آیا آیندهٔ ما از قبل نوشته شده است؟
فاجعه و مصیبت بر سر مسیحیان، مسلمانان، یهودیان، هندوها و کلاً انسانهایی با هر اعتقاد و آیینی می‌آید و ایشان را غم‌زده و داغدار می‌کند.
نمونه آن در ۶ دسامبر سال ۱۹۹۷، فاجعه‌ای مخوف در شهر ایرکوتسک در منطقهٔ سیبری بود. دو موتور یک هواپیمای ترابری غول‌پیکر اِی. اِن ۱۲۴ اندکی پس از بلند شدن از باند فرودگاه دچار نقص فنی شدند. آن هواپیما که مخازن سوختش پر بودند در یک مجتمع مسکونی سقوط کرد. آتش تعداد زیادی از آپارتمانها را در بر گرفت و در نتیجه بسیاری از ساکنان آنجا، از جمله کودکانی بی‌گناه، کشته یا زخمی شدند.
می‌توان انتظار داشت که انسانهایی با ادیان مختلف در این منطقه از سیبری که فاجعه در آنجا رخ داد، وجود داشته باشند. احتمالاً تعدادی با این که مسیحی هستند بر این عقیده‌اند که به وقوع پیوستن این فاجعه مقدر شده بود. این مسیحیان و حتی دیگران ممکن است فکر کنند که ‹خواست خدا بوده است که چنین شود› و اگر آنان در این صانحه کشته نمی‌شدند حتماً به صورتی دیگر کشته می‌شدند، چون برای ایشان چنین مقدر شده بود.
اگرچه مردم همیشه این طرز فکر را به زبان نمی‌آورند، لیکن بسیار معمول است و از آموزشی سرچشمه می‌گیرد که در اغلب مذاهب جهان وجود دارد، یعنی همان تقدیر. بسیاری از مردم معتقدند که آیندهٔ شخص از زمان تولد تا لحظهٔ مرگ از قبل نوشته شده است.
اعتقاد به تقدیر دارای اَشکال مختلفی است و پیدا کردن تعریفی جامع برای آن دشوار می‌باشد. اساساً تقدیر بیانگر این عقیده است که هرآنچه رخ می‌دهد، هر عملی، هر اتفاقی، چه خوب و چه بد، غیر قابل اجتناب است؛ وقایع مقدر هستند که پیش بیایند زیرا وجودی مقتدر چنین تعیین کرده است و بشر اختیاری بر آن ندارد. این عقیده را می‌توان در طالع‌بینی، آیین هندو و بودا، همچنین به شکل تعلیم سرنوشت در جهان مسیحیت یافت. در بابل باستان، عقیدهٔ عموم بر آن بود که خدایان سرنوشت و آیندهٔ افراد را از روی نوشته‌ای هدایت می‌کنند. ظاهراً، هر خدایی که هدایت و کنترل «لوحهای سرنوشت» را بر عهده داشت، می‌توانست در مورد سرنوشت و تقدیر انسانها، ممالک، و حتی خود خدایان تصمیم بگیرد.
بسیاری از مؤمنان بر این عقیده هستند که قبل از تولد انسان خدا از طریق مشیت الهی معین می‌کند چه بر شخص خواهد گذشت، برای مثال چقدر عمر خواهد کرد، مرد خواهد بود یا زن، فقیر یا ثروتمند، سیه‌روز یا خوشبخت. تمام اینها از قبل در ذهن خدا بوده یا در دفتری مکتوبند. بنابراین وقتی مصیبتی رخ می‌دهد در میان مؤمنان بسیار معمول است که بگویند: «اینچنین مکتوب بود!»
بعلاوه، چنین تصور می‌شود که چنانچه خدا همه چیز را از قبل می‌داند بنابراین این را نیز معین کرده است که چه کسی مطیع وی خواهد بود و چه کسی نامطیع وی. بسیاری بر این عقیده پافشاری می‌کنند که حتی قبل از تولد شخص، خدا برای وی مشخص کرده است که آیا به لذات بهشت دست خواهد یافت و یا تا ابد به سرنوشتی شوم دچار خواهد شد.
ممکن است بگویید این عقیده مشابه تعلیم سرنوشت است که در بسیاری از کلیساها آموزش داده می‌شود. از معروف‌ترین پروتستانها و حامیان عقیدهٔ سرنوشت، جان کالوین فرانسوی است که در قرن شانزدهم می‌زیست. بنا بر تعریفی که وی ارائه داد، سرنوشت «مشیت ابدی خداست، و با آن معین می‌کند با هر یک از افراد بشر چه می‌خواهد بکند. همه در آفرینش یکسان نیستند، برای گروهی زندگی ابدی تقدیر شده است و برای گروهی دیگر عذاب ابدی.» کالوین همچنین اظهار می‌کند: «خدا نه تنها لغزش نخستین انسان و نابودی نسلهای آیندهٔ وی را پیش‌بینی می‌کرد؛ بلکه تمام این کارها را بنا به میل و خواست خود به انجام رساند.»
البته، ناگفته نماند که در میان اعضای مذاهبی که سرنوشت یا تقدیر را آموزش می‌دهند، افرادی نیز هستند که به شخصه به تقدیر عقیده ندارند. برخی این نکتهٔ صحیح را مد نظر قرار می‌دهند که متون مذهبی از ارادهٔ آزادِ انسانها سخن می‌گویند. در واقع، در مورد اعمال انسانها همیشه اختلاف نظر شدیدی وجود داشته است، اینکه آیا این اعمال نتیجهٔ انتخاب آزاد آنهاست و یا خدا از قبل سرنوشت انسانها را تعیین کرده است. برای مثال، بعضی با دلیل و برهان گفته‌اند: از آنجایی که خدای عادل انسان را مسئول و پاسخگوی اعمالش می‌داند، بنابراین انسان باید آزادانه حق انتخاب داشته باشد. بعضی دیگر گفته‌اند که اگرچه خدا آفرینندهٔ اعمال انسان است، ولی شخص به طریقی این اعمال را «فرا می‌گیرد» و مسئول به حساب می‌آید. با این تفاصیل، در کل بسیاری معتقدند که هر اتفاق کوچک و بزرگ در زندگی روزانهٔ ما مشیت و ارادهٔ خدا بوده است.
عقیدهٔ شما چیست؟ آیا خدا آینده‌تان را از قبل تعیین کرده است؟ آیا انسانها حقیقتاً از ارادهٔ آزاد برخوردارند، یعنی آیا واقعاً می‌توانند آیندهٔ خود را انتخاب کنند؟ تا چه حد سرنوشت ما به کارهای خود ما بستگی دارد؟ مقاله بعد کمک می‌کند جوابی برای این سؤالات بیابیم.
[صاحب امتیاز تصویر در صفحهٔ ۳]
SEL/Sipa Press