۱۰:۴) جنگ ما، جنگ روحانی است، و لازم است که برای آن، خود را به زره روحانی مجهز کنیم. (افسسیان ۶:۱۰-۱۳) یَهُوَه از طریق کلام خود و همچنین قومی که گرد آورده است به ما تعلیم میدهد که جنگ روحانی موفقی را به پیش ببریم.
۱۷. الف) ابلیس برای منحرف کردن ما چه تدابیری را به کار میبرد؟ ب) از چه کاری باید به طور عاقلانهای اجتناب ورزیم؟
۱۷ ابلیس برای توفیق در منحرف کردن ما به سوی موضوعات فرعی، اغلب به شیوههای فریبنده و زیرکانه، از عناصر دنیوی، مرتدان، و مخالفان دیگر حقیقت استفاده میکند. (۱تیموتاؤس ۶:۳-۵، ۱۱؛ تیطس ۳:۹-۱۱) چنان است که گویی میداند در پیروزی بر ما از طریق حملهای مستقیم و صریح، شانس کمی دارد، از اینرو کاری میکند که ما با ابراز گله و شکایت و پرسشهای ابلهانهای که فاقد محتوای روحانی هستند، لغزش بخوریم. ما باید به عنوان جنگجویانی هوشیار، همانقدر که گوشبزنگ حملههای مستقیم هستیم، مواظب چنین خطراتی نیز باشیم.—۱تیموتاؤس ۱:۳، ۴.
۱۸. اینکه دیگر برای خود زندگی نکنیم واقعاً مستلزم چیست؟
۱۸ ما امیال و آرزوهای انسان یا ارادهٔ ملتها را تبلیغ نمیکنیم. یَهُوَه از طریق نمونهای که عیسی به جای گذاشت، به ما آموخته است که دیگر نباید برای خودمان زندگی کنیم، بلکه باید به همان ویژگی ذهنیی مسلح شویم که مسیح عیسی از آن برخوردار بود، و برای ارادهٔ خدا زندگی نماییم. (۲قرنتیان ۵:۱۴، ۱۵) شاید در گذشته زندگی نامتعادل و بیبندوباری داشتهایم، و وقت گرانبهای خود را تلف کردهایم. خوشگذرانیها، بزمهایی که در آنها برای میگساری به رقابت میپردازند، و کارهای غیراخلاقی مشخصهٔ این دنیای شریر هستند. حال که میآموزیم ارادهٔ خدا را به جا آوریم، آیا خوشحال نیستیم که از این دنیای فاسد جدا باشیم؟ پس بیاییم از لحاظ روحانی سخت بجنگیم تا درگیر کارهای فاسدکنندهٔ دنیوی نشویم.—۱پطرس ۴:۱-۳.
میآموزیم که به خود فایده برسانیم
۱۹. آموختن دربارهٔ ارادهٔ یَهُوَه و سپس به اجرا درآوردن آن چه فوایدی به همراه دارد؟
۱۹ تشخیص این امر که تعلیم یافتن به منظور اجرای ارادهٔ یَهُوَه برایمان بسیار سودمند است، امری ضروریست. واضح است که ما نیز باید وظیفهٔ خود را به انجام رسانیم، بدین وسیله که برای یادگیری و سپس پیروی از تعالیمی که از طریق پسر خدا، کلام و قوم جمعآوریشدهٔ یَهُوَه دریافت میکنیم، توجهی دقیق نشان دهیم. (اشعیا ۴۸:۱۷، ۱۸؛ عبرانیان ۲:۱) با این کار تقویت میشویم که در این دوران اسفبار استوار بمانیم و توفانهایی را که در پیش رو قرار دارد، بسلامت پشت سر بگذاریم. (متی ۷:۲۴-۲۷) حتی هماکنون، خدا را با انجام ارادهاش خوشنود خواهیم ساخت و اطمینان خواهیم یافت که به دعاهایمان پاسخ داده میشود. (یوحنا ۹:۳۱؛ ۱یوحنا ۳:۲۲) و همچنین به سعادت واقعی دست خواهیم یافت.—یوحنا ۱۳:۱۷.
۲۰. هنگامی که آیهٔ سال را در سراسر سال ۱۹۹۷ مشاهده میکنی، شایسته است که بر چه موضوعی تعمق نمایی؟
۲۰ در طول سال ۱۹۹۷، به طور مکرر به این فرصت دست خواهیم یافت که آیهٔ سال، یعنی مزمور ۱۴۳:۱۰ را که میگوید، «مرا تعلیم ده تا ارادهٔ ترا بجا آورم،» بخوانیم و به آن بیندیشیم. بیاییم در حین این کار، از برخی موقعیتها استفاده نموده، بر تدارکات فوقالذکر که خدا برای تعلیم یافتن ما فراهم کرده است، فکر کنیم. همچنین بیاییم با تعمق بر این سخنان انگیزهای در خود ایجاد کنیم که همیشه بر طبق آن درخواست عمل نماییم، و بدانیم «کسیکه به ارادهٔ خدا عمل میکند تا بأبد باقی میماند.»—۱یوحنا ۲:۱۷.
چگونه پاسخ میدهی؟
◻ امروزه چه کسانی برای انجام ارادهٔ یَهُوَه آموزش میبینند؟
◻ مزمور ۱۴۳:۱۰ در طول سال ۱۹۹۷ چه تأثیری باید بر ما داشته باشد؟
◻ چگونه میآموزیم که ارادهٔ یَهُوَه را به جا آوریم؟
◻ والدین مسیحی در تعلیم فرزندان خود ملزم به انجام چه کاری هستند؟